Səfərov İ.

Azərbaycan elminə xidmətin bariz nümunəsi

Bilik mənbəyi olan kitabın nəşri həmişə sevinclə qarşılanır. Başqa sahələrdə olduğu kimi Azərbaycan kitab nəşri, ölkənin informasiya təminatında da irəlidə gedən ölkələrdən biridir. Bu sahədə kitabxanaların da rolu ildən-ilə artmaqdadır.

Yenicə işıq üzü görmüş "Müaşir Azərbaycanda elmin informasiya təminatı və kitabxanlar" adlı monoqrafiyada kitabxanaların modernləşdirilməsi, informasiya və kommunikasiya texnologiyaları ilə təmin olunması bütövlükdə cəmiyyətin və elmi-informasiya təminatı, beynəlxalq elmi əlaqələrin yaradılması ilə başqa məsələləri özündə əks etdirən ilk fundamental əsərdir.

Kitabın müəllifi filologiya elmləri namizədi, AMEA Mərkəzi Elmi Kitabxananın direktoru Aybəniz Əliyeva-Kəngərlidir. Elmi redaktor əməkdar elm xadimi, Beynəlxalq İnformasiyalaşdırma akademiyasının həqiqi üzvü, tarix elmləri doktoru, professor Abuzər Xələfovdur.

Ulu öndərimiz Heydər Əliyev M.F.Axundov adına milli kitabxanada keçirilən "Vətənə, dövlətə, xalqa sədaqət andı" kitabının təqdimat mərasimində kitabı və kitabxana işini yüksək qiymətləndirmişdir. "Kitab nəşri hər bir ölkənin, xalqın mədəniyyətində, ümumiyyətlə mədəni ictimai həyatda çöx görkəmli yer tutur. Hər birimiz ilk növbədə ancaq kitab vasitəsilə təhsil, elm almışıq həyatda yaşamaq fəaliyyət göstərməyə hazırlaşmışıq. Ona görə də hər birimiz kitablara borcluyuq... Kitabxana xalq, millət üçün, eəmiyyət üçün müqəddəs bir yer mənəviyyat, bilik, zəka mənbəyidir. Ona görə də kitabxanalara daimi hörmət xalqımızın mənəviyyatını nümayiş etdirən amillərdən biridir".

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin bu yaxınlarda imzaladığı "Azərbaycan kitabxana fəaliyyətinin yaxşılaşdırılması haqqında" sərəncamda Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Mərkəzi Elmi Kitabxanası üçün dünya standartlarına uygun yeni binanın tikintisi barədə çox minlik oxucuların, elm adamlarının, eləcə də kitabxana kollektivinin sevincinə səbəb olmuşdur.

"Müasir Azərbaycanda elmin informasiya təminatı və kitabxanalar" monoqrafiyası müvafiq sərəncamdan sonra kitabxanaların modernləşdirilməsi, informasiya və kommunikasiya texnologiyaları ilə təmin olunması, bütövlükdə cəmiyyətin və elmin informasiya təminatı, beynəlxalq elmi əlaqələrin qurulması kimi məsələlərə yanaşmanı özündə əks etdirən ilk kitabdır.

Kitabın ön sözündə professor A.Xələfov yazır ki, müasir dövrdə hər bir kitabxanaya, kitabxanaçıya, ziyalıya gərəkli olan materiallar öz əksini tapıb: müəllif ənənəvi kitabxananı müasir kitabxanaya çevirmək üçün ən son bilgiləri, elmi yanaşmaları, elmin operativ informasiya təminatı üçün kitabxanaların üzərinə düşən vəzifələri, "yeni dövrün kitabxanası adı ilə fəaliyyət göstərmək istəyən kitabxanaların hansı tələblərə cavab verməli olduğunu, elektron kataloq və elektron kitabxana quruculuğu işindəki problemləri və onların həlli yollarını öz araşdırmalarının obyektinə və predmetinə çevirib.

Kitabxanalar yeni informasiya texnologiyalarının imkanlarından istifadə etməklə yaranmaqda olan informasiya-biliklər cəmiyyətinin ayrılmaz bir hissəsinə çevrilir. Biliklər cəmiyyətnin inkişaf etdiyi bir dövrdə kitabxanaların işini yaxşılaşdırmaq, onların sosial elmi, təhsil funksiyalarını genişləndirmək, kitabxanaları modernləşdirmək üçün elmi yanaşmanın, araşdırmaların, fikir mübadilələrinin, elmi kommunikasiyaların nəticəsinin ictimailəşdirilməsinə böyük ehtiyac var. Oxucuların ixtiyarına verilən bu kitab müasir dövrdə bütövlükdə cəmiyyətin və elmin informasiya təminatı, kitabxanaların beynəlxalq elmi əlaqələrin qurulması kimi məsələləri özündə əks etdirir.

Keçən əsrin 20-ci illərində əsası qoyulmuş Milli Elmlər Akademiyasının Mərkəzi Elmi Kitabxanası 80 ildən artıq bir dövr ərzində olduqca intensiv inkişaf edərək müasir dövrdə elmimizin mühüm infrastrukturunun ayrılmaz tərkib hissəsi kimi onun inkişafına səmərəli təsir göstərən elmi informasiya mərkəzinə çevrilmişdir. Hər il bu kitabxanadan 40 mindən artıq oxucuya 2,5-3 milyon nüsxə Azərbaycan, rus və digər dillərdə ədəbiyyat verilir.

