Etibar Babayevlə bir saat üz-üzə

“OLA BİLƏCƏKLƏR BARƏDƏ DÜŞÜNMƏYƏ ÜSTÜNLÜK VERİRƏM, KEÇMİŞDƏ OLANLARA TƏƏSSÜFLƏNMƏYƏ ADƏT ETMƏMİŞƏM”

Bu günlərdə Azərbaycan Televiziyasının bazasında yeni yaradılan ilk Teleradio Akademiyasının rektoru, dəyərli publisist, BSU-nun jurnalistika fakültəsinin müəllimi Etibar Babayevin 60 yaşı tamam olub. Uzun illərdir, ömrünü televiziya ilə bağlayan Etibar müəllim hazırda da bu sahədə fəaliyyətini davam etdirir. Yubiley münasibətilə “525-ci qəzet”ə müsahibə verən Etibar Babayev geriyə baxmağı xoşlamadığını, irəlidə ola biləcəklər barədə düşünməyə üstünlük verdiyini deyir.

– 60 yaşda özünüzü necə hiss edirsiniz?

– Kənardan baxan adam kimi, siz bunu daha yaxşı görərsiz. Mənim özümə gəlincə, əminəm ki, altmış yaş insan üçün son dayanacaq deyil. İçimdə yaşamaq, yaratmaq həvəsi, sabaha inam hələ sönməyib. Odur ki, həyatım eyni ritmdə davam edir. Yəni, həmişəki kimi, səhər erkən oyanıb işə, axşamlar da evə tələsirəm. Ürəyimdə olan arzularımı həyata keçirməyə imkan axtarıram. Bu günlərdə yeni kitabım çıxacaq. Ora publisistik məqalələrim və “Tarix – ibrət alanlar üçün dərsdir” silsiləsindən növbəti jurnalist araşdırmalarım daxildır. Tarixi mövzuda yeni sənədli film üzərində də işləyirəm. Nəvələrimlə gəzintiyə çıxmağa da vaxt tapıram.

– Geridə buraxdığınız illərə nəzər salanda daha çox nəyə təəssüflənirsiniz?

– Mən geriyə baxmağı xoşlamıram, irəlidə ola biləcəklər barədə düşünməyə üstünlük verirəm, keçmişdə olanlara təəssüflənməyə adət etməmişəm. Bu hiss insanı bədbinləşdirir, bədguman edir. Əslinə baxsan, geridə qalan altmış ilimdə təəssüflənəsi elə bir ciddi şey yoxdur. Həyatda olanlar olur, amma izsiz-tozsuz keçmir. Ötən günləri hərdən yada salmaq lazımdır, yenidən yaşamaqsa mümkün deyil.

– Yəni, həqiqətən hər hansı bir xoşbəxt anı yenidən yaşamaq istəməzdiz?

– Xeyr. Təkrarlanmaq nəyə lazım? Hər anın da, hər yaşın da öz gözəlliyi var. Lap tutaq ki, hansısa anı yenidən yaşamaq istədim. Məgər, bu mümkünmü? Zamanı geriyə qaytarmaq insan oğlu üçün imkansız işdir. Müdriklər deyib ki, bir çaya iki dəfə girmək olmaz. Ona görə ki, hər şey axır, dəyişir...

– Siz televiziya ekranlarında çox erkən görünməyə başlamısız. Səhv etmirəmsə, yetmişinci illərin əvvəlində “Tələbə klubu”, “Yeddinci qitə” verilişlərinin müəlliflərindən biri və daimi aparıcısı olmusuz...

– Elədir ki, var. Bu verilişlər gənclər arasında çox populyar idi. “Tələbə klubu” Azərbaycan televiziyasında studiyadan kənar efirə çıxan ilk canlı verilişlərdən olub. Hər dəfə bir ali məktəbdən hazırlanardı. Gülşən Əkbərova ilə birlikdə iki saata yaxın efirdə olardıq. Tələbə həyatının bütün problemlərinə, uğurlarına toxunardıq. O zaman üçün “Tələbə klubu” teleməkanda yenilik idi. Televiziyanın Gənclik baş redaksiyasının baş redaktoru Yusif Kərimovun, rejissor Solmaz Həmzəyevanın bu işdə xüsusi əməyini qeyd etməyi özümə borc bilirəm. Gülşən xanımın və mənim televiziyada qazandığımız ilk uğurlarda onların əməyi böyükdür.

