Şakir Yaqubov: “Heç vaxt 60
yaşa çatmayacaq atamdan da, anamdan da yaşlıyam
VƏ BUNUN MƏHZ BELƏ OLDUĞUNU TƏSƏVVÜR
DƏ EDƏ BİLMİRƏM”
“Media forum” saytının
suallarını məşhur jurnalistŞakir Yaqubov
cavablandırır.
Fevralın 25-də Şakir
Hənifə oğlu Yaqubovun (Ş.Hənifəzadə) 60
yaşı tamam olur. Azərbaycan (indiki Bakı) Dövlət
Universitetinin kitabxanaçılıq fakültəsini, Azərbaycan
Jurnalist Sənətkarlığı İnstitutunu və Azərbaycan
KP MK yanında Marksizm-Leninizm Universitetini fərqlənmə
diplomu ilə bitirib. Leytenant rütbəsində iki il
keçmiş Almaniya Demokratik Respublikasında hərbi xidmətdə
olub.
1974-2000-ci illərdə “Azərbaycan
gəncləri”, “Kommunist”, “Həyat” (indiki “Azərbaycan”),
“Sirdaş”, “Səhər” və “AFFA news”, “Panorama” qəzetlərində
müqaviləli xüsusi müxbirlikdən baş redaktorun
birinci müavini və baş redaktoracan ən müxtəlif vəzifələrdə,
sonrakı 10 ildə isə Azərbaycan Respublikası Auditorlar
Palatasının redaksiya-nəşriyyat şöbəsinin
müdiri, “İqtisadiyyat və audit” elmi-praktik
jurnalının məsul redaktoru vəzifəsində
çalışıb. Hazırda 2-ci dərəcəli əlildir,
işləmir.
“Mən şahidəm ki...”,
“Qətiyyətin təntənəsi”, “Hakim mərkəzi
göstərər”, “Bizim səfər haçandı?!.”,
“Banişevski olduğu kimi”, “Taleyimdən keçənlər”
kitablarının müəllifi, “On ikinci şeyxülislam”
kitabının həmmüəllifi, məşhur
islamşünas alim Q.E. fon Qrünebaumun “Klassik islam”
kitabının və dövri mətbuatda çap olunmuş
onlarca digər dəyərli əsərin tərcüməçisi,
Vasif Səmədov, Bəxtiyar Sadıqov, Müsəllim Həsənov,
unudulmaz Adil Qaçayoğlu və digər tanınmış
qələm sahiblərinin publisistik kitablarının, habelə
auditə dair 30-dək elmi-kütləvi nəşrin
redaktorudur.
Sovet dövründə və
müstəqillik illərində iki dəfə “Əməkdar
mədəniyyət işçisi” fəxri adına,
“Qızıl qələm” və Həsən bəy Zərdabi
mükafatlarına, 10-dək yaradıcılıq müsabiqəsinin
mükafatlarına layiq görülüb.
– 60 yaş...
İnanmağınız gəlirmi, Şakir müəllim?
– Nə qədər
bayağı səslənsə də inanmağım gəlmir
ki, artıq 60 yaşın tamamına gəlib
çatmışam. Yəqin əsas səbəb odur ki, elə
bu gün də 20-30 il əvvəlki insanların əhatəsindəyəm
və həmin insanlara heç cür dəyişmiş,
qocalmış insanlar kimi baxa bilmirəm.
İkinci səbəb odur ki,
bu gün mən heç vaxt 60 yaşa çatmayacaq atamdan da,
anamdan da yaşlıyam və bunun məhz belə olduğunu təsəvvür
də edə bilmirəm.
Nəhayət,
üçüncü, amma bir qədər irrasional səbəb:
orta məktəbin aşağı siniflərində oxuyarkən
dərsliklərdə portreti verilmiş məşhurlarsayağı
öz fotoşəkillərimin də aşağısında
qələmlə ömür payımı qeyd edərdim:
1951-2001. Başqa sözlə, 50 yaşda ömrü “bitirərdim”.
Həmin hesabla baxanda, görünür, on il də “artıq”
yaşamışam, amma bu da mənə xeyli dərəcədə
qəribə gəlir.
– “Yaşın nə fərqi
var?” deyiminə münasibətiniz?
– Mən bunu uydurma poetik deyim
kimi qəbul edirəm – yaşın çox böyük fərqi
var. Ən azı fiziki mənada heç cür iddia edib deyə
bilmərəm ki, 10 və ya 20... il əvvəlki adamam.
