Əsədov B.

Azərbaycan xoşbəxt ölkədir, onun qədim tarixi və zəngin sərvətləri var

Turizm sahəsi həm regionların inkişafı, həm də ölkənin iqtisadi potensialının möhkəmlənməsi üçün, Azərbaycanın imici, dünyaya inteqrasiyası üçün çox mühüm bir vasitədir. Bəlkə nadir ölkələrdən biriyik ki, burada istənilən təbii şərait, istənilən iqlim var.
İlham ƏLİYEV


Ötən ilin sentyabrında Bakıda İslam Konfransı Təşkilatına (İKT) üzv ölkələrin turizm nazirlərinin V konfransı oldu. Konfransın yekununda Bakı Bəyannaməsi və qətnamə qəbul edildi, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevə tövsiyə xarakterli nitqinə və tədbirin keçirilməsinə köməyinə görə dərin minnətdarlıq bildirildi.
Türkiyənin mədəniyyət və turizm naziri Atilla Koç bu toplantının respublikamız üçün əhəmiyyətindən danışaraq demişdi: "Burada İKT ölkələri bir-birləri ilə daha sıx əlaqə qura biliblər və bu görüşün davamı da ola bilər. Azərbaycanın gözəlliklərlə dolu coğrafi şəraiti, təbiəti, dağları və şəlalələri turizmin inkişaf etdirilməsinə imkan verir. Ancaq bu, azdır, turizmin inkişafı üçün təkcə coğrafi şərait, dəniz, dağ, şəlalə kifayət etmir. Turizm sahəsində birinci önə çəkilməli məsələ yol, hoteldir. İkincisi isə qonaq qarşılamaq xidmətləridir. Əgər yol, hotel problemi həllini taparsa, amma həmin hotellərdə çalışanlar qonaq qarşılama xidmətlərini bacarmazlarsa, oraya müştəri cəlb etmək heç vaxt mümkün olmayacaq. Türkiyə Azərbaycana xidmətlərlə bağlı yaxından kömək göstərməyə hazırdır, Azərbaycan Türkiyənin buraxdığı səhvləri təkrarlamamalıdır".
Bu ilin iyununda isə Bakıda "İslam Konfransı Təşkilatına üzv ölkələrin iqtisadiyyatında turizmin rolu" mövzusunda beynəlxalq elmi-praktik konfrans keçirildi. Azərbaycanın mədəniyyət və turizm naziri Əbülfəs Qarayev toplantı iştirakçılarına bildirdi: "Turizm ölkəmiz üçün cavan sahədir. Buna görə də turizmdə böyük ənənəyə malik dövlətlərin - daha çox Türkiyənin, Malayziyanın, Tunisin, Misirin, Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin təcrübəsindən yararlanmağa çalışırıq. Yaxın müddətdə respublikamıza yeni mehmanxana brendləri gələcək. Dünya miqyasında tanınan "Holiday İnn" mehmanxanası artıq açılıb. "Fop Seasons" hotellər şəbəkəsi ilə danışıqlar başa çatmaq üzrədir. İndi "Hilton" və bir neçə digər şəbəkə, o cümlədən Türkiyə hotel şəbəkələri, Fransanın "Medy Club"u ilə müzakirələr aparılır. İstəyirik ki, bütün şəbəkələr yüksək səviyyədə xidmət göstərsinlər və öz fəaliyyətlərini Azərbaycanın iqtisadi qanunvericiliyi əsasında qursunlar. Qarşılıqlı maraqlar müəyyənləşdirildikdən sonra müəyyən nəticələr əldə edilə bilər".
Elmi-praktik konfransda xüsusi vurğulandı ki, İslam ölkələrinin bir çoxunda hələ də turizm imkanlarından tam istifadə olunmur. Onlar əməkdaşlığı genişləndirməli, region müstəvidə turizm layihələri həyata keçirməli, müvafiq turizm proqramlarının məqsədlərinə çatmaq üçün bütün güclərini səfərbərliyə almalıdırlar. Azərbaycanda da 2007-2016-cı illərə dair belə bir inkişaf proqramı hazırlanıb. Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi Aparatının rəhbəri, iqtisad elmləri namizədi dosent Firudin Qurbanovla söhbətimiz elə bu barədə - ölkəmizin turizm perspektivi haqqındadır.
