Qaradağlı faciəsinin 19-cu
ildönümü anılıb
EYVAZ HÜSEYNOV: “QARADAĞLI KƏNDİNDƏ VƏHŞİLİK
TÖRƏDƏN ERMƏNİ ƏSGƏRLƏRİNƏ MƏŞHUR
TERRORÇU, ASALA-NIN RƏHBƏRLƏRİNDƏN OLAN MONTE
MELKONYAN BAŞÇILIQ EDİB”
Dünən “Dağlıq
Qarabağın Azərbaycanlı İcması” İctimai
Birliyi Xocavənd (Martuni) rayonunun Qaradağlı kəndinin ermənilər
tərəfindən işğal edilməsinin 19-cu
ildönümünə həsr olunmuş tədbir
keçirib. Tədbirdə əvvəlcə Azərbaycanın
ərazi bütövlüyü uğrunda gedən müharibədə
həlak olmuş şəhidlərimizin əziz xatirəsi bir
dəqiqəlik sükutla yad edilib. Sonra Xocavənd Rayon
İcra Hakimiyyətinin başçısı Eyvaz Hüseynov
çıxış edərək, rəhbərlik etdiyi
rayonun yaranma tarixindən, həmçinin 19 il bundan əvvəl
baş vermiş Qaradağlı faciəsi zamanı ermənilərin
törətdiyi vəhşiliklərdən söhbət açıb.
Bildirib ki, Azərbaycan Respublikasının 26 noyabr 1991-ci il
tarixli 279 – XII nömrəli Qanununa əsasən Dağlıq
Qarabağ Muxtar Vilayəti ləğv edilib, Martuni və Hadrut
rayonlarının bazası əsasında Xocavənd rayonu
yaradılıb. Onun sözlərinə görə, yeni yaradılmış
rayonun ümumi sahəsi 1458 kvadratkilometr, əhalisi 41 min 300 nəfər
olub: “Xocavənd rayonu 1992-ci il 2 oktyabr tarixdə Ermənistan
silahlı birləşmələri tərəfindən
işğal olunub. Erməni təcavüzü nəticəsində
rayon sakinlərindən 145 nəfər qətlə yetirilib ki,
bu da rayonun azərbaycalı əhalisinin hər 50 nəfərindən
birini təşkil edib. 300 nəfərdən çox rayon
sakini isə sağlamlığını itirib. Hazırda
rayon əhalisi məcburi köçkün kimi ölkənin
36 rayonunda məskunlaşmışdır”. Eyvaz Hüseynov
1988-ci ildən etibarən rayonun Qaradağlı kəndinin dinc
sakinlərinin hər gün ermənilərin hücumuna məruz
qaldığını dilə gətirib. Qeyd edib ki, erməni
təxribatçıları tərəfindən törədilmiş
terror aktları nəticəsində 1991-ci ilin 28 iyun tarizinə
3 nəfəri qadın olmaqla 6 nəfər diri-diri
yandırılıb, 1991-ci ilin sentyabr ayında sərnişin
avtobusunun gülləbaran edilməsi nəticəsində 8 nəfər
öldürülüb, çoxlu sayda adamlar yaralanıb,
güllə yarası alanlardan 5 nəfəri isə sonradan
dünyasını dəyişib. E.Hüseynov, bu vəhşiliklərin
beynəlxalq terrorçu, ASALA-nın rəhbərlərindən
olan Monte Melkonyan tərəfindən həyata keçirildiyini
vurğulayıb (Ermənilərin milli qəhrəman adı
verdikləri M. Melkonyan 1993-cü ilin iyununda Azərbaycan əsgərləri
tərəfindən layiqli cəzasını alıb.): “17
fevral 1992-ci il tarixdə Qaradağlı kəndinin
işğalı zamanı ermənilər 118 nəfəri əsir
götürüb, 33 nəfəri güllələyib,
öldürülən və yaralı halda olanları bir yerdə
təsərrüfat quyusuna tökərək üzərlərini
torpaqlayıblar. Əsir götürülənlərdən də
68 nəfəri öldürülüb, 50 nəfəri isə
böyük çətinilklərlə əsirlikdən azad
edilib. Əsir götürülənlərdən 10 nəfəri
qadın, 2 nəfəri məktəbli olub. Sonradan azad
olunanların 5 nəfəri qadınlar olmaqla, ümumilikdə
18 nəfər aldıqları sağalmaz yaralardan vəfat
ediblər. Əsirilkdə saxlanılanlara qarşı vəhşi,
vandalizm hərəkətləri ilə davranılıb.