Belə deyək də,
tutalım, 40-42 il qabaq bir yerdə oxuduğumuz xanımlarla
indilərdə təsadüfən rastlaşanda onların
könlünü xoş eləmək üçün bəzən
deyirəm ki, sizə baxanda nə qədər
qocaldığımı hiss edirəm. Əslində, bu
deyilişdə də mübaliğə var, eynilə
Hüseyn Arifin bir şeirində olduğu kimi:
– Heyf, ləzgi qızı, sənin
gəncliyin
Hüseynin qocalıq
çağına düşdü...
Belə baxanda daxilən
özümü nə qoca, nə də cavan sanıram, sadəcə,
canım ağrıyır və bu vəziyyətdə
boş-boş guruldamağa heç bir hacət yox.
– Bir müddətdir işsiz
olduğunuzu bilirik. Amma siz işləmədiyiniz vaxtlarda da
yazı-pozudan uzaq olmamısınız. Son vaxtlar imzanıza
heç rast gəlmirik. Heç nə yazmırsınız,
yoxsa yazırsınız, çapa vermirsiniz?
– Bu 60 ildə ikinci dəfədir
ki, belə vəziyyətlə üzləşirəm – birinci
dəfə 11 il qabaq, əməkdaşı olduğum
“Panorama” qəzeti nəşrini dayandıranda, bir də indi –
səhhətimlə bağlı ciddi problem yarananda. Amma
orasını da deyim k, birinci halda o vaxt “525-ci qəzet“də
işləyən qardaşımız Adil Qaçayoğlu
20-ci əsr dünya futbolunun ulduzları barədə silsiləni
yazdırmaqla məni depressiyadan qurtardı, bu dəfə isə
nə Adil yanımızdadır, nə də həmin illər
sutkada 25 saat işləməyə imkan verən
sağlamlığım var.
Şübhəsiz ki,
çox yaxın bir çevrə son 5 ildə iki dəfə
ciddi şəkildə cərrah bıçağı
altına uzanıb altı yerdən yarılmağımdan və
ötən ilin sonlarında infarkt keçirməyimdən xəbərdardır.
Yazmaq... Son 5-6 ildə bir sətir də yazmamışam və
bu, həyatda qəfil üzləşdiyim bir şəxsi
problemlə bağlıdır, amma ürəyimi deşən
onlarca mövzu var ki, hamının hər şeydən
yazmağa cəhd elədiyi bizim bu günlərdə kimsənin
ağlına da gəlmir. Sağlıq olsun...
– Qəzetləri, xəbər
saytlarını, digər media quruluşlarını nə dərəcədə
ardıcıl izləyirsiniz? Təəssüratlarınız
nədir?
– Bir neçə gün
qabaq qələm qardaşım Etibar Cəbrayıloğlu ilə
söhbət əsnasında bu məsələ ətrafında
atüstü gəzişmələrimiz olub və o, dəqiq
yazıb ki, pensiya (təqaüd yox ha, məhz pensiya!) pulundan hər
gün 1 manat 20 qəpiyi qəzetə verirəm – həmin qəzetlərdə
məni əsəbiləşdirən yanlışlıqlardan
savayı heç nə tapmasam da!
Amma eyni zamanda hərəsində
də mənim uzaqdan-uzağa tanıdığım, nədən
yazdığını yaxşı bilən və imzasına
hörmət qoyan insanlar var ki, onların hər
yazısını böyük maraq və diqqətlə
oxuyur, dünyanın heç də hər şeydən xali
olmadığı qənaətinə gəlirəm.
Mənim gümanımca,
sovet jurnalistikasından həllini tapmayan bircə problem
qalmışdı – “Əlaqədar təşkilatlar tərəfindən
müvafiq tədbirlərin görülməsi”. Bizim müstəqil
mətbuat isə 20 il ərzində bu problemi həll etmək əvəzinə,
“ömrə bədəl” axtarır, “PKK örgütlərindən”
bəhs edir, filankəsi behmənkəsin “rənglərinə
bağlayır”, qola “imza atır” və heç nəyin də
“peşində deyil”. Budurmu mətbuatımızın
“inkişafı”, dünya KİV standartlarına “yetişməsi”?
Qəzetlərlə belə.
Təxminən bir il olar ki,
kompüterdə işləməyi öyrənmişəm və
müxtəlif saytlara girməklə informasiya təşnəmi
söndürürəm. TV-lərdən isə daha çox
Moskva kanallarını və “Euronews” kanalını izləyirəm
– hər birində də gərəkli nəsə tapıram.