- Alimlərimizin tədqiqatları, xarici mütəxəssislərin hesablamaları göstərir ki, turizm öz perspektivliyinə görə Azərbaycanda qeyri-neft sahələri içərisində aparıcı mövqelərdən birini tutur...
- Elədir. Turizm iqtisadiyyatın sürətlə inkişaf edən mühüm sahəsidir. Ötən əsrin ikinci yarısından bəri dünyada təkcə beynəlxalq turizm üzrə səfərlərin sayı 34 dəfə, bütün dövlətlərə turizmdən valyuta gəliri 310 dəfə artıb. Digər tərəfdən turizm sənayesi qısa müddət ərzində iqtisadi səmərə verir. Məsələn, neftin çıxarılması və satılması müqavilələr bağlandıqdan beş-altı il, turizmə qoyulan vəsait isə bir il sonra mənfəət gətirir. Eyni zamanda əhalinin artımı, gəlirinin yüksəlməsi, habelə yoxsulluğun azaldılması proqramlarının və davamlı inkişaf konsepsiyalarının həyata keçirilməsi istirahətin geniş yayılmış növlərindən olan turizmin böyük gələcəyini təmin edir. Qloballaşma və müxtəlif sivilizasiyaların qovuşması zamanında adamların fərqli mədəniyyətləri öyrənmək istəyi də turizm məqsədli səyahətləri stimullaşdırır. Azərbaycanda turizmin inkişafı respublikamıza xarici vətəndaşların cəlb edilməsi ilə yanaşı, bölgələrdə əmək məşğulluğunun artması, iş yerlərinin açılması baxımından da sərfəlidir.
- Respublikamızda turizm sektorunun inkişaf səviyyəsini nə ilə müəyyən etmək olar?
- Ölkəyə xaricdən gəlmələrin dinamikası ilə. Əslində bizdə turizm 2000-ci ildən sonra sistemli inkişafa başlayıb. Xalqımızın ümummilli lideri Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə bütün sahələrdə olduğu kimi turizm sektorunda da islahatlar aparılıb. 2001-ci ildə Gənclər, İdman və Turizm Nazirliyi yaradılıb, Azərbaycan Ümumdünya Turizm Təşkilatına üzv qəbul edilib, turizm sahəsində hüquqi-normativ bazanın əsası qoyulub. 2002-ci ilin avqustunda "Azərbaycan Respublikasında 2002-2005-ci illərdə turizmin inkişafına dair Dövlət Proqramı" təsdiqlənib, bu Proqramın icrası ölkədə turizm sənayesinin inkişafına güclü təkan verib. Ölkəmiz 2006-cı ildə 2000-ci ilə nisbətən təqribən iki dəfə çox qonaq qəbul edib. İstirahət, əyləncə məqsədli səfərlərin artımı yüksək olmasa da hər halda nəzərəçarpacaq dərəcədədir.
- Xarici turistlərin hamısını razı sala bilirsinizmi?
- Ölkəmizdə qonaqları qəbul etmək üçün hər şərait var. Onlar adətən mehmanxanalarda, motellərdə yaşayırlar, xüsusilə kənd yerlərində mənzillərdə məskunlaşanlar da olur. Turist istirahət mərkəzlərimiz, əyləncə və iaşə obyektlərimiz də kifayət qədərdir. Hər il yeni mehmanxanalar, motellər tikilib istifadəyə verilir. Hazırda 267 mehmanxana və moteldən qırxı Bakıda, qalanı regionlardadır. Bu ilin əvvəlindən mehmanxanaların lisenziyalaşdırılmasına başlanıb və indiyədək 45 mehmanxana lisenziya alıb. İlin sonuna qədər 230-250 turist müəssisəsinə də lisenziya verilməsi nəzərdə tutulur. Lisenziyaların müddətinin uzadılması və turistlər üçün birdəfəlik giriş vizasının rüsumunun turist vauçeri təqdim edildiyi təqdirdə aşağı endirilməsi turist müəssisələrinin artmasına kömək edib. 2001-ci ildə cəmi 18 şirkət turizm fəaliyyəti ilə məşğul idi. Bu gün onların sayı 95-i ötüb, gəlirləri isə artaraq 2006-cı ildə 8 milyon 500 min manata çatıb və bunun 4 milyon 700 min manatı bilavasitə turist xidmətlərindən əldə edilib.
