Görkəmli hüquqşünas-alim və istedadlı elm təşkilatçısı
İyulun 11-də
AMEA-nın Fəlsəfə, Sosiologiya və
Hüquq İnstitutu direktorunun elmi işlər
üzrə müavini, hüquq
elmləri doktoru, professor
Bəhram Saffan oğlu
Zahidovun 60 illiyi tamam oldu. Uzun illər prokurorluq
orqanlarında məsul vəzifələrdə qüsursuz fəaliyyət göstərmiş
Bəhram müəllim, prokurorluq
orqanlarından 2004-cü ildə öz ərizəsinə
əsasən təqaüdə çıxdıqdan sonra, ömrünün qalan hissəsini müqəddəs elm məbədi kimi qəbul
etdiyi, sıralarında böyük və görkəmli alimlərin fəaliyyət
göstərdiyi Milli Elmlər
Akademiyası ilə bağlamışdır. Bu dövrdə o, Fəlsəfə, Sosiologiya
və Hüquq İnstitutunda
direktorun elmi işlər
üzrə müavini kimi
gərgin elmi yaradıcılıqla və
elmi-təşkilati fəaliyyətlə məşğul olmuş, prokurorluq
orqanlarında işlədiyi otuz ildə
topladığı zəngin empirik
materialları nəzəri müddəalarla intensiv
surətdə əlaqələndirməklə, hüquq elminin müxtəlif
sahələrinə dair biri-birindən
maraqlı və sanballı olan 15 monoqrafiya, dərslik, kommentariya,
130-dan çox məqalə çap etdirərək, elmi
ictimaiyyətə və geniş oxucu kütləsinə təqdim etmişdir. Bu gün ömrünün
60-cı ilini qarşılamağa mənəvi
haqqı çatan görkəmli hüquqşünas-alim, bacarıqlı elm təşkilatçısı, prinsipial və qətiyyətli prokurorluq
işçisi, baş
ədliyyə müşaviri, Dünya Azərbaycanlıları Konqresinin üzvü, Hüquq Elmləri üzrə Respublika
Problem Şurasının sədr müavini, Nyu-York Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü, Yusif Məmmədəliyev
adına mükafat laureatı, professor Bəhram Saffan oğlu Zahidov 1951-ci ildə
İmişli rayonunun
Qaravəlli kəndində anadan olmuşdur. Orta məktəbi,
Bakı Dövlət Universitetinin hüquq fakültəsini, SSRİ Baş Prokurorluğunun Sankt-Peterburq şəhərindəki İstintaq İşçilərini Təkmilləşdirmə
İnstitutunu uğurla
başa vurmuşdur. Qəsdən
adam öldürmə ilə, narkobizneslə,
terrorizmlə və mütəşəkkil cinayətkarlıqla
mübarizənin cinayət hüquqi və
kriminoloji problemlərinə həsr edilmiş çoxsaylı əsərlərin
müəllifi, beynəlxalq ekspertdir.
Taleyində
Ulu Öndərimiz Heydər Əliyevin müstəsna rolu
olduğunu tez-tez vurğulayan Bəhram müəllim, deyir:
“70-ci illərdə Heydər Əliyevin hüquq fakültəsinə
qəbulla bağlı gördüyü tədbirlərin və
hüquq-mühafizə orqanlarında apardığı təmizləmə
siyasətinin nəticəsi idi ki, mən hüquq fakültəsində
oxumaq imkanı qazandım. Ali təhsilli hüquqşünas və
Sov.İKP üzvü kimi Moskva Hərbi dairəsində xidmətdə
olarkən ona ünvanladığım müraciətim
cavabsız qalmadı. Tezliklə cavab aldım ki, hərbi xidmətdən
tərxis olunduqdan sonra respublikanın prokurorluq orqanlarına gəlməliyəm.
Belə də oldu. Tez bir vaxt ərzində məni prokurorluq
orqanlarına işə qəbul etdilər. Qısa müddət
işlədikdən sonra prokuror müavini vəzifəsinə
keçirildim. İşlədiyimdən heç beş il
keçməmişdi ki, gənc yaşlarımda müstəqil
olaraq rayon prokuroru kimi olduqca məsuliyyətli bir vəzifəyə
təyin edildim. Uğurla işlədim. Müsbət iş təcrübəm
yayıldı. Başqalarına nümunə göstərildim.
