Salmanov R.

Gənc rejissorun sənət uğurları

O, yaxşı musiqiçi də ola bilərdi. Xalq musiqisi və muğam dünyasından hali olan bir ailədə dünyaya göz açmışdı. Atası Vamiq Məmmədəliyev Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin dosenti, musiqi sənəti fakültəsinin dekanı, əməkdar artist, respublikada kifayət qədər tanınan bir sənətçi, tarzəndir. Ölkəmizin bir çox ünlü səndtçilərini — Yaqub Məmmədov, Əlibaba Məmmədov,Arif Babayev, Canəli Əkbərov, Ağaxan Abdullayev, Alim Qasımov və bir çoxlarını tarda müşayiət etmişdir. Onun bir çox lent yazıları bu gün də radio-televiziyanın qızıl fondunda qorunub saxlanmaqdadır.

Əmisi Vasim Məmmədəliyevi oxuculara təqdim etməyə ehtiyac yoxdur. Şərqşünas alim, ərəb dili və ədəbiyyatının, "Qurani-Kərim"in kamil bilicisi, tərcüməçisi olmaqla yanaşı, muğam bilicisi və söz xiridarı kimi də tanınmışdır. Heç də təsadüfı deyil ki, ölkəmizin bir çox tanınmış muğam və musiqi ifaçıları - Seyid Şuşinski, Xan Şuşinski, Zülfü Adıgözəlov, Mütəllim Mütəllimov, Əlibaba Məmmədov, Yaqub Məmmədov, Canəli Əkbərov, Arif Babayev, Ağaxan Abdullayev, Alim Qasımov, eləcə də adlarını çəkmədiyim bir çox sənətçilər Kürdəxanı kəndində Məmmədəliyevlərin evində keçirilən muğam və şeir gecələrinin qonağı, iştirakçısı olmuşlar.

Elə bu səbəbdən də atası öz sənətini davam etdirmək üçün oğlu İqbalı 10 nömrəli musiqi məktəbinin tar sinfinə qoyur. Çox çəkmir ki, balaca İqbal öz istedad və bacarığı ilə hamının diqqətini cəlb edir. Daha çox muğam sənətinə meyl salan İqbal Məmmədəliyev musiqi məktəbini əla qiymətlərlə bitirsə də, meylini tamam başqa sahəyə — teatr-kino sənətinə bağlayır. Doğulub boya-başa çatdığı Kürdəxanı kəndində 113 saylı orta məktəbi bitirən kimi sənədlərini Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinə verib rejissor ixtisası üzrə kino və teatr fakültəsini, teatrşünaslıq üzrə magistraturanı bitirir. İncəsənətin bu sahəsinə olan meylinin səbəbini soruşanda isə o, - "Bir tarzən kimi yalnız öz həyatımı yaşaya bilərdim, rejissor kimi isə öz sənətimlə neçə-neçə elm, sənət adamlarının həyat və yaradıcılığını xalqa çatdıra bilərəm" - deyir.

1996-cı ildən Azərbaycan Dövlət Teleradio Verilişləri Şirkətinin "Gənclik və idman" baş redaksiyasında ştatdankənar müxbir kimi fəaliyyətə başlayan İqbal Məmmədəliyev az bir vaxtda özünü istedadlı bir rejissor kimi təsdiqləyir. 23 yaşlı gənc rejissorun "Mahur-hindi" film-konserti, "Elçi daşı", "Səhnəyə aparan yol", "Yaşıl rəngin qamması", "Başlanğıc", "Edelveys və dəmirbiləklər" sənədli, "Lənkəran" etnoqrafik, "Özgə vaxtın doğma anları" və digər filmləri sənət aləmində özünə layiqli yer tutur. Sonradan İqbal "Lider" və İctimai Televiziya şirkətlərindən dəvətlər alır.

