Naxçıvan reallıqlarını əks etdirən kitab

 

 Məmməd Məmmədovu ilk dəfə düz 7 il öncə tanımışdım. O vaxt Naxçıvanın mərkəzi qəzeti olan “Şərq qapısı”nın baş redaktoru idi. Əslində mətbuata olan marağım məni onun yanına aparmışdı. İşləmək istədiyimi söylədikdə, – “çox yaxşı, sən hələ gəncsən istəsən gələcəkdə yaxşı jurnalist də ola bilərsən” – dedi. Elə həmin gün məni qəzetdə korrektor vəzifəsinə götürdü. Sonra da qələm əhli olduğumu, cızma-qara edə bildiyimi görüb qəzetdə müxbir işləməyimə şərait yaratdı. Amma yollar nə qədər birləşsə də, gec tez ayrılır. Beləcə, “Şərq qapısı”nda birləşən yolumuz da bir müddət sonra ayrıldı və Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Naxçıvan Bölməsində yenidən birləşdi. Bir-birimizə qarşı səmimi münasibətimiz, inamımız və qırılmaz tellərlə söz adamlarını özünə bağlayan mətbuat bizi də yaxın dosta çevirdi.

Məmməd müəllim bu gün Naxçıvanda ən sanballı jurnalistlərdən biridir. O, ötən əsrin 90-cı illərində-ölkəmizin ağrılı, acılı günlərində jurnalistikaya qədəm qoyub. “Sovet kəndi”, “Həyat”, “Bərəkət” qəzetlərində müxbir vəzifəsində çalışıb. 1996-cı ilin yanvar ayından “Azərbaycan” qəzetində işini davam etdirib. 4 il sonra Naxçıvan MR Ali Məclisinin mətbuat orqanı olan “Şərq qapısı” qəzetinə redaktor təyin olunub. Yeddi illik qəzet redaktorluğu dövründə Naxçıvan mətbuatına gənclərin cəlb edilməsi, “Şərq qapısı” qəzetnin həftədə beş gün və 8 səhifə olmaqla nəşr olunmasına müvəffəqiyyətlə nail olub. 2007-ci ildən isə “Azərbaycan” qəzetinin Naxçıvan MR üzrə xüsusi müxbiri işləyir. O, eyni zamanda II və III çağırış Naxçıvan MR Ali Məclisinin deputatıdır. Tarix üzrə fəlsəfə doktoru olan Məmməd Məmmədov bir sıra elmi və publisistik məqalələrin, “Naxçıvan MR-də ictimai siyasi proseslər” monoqrafiyasının müəllifidir. Həm Azərbaycan Respublikasının, həm də Naxçıvan Muxtar Respublikasının Əməkdar jurnalistidir. Qazandığı uğurlara görə həmişə özünü Ulu öndər Heydər Əliyevə və onun davamçılarına borclu hesab edib. Aramızdakı yaş fərqinə baxmayaraq Məmməd müəllim böyüklə böyük, kiçiklə kiçik olmağı bacarır. Boş vaxtlarımızda Naxçıvanın ən gözəl guşələrindən biri olan “Bazar gölü” kafesində onunla tez-tez mətbuatdan danışar, qəzetlərdə çıxan bəzi məqalələr haqqında söhbət edər, yeni çıxan məqalələrini yaxşıca analiz edirik. Bir gün Məmməd müəllim deyəndə ki, bu günə qədər min bir əzab-əziyyətlə yazdığım və müxtəlif qəzetlərdə dərc etdirdiyim məqalələri bir yerə toplamaq, kitab halında nəşr etdirmək istəyirəm, doğrusu bu işi qısa vaxta həyata keçirəcəyinə inanmamışdım. Fikirləşirdim ki, yəqin bu işləri bir neçə il sonra həyata keçirəcək. Amma iki gündən sonra mənə zəng edərək nəşr edəcəyi kitabın “Naxçıvan: Dövlət müstəqilliyi uğrunda mübarizənin dayağı” adlandırdığını söylədi. Düzü, çox duruxdum. Onun operativ və çox zəhmətkeş adam olduğunu bilsəm də, bu qədər qətiyyətlə işə girişəcəyinə inanmamışdım.

