Əziz R.

Yanıxlının yanıqlı abidələri

Tovuzun Yanıxlı kəndindəki Şah Abbas məscidi bölgənin əhəmiyyətli tarixi abidələrindəndir.

Sovet hakimiyyəti illərində anbar kimi istifadə olunmuş məscid sonradan dövlət tərəfindən mühafizə edilən abidələr siyahısına daxil edilsə də, onun qorunması və bərpası haqda düşünən olmayıb. Artıq bir hissəsi uçmuş məscidin baxımsızlıq ucbatından tamamilə yerlə-yeksan olacağı qaçılmazdır.

“Yanıxlıdakı Şah Abbas məscidi XVII əsrin ikinci yarısında inşa edilib. Tarixi mənbələrə görə, II Şah Abbasın göstərişi ilə tikilmiş ibadətgah uzun müddət bölgədə İslam dininin təbliği sahəsində mühüm rol oynayıb. Sovet hakimiyyətinin ilk illərində fəaliyyəti dayandırılan məsciddən 1940-70-ci illərdə anbar kimi istifadə olunub. 1982-ci ildə dövlət tərəfindən qorunan mədəni və tarixi abidələr siyahısına daxil edilib”. Bütün bunlar barədə bizə məlumat verən Yanıxlı kənd sakini Əli Hüseynovun (o, uzun illər Rayon Mədəniyyət Şöbəsində fond mühafizəçisi vəzifəsində çalışıb) sözlərinə görə, indiyədək yalnız bircə dəfə (ötən əsrin 90-cı illərində) Şah Abbas məscidində təmir işləri aparılıb: “Lakin həmin bərpa işlərinin qeyri-peşəkar şəxslər tərəfindən görülməsi bu ibadətgahın, necə deyərlər, dərdinin üstünə dərd gətirib. Bununla bağlı kənd sakinlərinin müvafiq instansiyalara müraciətlərinə ümidverici cavablar verilsə də, bu istiqamətdə heç bir əməli addım atılmayıb”. Məsələyə münasibət bildirən Tovuz Rayon Mədəniyyət və Turizm Şöbəsinin müdiri Aydın Quliyev isə məscidin durumu ilə bağlı Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinə məlumat verdiklərini bildirdi:

“Hətta Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin mütəxəssisləri məscidə baxış da keçiriblər. Bu ibadətgahın gələn il bərpa olunması nəzərdə tutulub. Hazırda isə məscidin dağılmasının qarşısını almaq məqsədi ilə onun yaxınlığından axan Zəyəmçayın yatağında sahilbərkitmə işləri aparılır”.

Qeyd edək ki, Şah Abbas məscidi Yanıxlıda yox olmaq təhlükəsi ilə üz-üzə qalmış yeganə abidə deyil. Belə ki, kəndi yarı bölən Zəyəmçay üzərindəki Xan körpüsündən (o da XVII əsrin yadigarıdır) yaxın onilliklərədək təyinatı üzrə istifadə olunmasına baxmayaraq, hazırda ondan cəmi bircə yarıuçmuş tağ qalıb.

Zaman.- 2008.- 20-21 noyabr.- S. 9.