Aslanlı A.

“On ildən sonra Azərbaycanda da güclü kino olacaq”

VI Beynəlxalq Audiovizual Festivalında əsas mükafatı - "Ən yaxşı filmə" görə "Qran Pri"ni qazanmış gənc rejissor Nəsimi Əliyev Azərbaycanın yeni nəsil kinematoqrafında öz imzasını get-gedə daha da qətiyyətlə təsdiqləməkdədir. Xatırladaq ki, onun "Çıxış" filmini izləyən festivalın əcnəbi münsif üzvləri birağızdan Azərbaycanda yeni kino cərəyanının rüşeymlərini müşahidə etdiklərini demişdilər. Bəs, görəsən, N.Əliyev özü müasir kinematoqrafımız və özünün yaradıcılığı barədə nələr düşünür? Onunla bu kimi suallara cavab almaq üçüıı söhbətləşdik.

- Nəsimi, "Çıxış "ın festivalda "Qran Pri"yy layiq görühcəyini gözfəyirdin? - "Çıxış"ın nümayişi zamanı iki aspekt mənim diqqətimi cəlb etdi. Əvvəla zal dolu idi, ikincisi də, qapı çox az açılıb bağlandı. Yəni maraqla baxırdılar. Bir az filmin uzun - əlli dəqiqə olması məni narahat edirdi. DVD-də 50 dəqiqə ərzində müxtəlif texniki problemlər yarana bilər. Baxışdan sonra reaksiyalarla maraqlandım. Hiss edirdim ki, film nə iləsə dəyərləndiriləcək. Amma açığı, bu "nə isə"nin "Qran Pri" olacağını gözləmirdim. Mən hamısına baxmamışdım, amma deyilənə görə, bu il festivala həqiqətən güclü filmlər gətirilmişdi. Digər tərəfdən, filmi çəkməyə başlayanda onu bu "Qran Pri"yə hesablamışdım. Çünki bir neçə il idi, bu festivalda "Qran Pri"ni başqaları - ispanlar, gürcülər qazanırdılar. Demirem ki, mütləq mən almalıydım baş mükafatı. Amma bu mənim arzularımdan biri idi - qalib azərbaycanlı rejissor olsun. Bu yerdə mən bir məqamı qeyd etmək istərdim. Müxtəlif sənətkarların xatirələrində mərhum Adil İsgəndərov barədə çox eşitmişəm. Aktyorluğu və rejissorluğu, təşkilatçılıq bacarığı bir qırağa, bu insan öz millətinə, xalqına məhəbbətində ardıcıl və prinsipial bir şəxsiyyət olub. O, uzun müddət sinəsini qabağa verərək, bizim kinematoqrafıyanın aktyor və rejissor bazasını yetişdirib. Mən həmişə bu söhbətləri eşidəndə fikirləşirdim ki, görəsən, belə adamlar indi varmı? Onun kimi yeni nəsil yetişdirən, stimul verən, gəncləri qabağa çəkənlərə indi də rast gəlmək olarmı? Artıq əmintiklə deyə bilərəm ki, var. Onlar mənim müəllimlərim olmuş Yalçın Əfəndiyev, Cəmil Quliyevdir. Mən bir də Şəfıqə xanım Məmmədovanın adını çəkmək istəyirəm. Söhbət onun Audiovizual Festivalın münsiflər heyətində olmasından getmir. Elə insanlar var ki, sadəcə olaraq istiqamət verirlər və çox qlobal, müsbət nəticələr əldə edirlər. Mənim bütün uğurlarım, nailiyyətlərim onların səpdiyi toxumların nəticəsidir. Əminliklə deyə bilərəm ki, bu cür insanlar varsa, on ildən sonra Azərbaycanda da güclü kino olacaq.

- Gərək ki, "Çıxış " filmi beynəlxalq "Avanti" layihəsinds qalib gəlmiş ssenari əsasında çəkilib.

- Bəli. Daha doğrusu, "Avanti"də qalib gəlmiş Azərbayan layihələrindən biridir. Bu mövzunu mən 1995-ci ildən çəkmək istəyirdim. Qəhrəmanımla tanış olandan sonra ilk vaxtlar tərəddüd hissi keçirdim. Çünki kobud, yöndəmsiz, özündən çox razı, acıqlı bir adamla tanış olmuşdum. Amma qəfildən, iki-üç gün ərzində təzad ortaya çıxdı. O mənə dedi ki, sənə bir sirr açacam. Mən hər şey gözləyirdim. Onun musiqi bəstələməsindən savayı. Tədricən, ailəsiylə tanış oldum. Gördüm ki, onun evində qeyri-adi bir atmosfer, qəribə aura var. O dəqiqə dedim ki, bu, filmlikdir. Bu mövzuda mən qəhrəmanımı da aydın görürdüm, özümü də, bir çox başqa şeyləri də... Təkcə əhvalatın finalı çatmırdı. Bir müddət sonra isə eşitdim ki, Əli harasa işə gedir. Hara gedir? Eşaq bağçasına! Öz ətrafında tapa bilmədiyini uşaqların arasında tapıb. Amma çekilişə başlamağa yenə də tələsmədim. Çünki bunun adi film olmasını istəmirdim. "Avanti" layihəsi elan ediləndə ssenarini ora təqdim etdim. Nəticə isə göz qabağındadır.

