Ümid E.

Yaponiyada kuklaları qəbiristanlıqda basdırırlar

Hamının Ələkbər əmi kimi tanıdığı, respublikanın əməkdar artisti Ələkbər Hüseynov sentyabr ayının birindən Abdulla Şaiq adına Dövlət Kukla Teatrına baş rejissor təyin edilib. Bu, teatrın keçmiş baş rejissoru Rəhman Əlizadə Gənclər Teatrının mərhum baş rejissoru Hüseynağa Atakişiyevin yerinə dəvət aldıqdan sonra baş verib. Ələkbər Hüseynov 1994-cü ildən sözügedən teatrda həm aktyor, həm də quruluşçu rejissor kimi fəaliyyət göstərib.

- İş elə gətirib ki, mən vəzifəyə yeni təyin olunduğum bir zamanda teatrımız iki illik təmirə bağlanır. Sözsüz ki, işimiz davam edəcək, amma başqa məkanda. Bir şey təsəlli verir ki, təmirdən sonra imkanlarımız daha da artacaq, çünki burada Avropa standartlarına uyğun yeni texnika quraşdırılacaq. Çox istərdim ki, kuklalarımız da gözəlləşsin.

Əslində, bu qısa vaxtda teatrımızda heç də az iş görülməyib. İki ay ərzində iki manaqlı tamaşanı – “Kral”ı və "Sizin saat"ı balacaların ixtiyarına verə bilmişik.

Təbii ki, uşaqlar üçün olmasına baxmayaraq, kukla tamaşaları da təkcə əyləndirməli deyil, həm də düşündürməlidir. Son tamaşamız "Bizim saatda da müəyyən məna var. Bu tamaşa ilə demək istəmişik ki, indiki müğənnilərin əksəriyyəti gəldi-gedərdirlər, korifeylər isə daima yaşayacaqlar. Hazırda "Məlikməmməd" tamaşası üzərində iş gedir. Yeni ilin ilk kvartalında isə Azərbaycan dilində "Bremen musiqiçiləri"ni və "Ələkbər əminin dünya səyahəti"adlı şou kukla tamaşasını təhvil verməyi planlaşdırmışıq. Sonuncu tamaşada böyük kuklalar iştirak edəcəklər. Bu o demək deyil ki, tamaşa böyüklər üçün olacaq. Hərçənd bizim vaxtilə böyüklər üçün də tamaşalarımız olub və dünya praktikası da göstərir ki, böyüklər kukla teatrına böyük maraqla gəlirlər. Amma hazırda burada göstərilən tamaşaların hamısının sırf uşaqlar üçün olmasını istəyirəm, çünki uşaqlarımızın buna ehtiyacı daha böyükdür.

- Kukla teatrına ilk gəlişiniz necə baş verib?

- Teatrda ilk addımlarımı 1982-ci ildə atmışam. İnstitutu bitirdikdən sonar Şəki Dövlət Dram Teatrına təyinat almışdım. Ona da 5 il sərasər işləyəndən sonra 1988-ci ildə Gənclər Teatrının baş rejissoru Namiq Ağayev tərəfindən baş rola dəvət aldım. Gənclər Teatrı özü də yenicə yaranmışdı və bu işdə mərhum sənətkar Hüseynağa Atakişiyevin böyük xidməti olub. Onun quruluş verdiyi "Qətl günü", "Avtobus", "Dadaşbala əməliyyatı" kimi tamaşaların uğuru hələ də tamaşaçıların yadındadır. Gənclər Teatrında işə başlayarkən paralel olaraq Kukla teatrında da "Pəri Cadu" tamaşasında Qurban rolunu oynayırdım. Daha sonra "Bülbül" monotamaşasını səhnəyə qoyduq. Bu tamaşanın səhnəyə qoyuluşu zamanı başa düşdüm ki, kukla teatrı necə çətin, sintetik sənətdir və buna görə də bir yerdə məskən salmaq qərarına gəldim və mən Kukla Teatrını seçdim. Elə dediyim "Bülbül" tamaşası 1989-cu ildə Moskvada və 1990-cı ildə isə İranda beynəlxalq teatr festivallarında qalib oldu.

- Kukla teatrına gəlməzdən öncə bu teatra marağınız var idi?

