“Eurovision”dan canlı yazı
Nələr gördük,
nələr eşitdik...
"Eurovision
- 2008"in aparıcıları Zeliko Yaksimoviç və
Covanna Yankoviç Müsabiqədə Azərbaycanı
təmsil edənlər - Samir Cavadzadə və Elnur
Hüseynov
53 illik tarixi olan, yarandığı gündən bütün
dünyanın nəzər-nöqtəsini özünə
yönəldən "Eurovision" mahnı müsabiqəsi. Hamıya
məlum olduğu kimi, müsabiqə bu il Serbiyanın
paytaxtı Belqradda baş tutdu. Əsrarəngiz
şəhər, inanılmaz həyəcanlar və
müsabiqə çərçivəsində
yaşananları sizə məhz "Həftə
içi" çatdıracaq. Belqrada müsabiqənin
başlamasından 2 gün əvvəl çatdıq.
Şəhər ümumilikdə özünü
təmamilə yarışmaya hazırlamışdı.
Küçələrə vurulan "Eurovision"
brendlərindən tutmuş bütün təşkilati
məsələlərədək. Tarixin
"Avroviziya"sı "Eurovision" Avropa Birliyi
tərəfindən hər il Avropa ölkələri
arasında keçirilən ən nüfuzlu mahnı
müsabiqəsidir. Bu ad ilk dəfə 1950-ci ildə Avropa
Yayımlar Birliyinə üzv olan qurumların bir-biri ilə
qarşılıqlı proqram mübadiləsi həyata
keçirmək məqsədilə ortaya çıxıb.
Mahnı müsabiqəsi ideyası isə 1956-cı ildə
fransalı Marsel Bessentsant tərəfindən irəli
sürülür. Müsabiqə ilk dəfə olaraq
1956-cı il mayın 24-də keçirilir. Həmin il
müsabiqədə yalnız 7 ölkənin
nümayəndəsi iştirak edir. Vaxt keçdikcə
digər ölkələr də bu müsabiqəyə maraq göstərməyə
başlayır. Təşkilatçılar layihənin
beynəlxalq xarakterli olmasını arzulasalar da, bu
istəklərinə bir neçə ildən sonra nail olurlar.
Onlar 1990-cı ildən, yəni Şərq bloku
dağıldıqdan sonra həmin bloka daxil olan
ölkələri bu müsabiqəyə qatırlar. Əvvəllər
müsabiqədə mahnılar canlı orkestrin
müşayiəti ilə ifa olunurdusa, 1997-ci ildən
başlayaraq iştirakçılara fonoqramla oxumağa
icazə verilir. Müsabiqənin şərtlərinə
görə, iştirakçılar mahnıları öz ana
dillərində ifa etməli idilər. Lakin
1977-ci ildən müsabiqədə mahnıların ifası
zamanı dil seçiminə sərbəstlik verilir.
Şərtlərə görə, iştirakçılar
yalnız lirik mahnılar ifa etməli idilər. 80-ci illərin
əvvəllərində pank, rep və digər musiqi
janrlarında ifalara da şərait yaradırlar. Artıq 53-cü dəfə keçirilən
müsabiqənin ən məşhur
iştirakçıları siyahısında Selin Dion, Ser Kliff
Rizard, Xulio İqlesias, "Las ketzup", "Abba",
"Tatu" qrupu, Lara Fabian, Alla Puqaçova, Filipp Kirkorov,
Sərtap Ərənər, Ruslana, Alsu, DJ Bobo da var.
İndiyə kimi İrlandiya 7, Fransa 5, Lüksemburq 5, Böyük
Britaniya 5, Hollandiya 4, İsveç 4, İsveçrə,
Danimarka, İtaliya, İspaniya, Norveç 2 dəfə
müsabiqənin qalibi olub. Avstriya, Monako, Belçika,
Yuqoslaviya, İsrail, Estoniya, Almaniya, Latviya, Türkiyə,
Ukrayna, Yunanıstan, Finlandiya və Serbiya
təmsilçiləri isə bir dəfə müsabiqənin
baş mükafatını alıblar. Azərbaycan və
San-Marino isə bu ildən möhtəşəm
müsabiqədə iştirak etmək hüququ qazanıb.