Mərkəzi Elmi Kitabxananın beynəlxalq əlaqələri alimlərimizin dünya elmi-texniki fikrinin nailiyyətləri ilə tanış olmaqda, eyni zamanda Azərbaycan elminin dünya miqyasında təbliğ edilməsi və yayılmasında mühüm vasitədir.

"Azərbaycan elminin layiqli qarantı" məqaləsində deyilir ki, Milli Elmlər Akademiyasının 60 illiyinə həsr olunmuş təntənəli yığıncaqda Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin "Azərbaycan elminin inkişafına dövlət qayğısı daha da artırılacaqdır" mahiyyətli çıxışı ölkə başçısı tərəfindən elmimizə verilən ən dəyərli qiymət oldu. O, çıxışında demişdi ki, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası bu gün çox yüksək səviyyədədir. Çalışmalıyıq ki, gələcəkdə öz işimizlə akademiyaya kömək göstərək, onun bütün məsələlərini həll edək və Azərbaycan elminin yüksək inkişafına nail olaq.

Mərkəzi Elmi Kitabxana Azərbaycanın görkəmli ziyalıları N.Nərimanov, Ə.Haqverdiyev, T.Şahbazi, H.Zeynallı və başqalarının təşəbbüsü və yaxından köməyi ilə 1923-cü ildə təşkil edilmiş "Azərbaycan Tədqiq və Tədəbbö cəmiyəti"nin nəzdində yaradılmışdır.

1924-cü ildə Cəmiyyətin nəzdində yaradılan "Biblioqrafiya bürosu" MEK-in təşəkkülü üçün ilkin baza olmuşdur. 1925-ci ildə Cəmiyyətin ilk iclaslarının birində kitabxananın yaradılması haqqında qərar qəbul edilir. Kitabxananın ilk rəhbəri Hənəfi Zeynallı olmuşdur. Daha sonra kitabxanaya müxtəlif illərdə S.M.Yəhyazadə, Y.İ.Tahirov, N.F.Axundov, R.A.Kazımov, M.M.Həsənova, E.T.Əfəndiyev rəhbərlik etmişlər. Hazırda bu kitabxanaya A.Əliyeva-Kəngərli rəhbərlik edir.

"Heydər Əliyev irsinin toplanması, tədqiqi və təbliği" bölümündə "Kitabxana fövqündə fonomenal nur", "Azərbaycan dövlətçiliyi və Heydər Əliyev kitabxanası" və "Heydər Əliyev irsi xalqımızın əbədiyyət salnaməsidir" mövzuları işıqlandırılır.

"Azərbaycan dövlətçiliyi və Heydər Əliyev kitabxanası" 2003-cü ilin may ayında, ümummilli lider Heydər Əliyevin anadan olmasının 80 illiyi ərəfəsində Mərkəzi Elmi Kitabxananın nəzdində yeni bir qurum, mətbuatda deyildiyi kimi "Kitabxana içində kitabxana" fəaliyyətə başlamışdır. Dünya şöhrətli siyasi xadim Heydər Əliyevin zəngin irsinə, siyasi, diplomatik fəaliyyətinə həsr olunmuş ədəbiyyata oxucu, tədqiqatçı marağı və tələbatını ödəmək məqsədilə yaranan bu kitabxanada istər Heydər Əliyevin öz əsərləri, istərsə də onun haqqında, Azərbaycan dövlətçiliyi haqqında zəngin materiallar toplanıbdı.

Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Prezidenti Mahmud Kərimov "Azərbaycan dövlətçiliyi və Heydər Əliyev kitabxanası" açılışında demişdir: "Heydər Əliyev hakimiyyətə gələnə qədər bəzi ünsürlər Akademiyanı ləğv etmək, XX əsrdə ən böyük nailiyyətlərimizdən olan elmi potensialımızı dağıtmaq, yolunu tutmuşdular. Heydər Əliyevin hakimiyyətə gəlişi ilə bu "təşəbbüs"ün qarşısı alındı, Akademiyaya "Milli" status verilməklə onun imkanları daha da genişləndirildi. Bu gün Mərkəzi Elmi Kitabxanada milli öndərin adına ayrıca guşə ayrılması və oranın ən yeni avadanlıqla, sanballı, gözəl ədəbiyyatla, dövlət başçımızın həyat və fəaliyyətinin əks etdirən fotoalbomlarla, elektron kataloqla təchiz edilməsi rəhbərə olan sevgi və ehtiramın təcəssümüdür."

"Ənənəvi kitabxanadan elektron informasiya mərkəzinə doğru" yazıda çox vacib məsələlərə toxunulub. Yeni texniki inqilab bütün sahələrdə olduğu kimi kitabxanalarda da dünya standartlarına doğru islahatların həyata keçirilməsini zəruri etmişdir. Odur ki, müasir kitabxanaların iş meyarlarını səciyyələndirən amillərə (informasiyanı qəbul etmək və ötürmək, elmi idarəetmə, kadr təsnifatını müasirləşdirmək) müasir avtomatlaşdırma vasitələrindən istifadə etmək kimi proseslər daxil olmuşdur. Bu sanballı əsər kitabxana işçilərinin, alimlərimizin, ziyalılarımızın ən gərəkli vəsaitinə çevriləcək, elmin informasiya təminatında dəyəli töhfə olacaqdır.

Respublika.- 2008.- 14 mart.- S. 12.