Kinoşünas Aydın Kazımzadə:
"5-10 ildən sonra biz də xarici ölkələrlə
müqayisə ediləcəyik"
"Əhməd haradadır" və
"Ulduz"u xarici bazara çıxarsaq, bizə
gülərlər"
Bu gün Azərbaycan
kinosunun 108 yaşı
tamam olur. Bu bayram günündə
kino sahəsində çalışa- Aydın
müəllim, kinomuzun
indiki vəziyyəti sizi qane edirmi?
- 1988-89-cu illərdə baş vermiş hadisələrlə bağlı
tənəzzül və
durğunluqdan sonra indi kinomuzun irəliyə doğru getdiyini görürük.
Artıq
kinomuzun dirçəliş
dövrü keçdi,
artıq inkişafa başlayırıq. Bu inkişafdan sonra inanırıq ki, kinomuz öz sözünü deyəcək.
Xüsusilə də Prezident ötən il Azərbaycan
kinosunun inkişafı
ilə bağlı sərəncam verdikdən
sonra kinoya diqqət daha da artdı. Bu
da kinomuzun gələcəyi üçün
böyük təkandır.
- Azərbaycan kinosunun səviyyəsi xarici ölkələrin kinosu ilə müqayisəolunmaz dərəcədədir.
Niyə belədir, kinomuzda nə çatışmır?
- Əvvəla
xarici ölkələrin
filmləri ilə Azərbaycan filmlərini müqayisə etmək düzgün deyil. O zaman müqayisə edə bilərik ki, filmin çəkilişləri
üçün yer olsun, avadanlıqlar yenisi ilə əvəzlənsin, müasir
standartlara cavab versin ki, camaat
da baxa bilsin.
İndiki "traktorla" çəkilən filmləri
hansı xarici ölkələrə çıxarmaq
olar? Onların avadanlıqları ilə çəkilən filmləri
bizim filmlərlə yanaşı qoysaq, Azərbaycan kinosuna heç kim
baxmaz. Çünki avadanlıqlar artıq
köhnəlib və bunlar o vaxt Heydər
Əliyevin gücünə
alınıb. Eyni zamanda,
maliyyə problemini də bura aid etmək olar. Xaricdə filmlərə ayrılan pulla bizim filmlərə ayrılan vəsait arasında böyük fərq var. Bir filmin çəkilişinə
bizdə 1 milyon sərf olunursa, onlarda bu, 30 milyona başa gəlir. Çünki xarici ölkələrdə
kinoya sərmayə qoyan sponsorlar var, amma Azərbaycanda
yoxdur. Düzdür, indi dövlət
kinonun çəkilməsini
öz himayəsinə
götürüb. Dövlət də bunun 3-5-nə himayədarlıq edər də, bəs sonrası? Bizim özümüz də bu işə
təkan verməliyik axı. İndi 3 film prodüserlər mərkəzinə verilib.
Bundan belə nəticəyə
gəlmək olar ki, prodüser mərkəzləri filmlərin
satışı və
kirayəsi ilə məşğul olacaqlar.
Onlar filmi xarici ölkələrə
satacaqlar ki, filmə sərf olunan gəlir oradan götürülsün.
Bizdə
deyirlər ki, bir neçə film, məsələn, "Əhməd
haradadır", "Ulduz"
filmləri ən gözəl filmlərdir.
Əslində isə elə
deyil, onlar zəifdir. Onları xarici bazara çıxarsaq, bizə gülərlər. Bundan başqa,
sənətkarlarımızın özləri də artıq yaşa dolublar və bunların yerini dolduran da yoxdur.
- Onda belə
çıxır ki, kinomuzda digər problemlərlə yanaşı,
kadr problemi də var...
- Əlbəttə,
elədir. Amma bir məqam da var
ki, 88-ci ildən bəri boşluq yarandı və nəticədə kino tənəzzülə uğradı.
Amma artıq son illərdə demək olar ki, gənclərdə kino sahəsinə maraq artıb, onların kino sahəsinə axını
başlayıb. Bu da o deməkdir ki, artıq kino var və
inkişafa doğru gedir. Bir məqamı da
qeyd edim ki, Prezidentin kino ilə bağlı
sərəncamına tələbələrin
xaricdə təhsil alması və dublyaj da daxildir.
Niyə də maraq yaranmasın?
- Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin sifarişi ilə yeni filmlər
çəkilir, bəs
onların səviyyəsindən
razısınızmı? Bu
filmlər xarici müsabiqələrdə təmsil
oluna bilərmi?
- Əksəriyyətindən
razı deyiləm.
Əvvəla, mövzu seçimi
düzgün deyil.
Hamısı Qarabağa həsr
olunub, Qarabağdan da çəkəndə,
gərək əsər
tamaşaçıya toxunsun.
Mən
"Fəryad" filmini
Qarabağ sızıltılarını
yada salan film kimi dəyərləndirirəm.
Amma indi 75-ci və digər köhnə illərin mövzularını
çəkirlər, axı
indi o mövzular aktuallığını itirib.
Elə bir mövzu tapmalıdılar ki, bu günlə səsləşsin. Onların xarici
bazara çıxmasına
gəlincə isə indi çəkilən filmlər qısametrajlıdır.
Belə filmlərlə xarici bazarda heç nə etmək olmaz. "Titanik"in
qarşısına belə
filmləri çıxarmaq
olar?
- Bayaq qeyd
etdiniz ki, köhnə filmlərin də səviyyəsi aşağıdır. Amma bəzən
köhnə filmlərimizi
səviyyəsinə görə
dəyərləndirirlər. Belə çıxır ki, onlar da xaricdə
beynəlxalq festivallarda
iştirak etməyə
layiq deyil?
- Bəli, rejissor
işinə görə
yararsızdır. Amma prodüser
işinə görə
xaricdə qalib gələn filmlərimiz olub. Əslində isə hər
ikisi bir-birini tamamlamalıdır. Latviya rejissorunun
bir sözü vardı, deyir, film o vaxt filmdir ki,
həm ona tamaşaçı baxsın,
həm də səviyyəsi yüksək
olsun.
- Sərəncamdan sonra bu yöndə
hansı tədbirlər
görülməsi nəzərdə
tutulub?
- Pul ayrılıb,
xaricdən avadanlıqlar
gətiriləcək. İnanıram ki, bundan sonra
filmlərin çəkilməsi
üçün maliyyə
ayrılacaq. Artıq 5-10 ildən
sonra biz də xarici ölkələrlə
müqayisə ediləcəyik.
- Aydın müəllim,
Azərbaycan filmlərinin
dublyajı da o qədər ürəkaçan
deyil. Yəqin ki, bu da sizi qane
etmir...
- Bəli, bizdə
dublyajın səviyyəsi
çox aşağıdır.
Əslində, bunun sinonimi
"xaltura"dır. Bu sahədə vəziyyət
doğrudan da ağrılıdır. Kimin ağlına
hansı film gəlir,
onu da dublyaj
edir. Buradan da belə qənaətə gəlmək
olar ki, dublyaj qazanc mənbəyidir. Sərəncamda bu da öz
həllini tapacaq.
n kino xadimlərinə
və aktyorlara da pay düşür. Odur ki, kino
barədə kinoşünas
Aydın Kazımzadə
öz fikirlərini bizimlə bölüşdü
Üç nöqtə.-2007.- 2 avqust.-S.13.