İki gənc şair haqqında bir yazı

Bu yaxınlarda iş otağımda mənə bağışlanan yeni kitabları gözdən keçirirdim. Daha çox elmi məzmunda olan bu nəşrlərin arasında Naxçıvanda yaşayıb-yaradan iki gənc şair dostumun kitabları elə bil bir az qəribsəmiş kimi idi. Ovqatım da elə o kitablar kimi olduğundan, həm onların qəribliyini unutdurmaq, həm də özümü bu qəribə ovqatdan qurtarmaq üçün digər kitablardan ayırıb təkrar oxumağa başladım.

Bu kitabların hər ikisinin də qəribə adı var idi. Ötən ilin son ayında nəşr olunan “Ayrılaq sevgi yaşasın” şeirlər kitabı gənc şair Rahil Tahirlinin oxuculara ikinci töhfəsi idi. O, ilk dəfə 2007-ci ildə “Sonradan sonra” ilə öz şeirlərini nəşr etdirmişdi. Və qürurla qeyd edə bilərəm ki, o vaxt da, həmin kitab haqqında yazdığım yazıda Rahilin yüksək intellektual şeirlərinin tez bir zamanda oxucuların ürəyinə yol tapacağını vurğulamışdım və yazımın sonunu bu cümlə ilə qurtarmışdım: “Sonradan sonra”nın sonrasını görək”. Budur, artıq, Rahil “Sonradan sonra”nın sonrasında “Ayrılaq sevgi yaşasın” deyir.

Adətən bu cür kitablar haqqında ilkin təəssürat baxımından ön sözlər vacib əhəmiyyət daşıyır. Amma çap olunan nümunələrin bədii dəyərinə əhəmiyyət vermədən və daha çox heç kimin xətrinə dəyməmək üçün üstünə gələn hər kəsin kitabına ön söz yazdığından bu kitabda da həmişəki mövqeyində yer alan yazıçı Rafiq Babayevin digər şeir kitablarında olduğu kimi nə deyəcəyini təxmin etdiyimdən önsözü oxumaq istəməsəm də, özümü saxlaya bilmədim. Nə yaxşı ki, elə saxlaya bilməmişəm. Çünki, bu önsözdə Rafiq Babayev həqiqətən də Rahilin və Rahilin şeirlərinin ruhunu oxucuya təqdim edə bilmişdi. Burada bir haşiyə çıxıb, onu da demək istəyirəm ki, yazılan bədii nümunə də bu cür önsözlərin çəkisinə öz təsiri göstərir. Yəni Rahilin şeirləri Rafiq müəllimi də digər önsözlərdən fərqlənən bir yazı yazmağa ruhlandırmışdı.

“Həsrətlə bitib həsrətlə başlayan sevdalar” adlı giriş sözündə Rahilin fiziki siması çox gözəl izah edilib: “Bu dünyada ancaq Rahilin üzündə gördüyüm və bu sayaq ancaq Rahilin üzünə yaraşan, bət-bənizində bir çarəsizlik daşıyan təbəssüm var”. Həqiqətən də belədir, Rahilin özünəməxsus təbəssümü hələ tələbə ikən mənim də diqqətimi çəkmişdi. Nədənsə Rahilin şeirlərində də elə bu cür kədərli və çarəsiz bir təbəssüm var:

Nəfəs də ömürdə zaman boydadı,

Zaman da tükənir nəfəs sonunda.

Hər şey adiləşir hamıda bir gün,

Hamıya bənzəyir hər kəs sonunda.

Rahildə özünəməxsus maraqlı fikirlərin çoxluğu hər bir oxucunun diqqətini çəkəcək. Ən əsası isə bu şeirləri oxuduqca hiss edəcəksiniz ki, Rahil bu şeirlərin hər birini ayrı-ayrı ovqatlarda yazıb. “Hər keçən günü yaşadıq, hər gələn günün xətrinə” deyən Rahilin hər bir şeiri bir ovqatdan yaranıb:

Məzarın ağzından çıxıb başdaşı,

Elə bil yer göyə dil çıxarıbdır.

Yaxud;

Qapış-qupuş düşüb torpağın üstə,Yerdə qalanına vətən deyirik.

Kitabda bu cür misralar kifayət qədərdir. Mən isə iki misra üstündə dayanmaq istərdim. Şəxsi hisslərin şeirdəki ifadəsinə çevrilən həmin iki misra Rahilin ən yaddaqalan misraları olacaq hər halda:

Adamın üstündən apara bilmir,

Qadın qoxusunu kişi ətri də.

Elə bilirəm izaha ehtiyacı yoxdu. “Hərf-hərf yazılır, söz-söz oxunur ömür”,—ilahi həqiqətindən yola çıxaraq deyə bilərəm ki, Özünü “Davam edib bitmiş zamanın adamı” adlandıran Rahilin hissləri, duyğuları, fikirləri də beləcə hərf-hərf yazılıb, söz-söz oxunacaq və misra-misra yaddaşlara hopacaq, şeir-şeir də xatırlanacaq.

Haqqında danışmaq istədiyim ikinci gənc şair isə Əzizə Həsənovadır. Yaşından çox-çox balaca görsənən bu qızcığazın şeirləri də özü kimi ürkək, səksəkəli və tənhadır.

