Jurnalistikamızda
aydın bir iz: milli mətbuatda Məmməd Məmmədov
imzası
Bu il May ayının 21-iydi. İməcilik
keçirirdik. Günortaya yaxın mobil
telefonuma zəng gəldi. Baxdım ki, Məmməd
müəllimdi. Həmişəki kimi bu
şənbə də ənənəsinə sadiq qalıb
çay içməyə dəvət etdi. Mən daimi ünvanımıza – Bazargöl kafesinə
çatanda gənc dostumuz Elxan Yurdoğlu ilə
oturmuşdular.
– Cavan
oğlanlar, nə tez istilənmisiz, köynəklə gəzirsiz,
– deyib zarafat etdim.
– Hə,
nəsə bu gün hava birtəhərdir, – dedi.
Bu “birtəhər
gün”də çay içə-içə yenicə gəldiyi
Bakı təəssüratlarından, 20 günlük
müalicəsindən, Naxçıvandan Bakıya, hətta
“Azərbaycan” qəzeti redaksiyasına maşını
özü idarə edərək getməsindən maraqla
danışır və birinci dəfə öz
maşını ilə Bakıya getməsinin sevincini
yaşayırdı.
Beləcə çay süfrəsindən qalxıb
söhbətləşə-söhbətləşə
maşınlarımıza yaxınlaşıb
sağollaşdıq. Amma nədənsə maşına tərəf
bir addım atmışdım ki, arxadan
çağırdı, döndüm ki, əlini uzadıb, əl
sıxıb sağollaşdıq. Sən
demə bu dostum Məmməd Məmmədovla son
görüş, vida sağollaşması imiş.
Həmişəki kimi hər şənbə
günü kəndə gedər, həyətdə əkdiyimiz
ağaclara qulluq edər, alaq otlarından təmizləyərik. Bu həftə
də təqribən saat 16 radələrində kəndə
çatıb, həyətdə işləməyə
başladım. Adətən kənd yerində
axşam saat 9-dan tez evə yığışmazlar. Saat
10-a işləmiş təzəcə bir
stəkan çay içirdim ki, tələbə
yoldaşım Əhməd müəllim zəng vurdu: “Təcili
şəhərə gəl, Məmməd müəllim yol qəzası
keçirib, xəstəxanadadır, ağırdı”. Təqribən iki saatlıq yoldan sonra mərkəzi
xəstəxanaya çatanda foyedə oğlu Vüsarı
gördüm. Boynumu qucaqlayıb: “Kərəm əmi,
atam atasını lap çox istədi, bizi yetim qoydu”, – deyib
hönkür-hönkür ağladıq. Və
dostum Məmmədi heç olmasa sonuncu dəfə görmək
ümidim puç oldu. Ayrı-ayrı
palatalarda oğlu İqrar və həyat yoldaşı Sədaqət
bu olanlardan xəbərsiz, ağır vəziyyətdə idilər.
Hər gün onların yanına gedəndə soruşurdular
ki, Məmmədin də yanına
çıxmışdın, deyirlər, 5-ci mərtəbədə
reanimasiyadadır...
– Yox,
yanına adam buraxmırlar, – deyib yalan
danışmaq məcburiyyətində qalırdıq.
– Hə,
deyirlər Vüsardan başqa heç kimi buraxmırlar, –
deyib Allaha dua edirdilər ki, ölüm-itimsiz
ötüşdük. Bütün bu
gördüklərinə adamın ürəyi param-parça
olurdu. Amma nə edəsən oğlu və
həyat yoldaşının ağrıları azalana,
sağlamlıqları nisbi bərpa olunanadək M.Məmmədovun
və atası Yarəli kişinin faciəli
ölümünü gizli saxladıq.
Diaqnostika-Müalicə
Mərkəzindən ev şəraitində
ambulator müalicəyə göndərildiyi gün – iyun
ayının 11-i bu acı həqiqətin deyildiyi an onların
həyatlarında ağır yaraların verdiyi əzablardan daha
dəhşətli, ömür boyu unudulmayacaq bir yara oldu. Məmməd Məmmədovun yoxluğu bu ailənin
faciəsi, Azərbaycan, o cümlədən Naxçıvan
elminin, jurnalistikasının böyük itkisi oldu.