– Amma bildiyimə görə, 1975-ci ildən sonra siz uzun müddət komsomol-partiya işində rəhbər vəzifələrdə çalışmısınız. Düzdür, yenə kütləvi-informasiya vasitələri ilə əlaqələriniz möhkəm olub, mətbuatda, televiziyada tez-tez çıxışlarınız səslənib. O illərdə daha çox partiya funksioneri kimi mediada adınız çəkilib. 18 illik fasilədən sonra yenidən Az.TV-yə qayıtmağınız necə oldu?

– 1988-ci ildə Vəzirov respublikaya rəhbər təyin olunandan az sonra Bakı Komitəsinin tərkibi tamamən dəyişdi. Mən də bir çox iş yoldaşım kimi, vəzifədən kənarlaşdırıldım. İş vəd edən çox idi, amma hamı rəhbərliyin reaksiyasından ehtiyatlanırdı. Az TV-nin sədri Elşad Quliyev bunu biləndə mənə baş redaktor vəzifəsini təklif etdi. Tezliklə yeni iş yerimdə yeni həvəslə fəaliyyətə başladım.

Haşiyə:

Mən Etibar Babayevlə müsahibəyə hazırlaşarkən “525-ci qəzet” də onun haqqında əvvəllər yazılanlarla tanış oldum. 2005-ci dekabr ayının 8-də görkəmli teletənqidçi, professor Elşad Quliyev “Telehəyat və ya Etibar Babayev” adlı məqaləsinə rast gəldiyim. Müəllif öz yazısında “onun özünəməxsusluğu nədən ibarətdir?” sualına cavab verməyə çalışdı. Bir faktı misal çəksəm, bu məqamda, məncə lap yerinə düşər:

“ ...1988-ci ilin axırlarında Vəzirovun göstərişi ilə Etibar Babayev işdən çıxarıldı. İşdən çıxandan bir həftə sonra Etibar Babayev mənə zəng edib dedi ki, Elşad müəllim, mənə beş nəfər işə götürəcəyi ilə bağlı söz verib, amma hamısı sözünün arxasından qaçır, siz məni işlə təmin edə bilərsinizmi? Dərhal ona dedim ki, bizdə “Azərbaycantelefilm”in baş redaktoru vəzifəsi boşdur. Əgər istəyirsənsə, buyur, işə çıx. O, böyük məmnuniyyətlə razı oldu və səhəri günü sənədlərini alıb əmrini verdim. Əmrdən bir saat keçməmiş Mərkəzi Komitənin katibi Rafiq Zeynalov mənə dövlət telefonuyla zəng etdi. Dedi ki, sən kimi işə götürmüsən? Dedim Etibar Babayevi. O ağzı alovlu surətdə sual verdi ki, sən bilmirsən o kimin adamıdır? Mən də suala sualla cavab verdim ki, kimin adamıdı? Cavab qısa oldu: Heydər Əliyevin. Dedim, vallah, onun kimin adamı olub-olmadığını bilmirəm, amma onu bilirəm ki, telejurnalist Etibar Babayevi işə götürmüşəm və onun səviyyəsindən, peşəkarlığından çox razıyam. Rafiq Zeynalovun bundan sonra cavabı belə oldu: “Neynək, onda sən Vəzirova cavab verməli olacaqsan”. Doğrudan da yarım saat keçməmiş Vəzirov zəng vurdu. Telefonu götürən kimi yüksək ton səslə eyni sualı verdi ki, bəs niyə Etibar Babayevi işə götürmüsən? Məgər bilmirsən o kimin adamıdır? Yenə də Rafiq Zeynalova verdiyim cavabı təkrarladım ki, mən telejurnalist Etibar Babayevi işə götürmüşəm və hesab edirəm ki, o istedadlı jurnalist kimi işlə təmin olunmalıdır. Sonda isə Vəzirova belə bir sual verdim ki, siz istəyirsiniz ki, tanınmış jurnalist, istedadlı və təcrübəli bir şəxs indi düşüb meydanlarda sizə “istefa” deyənlərə qoşulsun? Hesab edirəm ki, mən sizin xeyrinizə iş görmüşəm. Deyəsən, fənd baş tutdu və Vəzirov nə fikirləşdisə, razılaşdı. Adi qaydada söyüş leksikonundan bir-iki sətir xərcləməklə telefonu qapadı... ”

– Səksəninci illərdə efirə çıxan “Sözlü-nəğməli İstanbul” adlı silsilə verilişlər sizin yeni yaradıcılıq imkanlarınızı üzə çıxardı, ictimaiyyətə daha yaxından tanıtdı. Aradan xeyli zaman ötməsinə baxmayaraq, tamaşaçılar indi də o xoş təəssüratı unutmayıblar. Türkiyədən hazırladığınız verilişlər də Azərbaycan televiziyası üçün həm mövzu, həm forma baxımından yenilik idi. Maraqlıdır, bu ideya necə yarandı?