Kitabını “Olmamaqdı bu olmaq” adlandırıb Əzizə. Kitabdakı “Gecələr ulduzsuz olmaz” önsözünün ilk cümləsi Əzizənin şeirləri haqqında çox şey deyir: “Əzizənin deyimləri çiçəklərin üstündəki ləçəklər kimi titrəkdir”. Həqiqətən də elədir. Bu gənc qız şeirlərində sanki taleyin əllərində hər an qoparılacaq bir çiçək qədər çarəsiz görünür.

Hər kəsin ömründə ən az bir ayrılıq anının olduğuna əminəm. Və hər birimiz də o ayrılıq anında deməyə çox sözümüzün olmasına baxmayaraq bircə kəlmə də deyə biməmişik. Bax, o anın nitqtutulmasını necə də gözəl ifadə edib Əzizə:

Mənə “son sözünü söylə”, – deyirsən,

Bircə kəlmə belə düşmür yadıma.

Doğrudan da həmin anda hansımız, “getmə” deyə bilmişik görəsən?! Amma bir həqiqət də var ki, heç vaxt qaçmaq istədiyimiz bir sevgilidən qaça biməmişik:

İnsan sevən zaman qaça bilməyir,

Qaçmaq istədiyi məhəbbətindən.

Əzizənin bu həqiqətini bütün şeirlərində görmək olur... Sanki o, kimdənsə, nədənsə hey qaçmaq istəyir, amma qaça bilmir. Bu ruh kitabdakı əksər şeirlərlə yanaşı “Nöqtələr”, “Kiçik bir not”, “Sevdiyim”, “Bir gün” kimi mənsur şeirlərdə də hakim mövqedədir.

Əzizənin hər şeirində bir nisgil var. Çünki, onun yolbilməz yuxularını yozan yoxdu, buna görə də itən arzularda itmək arzusundadı... Hətta bunun üçün qarlı bir dağ kəndində bitən boynubükük bənövşə olmağa da razıdır.

Bir şeyə sevindim ki, bu gənc şairənin içi sevgi ilə doludur. Hətta bir gün sevə bilməmə qorxusundan, əndişəsindən yalvarırcasına üz tutub deyir ki, “Sevməyə könlümdə eşq yeri saxla”.

Yenidən kitaba yazılmış ön sözə qayıdıram: “Əzizə özünün gerçək həyatının lirizmi içərisində yaşayır: oraya heç bir aldanışlı və şirnikləşdirici rənglər daxil ola bilmir. Lakin söz mərtəbəsində bunu unutmaq olmaz ki, primitiv və cansız həvəsləri, ya meylləri dilə gətirəndə söz kiçilir. Əzizənin ruhu primitivlərə meylli ola bilməz.

Əzizə sözlə yalqız qalmağı sevən şairədir. Onun yalqızlığını xarakterizə edən tərzlər çoxdur. Şairənin dilə gətirdiyi sözlərin alt pərdəsində Kədər gizlənib, daxilini gizli saxlayan bir insanın kədəri. Bu, çox sevimli kədərdir”.

“Mavi rəngi sevən qara gözlərim

Tutuldu dənizin maviliyinə”

—misralarını oxuyandan sonra kitab boyu diqqətimi çəkən bir nüans mənim üçün aydınlaşdı.

Və əmin oldum ki, Əzizənin yuxarıda anladılan kədəri də, gizli sevgisi də Mavi rəngdədi. Əzizənin kitabındakı şeirlərin hər birində Mavi rəngin müxtəlif çalarları var. Sanki bu şeirlər mavi bir karandaşla, özü də masmavi göy üzünə yazılıb. “Mavi gözlü Xəzərim”, “Sevgi nəğməkarı” adlandırdığı birinci və ikinci kitablarında da Əzizə mavi rəngdəydi. Amma həmin kitablardakı şeirlərdə mavi kədər yerinə, masmavi ümid və masmavi arzular var idi...

Əzizənin yaradıcılığa ilk başladığı illərdən tanıyan biri kimi mənə elə gəlir ki, o heç vaxt günah işlətməyib, ya da onun günahları da buludsuz göy üzü kimi ağımsı mavi rəngdədi... Əzizənin özü də bir şeirində buna işarə vurur:

Qışın oğlan çağı yağan bu qar da,

Bəlkə eşqimizin günahlarıdır”...

...Naxçıvanda yaşayıb yaradıcılıqla məşğul olan hər iki gənc şair həmkarımın yeni çıxan kitablarının oxucular tərəfindən maraqla qarşılanacağına əminəm. “Ayrılaq, sevgi yaşasın” fədakarlığına hazır olan Rahil Tahirlinin və “Olmamaqdı bu olmaq” düşüncəsindəki Əzizə Həsənovanın yeni ruh və yeni ovqatlı şeirləri mənim qərib və qəribə ovqatımı təzələdiyi kimi oxucuların da ruh halını təzələyəcək gücdədi.

Elxan YURDOĞLU,

Naxçıvan

525-ci qəzet.- 2011.- 19 fevral.- S.20.