"Eurovision - 2008" müsabiqəsi bir neçə
yeniliklə yadda qaldı. Belqrad, yoxsa Beoqrad? Yerli əhali
şəhərlərində keçirilən bu
yarışmanı Rio karnavalına bənzədirdi. Təxminən 25 günə qədər
yaşananlar Belqrad əhalisinin sevincini birə-beş
artırmışdı. Belqrada səyahətimizdə insanlar
arasında da bu daha çox hiss olunurdu. Şəhər yerli
əhali arasında Beoqrad kimi təqdim edilir.
Özünəməxsus milli dəyərləri qoruyub-saxlayan
Belqrad dəniz səviyyəsindən 1170 m
yüksəklikdə yerləşir. Əhalisi 1,6 milyon olan
şəhərin etnik tərkibini əsasən serblər
təşkil edir. Əsrarəngiz gözəlliyi isə
Belqrada Sava və Dunay çayları verir. Belqradın
mədəni mirası şəhərin əsas
gözəlliyinin göstəricisidir. Skardalija adlanan Milli
Muzey, Müqəddəs Sava kilsəsi, Köhnə saray, Yosip
Broz Mavzoleyi şəhərə gələn turistlərin ilk
səyahət etdikləri məkanlardır. Sava çayı
sahilində yerləşən idman və regional kompleks olan ADA
Kiqanlidsa da Belqradın əsas mədəniyyət
beşiklərindən biri sayılır. Belqradın gecə
həyatı da şəhərə gələn qonaqların
yaddaşına ən maraqlı anlar kimi həkk olunur. Belqrad
gecələrinin əsasını ənənəvi serb milli
musiqiləri adlanan "Staroqradska", yəni qədim
şəhər musiqisi təşkil edir. Hər gecə burada
şəhər əhli yığılıb milli
musiqilərini qonaqlara, eləcə də yerli əhaliyə
təqdim edirlər. "Skadar küçəsi" adlanan
yerdə isə 100 illərdən bəri qorunub-saxlanılan
qədim sənətkarlıq nümunələrinin
hazırlanması və satışı təşkil edilir. Möhtəşəm arena "Eurovision"
yarışmasını öz ölkəsinə
gətirən 2007-ci ilin qalibi Mariya Şerifoviç
serblərə dünyada böyük nüfuz qazandırdı.
Böyük qalibiyyətdən sonra
təşkilatçılar və Serbiya hökuməti
konsertin keçirilməsi üçün əsas və ilk
variant kimi Belqradın mərkəzində yerləşən
"Belqrad-arena" kimi tanınan konsert və idman salonunun
üzərində dayandı. Əgər nəzərə
alsaq ki bu arena daxili funksiyalarına görə Avropanın ən
nüfuzlu konsert salonlarından biri hesab olunur, onda konsertin
möhtəşəm keçməsinə heç bir
şübhə qalmırdı. 48 min kvadratmetrlik ərazisi olan "Belqrad-arena" 23 min
tamaşaçı
tutumuna malikdir. Elə musiqi
yarışmasının keçirilməsi üçün
də bu salon bütün imkanları ödəyirdi. Qeyd edim ki, Avropa Yayımlar Birliyi
tərəfindən maliyyələşən müsabiqə
həm çəkiliş, həm də texniki
avadanlıqların quraşdırılması
baxımından da fərqlənirdi. Konsert
salonunun giriş və çıxışları
təhlükəsizlik baxımdan da diqqət
mərkəzində idi. Ümumilikdə
isə 500-ə yaxın mühafizəçi həm arenanı,
həm də mətbuat mərkəzini qoruyurdu. Elə söhbət mətbuat mərkəzindən
düşmüşkən qeyd edək ki, Belqradda daha çox
"Sava-sentr" kimi tanınan ticarət mərkəzinin
binası müsabiqə ərəfəsində
jurnalistlərin ixtiyarına verildi. Səmimi arzular
Hər il olduğu kimi, 2008-ci ilin
"Eurovision"u da dünyanın bir çox
ölkələrindən olan media mənsublarını
müsabiqə çərçivəsində bir araya
gətirdi. Müsabiqənin keçirildiyi
ölkəyə dünyanın 43 ölkəsindən 2
minə yaxın akkreditə olunan jurnalist
yığıldı. 2 həftə boyunca
yarışmanın start götürdüyü günə
qədər jurnalistlər bütün
iştirakçıların məşqlərində,
mətbuat konfranslarında, o cümlədən müxtəlif
promo aksiyalarında iştirak edirdilər. Mətbuat
mərkəzində isə kompüter otaqları, konfrans
və canlı bağlantı mərkəzləri
yaradılmışdı. Bundan başqa,
hər bir ölkədən olan nümayəndələr
"Sava-sentr"də öz
iştirakçılarının posterlərini paylayaraq
tanıtım aksiyaları keçirdilər.