– Mən ilk dəfə Türkiyəyə Bakı Şəhər Partiya Komitəsinin təbliğat-təşviqat şöbəsinin müdiri olarkən rəsmi nümayəndə heyətinin tərkibində səfər etmişəm. O illərdə rəhbərlik etdiyim şöbə, həm də beynəlxalq əlaqələrlə məşğul idi. Sovet dövləti dünyada geniş yayılan qardaşlaşmış şəhərlər hərəkatında fəal iştirak edirdi. Bakının uzaq-yaxın xeyli qardaşı vardı. Məsələn, Hyuston (ABŞ), Bordo (Fransa), Neapol (İtaliya), Bəsrə (İraq), Maynts (Almaniya), Dakar (Seneqal) və s. Qardaşlar arasında bizə ən doğma və yaxın İzmir olsa da, ən zəif əlaqə də bu şəhərlə saxlanılardı. SSRİ dövründə belə münasibətin siyasi-ideoloji əsasları hamıya məlumdur, deyə geniş danışmaq istəmirəm. 1985-ci ildə əlaqələri möhkəmlətmək üçün Bakı şəhər Partiya Komitəsinin birinci katibi, SSRİ Ali Sovetinin deputatı Fuad Musayev, “Vətən” cəmiyyətinin sədri yazıçı Elçin, Bakı Şəhər Soveti İcraiyyə Komitəsi sədrinin birinci müavini Ədalət Əzizov və mən Türkiyəyə səfər etdik. O zaman Bakıdan Ankaraya gedən yollar mütləq qaydada Moskvadan keçərdi. “Şeremetyev” hava limanından birbaş Ankaraya uçduq. Səfər proqramına uyğun olaraq paytaxtda, eləcə də İstanbulda, İzmirdə, Bursada işgüzar görüşlər keçirdik. Nəzərdə tutulan birgə tədbirlər planını müzakirə etdik. Az sonra Bakıda İzmir, İzmirdə isə Bakı günləri keçirildi. “Neftçi” komandası ilə İzmir futbolçularının yoldaşlıq görüşü baş tutdu. Rəşid Behbudov İzmir stadionuna toplaşan pərəstişkarlar qarşısında çıxış etdi. Sərgilər təşkil olundu. Mən jurnalist olaraq İzmir bələdiyyə başqanı Burhan Özfatura ilə müsahibə hazırladım. Türkiyəyə ikinci səfərim 1989-ci ildə oldu. Görkəmli rəssam Kamil Əliyevin Ankara, İstanbul və İzmir şəhərlərində xalça sərgisi təşkil olunmuşdu. Kamil müəllimin əsərləri böyük maraqla qarşılandı. Xüsusən, “Atatürk” xalısı hamını valeh etdi. O zaman sərgiyə gələn ziyalılarla maraqlı görüşlərimiz, müzakirələrimiz sayəsində mən Türkiyəni yenidən kəşf etdim. TRT-də çalışan dəyərli insanlarla tanış oldum. Onların köməyi ilə xeyli çəkilişlər apardım, arxiv materialları topladım. Millət vəkillərindən müsahibələr aldım. Mənə dedilər ki, sən Türkiyə Böyük Millət Məclisindən reportajlar hazırlayan ilk Azərbaycan jurnalistisən. Ankarada boş vaxt tapıb Azərbaycan Kültür mərkəzinin başçıları ilə də görüşdüm. Cəmil Ünalla, Əhməd Qaraca ilə söhbəti lentə yazdıq. Onların köməyi ilə Məmmədəmin Rəsulzadənin qəbrini ziyarət etdim və ilk videoçəkilişləri apardım. Anıt qəbrini, Atatürkün muzeyini ziyarət etdik, İstiqlal savaşı ilə əlaqədar kino xronikanın surətini əldə etdim. Türkiyənin bir çox tarixi məkanlarında, muzeylərində, dini-mədəni mərkəzlərində çəkilişlər apardım. Barış Manço ilə ilk tanışlığım da TRT-nin çəkiliş pavilyonlarında oldu. Bakıya qayıdanda Elşad müəllimə söylədim ki, əlimdə xeyli material var. Bununla silsilə verilişlər hazırlaya bilərəm. Türkiyə ilə nə qədər yaxın olsaq da, hər iki tərəfdən məlumat qıtlığı var. O zaman hələ Sovet İttifaqı dağılmamışdı. Türkiyədən silsilə verilişlərin Azərbaycan dövlət televiziyasında nümayiş etdirilməsinə icazə verilməsi rəhbərdən xüsusi cəsarət istəyirdi. Elşad müəllim bircə onu dedi ki, sən uzun müddət partiya işində rəhbər vəzifələrdə işləmisən. Bizə də nəzarət eləmisən. Tələbləri hamıdan yaxşı bilirsən. İndiki rəhbərliyin sənə olan münasibəti məlumdur. Elə et, qulp qoyan tapılmasın. Mən onun tövsiyələrini nəzərə aldım və rejissor Vaqif Ağayevlə “TRT-də bir gün” adlı ilk verilişi hazırladım. “Sözlü-nəğməli İstanbul” 1989-cu ilin noyabr ayının 7-də, yəni Oktyabr bayramı qeyd olunan gün axşam efirində yayınlandı. Çox böyük maraq doğurdu. On ilə yaxın Azərbaycan efirində münayiş etdirildi.