1979-1983-cü illərdə Naxçıvan Dövlət
Pedaqoji İnstitutunda tarix ixtisası üzrə təhsil
almışıq. Tələbəlik illərində sakit təbiəti
ilə seçilən Məmmədin həmişə əlində
qəzet olar, məqalələr yazardı. İnstitutu bitirdikdən sonra öz kəndlərində
müəllim işləyirdi. Amma jurnalist olmaq arzusu onu
ayrı-ayrı qəzet redaksiyalarına aparır və 1991-ci
ildən “Sovet kəndi”, “Həyat”, “Bərəkət” qəzetlərinin
və sonda “Azərbaycan” qəzetinin Naxçıvan MR üzrə
xüsusi müxbiri vəzifəsində
çalışır. 2000-ci ildə “Şərq
qapısı” qəzetinin Baş redaktoru təyin olunur. Özünün təbirincə desək,
yazı-pozu adamlarının axtarışına
çıxır. Redaksiyaya dəvət
etdiyi yaradıcı adamlardan biri də mən idim. 2004-cü ilin mart ayından “Şərq
qapısı” qəzetində çalışmağa
başladım. Yazdığımız
kiçik bir xəbərdən böyük yazıya qədər
bütün yazıları redaktə edirdi. Yəni M.Məmmədov göstərilən
etimadı doğrultmaq üçün var gücü ilə
çalışırdı. Gecə saat
4-də, 5-də, hətta bəzən sübh tezdənə qədər
redaksiyada qəzet çıxartdığımız vaxtlar
olub. Həftədə iki dəfə 4 səhifə ilə
çıxan “Şərq qapısı” qəzetinin dövriyyəliyi
onun Baş redaktor təyin olunmasından sonra tədricən
artırılaraq həftədə 5 dəfə 6, bəzən
də 8 səhifədə çap olunmağa başlandı.
Təkcə kəmiyyət deyil, keyfiyyət göstəriciləri
ilə də seçilən “Şərq qapısı” qəzetində
qədim oğuz-türk yurdu olan Naxçıvanın
keçmişini, dünənini və bugününü
özündə yaşadan, elmi ictimaiyyətin tələbatını
ödəyən “Nəqşicahan”, ədəbi mühitin
tribunasına çevrilən “Gəmiqaya”, yeraltı və
yerüstü sərvətlərlə zəngin olan muxtar
respublikamızın ecazkarlığını özündə
əks etdirən “Naxçıvan təbiəti” adlı qəzet
içərisində qəzet çıxarır, əhalinin
bütün təbəqələrini maraqlandıran
sualları təcrübəli hüquqşünas Səfiyar
Abışovun cavablandırdığı “Hüquqi maarifləndirmə”
səhifəsi geniş oxucu kütləsinin maraqlarına xidmət
edirdi. 6300 tirajla çap olunan “Şərq
qapısı” qəzetinin 800 nüsxəsi ölkəmizin
bütün regionlarına yayılırdı. Ailə həyatı
qurub bir müddət Tərtər rayonunda yaşayan jurnalist həmkarımız
Sara Əzimova “Şərq qapısı” qəzetini qəribçilikdə
görəndə: “Fəxr etdim və elə bildim ki,
dünyanı mənə verdilər” – deyirdi.
Ümummilli
liderimiz Heydər Əliyevin “Jurnalist əməyi qeyri-adi əməkdir,
olduqca böyük zəhmətli əməkdir, çox səylər
göstərilməsini, hətta cəsurluq, hünər, fədakarlıq
tələb edən əməkdir”,-deyərək çox
yüksək qiymətləndirdiyi bu qeyri-adi peşəni
özünə həyat yolu seçən M.Məmmədov
maraqlı məqalələri, özünəməxsus məzmunlu
yazıları ilə Baş redaktor kimi bizə yol göstərir,
müəllimlik edir, müxbirlərdən daim axtarışda
olub müşahidələr əsasında yazılar
hazırlanmasını tələb edərdi. O, tələbkar
olmaqla yanaşı, həm də qayğıkeş redaktor
idi. Öz otağında olan soyuducu və
kondisionerdən işçilər üçün də
almışdı ki, seçilməsin. Hətta
kənddəki həyətində yetişdirdiyi meyvələrdən
ilin elə bu vədələrində zənbil-zənbil gətirib
yığırdı soyuducuya ki, işçilər istifadə
etsin. Bir dəfə: “Mən görmüşəm ki,
müdirə pay gətirsinlər, sən də tərsinə
edirsən, özün işçilərə pay gətirirsən”,
– deyib zarafat etdim. Elə zarafata zarafatla da cavab verdi:
“Mən müdir deyiləm, redaktoram, yazıları redaktə
edirəm”.
Hər
bir redaksiya əməkdaşı, həmçinin oxucular
“Baş redaktorun baxış bucağı” rubrikası ilə
M.Məmmədovun həyatın bütün sahələrini
özündə əks etdirən elmi, siyasi, publisistik və tənqidi
mövzularda səhifə-səhifə yazılarını
oxuyur və fəxr edirdik ki, bizim belə redaktorumuz var.