Buna baxmayaraq xalq cəbhəsi hakimiyyətə gəldikdən
sonra, respublikanın xalq
deputatı olsam da, Sabirabad rayon prokuroru vəzifəsindən qanunsuz
olaraq azad edildim. Xalqın təkidli tələbi ilə
Ulu Öndərimiz Heydər Əliyev
hakimiyyətə qayıtdıqdan sonra bir çoxları kimi mənim
də pozulmuş hüquqlarım bərpa
edildi. Mən Bakı şəhərinin Xəzər
(Əzizbəyov) rayon prokuroru
vəzifəsinə təyin edildim. Onun sədr olduğu Milli Məclisin Dövlət Quruculuğu
və Hüquq Siyasəti Daimi
Komissiyasının üzvü seçildim. Bütün bunlar, onlarla sadə və
zəhmətkeş insanlara Heydər Əliyevin
göstərdiyi atalıq qayğısının tipik nümunəsi kimi səciyyələndirilə
bilər. Mən Ulu Öndərimiz Heydər
Əliyevi həmişə minnətdarlıqla yad
edirəm. Mənim az-çox
uğurlarımda onun böyük
rolu olmuşdur. Onun ruhuna bir
Hacı kimi daim dualar oxuyuram”. Bəhram Zahidov hələ orta məktəbdə
oxuyarkən, sonra tələbəlik illərində
elmi və bədii
yaradıcılığa böyük həvəs
göstərirdi. Onun elmi
məqalələri, bədii əsərləri mətbuatda dərc
edilirdi. Məhz bu keyfiyyəti, yaradıcılıq həvəsi,
zəhmətsevərliyi prokurorluq
orqanlarında işləyərkən və elmi-tədqiqat fəaliyyətilə
məşğul olarkən onun
qazandığı uğurların əsasında
dayanırdı. O, Hüquqşünaslar Birliyinin üzvü, hüquq elmləri doktoru, professor olmaqla
yanaşı, eyni zamanda
həm də Respublika
Yazıçılar Birliyinin, Jurnalistlər
Birliyinin üzvüdür.
“Qızıl qələm” mükafatı laureatıdır. Yeni Azərbaycan Partiyasının üzvüdür. Bəhram müəllimin tədqiq
etdiyi mövzular nəinki
hüquqşünasların, habelə digər elm
sahələrinin mütəxəssisləri tərəfindən
yüksək dəyərləndirilir. Onun
tədqiqat obyektləri olduqca rəngarəng
və çoxistiqamətlidir. Cəmiyyəti və
dövləti narahat edən problemlər,
onların kriminoloji xüsusiyyətlərinin
peşəkarlıqla üzə çıxarılması,
proqnozlaşdırılması və profilaktikası sahəsində
çoxsaylı elmi məqalələri və
monoqrafiyaları oxucuların daim böyük marağına səbəb olub. Dünyada gedən qlobal proseslər
mütəşəkkil cinayətkarlığın ən təhlükəli
növlərinin, o cümlədən terrorçuluğun maliyyə mənbələrindən
biri olan narkobiznesin sürətlə artması və
genişlənməsi ilə səciyyəvidir. Lakin narkobiznes bir çoxcəhətli kriminal
təzahür kimi hüquq
elmində ən az tədqiq edilən
mürəkkəb problemlərdən biri olmuşdur. Ulu Öndərimiz
Heydər Əliyevin xalqın təkidli tələbi ilə
hakimiyyətə qayıtdıqdan sonra bir çox problemlər kimi narkobizneslə mübarizənin də əsasını
qoymuşdur.