- Azərbaycanın turizm potensialı necədir?
- Caspian Group Consulting, LLC və PA Consulting Group təşkilatlarının hazırladıqları "Azərbaycanda turizm strategiyasının inkişafına texniki yardım" layihəsi üzrə hesabatın "Gücün, zəifliyin, imkanların və təhlükələrin təhlili" bölməsində respublikamızın turizm imkanları belə qiymətləndirilib: "Azərbaycan çox xoşbəxt ölkədir. Hər hansı ölkə turizm üçün hazırlıq işləri görərək infrastruktur ortaya qoymaq gücündədir. Lakin silsilə dağlar, meşələr və zəngin mədəni-tarixi irs süni yaradıla bilməz. Azərbaycan bütün bunlara malikdir, onun qədim, fəxr olunası tarixi və valehedici sərvətlər bazası var".
Qeyri-adi təbiəti, təhlükəsiz ətraf mühiti, müxtəlif iqlim qurşaqlarının mövcudluğu, flora və faunasının rəngarəngliyi, Avropa və Asiya arasında, Xəzər dənizinin sahilində, İpək yolunun üstündə yerləşməsi, böyük mədəni və tarixi irsi, zəngin Şərq mətbəxi, bol su ehtiyatları (şəlalələr, göllər, bulaqlar), dağları və meşələri, milli parkları, təbii qoruqları, mühafizə edilən təbiət və mədəniyyət abidələri Azərbaycanda turizm sənayesini inkişaf etdirməyin mühüm üstünlükləridir. Turistlərin xalçaçılığa və digər tətbiqi sənətkarlıq nümunələrinə, milli mədəniyyətimizə, incəsənətimizə, ədəbiyyatımıza marağı, xalqımızın qonaqpərvərliyi və tolerantlığı da az rol oynamır.
- Ancaq etiraf edək ki, turizm sahəsində dünya səviyyəsinə çatmamışıq.
- Haqlısınız. Ölkədə həm daxili, həm də beynəlxalq turizmin inkişafı lazımi səviyyədə deyil. Turist potensialımız kifayət qədər olsa da turizm bazarında aşağı yerlərdəyik. Bunu nəzərə alaraq 2004-2008-ci illərdə Azərbaycan Respublikası regionlarının sosial-iqtisadi inkişafına dair Dövlət Proqramında regionlarda turizmin inkişafına xüsusi diqqət yetirilib. Bunu göstərmək kifayətdir ki, Proqramda nəzərdə tutulan tədbirlərdən otuzu turizmə aiddir. Proqramın icrası ilə yerindəcə tanış olmaq üçün ölkə Prezidenti İlham Əliyev bölgələrə müntəzəm səfərlər edir, bu səfərlər çərçivəsində turizmin inkişafı ilə də maraqlanır, tövsiyələr edir, tapşırıqlar verir. Məhs ölkə başçısının təşəbbüsü və səyi nəticəsində Xınalığa yol çəkilməsi az müddətdə başa çatdırılıb, Lahıc yolunun bərpası sürətləndirilib. Dövlət başçısı müvafiq qurumların və icra strukturlarının rəhbərləri qarşısında turizmin bütün növlərinin - həm yay, həm də qış növlərinin inkişaf etdirilməsi vəzifəsini qoyub. Abşeron, Gəncə-Qazax, Şəki-Zaqatala, Lənkəran, Quba-Xaçmaz, Aran, Yuxarı Qarabağ, Kəlbəcər-Laçın, Dağlıq Şirvan və Naxçıvan iqtisadi rayonlarında turizmin perspektiv sahələri müəyyənləşdirilib.