Düzü, o bizim üçün-jurnalistlər və jurnalistika
ilə məşğul olan şəxslər
üçün bir məktəb idi-Məmməd Məmmədov
məktəbi. Bu məktəbin məzunları
indi istər ölkəmizin, istərsə də muxtar
respublikamızın müxtəlif mətbu orqanlarında, həmçinin
ayrı-ayrı təşkilatlarında mətbuatla
bağlı postlarda çalışırlar. M.Məmmədov məzunları ilə fəxr edən
bir müəllim, redaktor idi. Onun
qapısı hər kəsin üzünə açıq idi.
Heç köməkçi də saxlamazdı.
Redaktorun yanına gələn yazı-pozu əhli
olar ki, onları da qapıda saxlamaq günahdır,-deyər, qəzetlə
əməkdaşlıq edən kənar müəlliflərə
ehtiramla yanaşar, onların yazılarını yüksək
səviyyədə redaktə edər, qəzet səhifələrində
dərc olunan yazıların rəngarəngliyini təmin edərdi.
AMEA Naxçıvan Bölməsinin elmi
işçisi Musa Quliyevin Naxçıvan tarixinin qaranlıq
məqamlarına işıq salan, Naxçıvanşünaslığa
dəyərli töhfə olan 250-dən artıq məqaləsinin
M.Məmmədovun redaktəsi ilə çap olunması kənar
əməkdaşlara göstərilən diqqət və
qayğının bariz nümunəsidir.
Yüksək kollektivçilik qabiliyyətinə malik
olan əvəzsiz bir redaktor kimi təcrübəli jurnalistlərlə
gənc jurnalistlərin vəhdətindən qurulan kollektiv
yaratmışdı. Təcrübəli jurnalistlər Səxavət Kəngərli,
Cəfərqulu Paşayev, Sevindik Həmzəyev, Cəfər
Kərimov, öz işinə məsuliyyəti ilə
seçilən məsul katib Allahverdi Əsgərov, redaktor
müavini Məhəbbət Mirzəyeva, gənc jurnalistlər
Elxan Yurdoğlu, Elmar Hüseynov, Rufik İsmayılov,
Türkanə Bəylərli, Sahil və Rahil Tahirli
qardaşları, Sahib Əsgərli, Hafizə Əliyeva, Sara Əzimova,
Lətafət Əhmədova, fotomüxbir Əsədulla Səfərov,
ömrünün 40 ilini “Şərq qapısı” redaksiyasına
həsr edən korrektorlar Firudin Kərimov, Ruqiyyə Əliyeva,
dizaynerlər Rəfael Babayev, Ziya Məmmədov, texniki heyət
üzvlərindən Şərəf Möhsünova, Natella
Gülmalıyeva qəzetin yüksək səviyyədə
çıxması üçün əllərindən gələni
əsirgəmirdilər. “Başqa vəzifələrdən fərqli
olaraq redaktor vəzifəsi rəsmiyyətdən çox səmimiyyət
tələb edər”, – deyən M.Məmmədov hər bir
ağır iş günündən sonra başlanan yeni iş
günündə kollektivin hər bir üzvünün qəlbini
oxşayıb xoş ovqat yaratmağı bacaran bir redaktor idi.
Səhər-səhər redaksiyaya daxil olub otağına
keçənədək 3-4 dəqiqəlik bir vaxtda hər kəsi
salamlayıb verdiyi tapşırıqların icrasını
soruşardı: “Səxavət müəllim, salam; Allahverdi,
yazını işlədin?, Paşayev nə yazırsan?,
Sevindik müəllim, dünənki yazın yaxşı idi, Kərəm,
yazını təhvil ver!, Elxan publisistik məqaləni
qurtar!, Möhsünova, vəziyyət necədir?, Ruqiyyə,
bu işlər niyə belə olur?, Natella, stolumun
üstündəki yazılara dəymədin?, Məhəbbət,
yazıları gətir baxım”, – deyərək iti və ləngərli
addımlarla otağına gedər, bütün günü
yazıları redaktə edərdi. İş
vaxtından sonra kompyuter otağında olar, yazıların tərtibatını
özü aparardı. Hətta
otağına gələn telefon zənglərinə
vaxtında cavab verə bilmədiyinə görə qınaq
obyektinə də çevrilərdi.