Onun
təşəbbüsü ilə “Narkomanlığa və
narkotik vasitələrin qanunsuz dövriyyəsinə
qarşı mübarizə tədbirləri haqqında” 26
avqust 1996-cı il 485 saylı Fərman verilmiş, Azərbaycan
Respublikasının Narkomanlığa və Narkotik Vasitələrin
Qanunsuz Dövriyyəsinə Qarşı Mübarizə
üzrə Dövlət Komissiyası yaradılmış və
bir sıra digər tədbirlər həyata
keçirilmişdir. Bu problemin bəşəriyyət
üçün yaratdığı böyük təhlükələri
dərindən bilən görkəmli dövlət xadimi, Ulu
Öndər Heydər Əliyevin bilavasitə göstərişi
ilə ölkədə Narkomanlığa və Narkotik Vasitələrin
Qanunsuz Dövriyyəsinə Qarşı Mübarizə
üzrə Milli Fəaliyyət Planı hazırlanmış
və bu gün də onun növbəti mərhələsi
davam etməkdədir. Bəhram Zahidovun doktorluq dissertasiya
işi Respublika Baş Nazirinin müavini, Dövlət
Komissiyasının sədri Əli Həsənov, akademik Ziyad
Səmədzadə, akademik Vahid Hacıyev, müxbir üzv Məsumə
Məlikova, MDB ölkələrində tanınmış hüquqşünas-alimlər
Firudin Səməndərov, Xanlar Ələkbərov, Tamerlan
Qarayev, İlham Rəhimov, Eldar Həsənov, Habil Qurbanov,
Kamil Səlimov, Çingiz Mustafayev və başqaları tərəfindən
çox yüksək qiymətləndirilmiş və BDU-da fəaliyyət
göstərən Dissertasiya Şurası 22 oktyabr 2005-ci il
tarixdə B.Zahidova hüquq elmləri doktoru alimlik dərəcəsi
verilməsi haqqında yekdil səslə qərar qəbul
etmişdir. Narkobizneslə mübarizə probleminin əhəmiyyəti
nəzərə alınaraq, Bəhram müəllim, eyni
zamanda “Narkotik vasitələrin, psixotrop maddələrin və
onların prekursorlarının dövriyyəsi haqqında” 28
iyun 2005-ci il tarixli Qanununun Elmi Kommentariyasını
hazırlayıb 2009-cu ildə “Qanun” nəşriyyatı tərəfindən
çap etdirmişdir. Geniş oxucu kütləsinin xahişləri
nəzərə alınaraq hazırda həmin kitab yenidən
çapa hazırlanır. Bəhram müəllim, eyni zamanda
Milli Elmlər Akademiyasında fəaliyyət göstərən
narkotik vasitələrin və psixotrop maddələrin qanunsuz
dövriyyəsi ilə mübarizə üzrə Komissiya sədrinin
müavini kimi də geniş iş aparır, maarifləndirmə
tədbirlərində fəal iştirak edir. Ulu Öndər
Heydər Əliyevin başladığı və bu gün
ölkə prezidenti, cənab İlham Əliyev tərəfindən
uğurla davam etdirilən hüquq islahatlarının həyata
keçirilməsində, normativ-hüquqi aktların layihələrinin
hazırlanmasında, onların müzakirəsində Bəhram
müəllim fəal iştirak edir, onlarla qanun layihələrinin
– Cinayət Məcəlləsinin, “Prokurorluq haqqında”
Qanunun, “Əməliyyat-axtarış fəaliyyəti
haqqında” Qanunun, narkotik vasitələr, psixotrop maddələr
və prekursorlar haqqında, məişət zorakılığı
haqqında, ailə, qadın və uşaq məsələləri
üzrə müxtəlif qanun layihələrinin,
terrorçuluğa, terrorçuluğun maliyyələşdirilməsinə,
çirkli pulların yuyulmasına və digər məsələlərə
dair layihələrdə o, fəal iştirak etmişdir. Son
vaxtlar isə “Təhsil haqqında” Qanunun müzakirələrində,
“Elmi fəaliyyət haqqında” Qanun layihəsinin
hazırlanmasında öz səyini əsirgəməmişdir.
Ümumiyyətlə, B.Zahidov işlədiyi Milli Elmlər
Akademiyasının, habelə onun Fəlsəfə, Sosiologiya
və Hüquq İnstitutunun həyatında son illərdə
baş verən böyük və inqilabi dəyişikliklərdə,
yadda qalan geniş tədbirlərdə fəal iştirak edir və
bütün bunlardan qürur hissi keçirir. Təsadüfi
deyil ki, ölkə prezidenti, cənab İlham Əliyevin elmin
inkişafı ilə bağlı Sərəncamından sonra
Bəhram müəllim Azərbaycanda hüquq elminin
inkişafı üzrə Milli Strategiyanın və Dövlət
Proqramının hazırlanması və həyata
keçirilməsi sahəsində respublika İşçi
Qrupunun sədr müavini kimi göstərdiyi səmərəli
xidmətlərə görə AMEA-nın Rəyasət Heyətinin
16 iyun 2010-cu il tarixli 14/4 ¹-li qərarı ilə Fəxri Fərmanla
təltif edilmişdir. Fərmanda göstərilir: “...Azərbaycan
hüquq elminin inkişafı üzrə Milli Strategiyanın və
Dövlət Proqramının hazırlanması və həyata
keçirilməsi sahəsində göstərdiyiniz səmərəli
xidmətlərə görə “Fəxri Fərman”la təltif
edilirsiniz”. Bəhram müəllim vətənpərvər və
qeyrətli bir ziyalıdır. O, Dağlıq Qarabağ