–İndi də kanalların birində “İstanuldan salamlar” adlı veriliş gedir. Bu sizin layihənin davamıdır?

–Xeyr, o proqrama mənim heç bir aidiyyətim yoxdur. O da eyni mövzuya sonralar müraciət edən başqa bir jurnalistin yaradıcılıq axtarışlarının məhsuludur. Mən o layihəni 2000-ci ildə dayandırdım. Çünki, peyk yayımından sonra bütün Türk kanallarını rahat izləmək olurdu. Bu səpkili verilişlərə nə ehtiyac qalmışdı, nə də mənim asudə vaxtım. Onda mən Türkiyənin “RAKS” şirkəti ilə birgə Azərbilk dəfə ən müasir səsyazma studiyası yaratmışdım və bəstəkarlarımızın, müğənnilərimizin ilk musiqi albomlarını istehsalına rəhbərlik edirdim. Rəşid Behbudovun, Qara Qarayevin, Rauf Hacıyevin, Emin Sabitoğlunun, Cavanşir Quliyevin, Vaqif Gərayzadənin, İlhamənin, “Qaya”,“Rast” qruplarının, “Dan ulduzu” kollektivinin, Brilyant Dadaşovanın, Aygün Kazımovanın, Ramiz Quliyevin və başqalarının ilk albomlarının bizim şirkət istehsal etdi.

– Sizin verilişləri həm də Türkiyə ilə Azərbaycan arasında ilk telekörpü adlandırmaq olar...

– Özü də bu körpüdə hərəkət ikitərəfli idi. Yəni, mən Türkiyəni tanıtdığım kimi, verilişimin qəhrəmanları da Azərbaycanın təbliğatçılarına çevrilirdi. Bu sahədə ən böyük xidmət Barış Mançonun idi.

– “Space” teleradio şirkətinə sizin rəhbərlik etdiyiniz dövr tamaşaçıların yaddaşında bir çox yeniliklərlə yadda qalıb. Yalnız Abşerona yayınlanan televiziyanın verilişlərinə tezliklə respublika əhalisi də baxa bildi. Sizin bir qədər öncə yaratdığınız Radio 104 FM dalğasında “Space”lə müştərək fəaliyyətə başladı. Şirkətin maddi-texniki bazası xeyli gücləndi, verilişlərin sayı və səviyyəsi artdı. Kanal dövlətçilik xəttinə xidmət göstərməyə davam etməklə bərabər, tolerantlığı, plüralizmi, müstəqil mövqeyi ilə daha çox diqqəti cəlb etdi. Bütün bunlar hamıya yaxşı məlumdur və cəmiyyətdə yüksək qiymətləndirilir. Bəs daha nələri əlavə etmək olar?

– Nə gərəksə, siz hamısını dediniz. Əlavəyə ehtiyac yoxdur. Bircə onu deyim ki, “Space” şirkətinin yaranması və mənim ora prezident təyin olunmam həyatımda mühüm hadisədir. Ən xoş və unudulmaz xatirələrlə bağlıdır. “Space” mənə hər zaman doğma olacaq. Çünki, bu layihə vaxtilə hörmətli Sevil xanım Əliyeva ilə birgə arzularımızın, əməyimizin nəticəsidir.