İmkan olanda kollektivi gəzintiyə aparıb ziyafət
verər, çətinliyə düşən hər bir
redaksiya əməkdaşının problemini həll edər,
məclislərdə yaxşı iştirak edib bütün
işçilərə maddi və mənəvi köməklik
edərdi. Xüsusilə gənclərin himayədarı və
qayğıkeşi idi. Onlara aylıq əməkhaqqı
həcmində qonorar yazardı. Və deyərdi ki, bu gənclərin
ehtiyacı çoxdur, qab-qacaq almaqdan ev
tikməyədək uzun bir yol keçəcəklər. Və
özünün gənclik illərində
yaşadığı çətinlikləri etiraf edib
üzüm bağı becərərək ev tikməklərindən,
“marqarin”lə xörək bişirməklərindən, şəhərdə
kirayənişin yaşadıqları dövrdə jurnalist həmkarı
Məhəmməd Fərəcovun talonla aldığı qənddən
istəməsindən və vermədiyini görüb
çayçıya gedərək çayını qəndsiz
içib, 3-4 tikə qəndi kağıza büküb
körpə uşaqlarına gətirməsindən
özünəməxsus yumorla danışardı. Redaksiyanın əmlakının qorunmasına ciddi nəzarət
edər, qəzetin çap olunması üçün
alınmış kağızın gündəlik sərfiyyatına
nəzarəti Firudin Kərimova, yeganə gəlir mənbəyi
olan reklam və elanların verilməsi və ödənilən
pulların yığılmasını isə rəhmətlik
Cəfər Kərimova tapşırmışdı. Bir
dəfə Cəfər müəllim kompyuter otağında Məmməd
müəllimə yaxınlaşıb: “Ayın sonudu
maaşı almısınız, bir elan borcunuz var, verin, bu
gün aparıb pulları Banka keçirəcəm”, – deyəndə
o, işçilərin üzünə baxıb güldü və
çıxarıb pulu verdi. Hamımızın
təəccüblə ona baxdığımızı
görüb: “Bəli, bu kişi intizamlı və
tapşırılan işə məsuliyyətli adamdır”, –
dedi. Bankda yığılan bu pullar isə
redaksiya əməkdaşlarının mükafatlarına
yönəldilirdi.
Bir dəfə M.Məmmədovun öz otağında
ayaqyalın o baş-bu başa vargəl etdiyini gördüm. Üzümə baxıb:
“Ürəyim sıxılır, ağrıyır,
özümü çox pis hiss edirəm, səhhətim imkan
vermir ki, yazıları əvvəlki kimi redaktə edəm. Vəzifədən
gedib, jurnalistikada təkbaşına öz sözümü
deməyə çalışacam”, – dedi. “Şərq
qapısı” qəzetində dərc etdiyi “Sözün
düzü: mətbuatın cəfakeşi olmağı
bacarmadıq” başlıqlı məqaləsində səhhətinin
bacarığı qarşısında bir sipər olduğuna
eyham vurub imkanlarından lazımınca istifadə edə bilmədiyini
etiraf edir və təəssüflənirdi. Göstərilən etimadı itirməkdən bərk
narahat idi. Elə bu narahatlıqla da 2007-ci
ilin fevralında ərizə yazıb redaktor vəzifəsindən
azad olunmasını xahiş etdi. Redaktorluğu
dövründə Naxçıvan MR-in Əməkdar jurnalisti
fəxri adına layiq
görülmüş, “Naxçıvanda ictimai-siyasi proseslər
(1988-2005-ci illər)” mövzusunda dissertasiya müdafiə edərək
tarix üzrə fəlsəfə doktoru alimlik dərəcəsi
almışdı. 2007-ci ildən sonrakı fəaliyyətini
də AMEA Naxçıvan Bölməsi Tarix, Etnoqrafiya və
Arxeologiya İnstitutunda elmi işçi, şöbə
müdiri və əvvəllər işlədiyi kollektivində
– “Azərbaycan” qəzetinin NMR üzrə xüsusi müxbiri
kimi fəaliyyətini davam etdirirdi. “Mərkəzi
mətbuatda güclü qələm sahibləri, əjdahalar
var. Onlarla bir sırada yazı yazmaq asan deyil”, – deyirdi. Çox təvazökar insan idi. Əslində
dediyi o əjdahalara bərabər yazılar yazar, müxtəlif
qəzet və jurnallarda çap etdirərdi. Əməyi
yüksək qiymətləndirilən M.Məmmədov ötən
il mətbuat günündə Azərbaycan
Respublikasının Əməkdar jurnalisti fəxri adına da
layiq görüldü.
–
Gülüstan sarayında mənim adım fəxri ad alanlar
sırasında çəkiləndə qeyri-ixtiyari olaraq
gözlərimdən yaş gəldi, – deyir və duyğulu
anlarında redaktoru Bəxtiyar Sadıqovun onu qucaqlayıb təbrik
etməsini sevinclə xatırlayırdı. Onu
da deyirdi ki, fəxri ad daha çox məsuliyyətdir. Elə 2011-ci ilin fevral ayında Mətbuat
Şurasının KİV nümayəndələri
arasında keçirdiyi müsabiqəyə təqdim etdiyi
regionların sosial-iqtisadi inkişafı ilə bağlı
yazısının I yerə layiq görülməsi də
onun məsuliyyətindən doğan bir reallıq idi.