- Səndən fərqli olaraq, mən festivalın bütün filmlərini izlədim və bilirəm ki, hamı tərəfindən yekdilliklə bəynilən iki film oldu. Bunlardan biri ispan cizgi filmi "Lupe və Bruno , ikincisi isə "Çıxış " filmi idi. Sənə yaxınlaşıb münasibət bildirənlər filmi ancaq təriflədilar, yoxsa qüsur tapanlar da oldu?

- Münsiflər heyətinin iranlı üzvü Cahangir Alması "Çıxış"ı Təbriz Film Festivalına dəvət etdi və dedi ki, rəsmi dəvətin olmaması barədə fikirləşmə, sən filmi göndər. Seçim komissiyasında mən oturmuşam və filmi bəyənmişəm. Eyni sözləri mənə ukraynalı rejissor Aleksandr Koval da dedi. O da filmin surətini götürüb apardı ki, tələbələrinə göstərsin. Koval dedi ki, bu vaxta qədər 95 film çəkmişəm, həmişə arzulamışam ki, qəhrəmanlarım kamera qarşısında sənin filmindəki kimi səmimi olsunlar. Bu çox çətindir. O ki qaldı qüsurlara... Elə həmin Aleksandr Koval: "Sən filmin qəhrəmanı, uşağın barmağı ilə pianino çalanda filmi bitirə bilərdin" - dedi. Amma Əlinin son titrlərdən sonra ekranda görünərək: "Gülnar, siqaretim, külqabım, zajiqalkam" - çığırması mənim üçün epiloq xarakteri daşıyırdı. Bu, her şeyin əvvəlki kimi davam etməsinə, „, işarədir - qəhrəmanımın yaşamının, Avropaya getmək istəyinin, çətin həyatdan tapdığı çıxış yollarını və s. Koval da mənimlə razılaşdı. Gənc olduğuma görə bu mənim üçün qürurvericidir. Otuz üç yaşım var. Altmış-yetmiş yaşımda deyiləm, amma Aleksandr Koval mənim filmimi tələbələrinə göstərmək üçün apardı.

- Filmin qələbəsindən qəhrəmanınızın xəbəri var?

- Düzü, o indi çətin dönəmlər yaşayır. Mən Saratovda olanda anası cərrahiyyə əməliyyatı keçirib. Həm onun anasını ziyarət etməyə, həm də xoş xəbəri yetirməyə hazırlaşıram. Filmi hələ onlara göstərməmişəm.

- Nəsimi, lap avvəldən sənədli film üzrə ixtisaslaşmaq fikrində olmusan, yoxsa digərləri kimi sən də şəraitsizlik ucbatından çəkməyə başlamısan?

- Ümumiyyətlə, kinoya məhəbbətim dörd-beş yaşımdan başlayıb. Filmlərə çox baxırdım. Sonra yaxşı müəllimlərin əlinə düşdüm. Bir dəfə isə slovak əsilli bir amerika rejissoru Bakıda treninqlər keçirirdi. Gözəl bir film göstərdi mənə - Verner Hersoqun "Balaca Ditrix uçmaq istəyir" filmini. Və mən sənədli filmə vuruldum. Hətta deyərdim ki, həllinə görə bədii film sənədlidən daha rahatdır. Sənədli filmdə tamaşaçı rejissora daha çox etibar edir, sənin dostun olur, səni hiss etməyə başlayır. Bədii filmdə hadisələrə, onun inkişafına və s. baxır. Amma sənədlidə heç nəyi nəzərdən qaçırmır. Buna görə sənədli filmi çox sevirəm. Qismət olsa, bədii filmlə bağlı ideyalarım da var. Amma sənədli filmləri həmişə çəkəcəyəm. Artıq yeni bir ideyam, qəhrəmanım da var. Və mən onu yalnız sənədli filmdə görürəm. Sənədli film zərgərlik işidir.

- "Hamlet"! dəfələrlə oxuduğunu dedin. Bəs, müasir müəlliflərdən kimləri" bəyənirsən?

- Mən klassikanı çox oxuyuram. Məsələn, "Hamleti çox oxumuşam və hər dəfə oxuyanda yeni bir şey tapıram. Müasir ədəbiyyata da baxıram: Ən çox xoşladığım yazıçılrdan biri Tonino Querrodur. Fellini ilə işləyib. Onun çox qısa hekayələri var. Hər birinin əsasında serial çəkmək olar. Mən ümumiyyətlə, lakonikliyi çox sevirəm, baxmayaraq ki, filmim uzundur. Ən çox xoşladığım ədiblərimizdən biri Əbdürrəhimbəy Haqverdiyevdir. Düzü, ədəbiyyat məndə yazmaq vərdişi yaradıb. Əvvəllər yazdıqlarımı oxumaq üçün kiməsə verirdim. İndi özüm üçün yığıram. Çünki mən rejissoram və təbii ki, eyni zamanda həm rejissor, həm də yazıçı ola bilmərəm.

Respublika.- 2006.- 26 noyabr.- S.3.