Xəlilzadə F.

Gedən nəfəs, qalan səsdir

Dünyasını dəyişmiş müqtədir ifaçılarımız barəsində düşünəndə həmişə bir fikrin üstündə dayanmalı oluram: gedən nəfəs, qalan səsdir. Biz nəslin tanıdığı xanəndə və müğənnilər olub ki, onların cismani yoxluğu o qədər də bilinməyib. Çünki o unudulmaz insanlar oxuduqları mahnıların, nəğmələrin sədasında həmişə yaşamaqdadırlar. Əbülfət Əliyev, Rübabə Muradova, Sara Qədimova, Şövkət Ələkbərova, Səxavət Məmmədov onları necə aramızda hiss etməyə bilərik. Mahnıları, muğamları, bunların qovuşuğunda ölməzlik qazanmış avazları, səsləri yaşayır. Bu sırada xalq artisti , muğam və bəstəkar mahnılarımızın mahir ifaçısı, məlahətli səsə və şirin avaza məxsus Məmmədbağır Bağırzadə dayanmaqdadır.
Yaxşı yadımdadır ki, ötən əsrin 70-ci illərində onun musiqi aləminə gəlişi necə təmtəraqla, rəğbətlə qarşılanmışdı. Bəlkə də Məmmədbağır Bağırzadə yeganə sənətkarlarımızdandır ki, birinci dəfə xalq tərəfindən yüksək hörmətlə, məhəbbətlə, sevgi ilə qarşılandıqdan sonra rəsmilər tərəfindən tanındı. Toydan, el şənliklərindən başlanan yollar böyük konsert salonlarında, rəsmi məclislərdə, ekran və efirdə təşəkkül tapdı. Əgər əvvəllər sevdiyi, seçdiyi qəzəlləri, şeirləri ifa edirdisə, sonralar şairlər, bəstəkarlar arzulayırdılar ki, onların mahnılarını məhz Məmmədbağır Bağırzadə ifa etsin. O da yadımdadır ki, toy dəvətnamələrinin altında yazılardı: "Məmmədbağır Bağırzadənin iştirakı ilə". Bu o demək idi ki, toya getmək istəməyən də məhz Məmmədbağırın səsini eşitmək üçün o məclisə üz tutardı. Bu faktdır. Məmmədbağır Bağırzadə hansı toyda iştirak edirdisə, səsinin işığına yüzlərlə, minlərlə pərəstişkar yığılardı. İştirak etdiyi toylarda həmişə toy sahibinin siyahısına birinci onun adı düşərdi. Ən yüksək məbləğdə pul yazdırardı. Məmmədbağır Bağırzadə Nardaran kimi ənənələrə sadiq, muğam, qəzəl bilicilərinin yetişdiyi bir ocaqdan pərvazlanmışdı. Ona görə də halal yaşadı. Heç vaxt öz yolundan sarpmadı.
İndi bu ləyaqətli şəxsiyyət barəsində keçmiş zamanda danışmaq ağırdır. Amma əbədi hökmləri kim pozub ki? Özü necə oxuyurdu: "Kimlərə qaldı dünya?" Onun yumşaq səsinin ahəngində süzülən sualların yanıqlı tişələri bu gün də adamın ürəyinə sancılır. İstər-istəməz Məmməd Aslanın misralarını xatırlayır:
Udar padişahdan gədaya kimi,
Eyləməz kimsəyə güzəşti dünya.
Böyük Səməd Vurğun isə deyirdi: "Əldən-ələ keçər vəfasız dünya". Amma bu vəfasız dünyanın bir etibarını da danmaq olmaz. El qəlbində yaşayanlar ölmürlər, eləcə nura qənşər bir ömür sürürlər.
Vaxtilə "Axtarma məni" mahnısı ilə məşhurlaşan, əsl pərəstiş ünvanına çevrilən Məmmədbağır Bağırzadə qısa ömründə muğamlarımızın, xalq və bəstəkar mahnılarının mahir ifaçısı kimi təkcə Azərbaycanda deyil, xarici ölkələrdə də geniş şöhrət taparaq sevildi. Onun uşaqlıq və gənclik dostları, eləcə də müəllimləri, yol göstərənləri, ustadları xatırlayırlar ki, Məmmədbağır həyatda da, sənətdə də həmişə məsuliyyətli olan alicənab insan və xanəndə idi. Korifey sənətkarımız Yaqub Məmmədov Məmmədbağır Bağırzadəni hələ 12 yaşında ikən ifa etdiyi "Heyratı"ya qulaq asanda heyrətlənərək demişdi: "Nəhayət, axtardığım səsi eşitdim, avazı tapdım".
