Məhərrəmova T.

"Bizim sənət çətin olduğu üçün asanından yapışırlar"

Zeynəb Behbudova, müğənni: "Şövkət xanım məni

sənətdən uzaq düşməmək üçün toylara getməyə qoymadı"

Onun ifasına ən çox Muğam Teatrının keçirdiyi xatirə gecələrində, konsertlərdə rast gəlmək olur. Hər dəfə də qəlblərə nüfuz edən həzin səsi ilə insanları məftun edir. Muğam Teatrının solisti Zeynəb Behbudovanı, həmçinin bu teatrın bünövrəsini qoyanlardan biri saymaq olar. Çünki teatr yaranan gündən Zeynəb xanımın səsi onun səhnəsindən eşidilir.

- Sizin ifanızı ən çox Muğam Teatrında keçirilən xatirə gecələrində görmək olurdu. Amma son zamanlar efirdə göstərilən konsertlərdə görünmürsünüz.

- Hazırda məzuniyyətdəyik. Amma əvvəlki qaydada Muğam Teatrında fəaliyyətimi davam etdirirəm. Bu teatr mənim doğma yerimdir. 1988-ci ildən Muğam Teatrında işləyirəm. Elə bil bura ata ocağımdır. Buradan müəyyən xatirə gecələrinə, dövlət konsertlərinə dəvət alıram. Sentyabr ayında teatrımızın 20 illik yubileyini qeyd edəcəyik.

- Siz düz 20 ildir ki, bu teatrda çalışırsınız. Teatrın təkmilləşmə prosesi gözlərinizin qarşısında keçib. Çətin deyil?

- Əlbəttə, çətin idi. Bir var hazır bir yerə gedəsən, bir də var onun mətbəxinin yaranmasında sən də kömək edəsən. Mən daha çox çalışırdım. Şərq aləmində cəmi iki Muğam Teatrının olduğunu eşitmişdik. Belə bir teatr İraqda var idi, Azərbaycanda isə yeni yaradılırdı. Bu, bizimçün böyük məsuliyyət idi. Ona görə teatrın bünövrəsini möhkəm qoymağa çalışırdıq. Teatr yaranandan bir il sonra ilk dəvətimiz Türkiyədən oldu. 1980-ci illərin sonunda Türkiyəyə yalnız Zeynəb xanım, Rəşid Behbudov kimi korifey sənətkarlarımız gedə bilirdi. Biz Bakıda konsertlər verir və çox ölkələrdən dəvətlər alırdıq. Milli paltarda çıxış etməyimiz hamının xoşuna gəlirdi. Bu, musiqi sənətimizdə yenilik idi.

- Musiqimizdə həmişə nəsillər olub. Sizin oxumağa başladığınız dövr də yeni bir nəsil - Aybəniz Haşımova, Aygün Bayramova, Könül Xasıyeva, Nuriyyə Hüseynova, rəhmətlik Xeyransa Məmmədova kimi müğənniləri yetişdirdi. Mənə elə gəlir ki, siz də daxil olmaqla bu müğənnilər elə musiqimizdə adı hallanan axırıncı nəsildir.

- Tamamilə düz deyirsiniz. Bu gün sənətdə qalan da onlardır. Bilirsiniz, o nəsil niyə musiqimizdə qaldı? Çünki festivalda münsiflər heyəti Şövkət Ələkbərova, Sara Qədimova, maestro Niyazi, İslam Rzayev, Vasif Adıgözəlov kimi sənətkarlar idi. Onlardan "5" qiymət alan yox, "5+" alan keçirdi. Onlar əsl istedadları seçirdilər. Ona görə də həmin adamlar bu gün sənətdədir. Həmişə narahatlıqla "bizdən sonra oxuyanlar sənətə gəlmədi"- deyə düşünürdüm. Bu yaxınlarda Arif Qazıyev yeni çəkmək istədiyi filmlə bağlı bura uşaqlar dəvət eləmişdi. Mən onların içərisində 4-5 tələbə gördüm və inanın ki, ürəyim açıldı. Muğam müsabiqələrində də istedadlar üzə çıxır. Demək, hələ var...

- Heç o barədə düşünürsünüzmü: nə üçün musiqimizdə belə bir xaos yaranıb?