Yeri düşmüşkən,
elektron KİV-lərlə müqayisədə qəzetlər
operativlikdə nə qədər uduzsa da, güman eləmirəm
ki, yaxın 15-20 ildə qəzetçilik bir peşə kimi
tam tükənsin.
– Bu 60 ilin, səhv eləmiriksə,
37 ili jurnalistikada keçib. 37 ili mərhələlərə
böləsi olsanız, necə bölərdiniz və
hansı mərhələyə birinci yeri verərdiniz?
– Məncə, ötən
illər ərzində üç dövrdə
yaşamışam və bunlardan ən əsası elə
birinci dövr – sovet dövrü olub. O dövrün
başlıca xüsusiyyəti yazarın həm sözə
görə və həm də fərd olaraq cəmiyyət
qarşısında ciddi məsuliyyət hiss etməsi olub. Mən
kiminsə əvəzinə danışmıram, yalnız
özüm barədə deyə bilərəm ki, hətta
günü bu gün də sənədsiz-sübutsuz bir kəlmə
də yazmaram yox ey, sadəcə olaraq, yaza bilmərəm.
“Azad söz”, “müstəqil media” uğrunda yaxa
yırtdığımız bu günlərdən fərqli
olaraq, həmin o mənfur sovet dövründə “reket
jurnalistikası” mövcud deyildi. İndi isə məhz bunun
hesabına Azərbaycanda jurnalistika dünyanın ən qədim
peşələri ilə yanaşı tutulur.
Ən dəhşətlisi isə odur ki, reketçiliyə ən müxtəlif formalarda qanuni don geyindirilir; deyək ki, müəllif haqqında 10 min işarəlik bir yazı yazdığı adamla Bakının nüfuzlu “xanə”sində – restoranda, saunada, əyləncə yerində görüşdüyünü fəxrlə bəyan edir. Halbuki ABŞ-da mən bir jurnalist olaraq hətta ölkə prezidenti ilə onun rançosunda görüşməyə yalnız o halda razılıq verə bilərəm ki, elə həmin an növbəti dəfə mənim hesabıma haradasa “oturacağımızı” onunla qəti şəkildə razılaşdırım. Əks halda mən onun hansı kəlməsini şübhə altına ala bilərəm?
Müstəqillik illərində də qəzetçi olaraq bu prinsiplə yaşayıb-işləmiş və elə buna görə bircə kəlməmi də geri yalamamışam. “İqtisadiyyat və audit” jurnalındakı işim isə, necə deyərlər, söz oyunu yox, elm meydanında savaş olub ki, orada da hətta çox hörmətli akademiklər Asəf Nadirovla Ziyad Səmədzadədən yalnız xoş söz eşitmişəm.
– Siz işlədiyiniz müddətdə jurnalistikada neçə nəslin dəyişdiyini düşünürsünüz?
– Sovet illərində mən mətbuatda özümdən yaşlı və özümdən cavan olan iki nəslin nümayəndələri ilə işləmişəm, tay-tuşlarımı da bura əlavə etsəm, əslində üç nəsil edər.
Lakin deyək ki, rəhmətliklər Şamil Xurşud, Rəfail Nağıyev, Zeynal Babayev, yaxud Cəmil Əlibəyovla Rizvan Cəbiyev jurnalistika sənətində özlərinin davamını məndə gördükləri kimi, mən də Adili, yaxud Müsəllim Həsənovu mənəvi davamçım saymışam və beləliklə, 15-20 illik bir dövrdə nəsil dəyişməsini əslində hiss etməmişəm. Zülfüqar Rüfətoğlu, Araz Qurbanov, Mir Şahin, Hikmət Sabiroğlu, Aydın Canıyev, Yusif Rzayev – bunlar isə jurnalistikaya sovet dövrünün son illərində gələn və bu günə qədər fəaliyyət göstərən növbəti nəsildir. Növbəti – indiki nəslin də canını Allah-təala salamat, işlərini avand, güzəranlarını xoş eləsin...
– Çağdaş jurnalistikadan gələcəyə, gələcək jurnalist nəsillərinə, sizcə, nə qalacaq?
– Çox istərdim ki, yalnız və yalnız doğru söz, vicdanlı söz və bir də təmiz ad qalsın. Əslində isə nə qalacağını əminliklə söyləmək üçün mənim də bir “teleulduz-şarlatan” olmağım gərəkdir, buna isə nə həvəsim var, nə də sağlamlığım imkan verir. Həm də şair demiş, yaş da o yaş deyil ki, təzədən vurulam, təzədən sevəm...
525-ci qəzet.- 2011.- 22 fevral.- S.4.