Jurnalist, alim, həm də deputat kimi vəzifə borcunu
layiqincə yerinə yetirməyə
çalışırdı. M.Məmmədov II, III, IV
çağırış NMR Ali Məclisinin deputatı
seçilmişdi. Seçicilərinin hər
hansı bir məsələ ilə bağlı müraciətlərinə
həssaslıqla yanaşır, imkanı daxilində müsbət
həll olunması üçün əlindən gələni
əsirgəmirdi. Bir dəfə
redaksiyanın qarşısında dayanan “Qaz-El” markalı
mikroavtobusdan düşən yaşlı qadınlar bizə
yaxınlaşıb Məmməd müəllimi soruşdular.
Sübh tezdənə qədər qəzet
çıxarıb, 1-2 saatlıq evə gedən Məmməd
müəllimi çağırmaq məcburiyyətində
qaldıq. Jurnalist həmkarımız, hazırda Şərur
rayonunu Dərvişlər kənd orta məktəbində dil-ədəbiyyat
müəllimi işləyən Bəxtiyar Hüseynov zəng
vurub zarafatla: “hardansa tənqidi məqalə yazmısan, xeyli adam redaksiyanın qabağına gəlib səni
axtarır”, – dedi. Heç 10 dəqiqə
çəkmədi ki, gəldi. “Şikayətçiləri”
görəndə Bəxtiyar müəllimə baxıb
gülümsündü. Sən demə, bu
yaşlı qadınlar M.Məmmədovun seçiciləri, həmkəndliləri
imiş. Darıdağ Arsenli Su Müalicəxanasında
müalicə kursu keçmələrinə köməklik
göstərməsini xahiş etdilər. Həmin
dəqiqə aidiyyəti orqanlara zəng vurub seçicilərinə
köməklik etdi və müraciətə necə məsuliyyətlə
yanaşmasının şahidi olduq.
Amma nədənsə üçüncü dəfə
namizədliyini verəndə seçicilərlə daha
çox görüşə gedirdi. İri bir bülleten
hazırlayıb sanki hesabat verirmiş kimi kəndbəkənd
payladı. Özünün keçdiyi 49 illik həyat
yolunun qısa xarakteristikası əks olunan həmin
bülletendən biri də mənim iş
otağımdadır.
Məmməd Məmmədov – təvəllüdü
1962. Təhsili
ali. İxtisası tarix,
hüquqşünas. Elmi dərəcəsi
tarix elmləri namizədi. Partiyalılığı
– bitərəf. Vəzifəsi – “Azərbaycan”
qəzetinin xüsusi müxbiri. Üzv
olduğu yaradıcılıq təşkilatları – “Dialoq
Avrasya” Beynəlxalq Təşkilatı, Azərbaycan
Yazıçılar Birliyi, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi.
Fəxri adı – Azərbaycanın Əməkdar
jurnalisti, Naxçıvan MR-in Əməkdar jurnalisti. Media təltifi – Həsən bəy Zərdabi
mükafatı. İştirak etdiyi mötəbər
toplantılar – Tunceli, Antalya, Ərzurum, Tehran, Təbriz. Doktorluq mövzusu – Naxçıvan mətbuatının
inkişaf tarixi. Sonda isə belə yazmışdı
təbliğat bülletenində – Mən bu siyasətin, bu
iqtidarın əsgəriyəm. Amalım: Göstərilən
etimadı doğrultmaqdır.
Dövlətə və dövlətçiliyə
sadiqliyi ilə seçilən M.Məmmədov ümummilli
lider Heydər Əliyev irsinə sədaqətini öz əməli
işi ilə sübut etməyə, özünün dediyi
kimi, mənəvi borcunu verməyə
çalışırdı. “Heydər Əliyev çörəyi”,
“Siyasətdə Naxçıvan dərsləri”, “Mənim qəzetli
dünyam”, “Şərqin qapısı Naxçıvan”,
“Naxçıvanda ictimai-siyasi proseslər (1988-2005-ci illər)”,
“Naxçıvan kiçik Azərbaycandır”,
“Ömrümün qırxıncı baharı” və 2011-ci
ilin aprel ayında çapdan çıxmış
“Naxçıvan: dövlət müstəqilliyi uğrunda
mübarizənin dayağı”, sonuncu kitabı hər birimizə
örnək olacaq bir ömür yaşamış, dəyərli
dost, narahat jurnalist, daim axtarışda olan alim və fəal
ictimaiyyətçi M.Məmmədovun ağır zəhmətinin
və yuxusuz gecələrinin məhsulu idi.