- Mən müğənniyəm, özüm də həddindən artıq vətənpərvərəm. İndiyə qədər 30-a yaxın ölkədə olmuşam. Həmin ölkələrin 5-6-sında işləmək üçün dəvət almışam. Amma heç birində qalmamışam. Vətənpərvər insan sizcə bu barədə düşünməz? Çox şeylər fikirləşirəm, heç bəzisini dilə də gətirə bilmirəm. Bu sənəti elə bil çox ucuzlaşdırıblar. Ona görə hamı oxumaq istəyir. Elə bilirlər ki, çox asan sənətdir. Əsl sənət olduğu kimi oxunsa, hamı başa düşər ki, bu, çətin sənətdir. Amma olduğu kimi oxunmur axı. Hamı asan yolla oxumaq istəyir. Asan mahnılar bəstələnir. Qoy İslam Rzayevin repertuarından bir mahnı götürüb oxusunlar, görüm oxuya bilirlərmi?

- Belə bayağılaşmanı görəndə hərdən sənətdə olmağınızın peşmançılığını çəkmirsiniz?

- İnanın, hərdən fikirləşəndə, efirə çıxıb onlarla bərabər oxumaq istəmirəm. Mənə elə gəlir ki, mən də o cərgəyə qoşuluram. Sonra fikirləşirəm ki, yox, axı mən Şövkət xanımın, Vahid Abdullayevin yadigarıyam. Nəyə görə dayanmalayam? Çalışdığım qədər aldığım dərsdən mən də kiməsə ötürmək istəyirəm. Fikirləşirəm ki, mənim öyrətdiyim də sabah kimisə öyrədəcək. Amma mən hamını yığıb öyrədə bilmərəm ki. Sevinirəm ki, tələbələrim var. Onlara muğamlarımızı, xalq mahnılarımızı öyrədirəm.

- Bayaq vətənpərvər olduğunuzu qeyd elədiniz. Vətənpərvərliyiniz sizə nə qazandırıb və nəyi əlinizdən alıb?

- Açığını deyim, ölkəmizdə mənə olduğum kimi qiymət verilmir. Ancaq görün bu sənət mənimçün nə qədər əzizdir ki, həvəsdən düşmürəm. Mən bu sənətin fanatıyam. Toylara getmirəm. Bir sözlə, sırf sənətlə məşğulam. Buna görə Şövkət xanıma minnətdaram! O, məni sənətdən uzaq düşməmək üçün toylara getməyə qoymadı. Ancaq vətənpərvər olmasaydım, dəvət olunmuş ölkələrdə qalsaydım, həqiqətən də sənətdə çox uğurlar qazanardım.

- Muğam sənəti sizinçün nə deməkdir ki, ondan ayrı düşə bilmirsiniz?

- İndi-indi dərk edirəm ki, bu, həqiqətən də Allah vergisidir. Allah bu sənəti mənim içərimə daxil edib ki, bundan qopa bilmirəm. Sənətdə olmamaq, səhnəsiz yaşamaq ağlıma belə gəlmir. Elə bilirəm ki, həyata bir dəfə də gəlsəm, yenə müğənni olardım. Qeyri-adi bir şeydir: üç yaşında uşaq mahnı oxuya bilər? Üç yaşında "Sən-sən" mahnısını oxumuşam. Bu, uşaq üçün Allah vergisidir. Ona görə bundan ayrıla bilmirəm. Bu elə bir şeydir ki, onu dilə gətirib demək mümkün deyil, ancaq o hisslərlə yaşayırsan.

- Bilmək istərdim, bu gün səhnədə olmağınız sizi nədən xilas edib?

- Çox şeydən xilas edib. Elə vaxt olub ki, qəmli vaxtımda, qəlbim dolanda oxuyub ağlamışam. İçimdəki stresi oxumağımla çıxarmışam.

- Xaricdə çox konsertlərdə çıxış etmisiniz. Belə konsertlərdə Azərbaycan dinləyiciləri ilə dilimizi başa düşməyən xalqlar arasında hansı fərqi hiss edirsiniz?