"Sava-sentr"də dünyanın bir sıra
ölkələrindən olan jurnalistlər "Həftə
içi"nin əməkdaşı
olaraq bizimlə söhbətlərində bildirdilər ki, bu
möhtəşəm tədbirin növbəti illərdə
Azərbaycanda keçirilməsini çox arzulayırlar. Hasan
Taş - "TRT" kanalının musiqi redaksiyasının
rəhbəri: "Biz çox istərdik Azərbaycan ilk
çıxışından öz layiqli yerini qazansın. Çünki sizin musiqiniz və şounuz çox
fərqlidir. Biz türklər
özümüzü mədəniyyətimizlə
bütün dünyaya göstərməliyik".
Latviyadan olan Valdis Vaykul da müsabiqə boyu Azərbaycanı
dəstəklədiyini dedi: "Burada yaşananlar,
görüntülər biz jurnalistlər üçün
hər dəfə bir yeniliyi göstərir. Bunun
üçün də əgər Azərbaycan 1-ci olarsa,
deməli, bizim gələn il üçün istirahətimiz
və yaşayacağımız anlar daha
möhtəşəm olacaq." Parti
və tanıtım Müsabiqəyə qədər
bütün ölkələr Belqradda "Euroklub" adlanan
məkanda öz tanıtım gecələrini
keçirirdilər. Belə partiləri
Rusiya, Türkiyə, Azərbaycan, Ukrayna, Sloveniya və
başqa ölkələr təmtəraqlı
şəkildə təşkil etdilər. Hər
partiyə digər ölkələrin
iştirakçıları, nümayəndə
heyətləri və jurnalistlər dəvət olunurdu. Belqradda olduğumuz vaxt Türkiyə
təmsilçiləri öz partilərini keçirdilər.
Partiyə dəvət olunan ölkələrin
qonaq təmsilçiləri öz müsabiqə
mahnılarını ifa edib tədbirə toplaşanlara
inanılmaz gecə bəxş etdilər. Sonda
Türkiyənin "Mor və ötesi" qrupu da kiçik
solo konsert verməklə gecəyə toplaşanlara
böyük musiqi zövqü yaşatdılar. Ən
bahalı "Eurovision" Müsabiqə bu il
büdcəsinə görə də rekord vurub. Belə ki,
builki "Eurovision" müsabiqəsinin büdcəsi 19
milyon 674 min 703 avro təşkil edib. Serbiya hökuməti
səhnənin qurulmasına, işıqlandırılmasına
və digər texniki xərclərə 9,6
milyon avro xərcləyib. Avropa Yayımlar Birliyi
Serbiyanın "RTS" telekompaniyası ilə birlikdə
əlavə bu işə 10 milyon avro ayırıb. Serb televiziyası bu vəsaitin çoxunu yeni
yayım texnologiyasına sərf edib. Müsabiqə
HD (Higt Definition) formatında yayımlanıb. Qeyd
edək ki, keçən il
keçirilən "Eurovision" yarışmasının
xərcləri 11 milyon avro təşkil edib. Belqradda
keçirilən 53-cü "Eurovision" müsabiqəsi
Serbiya tarixində ən bahalı tədbirdir. Fanat ordusu
"Eurovision" yarışmasının 1-ci
yarımfinalı may ayının 20-də keçirildi.
Minlərlə insan kütləsi "Belqrad-arena"nın qarşısında konsertin başlanma
saatını gözləyirdi. Bütün
dünyadan gələn fanatlar konsert salonunun
qarşısında dəstəklədikləri
iştirakçının fotolarını,
plakatlarını, dövlət bayraqlarını paylayaraq
canfəşanlıq edirdilər. Hər
kəs tamaşaçı kütləsini öz
dövlətini dəstəkləməyə
çağırırdı. Onların
arasında azərbaycanlı fanatlar da çoxluq təşkil
edirdi. Yarımfinal günündə
konserti izləməyə gələn xaricilər, o
cümlədən belqradlılar Azərbaycanın təmsil
olunduğu mahnını əzbərdən oxuyur, hətta
bayraqlarımızı əllərinə alaraq bizi
dəstəklədiklərini söyləyirdilər.