Yenicə çapdan çıxmış sonuncu
kitabının sevincini yaşayır, adəti üzrə
“çay qonaqlığı” verirdi. Bu an mobil
telefonuna zəng gəldi. Danışıb minnətdarlıq
etdi və gülümsünərək əlini uzadıb, “Məni
təbrik edə bilərsiz, təqdim etdiyim elmi məqalələrimə
baxılıb, mənə dosent elmi rütbəsi verilib”, –
dedi. Həmin gün hamımız ikiqat sevinc
yaşadıq.
Zehni
yorğunluğu aradan qaldırmaq üçün uşaqlarla
ünsiyyət quran və balaca dostlarına yay aylarında
dondurma qonaqlığı verən M.Məmmədov hər
axşam saat 10 radələrində ev
telefonuna zəng vurar, dəstəyi götürən balaca
Qumralla: “Nasılsın”, – deyə salamlaşıb,
yarıtürkcə, yarıazərbaycanca danışar: “Mənim
kastyumumu nə vaxt alacaqsan?” – deyə
soruşardı.
– Eh, Mamed
baba, bizə gələndə 2 köynək verdim da,
almadın.
– Yox,
kastyum istəyirəm, – deyib israr edəndə, – Yaxşı,
Mamed baba, alacağam, – deyib pıçıltıyla guya
eşitmirmiş kimi, – baba, qorxma, almayacağam, Mamed babamı
aldadıram, – deyib dəstəyi mənə verərdi.
– Uşaq
da bilir ki, sən pulu çox istəyirsən? Qorxma,
– deyir və qəh-qəh çəkib gülərək, hər
gün ailəmizə xoş ovqatlı anlar yaşadardı.
Qüruruna sığışdırıb
heç kimə demədiyi, ürəyində olan
narahatçılığı aradan qaldırmaq ümidi ilə
müalicə alar, hər gün axşam telefon
danışığından sonra Əcəmi seyrəngahına
gedib 3-4 dəfə qaçmağa məcbur edərdi.
M.Məmmədov
Naxçıvana, yurda bağlılığı ilə
seçilən yüksək insani keyfiyyətlərə malik
jurnalist, ictimai-siyasi proseslərdə yaxından iştirak edərək
qələmi süngüyə çevirməyi bacaran elmi və
publisistik məqalələri ilə geniş oxucu kütləsini
düşünməyə vadar edən bir şəxs idi. “Azərbaycan”
qəzetinin xüsusi müxbiri və AMEA Naxçıvan
Bölməsinin Tarix, Etnoqrafiya və Arxeologiya İnstitutunun
şöbə müdiri kimi elmi və publisistik məqalələriylə
Ulu Öndərin həyatının Naxçıvan
dövrü və ağır iqtisadi blokada şəraitində
yaşamasına baxmayaraq NMR-in inkişaf və intibahından fəxrlə
yazır, siyasi publisistikada M.Məmmədov dəsti-xəttinin
əsasını qoyurdu. “Azərbaycan” qəzetində
yazdığı məqalələrlə vəzifə borcunu
yerinə yetirir, “525-ci qəzet”də bir deputat kimi
Naxçıvan möcüzəsindən – bölgəmizdə
reallaşan irimiqyaslı layihələrdən,
Naxçıvan şəhərindən başlamış
rayon mərkəzlərinə, ucqar dağ və sərhəd
kəndlərinədək həyata keçirilən
genişmiqyaslı quruculuq tədbirlərindən söz
açır, Naxçıvan reallıqlarını geniş
oxucu kütləsinə çatdırırdı.
“Naxçıvan”, “Dirçəliş-XXI əsr”, “Kəlam”,
“Mədəni-Maarif”, “Qobustan” AMEA Naxçıvan Bölməsinin
“Xəbərlər”i kimi elmi, ədəbi-bədii və
ictimai-siyasi jurnallarda yazılarını çap etdirirdi. Bir
dəfə “Dirçəliş-XXI əsr” jurnalında dərc
olunan müəlliflərin siyahısını göstərib
dedi ki, bu siyahıda ən kiçik adam mən
olsam da, ən böyük yazı mənim yazımdır. “Ağac bar gətirəndə başını
aşağı əyər” atalar sözünü tez-tez təkrar
edər, insanlara yuxarıdan aşağı baxan, təkəbbürlü
məmur görüntüsünü özünə yaxın
buraxmaz, düzünü deyim, bu cür adamlarla heç
ünsiyyət də qurmazdı. Sadə
M.Məmmədov kimi insanların qəlbində qalmağa
çalışardı. “Azərbaycan” qəzetində
iş yoldaşlarının dərc etdiyi xatirə yazısında
M.Məmmədovu xarakterizə edən bir fikir heç
yadımdan çıxmır: “Məmməd həm də həssas
həmkar idi. Qəzetimizdə elə bir
uğurlu yazı olmazdı ki, zəng vurub müəllifi təbrik
etməsin. Təbii insan idi. Necə
var idisə, elə də görünürdü,
özünü başqa cür təqdim etməyi heç
fikirləşməzdi də... Fikirləşdiyi
dilində, dilindəki əməlində idi”. Hər bir
kəsin uğuruna sevinən, bölgələr arasında
bütün sahələrdə liderlik edən
Naxçıvanla fəxr edən və onu ağ
kağıza köçürüb ictimaiyyətə
çatdırmağı bacaran əvəzsiz bir jurnalist idi.