- Çox ürəyimcə olan sual verdiniz. Fərq çoxdur... Sizə düzünü deyirəm: xaricdə konsert verəndə elə bil Azərbaycanda, muğam olan ölkədə konsert verirəm. Azərbaycanda konsert verəndə isə elə bil xaricdə oxuyuram. Xaricdə konsertdə oxuyanda qürur hissi keçirirəm ki, millətimin, dövlətimin belə bir sənəti var. Xarici ölkələrin hamısında böyük alqışlar eşitmişəm. Sizə təkcə bir misal deyim: İsveçdə ayrı-ayrı şəhərlərdə konsert verəndə hər dəfə eyni qadını zalda qabaq sırada oturan görürdüm. Axı bu qədər şəhərləri gəzmək böyük xərc və vaxt istəyir. Maraq məni boğdu. Qadının özü ilə söhbət elədim. Dedi ki, "Siz məni sənətinizlə zəlil eləmisiniz. Mən həyatımın ən gözəl günlərini yaşayıram". İnanın, heyrətdən donub qaldım. Mən xarici ölkələrdə oxuyanda zövq alıram. Onlar musiqini duyurlar. Niyə belədir? Bilmirəm.

- Sənətin ucuzlaşdığı bir zamanda sizcə nə itirirsiniz?

- Çox şey itirirəm. Ona görə ki, yaşım ötür. Xalqım məndən istifadə edə bilmir. Məndə olan istedadı onlar üzə çıxara bilmirlər. Mən bir daha doğulmayacağam axı. Bu həvəsi məndə yaratsınlar, mən də daha yaxşı çalışım. O vaxt səhnədə gitara çalınanda aləm bir-birinə dəydi. Kamil Cəlilov qaboy ifa edəndə də deyirdilər ki, bizim alət deyil. Bəs niyə indi bizim sənətin içinə bayağı musiqilər daxil olub? Niyə bütün günü televiziyada türk mahnıları oxunur? Məgər öz musiqimiz yoxdur? Mən çox fikirləşdikdən sonra belə qərara gəlmişəm ki, bizim sənətimiz çox çətin olduğu üçün asanından yapışırlar. Mən Türkiyədə olanda "Segah" oxudum, inanın İzzətin, İbrahimin gözündən yaş axırdı. Sonra da onların mahnılarını oxudum. Demək istədim ki, bunu da bilirik, bunu da. Amma onlar bizim 1-2 mahnımızı ancaq bilirlər. Emel Sayından "bizim hansı mahnımızı bilirsiniz?" - deyə soruşanda təkcə "Reyhan" mahnısının adını çəkdi. Onlar Zeynəb xanımı, Şövkət xanımı və Rəşid Behbudovu tanıyırlar. O biri müğənnilərimizin adını bilmirlər.

- Hər birimizin daxilimizdə yaratdığımız bir dünya var. Sizin dünyanız yalnız musiqidən ibarətdir?

- Mən çox qapalı adamam. Özümə aid olan şeyləri açıqlamağı sevmirəm. Mənim içimdə öz dünyam var. Bir az dinə bağlı insanam. Namaz qılıram. Həyatda Allahdan başqa heç nəyə inanmıram. Mən bunu ilk dəfədir deyirəm. Mənim dünyamda musiqi də var. Dini musiqilərə qulaq asmağı sevirəm. O, mənim dünyamın içindədir. Mən bu dünyanı bir əyləncə, bir tamaşa səhnəsi sayıram. Burada hamı rol oynayır, hamı obrazdadır. Var-dövlətlərindən möhkəm yapışan insanlar elə bilirlər ki, özləri ilə götürüb aparacaqlar. Elə deyil. İnsan həyatda çalışıb düzgün olmalı, dilinə yalan söz gəlməməlidir.

- Vaxtilə yaratdığınız "Tənha" ansamblı yenə də fəaliyyət göstərirmi?

- Hazırda ansamblın fəaliyyəti dayanıb. Sponsorun müəyyən problemləri olduğundan hələ ansambla vaxt ayıra bilmir. İnanıram ki, yaxın zamanlarda fəaliyyətimizi yenə də bərpa edəcəyik. Müəyyən planlarımız var. Yeni disk buraxdırmaq, "Eşqim" mahnısına klip çəkdirmək istəyirəm. İnşallah, istirahətdən sonra fəaliyyətə başlayacağıq.

Kaspi.- 2008.- 6 avqust.- S. 11.