Estoniyada
fərqlənən həmyerlimiz
Rauf Avşar:
"Ümumiyyətlə, bütün Avropada mən yeganə
azərbaycanlıyam ki..."
Rauf Muxtar oğlu
Avşar 1952-ci ildə
Gəncə şəhərində
doğulub. Azərbaycan
Dövlət Pedaqoyi Universitetinin bədii qrafika bölümünü
bitirib. Estoniyanın Tallinn şəhərində
Lasname və Extes gimnaziyalarında müəllim işləyib.
26 ildir Estoniyada yaşayır. 1996-cı ildən etibarən yaratdığı kukla teatrına rəhbərlik
edir. "Rauf Avşar adına kukla teatrı"nın təkcə rəhbəri deyil, reyissoru, ssenaristi, libretto müəllifi, hətta kuklaların yaradıcısıdır. Rauf
Avşarovun emalatxanasında
apardığımız eksklüziv
müsahibəni "Həftə
içi" oxucularına
təqdim edirik. - Rəhmətlik atam da aktyor idi.
Onun yolunu davam etdirmək istəsəm də, o, hər vəchlə
buna mane olmağa, niyyətimdən
daşındırmağa çalışdı.
Buna qismən nail oldu
da, amma uzun sürmədi. Hər şeyə rəğmən qismət
elə gətirdi ki, teatrla bağlı
oldum, atam kimi aktyor olmasam
da. Bu sənətdə
peşəkarlıq qazanmağımda
müəllimim - Estoniyanın
canlı klassiki Ferdinand Vəykeyə minnətdaram. Eston teatrının yaradıcılarından
biridir. Bütün Avropada məşhurdur. Reyissorluğu, kuklaçı
sənətini mənə
o öyrədib. Bəzən düşünürəm
ki, o olmasaydı,
bu sənətdə uğur qazanmazdım. Təbii ki, sənətə olan həvəs, məhəbbət
də rol oynayır. Reklam xatirinə olmasın,
ancaq təkcə Pribaltika və Skandinaviyada deyil, ümumiyyətlə, bütün
Avropada mən yeganə azərbaycanlıyam
ki, kukla teatrı sənətilə
məşğul oluram.
Əsasən biznes sahəsini seçən həmyerlilərimdən fərqli
olaraq mənim stimulum da məhz
teatra olan həvəsim və məhəbbətimdir.
Əlbəttə, hər
yerdə olduğu kimi, Estoniyada da teatr sənətilə
dolanmaq çox çətindir. Nəzərə
alın ki, teatrım həm özəldir, həm də ilkin növbədə
uşaqlara, daha sonra isə böyüklərə ünvanlanıb.
Elə ona görə də bu sənətdə yalnız və yalnız qəlbindəki böyük məhəbbət
insana uğur qazandıra bilər. - Nə üçün məhz kuklalarla işləməyi seçdiniz?
Canlı aktyorlarla tamaşa qoymağın çətinliyi vadar etdi, yoxsag - Düzdür, kuklalarla işləmək daha asandır, nəinki insanlarla. Çünki kuklalar arasında intriqa yoxdur, onlar nə danışır,
nə etiraz edir, nə də
bir-birlərinə paxıllıq duyurlar. Kuklaları çamadanda gizlədib, lazım olanda götürmək olur. Baxmayaraq ki kuklalar hərdən
"xəstələnir" və bərpa tələb edir. İnsanlarla işləmək
maraqlı olsa da, olduqca çətindir.
- Tələbələriniz varmı? - Əlbəttə.
Ətrafımda istedadlı
gənclər çoxdur.
Aralarında ötəri
həvəsə düşənləri
də var, özünü kukla sənətinə həsr
etmək istəyən
sadiqlər də. Məsələn, Oleq Polozov adlı bir gənc var.
Fəxr hissilə deyə bilərəm ki, teatra, sənətə
sadiq tələbələrimdəndir.