Ancaq torpaqlarımızın 20 faizinin işğala məruz qalması Azərbaycanı iqtisadi qüdrətini tam reallaşdırmaqdan, mühüm turizm resurslarından məhrum edib. Qaçqınların və məcburi köçkünlərin turist bazalarında, istirahət evlərində, sanatoriya və pansionatlarda məskunlaşmaları da turizm sahəsində geniş əl-qol açmağa imkan vermir. Azərbaycanda turizmin inkişafına təsir edən xarici amillər, ekzogen xarakterli, o cümlədən qlobal problemlər də var. İndi dövlət siyasətinin əsas məqsədi bu problemləri həll etməklə turizmin inkişafına lazımi şərait yaratmaq, millətlərarası əlaqələrin genişlənməsinə və möhkəmlənməsinə kömək göstərmək, beynəlxalq turizm bazarına inteqrasiya olunmaq, milli turizm kompleksinin rəqabətə davamlığını yüksəltmək, tarixi və mədəni irsimizin təbliğini gücləndirmək, turistlərə xidmətlərin keyfiyyətini dünya standartları səviyyəsinə qaldırmaqdır.
- Dünya turizm bazarında artıq müəyyən bölgü bərqərardır. Turizm sahəsində fəaliyyət göstərən ölkələr arasında mövcud rəqabət şəraitində Azərbaycanın bu bazara girməsi üçün nə etmək lazımdır?
- İlk növbədə turizm sənayesinin dinamik inkişafının təmin olunmasına, turizm sahəsində hüquqi və institusional bazanın təkmilləşdirilməsinə, iqtisadi mexanizmlərin tətbiqi istiqamətində bir sıra tədbirlərin reallaşdırılmasına çalışmalıyıq. Buraya turizm haqqında qanunvericiliyin digər qanunvericilik aktları, məsələn, Su və Meşə məcəllələri ilə, abidələrin mühafizəsi, dövlət tərəfindən qorunan təbii ərazi fondu, şəhərsalma və ərazinin abadlaşdırılması, istehlakçıların mühafizəsi haqqında qanunlarla əlaqələndirilməsi və onlara, habelə beynəlxalq normalara uyğunlaşdırılması, turizmin müxtəlif növlərinin inkişafını stimullaşdıran iqtisadi şərait yaradılması və turizmin infrastruktur layihələrinə (kənd turizmi, müalicə-sağlamlıq turizmi, ekoloji turizm, mədəni turizm, idman turizmi və sair) sərmayə qoyuluşu üçün müvafiq normativ aktların qəbulu və sair daxildir.
Müsahibəyə sözardı. Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi Azərbaycanda turizmin inkişafının uzunmüddətli strategiyası layihəsini və 2007-2016-cı illərdə turizmin inkişafı Dövlət Proqramını hazırlayıb başa çatdırıb. Müvafiq nazirliklər və idarələr sənədlə artıq tanış olublar, onların rəy və təklifləri layihənin yekun variantında nəzərə alınıb. Dövlət Proqramının layihəsi son ekspertiza üçün Nazirlər Kabinetinə verilib və yaxın vaxtlarda təsdiqlənmək üçün dövlət başçısına təqdim ediləcək.
Turizmin inkişafı turist xidmətləri personalının peşəkarlığından da asılıdır. Odur ki, Azərbaycanda prioritet iqtisadi istiqamətlərdən birinə çevrilən turizm kadrlarının hazırlanmasına xüsusi əhəmiyyət verilir. Cəmi bir il əvvəl açılmış ölkəmizdə ilk Turizm İnstitutu indi abituriyentlər arasında ən nüfuzlu ali məktəblərdən biri kimi tanınır. Bu il instituta 300 nəfər qəbul olunacaq və yeni tədris ilində səkkiz ixtisas üzrə mütəxəssislər hazırlanacaq. Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi ilə Avstriyanın "İMC Kreyms" Tətbiqi Elmlər Universiteti arasında yenicə imzalanmış əməkdaşlıq haqqında müqavilə onların turizm sahəsində beynəlxalq təlim proqramı əsasında təhsil almalarının, həmçinin müəllimlərinin ixtisasının yüksəldilməsinə kömək edəcək.
Bütün bunlardan son məqsəd turizm sektorunun potensialının genişləndirilməsinə və turistlərə xidmətlərin keyfiyyətinin yaxşılaşdırılmasına nail olmaqdır. Yaxın on ildə hotellərin və istirahət zonalarının tutumu 6-7 dəfə artırılaraq 150 min yerə çatdırılacaq. Bu, Azərbaycanın ildə üç milyona qədər turist qəbul etməsinə və turizmdən indikindən on dəfələrlə artıq gəlir götürməsinə imkan verəcək.

Azərbaycan-2007.-20 iyul.-S.4.