M.Məmmədov təkcə yazıları ilə deyil, həm də qonaqpərvərliyi ilə seçilən bir ziyalı kimi Naxçıvanda baş verən intibahı gözləri ilə görmələri üçün mərkəzi mətbuatda çalışan jurnalist həmkarlarını da Naxçıvana dəvət edirdi.
Özünə və yoldaşlarına qarşı həddindən artıq həssas olan M.Məmmədov hər kəsin xeyir və şər məclislərində yaxından iştirak edər, işlədiyi kollektivin hər bir üzvünün qayğısına qalar, dünyasını dəyişmiş məsləkdaşlarının xatirəsini ehtiramla yad edərdi. Yaxınların söhbətidir. Şəhər qəbiristanlığının yanından ötərkən birdən maşını saxlayıb: “Cümə axşamıdır, əziz gündür”, – deyib axundu çağırdı və qələm dostu Elman Həbibin məzarını ziyarət etdik.
Özünün ehtiyaclarını hələ tam ödəyə bilməyən M.Məmmədovun həddindən artıq əliaçıqlığına həsəd aparırdıq. “Kərəm, qazandığımızın hamısını özümüz yeyə bilmərik, bir hissəsini də ehtiyacı olan imkansızlara, xəstələrə paylamalıyıq. Bu Allaha da xoş gedər”, – deyib cibində olan son qəpiyi də imkansızlara verərdi. Novruz bayramı günü boğazımdan tikə keçmədi. Elxan Yurdoğlu ilə birlikdə Böyükdüz Cəzaçəkmə müəssisəsinə gedib bayram sovqatını məhbus olan qonşum İlhama çatdırandan sonra kəndə Novruz bayramına yollandım. Həmişə olduğu kimi ağsaqqalları gördüm, imkansızlar və xəstələri ziyarət etdikdən sonra özümdə bir yüngüllük, rahatlıq tapdım,-deyirdi. Həmişə qardaşı Qəribin bir sözünü deyib, gülərdi. “Kəndə gedəndə Qərib mənə bu başdan xəbərdarlıq edir ki, bax, bu dəfə pulunu ona-buna paylama, şəhərə qayıtmağa benzin pulu verməyəcəm. Amma elə həftə olmur ki, Qəribə benzin pulu borclu qalmayam”.
Əldə etdiyi nailiyyətlərlə arxayınlaşmayan M.Məmmədov: “Dövlət mənə hər şey verib, fəxri adım, şəhərdə evim, şəxsi maşınım var, övladlarım təhsil alıb, hərəsi bir sahədə çalışır, bundan artıq nə olacaq”, – deyib şükür edir, daha çox məsuliyyətlə çalışırdı. “Ömrümün 7 ilini “Şərq qapısı” qəzetinə xərclədim deyir”, bu il 90 yaşı tamam olacaq Naxçıvan mətbuatı ilə bağlı kitabın üzərində işləyirdi. Demək olar ki, ilk nümunəsi də hazır idi. Müalicəyə gedəndə onu da özüylə aparmışdı ki, nəşr etdirsin. Amma nədənsə nəşr etdirə bilməmişdi. Nəşr etdirməməyinin səbəbini soruşanda, “İyunun 4-ü iclasımız olacaq, aparacağam”, – dedi və ucadan qəhqəhə çəkib güldü. “Kərəm, indi deyəcəksən ki, evin döşəməsini dəyişməyə 150 manat tapa bilmirsən, amma 800-1000 manat tapıb kitab çap etdirəcəksən. Neyləyim, mənim də hobbim budur”,-dedi. Sən demə, bu onun son kitabı olacaqmış...