İlk uğur Nəhayət, gözlənilən an. 2
yarımfinal və final mərhələsindən ibarət
olan "Eurovision - 2008" yarışmasının 1-ci
mərhələsi may ayının 20-də baş tutdu. Yarışmanın aparılmasını
Serbiyanın tanınmış müğənnisi və
bəstəkarı Zeliko Yaksimoviç və Serbiyanın
radioaparıcısı Covanna Yankoviç etdi. Nəzərinizə çatdırım ki,
"Eurovision" yarışmasının ənənəvi
adətlərindən biri vaxtilə həmin ölkəni
təmsil edən iştirakçıların öz
ölkələrində aparıcılıq etməsidir.
Elə bu dəfə də konsertin
aparıcılığı 2004-cü ildə
Türkiyədə keçirilən "Eurovision"
yarışmasında Serbiyanı təmsil edən Zeliko Yaksimoviçə
həvalə edildi. Azərbaycan
"Eurovision - 2008" yarışmasında ilk
debütünü Elnur Hüseynov və Samir Cavadzadə dueti
ilə etdi. Sözləri Zəhra
Bədəlbəyliyə, musiqisi Gövhər
Həsənzadəyə aid olan "Day after day"
mahnısı və musiqi üçün hazırlanan
quruluş arzulanan nəticəni göstərdi. Həm zala toplaşanlar, həm də digər
ölkələrin nümayəndə heyətləri
tərəfindən bəyənilən
çıxışımız dünya çarpında ilk
uğuruna imza atdı. 23 minə yaxın
tamaşaçı möhtəşəm
çıxışı dayanmadan alqışladı. Beləliklə, iştirakçı ölkəni
çıxmaq şərtilə 18 ölkə Azərbaycana
səs verərək finala vəsiqə əldə
etməyimizə gətirib-çıxardı. Azərbaycan 53 illik tarixi olan "Eurovision"
yarışmasında ilk çıxışı ilə
elə ilk uğurunu qazandı. Azərbaycan
təmsilçiləri Elnur Hüseynov və Samir Cavadzadə
isə yarımfinal çıxışından sonra
bizimlə söhbətlərində bildirdilər ki, onlar bu
qələbəni qazanmaqda Azərbaycan xalqına
minnətdardılar. "Biz çox
xoşbəxtik ki, belə bir qələbəni qazandıq.
Əlimizdən gələni etdik ki,
xalqımızın adını yüksəldək. Bu, tək bizim yox, bütün Azərbaycan
xalqının uğurudur. Burada hər
kəs, hətta digər ölkələrin də
iştirakçıları bizim ifamızı,
ümumilikdə isə şounu bəyənirdilər. Hər kəsə öz
təşəkkürümüzü bildiririk".
Yarımfinal mərhələsi başa çatdıqdan sonra
finala vəsiqə qazanan Azərbaycan, Rusiya, Yunanıstan,
Rumıniya, Bosniya və Herseqovina, İsrail, Ermənistan,
Polşa və Norveç təmsilçiləri və
bütün media mənsubları qarşısında
"Sava-senter" mətbuat mərkəzinə
yığılıb həm jurnalistlərin suallarını
cavablandırdılar, həm də finalda iştirakları
üçün püşkatmada iştirak etdilər. Mətbuat konfransında isə hər bir
iştirakçı finalda onları gərgin mübarizə
gözlədiyini, hər biri ölkəsinin adını
yüksəkdə saxlamağa
çalışacaqlarını söylədi. Mayın 22-si isə 2 yarımfinal
mərhələsi baş tutdu. İkinci
yarımfinal mərhələsinə qatılan
ölkədən 10-u finala vəsiqə qazandı.
İkinci yarımfinal mərhələsində İslandiya,
İsveç, Türkiyə, Ukrayna, Litva, Albaniya, Çexiya,
Belarus, Xorvatiya, Bolqarıstan, Danimarka, Gürcüstan,
Macarıstan, Malta, Kipr, Makedoniya və Portuqaliya finala
vəsiqə qazanmaq uğrunda mübarizə apardılar.