Xalq artisti Əlibaba Məmmədov Məmmədbağır Bağırzadə sənətini yüksək qiymətləndirərək onun yoxluğunun milli musiqimizdə əbədi olaraq bilinəcəyini söyləyir. Nə acılar ki, repertuarında 200-dən yuxarı mahnı, təsnif, muğam lentə alınmış bu unudulmaz sənətkar yeni mahnıları bir daha oxumayacaq. Kaman ustadı Habil isə "ikinci Məmmədbağır olmayacaq" deyir.
Əlbəttə, bu, yanlış bir fikirdir ki, əvəz olunmayan adam yoxdur. Yaradıcılıq baxımından bu sözləri qəbul etmək mümkün deyildir. Xüsusilə, ifaçılıq elə bir sahədir ki, burada hər kəsin özünəməxsus yolu, izi, səsi, məharəti var. Məmmədbağır nə oxuyubsa, həm yaxşı və özünəməxsus ifa edib, həm də hər bir mahnıya öz möhürünü vurub. Bəlkə də geniş tamaşaçı kütləsi onu gözəl xanəndə kimi tanıyıb sevirdi. Halbuki Məmmədbağır Bağırzadə həm də istedadlı bəstəçi və şair idi. Sözə, musiqiyə son dərəcə ciddiliklə yanaşırdı. Uzun illər onun bu məziyyətləri barəsində geniş danışan olmayıb. Ancaq yaxın dostları, həmkarları bilirdilər ki, Məmmədbağır Bağırzadə adətən, öz mahnılarını oxuyur. Təkəbbürlük, mənəmlik, müəyyən iddialar təbiətinə yad olduğuna görə özü də bu barədə söz açmazdı. Doğrudur, klassik, müasir bəstəkar və şairlərimizin yaradıcılığına müntəzəm müraciət edirdi. Füzulidən üzü bəri neçə-neçə Azərbaycan şairinin qəzəl və şeirlərinə musiqi həyatı vermişdi. Xüsusilə də, şairə Zivər Ağayeva ilə qurduğu yaradıcılıq ünsiyyəti nəticəsində milli musiqi sənətimizin neçə gözəl inciləri yaranmışdı.
Məmmədbağır Bağırzadəni ekrana, efirə gətirən, onun yaradıcılığında xüsusi rol oynayan bəstəkar Ələkbər Tağıyevi ehtiramla xatırlamamaq mümkün deyil. Həmişə yaradıcı gənclərə, istedadlılara dayaq olan, onların sənət meydanında hərtərəfli fəaliyyət göstərməsinə çalışan Ələkbər Tağıyev Məmmədbağır Bağırzadənin qolundan tutaraq ona ilk xeyir-duasını vermiş, musiqi meydanında özünəməxsus fəaliyyət göstərməsi üçün can yanğısı ilə çalışmışdır. Xanəndə də öz növbəsində, Ələkbər Tağıyevin qayğısını unutmamış, ustadının tövsiyələrinə əməl etmiş, mahnılarını da dərin rəğbətlə oxumuşdur. Bununla bərabər, Məmmədbağır Bağırzadə böyük şövqlə Oqtay Kazımovun, Nəriman Məmmədovun, Tahir Əkbərin və digərlərinin mahnılarını da öz repertuarına salmışdır.
Sənət biliciləri təsdiqləyirlər ki, Məmmədbağır Bağırzadə mahnı seçimində olduqca həssas və diqqətcil idi. Hər bir məclisin, tədbirin ab-havasına, təmayülünə uyğun mahnıların ifasına üstünlük verərdi. Bu xüsusiyyət onu həmkarlarından fərqləndirirdi. Əsgərlərlə görüşdə vətənpərvərlik, rəsmi tədbirlərdə xalq, millət, gənclər arasında olanda lirik mahnılar oxuyardı. Hələ onun iştirak etdiyi el şənlikləri, toylar tamam başqa bir aləm olardı.
Azərbaycan musiqi mədəniyyətində özünəməxsus yer tutan, ifa etdiyi mahnıların əksəriyyətinə möhürünü vuran, cəmi 55 il yaşamış xalq artisti Məmmədbağır Bağırzadə ifa etdiyi mahnılarında əbədi ömür tapmış, həmişəyaşarlıq qazanmış sənətkarlarımızdan biridir. Onun böyük məhəbbətlə ifa etdiyi "Azərbaycan oğluyam" mahnısı vətən torpağının dərinliklərinə, vətən səmasının ucalıqlarına hoparaq həmişə səslənəcək, yerdən-göyəcən boy atacaqdır. Həqiqətən də, gedən nəfəs, qalan səsdir. Bu səsin işığında Məmmədbağır Bağırzadənin nurlu sifəti gözlərimizdən çəkilməyək.

Azərbaycan.-2007.-28 avqust-S.7.