münaqişəsinin ilk günlərindən başlayaraq vətən
keşikçisi kimi fəal iş aparmış, ictimai
asayişin qorunmasında, qanunçuluğun möhkəmləndirilməsində
göstərdiyi xidmətlərə görə SSRİ Ali
Sovetinin Rəyasət Heyəti adından, SSRİ Baş
prokurorunun və Azərbaycan Respublikasının Baş
prokurorunun əmri ilə dəfələrlə
mükafatlandırılmışdır. Onun Tərtər
rayonunda ermənilərə qarşı aparılan
döyüşlərdə fəaliyyəti, ölkənin
milli təhlükəsizliyinə qarşı yönəlmiş
cinayətkar qəsdlərin ifşası sahəsində xidmətləri
Əli bəyin “Tərtər şəhidləri” (Bakı,
1996), Azərbaycan təhlükəsizlik orqanlarının 80
illiyinə həsr olunmuş Araz Qurbanovun “Səssiz müharibə”
(Bakı, 1999) və digər əsərlərdə,
çoxsaylı məqalələrdə, televiziya
proqramlarında öz əksini tapmışdır. O, Tərtər
rayonunda prokuror vəzifəsində işləyərkən
bir zabit kimi, özünümüdafiə qərargahının
sədr müavini kimi rayonun və onun insanlarının erməni
silahlı birləşmələrindən qorunmasının təşkilatçısı
olmuş, dəfələrlə erməni silahlıları ilə
üzbəüz gəlmiş və onlara layiqli cavab verilməsində
xidmətlər göstərmişdir. Bəhram müəllim
İnstitut direktorunun elmi işlər üzrə müavini,
Elmi Şuranın üzvü, Azərbaycan Respublikası
Prezidenti yanında Dövlət İdarəçilik
Akademiyasının müəllimi, professoru kimi
bakalavrların, magistrlərin, doktorantların, ixtisasartırma
kurslarının müdavimlərinin hazırlanmasında,
diplom işlərinin və dissertasiyaların müdafiəsi
sahəsində səmərəli iş aparır. O, bu il Təhsil
Nazirinin əmri ilə İdarəçilik Akademiyasında
hüquq ixtisasları üzrə dövlət imtahan
komissiyasının sədri olmuşdur. Bəhram müəllim,
ölkənin ali məktəbləri üçün nəzərdə
tutulan “Heydər Əliyevin hüquq islahatları”, “Milli təhlükəsizlik
konstitusiya əsasları”, “Azərbaycan dövlətçiliyinin
hüquqi təminatı”, “Azərbaycanın dövlət və
hüquq tarixi” və digər fənlər üzrə
çoxsaylı tədris proqramlarının müəllifidir.
Bəhram müəllim, Azərbaycan Respublikasının
Prezidenti yanında Ali Attestasiya Komissiyasının qərarı
ilə Ekspert Şurasının üzvü, Birdəfəlik
Dissertasiya Şurasının sədri, Elmi Seminarın rəhbəri
kimi elmi kadrların yetişdirilməsində,
ixtisaslarının artırılmasında, elmi adların
verilməsində öz səylərini əsirgəmir.
Hazırda da İnstitutda fəaliyyət göstərən
N.02.103 saylı Dissertasiya Şurasının
üzvüdür. Bəhram müəllim prokurorluq
orqanlarında özünəməxsus, orijinal və şərəfli
bir ömür yolu keçmişdir. O, Quba, Tərtər,
Şamaxı, Sabirabad, Bakı şəhərinin Xəzər
rayon prokurorluqlarında, Azərbaycan Respublikasının
Baş Prokurorluğunun Mərkəzi Aparatında prokuror və
böyük prokuror vəzifələrində qüsursuz fəaliyyət
göstərməklə, öz prinsipiallığı, cəsarəti,
zəhmətsevərliyi, bununla belə həm də insanpərvərliyi
və qayğıkeşliyi, dərin savadı və təşkilatçılığı,
işgüzarlığı və fədakarlığı ilə
özünə böyük hörmət
qazanmışdır. Ümumiyyətlə, o, prokurorluq
orqanlarında işlədiyi dövrdə heç bir cəza
almamış, əksinə nümunəvi xidmətlərinə
görə vaxtaşırı olaraq
mükafatlandırılmışdır. Bəhram müəllim,
bütün rütbə dərəcələrini növbədənkənar
və mükafat qaydasında alaraq, cəmi 11 ildən sonra
baş ədliyyə müşaviri rütbəsinə qədər
yüksəlmişdir. O, eyni zamanda ehtiyatda olan zabitdir. Həmkarları
onun təşkilatçılığını, ümumi nəzarət,
məhkəmə qərarlarının qanuniliyinə nəzarət
sahəsində və peşəkar istintaqçı kimi
yüksək dəyərləndirirlər. Onun rəhbərlik
etdiyi rayon prokurorluqlarında bütün ağır cinayət
işlərinin açılması bir qayda olaraq təmin
edilmiş, ən yaxşı göstəricilərinə
görə həmişə nümunə göstərilmiş,
yerli və respublika mətbuatında görülən işlər
barədə müstəqil rubrikalarda vaxtaşırı
materiallar dərc edilmişdir. Məhz buna görə də
onun nümunəvi iş təcrübəsi SSRİ və Azərbaycan
Respublikasının Baş Prokurorluğu tərəfindən
dəfələrlə yayılmışdır. Onu
tanıyanların bir çoxu Bəhram müəllimi
çox vaxt haqqın-ədalətin keşiyində dayanan
prokuror Mehman obrazına bənzədirlər.