Beləliklə, mayın 24-də "Belqrad-arena"da
müsabiqənin final mərhələsinə yarımfinaldan
yüksəlmiş 20 ölkə və "Eurovision"un
baş sponsorları olan Fransa, Böyük Britaniya, Almaniya,
İspaniya və qalib ölkə Serbiya olmaqla 25 ölkə
vəsiqə qazandı. Artıq qarşıda
bütün iştirakçıları daha gərgin
mübarizə gözləyirdi. Elə
bununla bağlı olaraq digər ölkələrin
iştirakçıları ilə görüşüb
finalqabağı həyəcanlarını
bölüşdük. Kimlər nə dedi? Rusiyanın
"Eurovision"da artıq 2-ci dəfə təsil edən
Dima Bilan ölkəsi qarşısında böyük bir
məsuliyyət götürdüyünü etiraf etdi:
"Mən üzərimə böyük bir yükü
götürdüm. İkinci dəfə
ölkəmin adını burada təmsil edirəm. Bilirəm çox çətindir. Amma çalışacağıq 1-ciliyi əldə
edək." "Özünüzə kimi rəqib
görürsünüz" sualına D.Bilanın cavabı
belə oldu: "Burada güclü rəqiblər çoxdur.
Ukrayna, Yunanıstan, Ermənistan, eləcə də sizin
təmsilçiləriniz. Mən onların
ifalarını, mahnısını və şoularını
gördüm, çox bəyəndim. Əslində
belə bir şou gözləmirdim. Ümid
edirəm, 1-ci dəfə iştirakınıza baxmayaraq,
ön sıraları tuta biləcəksiniz".
Müsabiqə boyu daha çox bəyənilən,
çoxlarının favoriti olan Ukrayna təmsilçisi Ani
Lorak: "Mənə bu mahnını təqdim edəndə
çox enerjili və dinamik olduğunu dərhal duyaraq
özümü bu mahnıda gördüm. Düşündüm
ki, bu məndə çox gözəl alına bilər.
Elə deyəsən, belə də oldu. Çünki ilk gündən
bəyənənlər çox olub. Filipp
Kirkorovun bu mahnısı mənə şöhrət
gətirdi. Azərbaycanın da
iştirakını gördüm. Sizin
uşaqların səs imkanları da çox gözəldir.
Bildiyimə görə, onlar mahnıda bir
neçə janrı birləşdiriblər. Çox uğurlu layihədir".
Türkiyənin "Mor və ötesi" qrupunun solisti Harun
isə bildirdi ki, onlar rok janrında ifa etdikləri
mahnıları ilə türk dilinin gözəlliyini
göstərməyə çalışacaqlar: "Biz
fərqli çıxış etmək istədik. Düşünürəm pis alınmayıb. Azərbaycanlı qardaşlarımızın
çıxışını gördük və çox
bəyəndik. Sizin də opera, rok və
öz milli folklorunuzdan olan muğamınız mahnıya yeni
ab-hava verir. Bu, Avropa üçün
çox böyük bir yenilik olacaq". Filipp Kirkorov
(Rusiya): "İnanırdım ki, Azərbaycan elə ilk
dəfədən uğurlu musiqi ilə qatılacaq. Çünki sizin musiqiniz çoxşaxəlidir.
Mən Azərbaycan musiqisini çox sevirəm.
Uşaqlarınızın çıxışına isə
söz ola bilməz. Düşünürəm
ki, qaliblər sırasında sizin də yeriniz olacaq".
Diana Qurskaya (Gürcüstan): "Azərbaycan
təmsilçilərinin mahnısını
eşitmişəm. Onların qeyri-adi
səsləri var. Müsabiqə ərəfəsində
mən bu cür səs eşitmədim". Bu da final "Belqrad-arena"da
görünməmiş izdiham. Dünyanın
müxtəlif ölkəsindən gələn 23 minə
yaxın fanat ordusu və belqradlılar. 2007-ci
ilin qalibi Mariya Şerifoviç final gecəsinin
açılışını etdi. Beləcə
böyük gecənin ardı-ardınca olan maraqlı 25
çıxışçısı öz ifalarını
göstərdilər. 2 saata qədər
davam edən konsertdən sonra iştirakçı olan 43
ölkənin səsverməsi başladı. Sözsüz, hər dəfə dəyişən
səslərin nəticəsi Rusiyanı 1-ci, Ukraynanı 2-ci,
Yunanıstanı 3-cü etdi. Azərbaycan
bu sıralamada 8-ci yeri qazandı. Nəzərə alsaq
ki, "Eurovision"un tarixində
illərlə iştirak edən ölkələri arxada qoyub
ilk çıxışımızla ön sıralarda yer
tutduq, bunu da qələbə adlandırmaq olar.
Həftə içi.- 2008.- 3 iyun.- S. 8.