2003-cü ildən Azərbaycan Kinorejissorlar Gildiyasının üzvü olan İqbal Məmmədəliyev ilk dəfə olaraq həmin il III Beynəlxalq Audio-Vizual festivalda ən yaxşı sənədli film nominasiyasında təqdim etdiyi "Sükutun səsi" filmi ilə diplom və mükafata layiq görülür. İlk uğur gənc rejissora baş ucalığı gətirsə də, sənətdə arxayınçılığa yol vermir. O, öz üzərində yorulmadan çalışır. Həmin il "Kinoda montaj strukturu" mövzusunda elmi iş götürüb onu tədqiq etməyə başlayır. Siyasi portretlər seriyasından lentə aldığı "İlham Əliyev — ümidlərin gerçəklik məqamı", "Diplomatiyada uğur rəmzi", "Olimpin fəthinə doğru", "Yeni neft strategiyası" və digər filmlərin rejissoru olur. Gərgin əmək, sənətə yaradıcı münasibət öz bəhrəsini verir. 2003-cü ildəki fəaliyyətinə və uğurlarına görə İqbal Məmmədəliyev Azərbaycan Gənclər, İdman və Turizm Nazirliyinin təsis etdiyi "İlin ən yaxşı rejissoru" nominasiyasında fəxri fərman və diploma layiq görülür.

2006-cı il gənc rejissor üçün daha yaddaqalan olur. İqbal Məmmədəliyevin yaradıcılıq potensialı və qazandığı uğurları nəzərə alan Respublika Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi nəzdində fəaliyyət göstərən "Salnamə" Sənədli Filmlər Studiyası onu işə dəvət edir. Gənc rejissorun səmərəli işləməsi üçün nazirlik və studiya rəhbərliyi hər cür şərait yaradır. Burada çalışdığı müddətdə "Heydər Əliyev - Vətənin keşiyində", "Heydər Əliyev dünyaya pəncərə", "Heydər Əliyev - Azərbaycan mədəniyyətinin hamisi", "Həqiqətin özü - tarixi araşdırma", "Köhnə... Yeni Naxçıvan", "Cabbar Qaryağdı oğlu" və bir çox digər filmlərin rejissoru, bəzilərinin isə ssenari müəllifı olur.

"Qədim Azərbaycanın abidələri" — sənədli filmi 2007-ci ildə Qazaxıstanın Aktau şəhərində keçirilən "Kaspi dostluq dənizi", Macarıstanda keçirilən "Eko-Etno-Folk" və Hindistanda keçirilən qısametrajlı sənədli filmlər festivallarında diplom və mükafatlara layiq görülmüşdür.

Bu ilin mayında isə Yeni Azərbaycan Partiyası və ANS şirkətlər qrupunun birgə keçirdiyi "Heydər Əliyev-85" beynəlxalq filmlər festivalında Eldar Quliyevin ssenarisi əsasında İqbal Məmmədəliyevin lentə aldığı "Heydər Əliyev - Azərbaycan mədəniyyətinin hamisi" filmi ən yaxşı sənədli film mükafatına layiq görülüb. Əslində, adlarını çəkdiyim bu filmlər otuz yaşı bu günlərdə qeyd olunan gənc rejissorun sənət uğurlarının yalnız bir hissəsidir. Ümumiyyətlə, 70-ə yaxın sənədli filmin ssenari müəllifi və rejissoru olmuş İqbal Məmmədəliyev hal-hazırda "Xəzərin sualtı səltənəti" adlı sənədli filmin çəkilişinə başlayıb. İlin sonunadək bu işi tamamlamağı planlaşdıran rejissor filmin çəkilişi üçün hər cür texniki avadanlıq alındığını, sualtı çəkiliş aparan dalğıc-operatorların dəvət olundunğunu dedi.

Sənədli Filmlər Birliyi dağıldıqdan sonra onun bazasında yaradılan "Salnamə" Sənədli Filmlər Studiyası 20 ilə yaxındır ki, fəaliyyət göstərir. Xalqımızın tarixi-mədəni abidələrinin, etnoqrafik irsinin, mədəniyyətimizin təbliğində misilsiz iş görür. Biz yalnız studiyanın əməkdaşı gənc rejissor İqbal Məmmədəliyevin az vaxtda gördüyü işlərdən söz açdıq. Bu nəcib və xeyirxah işi görən yaradıcı insanlar isə studiyada çoxdur. Tarixi abidələrimizi, adət və ənənələrimizi, incəsənətimizi, elmi-iqtisadi nailiyyətlərimizi lentə alıb gələcək nəsillərə çatdırmaq işində onların yaradıcı əməyi çox böyük önəm daşıyır. Birliyin baş direktoru, respublikanın xalq artisti Xamis Muradovun rəhbərlik etdiyi "Salnamə" studiyası bundan sonra da bu nəcib, xeyirxah missiyanın həyata keçirilməsi üçün əlindən gələni əsirgəməyəcəkdir.

Xalq qəzeti.- 2008.- 23 sentyabr.- S. 7.