O, Allaha çox inanan bir insan kimi müqəddəs Məkkəni ziyarət etmişdir. Hacıdır. Bəhram müəllim elmi tədqiqat fəaliyyətinə keçməsi ilə əlaqədar olaraq prokurorluq orqanlarından öz ərizəsinə əsasən təqaüdə çıxdıqdan sonra da, doğma prokurorluq orqanları ilə də sıx əlaqəsi bu gün də qalmaqdadır. Hər il prokurorluq işçiləri günündə hörmətli Baş Prokuror, cənab Zakir Qaralovun təbrik məktubunu aldıqda, minnətdarlıq və qürur hissi keçirir, prokurorluğun bu günkü böyük uğurlarını öz uğurları hesab edir, onlarla sözün əsil mənasında fəxr edir. Bəhram müəllim hələ Kommunist Partiyasının hökmran olduğu dövrdə də bir prokuror işçisi kimi insan hüquq və azadlıqlarının qorunmasına, ekologiya və təbiətin mühafizəsinə xüsusi diqqət yetirirdi. O, korrupsiyaya, rüşvətxorluğa, sui-istifadə hallarına qarşı mübarizədə olduqca prinsipial fəaliyyət göstərmişdir. Onun təşəbbüsü ilə Tərtərdə, Şamaxıda, Qubada, Sabirabadda, Mərdəkanda tarixi memarlıq və mədəniyyət abidələri, bulaqlar, qədim çinarlar Mədəniyyət Nazirliyi vasitəsilə uçota alınır, yeni meşə massivləri, qoruqlar salınır və inkişaf etdirilirdi. O xalqa həmişə çox yaxın olmuş, insanlara qanunun gücü ilə ədalətli kömək göstərilməsindən qürur hissi keçirmiş, “prokuror” adını və nüfuzunu uca tutmuşdur. Bəhram müəllim Azərbaycan parlamentində yadda qalan fəaliyyət göstərmiş, “Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyi haqqında Konstitusiya Aktı”nın, “Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası”nın layihəsinin, habelə müstəqillik illərində çoxsaylı normativ-hüquqi aktların layihələrinin hazırlanması, müzakirəsi və qəbulunda bir hüquqşünas kimi fəal iştirak etmişdir. O, təqaüdə çıxdıqdan dərhal sonra Yeni Azərbaycan Partiyasının sıralarına qəbul edilmiş, ölkənin ictimai-siyasi həyatında baş verən proseslərə həmişə obyektiv, ədalətli hüquqşünas qiyməti verməkdən çəkinməmişdir. Müstəqilliyin ilk Konstitusiyasının, çoxsaylı normativ-hüquqi aktların, parlament seçkilərinin, referendumların keçirilməsi, ölkə həyatında baş verən proseslərə dair Bəhram müəllimin kütləvi informasiya vasitələrində – radioda, televiziyada etdiyi çıxışlar həmişə böyük maraq kəsb etmişdir. Bəhram müəllim, ömrünün müdriklik çağına qədəm qoymuşdur. Öz elmi və yaradıcılıq fəaliyyətinin zirvəsindədir. Əminik ki, görkəmli hüquqşünas-alim və elm təşkilatçısı bundan sonra da öz yaxşı əməlləri və böyük elmi yaradıcılığı ilə bizi daim sevindirəcəkdir. Bu yolda ona uzun ömür və möhkəm can sağlığı arzu edirik.
Vaqif FƏrzƏliyev
Azərbaycan Milli Elmlər
Akademiyasının akademik-katibi,
Akademik
525-ci qəzet.- 2011.- 13 iyul.- S.4.