İnsanların başları kəsilib, diri-diri
basdırılıb, dişləri çəkilib, ac-susuz
saxlanılıb, döyülərək
öldürülüb. Bunlar insanlığa qarşı
törədilmiş cinayət hadisəsi sayılır. Faciə
nəticəsində kənddə 2 ailənin hər birindən
4 nəfər, 6 ailədən 2 və 3 nəfər
öldürülüb, 43 ailə öz
başçısını itirib, 1 ailədən hər iki
valideyn qətlə yetirilib, 146 uşaq yetim qalıb. Qaradağlı
kəndində 91 nəfər, kənd sakinlərinin hər 10
nəfərindən biri qətlə yetirilib. Öldürülənlərdən
21 nəfəri ahıl və qocalar, 10 nəfəri qadın,
8 nəfəri məktəbli olub. İşğal nəticəsində
kənddə 200 yaşayış evi, 1 mədəniyyət
evi, 320 yerlik orta məktəb, 25 çarpayılıq xəstəxana
binası və çoxlu sayda digər sosial obyektlər
dağıdılıb”. Baş nazirin müavini,
Qaçqın və Məcburi Köçkünlərin
İşləri üzrə Dövlət Komitəsinin sədri
Əli Həsənov isə Qaradağlı faciəsinin
Xocalı faciəsi öncəsi xəbərdarlıq
olduğunu söyləyib. Qeyd edib ki, 17 fevral 1992-ci il tarixdə
baş vermiş Qaradağlı faciəsinin
qarşısının alınmamasına görə o
vaxtkı siyasi rəhbərlik günahkardır: “Əslində
bu faciə törədilən zaman Xocalı faciəsi
üçün çox böyük bir xəbardarlıq idi.
Çox təəssüflər olsun ki, ölkənin o
vaxtkı rəhbərliyi bundan nəticə
çıxarmayıb. Yəni, bu vəhşilikdən nəticə
çıxararaq gözləmək olardı ki, ermənilər
nəyə hazırlaşırdılar. Təəssüf ki,
Azərbaycanın o vaxtkı rəhbərliyi,
hüquq-mühafizə orqanları, siyasətçiləri bu
faciədən nəticə çıxara bilmədilər və
növbəti dəfə Xacalı faciəsi baş verdi”. Çıxışlardan
sonra tədbirdə Xocavənd Rayon İcra Hakimiyyətinin təşəbbüsü
ilə ərsəyə gətirilmiş 37 dəqiqəlik
“Soyqırım Qaradağlı” sənədli filminə
baxış keçirilib. Filmdə ermənilərin tarix boyu
Azərbaycan torpaqlarına olan işğalçılıq
siyasəti, xalqımıza qarşı tətbiq etdikləri
soyqırımlar, digər qanlı hadisələri göstərilməklə
yanaşı, vaxtilə əsirlikdə olmuş
Qaradağlı sakinlərinin şahidlikləri əsasında
erməni vəhşiliyi ifşa olunub. Qeyd edək ki,
“Soyqırım Qaradağlı” sənədli filmində
göstərilən dəhşətli anlar barədə
terrorçu Monte Merkalyanın qardaşı Merkan
Melkalyanın “Mənim qardaşım” kitabında da
yazılıb. Bundan əlavə, bu tarixi faktı hazırda
Ermənistan tərəfindən qəbul edilməyən
yazıçı-rejissor Ped Boqasyan da qələmə
alıb.
Rufik İSMAYILOV
525-ci qəzet.- 2011.- 18 fevral.- S.2.