Oleq "Arzular fabriki"nə (teatr əvvəl belə adlanırdı -
S.B.) teatrın ilk yarandığı gündən
gəlib. Yadımdadır,
elə balacaboy idi ki, əvvəlcə
onu qəbul etmək istəmədik. Ancaq onda olan
həvəs, inadkarlıq
məni heyran etdi. İndi maşallah, teatrımızın
gənc aparıcı
kuklaçılarından biri
sayılır. - Eston və Azərbaycan tamaşaçısı arasında
fərqi nədə görürsünüz? - Azərbaycan
tamaşaçısında hər çıxışa
reaksiya müxtəlifdir
- öz hisslərini alqışla, mimikalarla izhar edirlər. Estoniya seyrçisi isə hər şeyi sakit qarşılayır, hətta
təsirləndiyini belə
hiss etdirmir. Tamaşanın sonunda fikrini, sadəcə, minnətdarlıqla bildirir.
- Ümumiyyətlə, estonların
Azərbaycan mədəniyyətinə
maraqları hansı səviyyədədir? - Əlbəttə,
müəyyən maraq
var, amma postsovet dönəmindəki
kimi deyil. Bu da mədəniyyət
mübadiləsinin passiv
şəkildə olmasıdır.
Sonuncu dəfə Alim Qasımov Estoniyaya gəlmişdi, çox yüksək səviyyədə qarşılandı.
Amma bununla kifayətlənmək olmaz.
Azərbaycan dövləti
özü mədəniyyətimizin
təbliğində maraqlı
olmalıdır. - Qastrol
səfərləriniz olurmu?
- Etdiyimiz qastrol səfərləri Estoniya
Respublikası çərçivəsində,
ya da yaxın
qonşu ölkələrə
- Rusiya, Latviya, Litvaya olur. Çünki
tamaşalarımızı əsasən rus və eston dilində
nümayiş etdiririk.
Uzaq ölkələrə
getmək üçün
dil baryeri, təəssüf ki, mane olur.
- Bəs Azərbaycanda sonuncu dəfə nə vaxt
olmusunuz? - Sonuncu dəfə 2007-ci ilin sentyabr ayında
Gəncədə oldum. Təşəbbüs məndən gəldi. Mədəniyyət və
Turizm Nazirliyi, eləcə də yerli icra hakimiyyəti
də məni dəstəklədi. Gəncə
Dövlət Kukla Teatrında "Qız qalası" əfsanə-tamaşasını göstərdik.
Özümlə 8 kukla
aparmışdım, tamaşaya
Gəncə teatrının
aktyorları ilə quruluş verdim. Ümumilikdə 10 tamaşa
göstərildi. Bütün
tamaşalar anşlaqla
keçdi. Mətbuatda
bu barədə çox yazıldı, çox deyildi. Hər kəs razı qaldı. - "Rauf Avşar adına kukla teatrı"nın dövlət statusu almaq niyyəti varmı? - Dövlət teatrı statusu almasaq da, UNİMA-nın (Beynəlxalq Marionet Teatr Birliyi - S.B.) tərkibinə
daxilik. Dünya kukla teatrları bu birliyin üzvdür.
Bu təşkilat vasitəsilə dünya teatr prosesində yaxından iştirak edə bilirik. Həmçinin informasiya mübadiləsində, festivalların
müəyyənləşdirilməsində
və iştirakında
teatrlara kömək edir. - "Aktyorlar"ınızı hansı materialdan hazırlayırsınız?
- Kuklalarımı papye-maşedən (yapışqan,
gips və tabaşirlə qarışdırılmış
kağız kütləsindən
ibarət bərk maddə - S.B.) hazırlayıram.
Hazırlanma prosesi ilə tanış olanlar üçün bu, çətin deyil. Sadə, hərəkətsiz üz
cizgiləri olan kuklalarla yanaşı, bəzən gözü, dodaqları hərəkətə
gətirən xüsusi
mexanizmlərin də əlavəsi lazım olur. Ümumiyyətlə,
kukla sənəti Estoniyada inkişaf etməkdədir. Bu sənətin ən maraqlı özəlliyi isə eksperimentlər üçün imkanların
mövcudluğudur. - Repertuarınızda
əsas etibarilə Azərbaycan nağılları
yer alırg - Əvvəla ona görə ki, milli folklorumuza, nağıllarımıza müraciəti
mənəvi borcum sayıram. Yəni bir azərbaycanlı olaraq nağıllarımızı
tanıtmaq, sevdirmək,
təbliğ etmək
baxımından. Digər
tərəfdən Azərbaycan
nağıllarının ruhunu,
kökünü, daşıdığı
məna yükünü
Estoniyada məndən
yaxşı bilən yoxdur.
Həftə içi .- 2008.- 26 avqust.- S.
6.