Çalışırdı ki, hər bir valideyn kimi övladlarına şərait yaratsın. Ən böyük arzusu övlad toyu görmək idi. Hərdən söhbətimizdə gileylənirdi ki, bu Vüsar evlənmir. Evdə də anasına demişəm ki, mən deyə bilmirəm, ortadan pərdə götürülər. Sən oğlunu başa sal ki, bu ildən keçməsin. Elə bu məqsədlə kənddəki evdə bəzi kəsir əşyaları alıb düzəldirdi. Elə şənbə günü kəndə tələsməyi də 20 gün müalicədə olduğundan ot basmış həyəti təmizləyib səliqə-sahman yaratmaq, oğul toyuna hazırlıq görmək idi. Amma amansız ölüm onu yarıyolda yaxaladı. Bir valideyn arzusunu gözündə qoydu. Həmişə sözləşib, “Bəsdi bizi çayla aldatdığın, nə vaxt əməlli-başlı yeyib-içmək verəcəksən”, – deyəndə gülümsünərək, “Az qalır, 2012-ci ilin iyun ayının 4-də”, – deyirdi. 50 illik yubileyini qeyd edəcəyini hər söhbətində təkrar-təkrar vurğulayan, yazıb-yaratmaq eşqi ilə çırpınan bir yazarın, kəsərli qələm sahibinin ömür karvanı yarıyolda dayandı.
Hər bir tanıdığı insanın dərdini öz dərdi hesab edən Məmmədin ölümü yaxın dostu və sirdaşı kimi mənə ikinci zərbə oldu. 2010-cu ilin avqust ayında qardaşım İntiqamın Rusiya Federasiyasında yol qəzasında həlak olması xəbəri məni sarsıtdı. O vaxt M.Məmmədov, “bu bir alın yazısıdır, olacağa çarə yoxdur”,-deyib mənə təsəlli verirdi. Amma heç ağlıma da gəlməzdi ki, bu ağır zərbədən heç bir il keçməmiş, mənə hər zaman təsəlli verən qardaşım Məmmədi də eynilə yol qəzasında itirəcək, yazı masamın üstündə olan “Şərq qapısı”, “Azərbaycan”, “Ayna”, “525-ci qəzet”lərdə, “Kəlam” jurnalında M.Məmmədovun xatirəsinə yazılmış yazılara və dərc olunan şəkillərə baxıb “Mamed babamdan yana darıxıram, niyə zəng vurmur”, – deyib xısın-xısın ağlayan, AzTV və ANS telekanallarında M.Məmmədovun dünyasını dəyişməsi ilə bağlı verilən xəbərlər zamanı deyilən sözlərin mahiyyətinə varmayıb, “Mamed babamı göstərirlər”, – deyib qışqıran və hər dəfə şəhərə çıxanda ötüb keçən qara rəngli xarici maşınları göstərib, “Baba, tez sür, Mamed babama çataq”, – deyən qızımın – 6 yaşlı Qumralın qarşısında aciz qalacaq, yas mərasimində Sədaqət nənəsinə, Vüsar və İqrar qardaşlarına yaxınlaşıb: “Nənəm deyir, Mamed babam Bakıda müalicə olunur, sağalıb gələcək”, – deyib uşaq ağlı ilə onların qəlbini almağa çalışması qaysaq bağlamayan yaramıza duz basacaqdı.
İndi ata-anasının qucağına sığınıb əbədiyyətə qovuşan M.Məmmədovun yoxluğuna inanmayan yaxın dostu kimi, məzarı üstündə göz yaşı töküb Allah-təaladan rəhmət diləmək və bir vaxtlar özünün dediyi alın yazısına inanmaqdan başqa çarəm yoxdur. Təsəllim isə M.Məmmədovun layiqli varisləri, şirin xatirələrdə yaşayan xeyirxah əməlləri, ağır zəhmət ilə ərsəyə gətirdiyi yazıları və kitablarıdır. Həmişə çapdan çıxan kitablarından birini də mənə verər və üz qabığında yazardı: “Müəllifdən dost payı”. Amma nə etməli ki, Allah-təala məni bu dost payından, hər gün Əcəmi seyrəngahında iti addımlarla gəzişə-gəzişə həyat dərsi keçən müəllimimdən məhrum etdi. Mətbuat günü ərəfəsində dəyərli dostum haqqında yazdığım xatirə yazısı ilə həyatımın ən kövrək anlarını yaşadım. Ötən il fəxri ad alması münasibətilə təntənəli şəkildə qeyd etdiyimiz mətbuat gününü bu il jurnalistikada Məmməd Məmmədov Xəttini yaradan,çətin, lakin şərəfli ömür yaşamış bir yazarın xatirəsinin işığına toplaşacaq, onun Naxçıvan mətbuatının 90 illiyinə həsr olunan, lakin nəşrinə ömür vəfa etmədiyi, oğlu Vüsarın çap etdirdiyi “Mənim həyat məktəbim” adlı kitabı ilə qeyd edəcəyik.
Kərəm HƏSƏNOV,
“Şərq qapısı” qəzetinin
müxbiri,
Naxçıvan
525-ci qəzet.- 2011.- 20 iyul.- S.6.