– Siz qismətə inanırsız?

– İnanıram.

– Az.TV Qapalı Səhmdar Cəmiyyətinin bazasında yeni yaradılan ilk Teleradio Akademiyasına rektor təyin edilmənizlə doğma kollektivinizə üçüncü dəfə qayıtmağınızı alın yazısı, qismət payı sayırsınızmı?

– Tanrının alnıma nələr yazdığından xəbərim yoxdur. Qismətim olub olmadığını da dəqiq deyə bilmərəm. Amma mənə nəsib olduğuna görə taleyimdən məmnunam. Çünki, bu təyinat mənim teleradio mütəxəssisi və təşkilatçı kimi professional keyfiyyətlərimin yüksək qiymətləndirilməsi deməkdir. Eyni zamanda, üzərimə qoyulan çox məsuliyyətli vəzifədir. Öhdəsindən gəlmək üçün əlimdən gələni əsirgəməyəcəm.

– Siz şanslı insansınız?

– Bəli. Şans hamıya verilir. Bəzən dəfələrlə. Kimi bu fürsəti qaçırır, ya da yanından ötəndə belə heç görmür. Yerində oturub yalnız şans gözləmək olmaz, gərək daim işləyəsən, çalışasan, axtarışda olasan.

– Yubileyinizi necə qeyd etdiniz?

– 2003-cü ilin 15 dekabrından sonra məlum səbəbdən ad günümü həmin gün yox, bir həftə sonra qeyd edirəm. Yaxın dostlarımla, qohumlarımla, iş yoldaşlarımla birgə. Bu dəfə də, yəqin elə olacaq.

– Ad gününüzdə hansı hədiyyəni almağı xoşlayırsınız?

– Səmimiyyətlə, məhəbbətlə təqdim olunan hər nə olsa, məni sevindirər. Bu bir qələm də ola bilər, ürəkdən gələn arzu-dilək də, mənalı baxış da.

– Siz gözəl şairimiz Adil Babayevin ailəsində dünyaya gəlmisiniz. Onun ilk övladısınız. Bu məqamın həyatınızda nə kimi rolu olub?

– İnsan dünyaya göz açanda valideynlərinin kimliyindən bixəbər olur. Böyüdükcə hansı mühitə düşdüyünü dəyərləndirir. Bu mənada mən şanslıyam ki, şair ailəsində dünyaya göz açmışam. O vaxt yazıçıların, sənət adamlarının arasında səmimiyyət, ünsiyyət daha çox idi. Ailəlikcə dostluq edərdilər. Mən Süleyman Rüstəm, Məmməd Rahim, Mir Mehdi Seyidzadə, Bəxtiyar Vahabzadə, Ənvər Əlibəyli, Nəbi Xəzri, İslam Səfərli kimi böyük şairlərimizin, Mehdi Hüseyn, Mirzə İbrahimov, İsmayıl Şıxlı, Hüseyn Abbaszadə kimi nasirlərimizin əsərlərindən əvvəl özləri ilə tanış olmuşam. Atam Dram teatrında ədəbi hissə müdiri idi. Adil İsgəndərov, Məmməd Hüseyn Təhmasib, Ələsgər Ələkbərov, Hökumə Qurbanova, Leyla Bədirbəyli, Məlik Dadaşov, Mehdi Məmmədov, Tofiq Kazımov, İsmayil Osmanlı, Mustafa Mərdanov, Mövsüm Sənani, Barat Şəkinskaya, Rza Əfqanlı, kimi teatr xadimlərinin mənim bir ziyalı kimi yetişməyimdə əvəzsiz xidmətləri var. Evimizə tez-tez gələn qonaqlar arasında Səttar Bəhlulzadə, Mikayıl Abdullayev, Cəlal Qaryağdı da olardı. Bu görüşləri, xatirələri unutmaqmı olar?

...Beləcə Etibar Babayevlə bir saatlıq söhbətimiz yekunlaşır. Həmsöhbətim o qədər maraqlı danışırdı ki, vaxtın necə keçdiyini də hiss etmədim. Dəftərimdə bir neçə yazılıq qeydlərim var. Sağlıq olsun, yəqin ki, nə vaxtsa bu maraqlı insandan eşitdiklərimi, öyrəndiklərimi qələmə alacam. Ad gününüz bir daha mübarək, Etibar müəllim!

Pərvanə SULTANOVA

525-ci qəzet.- 2010.- 18 dekabr.- S.18.