- Olub. Mənimlə bərabər dostum və həmkarım Ayşad Məmmədov da bu işə maraq göstərirdi. Biz onunla hələ Şəki Dövlət Dram Teatrında işləyə-işləyə uşaq tamaşaları zamanı eksperimentlər aparırdıq və hətta bəzən balaca tamaşaçıların qarşısına öz düzəltdiyimiz adam boyda kuklalar çıxarırdıq.

- Yeri gəlmişkən, kukla tamaşalarının qəhrəmanları harada düzəldilir?

- Bizim kukla sexlərinə, kukla düzəldən mütəxəssislərə ehtiyacımız böyükdür. Hələ ki, öz imkanlarımızla məhdudlaşmalı oluruq. Dünya praktikası göstərir ki, ən yaxşı kukla düzəldən sexlər elə teatrların özündədir. Elə teatrlar var ki, bu sahədə o qədər inkişaf ediblər ki, hətta xarici dövlətlərdən də sifarişlər alırlar. Kukla teatrının çətin məqamlarından biri də məhz budur ki, tamaşada iştirak edən kuklalar hazır olanadək məşqlər başlana bilməz. Bu isə təxminən 2 ay müddət tələb edir. Kuklalar nə qədər məharətlə düzəldilsə, tamaşa da bir o qədər effektiv olar. Təəssüf ki, bizdə kuklanı düzəltməyi və oynatmağı öyrədən təhsil mərkəzi yoxdur. Bizim aktyorların əksəriyyəti dram, kino aktyorluğu fakültəsini bitiriblər. Buna görə də kukla teatrının incəliklərini məhz burada, iş prosesində öyrənmək məcburiyyətində olmuşuq. Çox istərdim ki, Mədəniyyət və İncəsənət Universitetində kukla teatrı aktyoru fakultəsi də açılsın. Bu işin həyata keçməsi üçün əlimdən gələni etməyə hazıram.

- Bəlkə təşəbbüsü elə öz üzərinizə götürəsiniz.

- Maraqlı təklifdir. Amma gərək hələ bir qədər gözləyim. Yoxsa deyərlər ki, iki aydır baş rejissor seçilib, amma çox şeydən dəm vurur. Səhv etmirəmsə, məndən öncə buranın Keçmiş baş rejissoru Rəhman Əlizadə də belə bir təklif etmək istəyib.

Qeyd edim ki, dünya praktikası üçün bu adi haldır. Bütün dünyada kukla rəssamı, aktyoru, rejissoru hazırlayan institutlar var. Onların ən məşhuru Fransanın Şarl Levil Mezyer şəhərində yerləşir. Mən özüın də orada olmuşam və hətta mühazirələr də oxumuşam. Onu da deyim ki, maraqla qarşılanmışam. Almaniyada Köln şəhərində də bu sahə yaxşı inkişaf edib. Özü də orada kuklaların istehsal prosesi, hətta kukla tamaşalarının məşqləri tamaşaçıların gözü önündə həyata keçirilir.

Yaponiyada isə kukla öz həyatını bitirəndə qəbiristanlıqda basdırılır və başdaşında onun yaratdığı obrazlar haqqında məlumatlar əks olunur. Təsəvvür edin orada kuklaya qarşı necə hörmət və pərəstiş var! Ümumiyyətlə, Şərqdə teatr əzəldən məbədgaha bərabər tutulub, buna görə də aktyorlar tamaşaya başlamazdan öncə səhnədə yeri öpürlər.

- Bizim kukla teatrımız xarici dövlətlərdə olan kukla teatrlarından nə ilə geri qalır?

- Bizim beynəlxalq festivallarda fəal iştirakımız, tamaşaçıları təəccübləndirməyimiz hansı səviyyədə olduğumuzdan xəbər verir. Mən özüm 12 beynəlxalq kukla teatrı festivalında olmuşam və heç birində də başımız aşağı olmayıb, əksinə bizim ətrafımıza yığışıblar. Buna görə də deməzdim ki, xaricdəki kukla teatrları bizdən üstündürlər. Əksinə, bəzən yüksək inkişaf etmiş dövlətləri təmsil edən kukla teatrlarının səviyyəsinə təəccüblənirəm. Axı bizdən fərqli olaıaq onlara hər bir şərait yaradılır.

İmpuls.- 2006.- 10-16 noyabr. –S. 15.