“Heydər Əliyev çörəyi”, “Siyasətdə Naxçıvan dərsləri”, “Mənim qəzetli dünyam”, “Şərqin qapısı Naxçıvan”, “Naxçıvan – kiçik Azərbaycandır”, “Ömrümün qırxıncı baharı” kitablarının müəllifi olan Məmməd Məmmədovun “Naxçıvan: Dövlət müstəqilliyi uğrunda mübarizənin dayağı” kitabını onun yaradıcılıq zirvəsi hesab etsək inanırıq ki, müəllifə qarşı haqsızlıq etmərik. Şirvannəşrdə nəfis tərtibatla və rəngli şəkillərlə çap olunmuş kitab ulu öndər Heydər Əliyevin əbədiyaşar xatirəsinə ithaf olunub. Elmi məsləhətçisi Naxçıvan Dövlət Universitetinin rektoru, akademik İsa Həbibbəyli, redaktoru Azərbaycanın əməkdar jurnalisti və Müstəqil Jurnalistlər Liqasının sədri Xalid Niyazov olan kitabın elə ilk səhifəsi də milli lider Heydər Əliyevin “Naxçıvan milli azadlıq, dövlət müstəqilliyi uğrunda gedən mübarizələrin həmişə dayağı olub” fikri ilə başlayır. Sonra isə Ulu öndərin layiqli davamçısı Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin və bu siyasi kursu Naxçıvanda uğurla həyata keçirən, NMR Ali Məclisinin Sədri Vasif Talıbovun Naxçıvan haqqında fikirləri kitabda yer alıb. “Ön söz əvəzi və yaxud ömrümün yaddaqalan günləri”ndə müəllif 20 il öncəki Naxçıvan həyatından, gözləri ilə gördüklərindən, o zaman Naxçıvanda qəbul edilmiş taleyüklü qərarlardan və bu qərarlara jurnalist mövqeyindən yanaşmasından danışır. Əməkdar jurnalist Xalid Niyazovun “Redaktor sözü, yaxud dünyaya açılan “tənha ada” adlandırdığı ön söz o qədər səmimi, içdən və axıcı yazılıb ki, ömrümboyu oxuduğum kitablarda bu qədər içdən və səmimi, oxucunu özünə cəlb edəcək ön sözə rast gəlməmişəm. Altı bölmədən ibarət kitabın birinci bölməsi görkəmli dövlət xadimi Heydər Əliyevin siyasi fəaliyyətinin Naxçıvan dövrü adlanır. Bu bölmədə tarixin bağrından qopub gəlmiş hadisələr inci kimi, səf-səf sıraya düzülür. Taleyüklü qərarlar, hadisələr ağ vərəqlər üzərinə, yaddaşlara köçürülür. Hər biri də bir tarix, düşmən gözünə tuşlanan bir ox kimi...

 “Dövlət müstəqilliyinin bərpası istiqamətində qəbul edilən tarixi qərarlar” adlanan ikinci bölmədə “Azadlıq və istiqlaliyyət uğrunda mübarizənin başlanğıcı”nda baş verən hadisələr canlı şahidin gözündə yenidən film kimi canlandırılır. Ağrılı, acılı, əzab dolu tarixi yolda Azərbaycandakı durğunluq, Naxçıvandakı sərhəd hərəkatı, müəllifin fikrincə, “Milli istiqlal mücadiləsinin Naxçıvan mərhələsi”ni labüdləşdirdi. Bunun ardınca “Böyük siyasətə qayıdış” başladı və “Naxçıvandan başlanan milli dirçəliş prosesi” “Milli birlik və həmrəylik günü”nün və “Bir millət, iki dövləti birləşdirən körpü”nün təməlini qoydu. Beləliklə, “20 Yanvar faciəsinə də ilk dəfə Naxçıvan Ali Məclisində qiymət verildi”. Amma Azərbaycandakı vəziyyətin get-gedə nəzarətdən çıxdığı bir vaxtda, Naxçıvanda Azərbaycan tarixi və müstəqilliyi üçün ən önəmli qərar verilirdi. Bu barədə müəllif “Heydər Əliyev və Naxçıvanda Mili Ordu Quruculuğu məsələləri”ndə söhbət açır. Bundan sonra qarşıya qoyulan prioritet məsələ beynəlxalq əlaqələr olacaqdı... “Yeni və müasir Naxçıvan” adlanan üçüncü bölmədə müəllif 20 il öncədən bu günədək öz gördüklərini qələmə alır...

“Yeni və müasir Naxçıvan(ın): inkişafdan intibaha doğru” böyük addımlarla irəlilədiyini, “Müstəqillik dövrümüzdə(ki) Naxçıvan”la müqayisə oluna bilməyəcək şəkildə gözəlləşdiyini, mənzərəsini dəyişdiyini yazır. “Şərurun abad, gözəl və yaraşıqlı kəndləri”ni gəzən müəllif yenidən Naxçıvana qayıtdığı zaman “Naxçıvan möcüzəsi”nin şahidi olur. Dördüncü bölmədə müəllif Naxçıvanın nə qədər inkişaf etsə öz tarixi simasını qoruduğunu, bu yurdun “Qədim abidələr diyarı: Naxçıvan” adlandırıldığını yazır. “Naxçıvanda Nuh peyğəmbərin məzarüstü türbəsi”ni ziyarət edir, tarixi yaddaşı varaqlayır, “Naxçıvan buzxanası”nda sərinləyib, “Xan Sarayı”na yol alır...

“Açıq səma altında muzey”də gördüyü qoç heykəllərinə heyrətini gizlədə bilmir. Amma yol uzundur.. O, “Qarabağların daş yaddaşı”ndan “Azərbaycanın incisi” və qoruq şəhəri olan Ordubad”a qədər böyük bir yol qət etməlidir... Bu ulu yurdda müəllif hələ çox şeylə rastlaşacaq... Buna görə də o beşinci bölmədə gördüklərini “Naxçıvan: mədəniyyəti, təbiəti və sərvətləri ilə” adlandırır. Oğuz babalarımızın ilkin möhürü olan “Şərur yallısı (nın) – Naxçıvanın tacı” olduğunu öyrənir. “Tənzərə”, “Köçəri”, “Urfanı”, “Qaladan-qalaya” yallısı onu susuzdurur, “Təbii bulaqlar muzeyi”ndə su içmək istəyir. Amma “Sirab”, “Badamlı”, “Gülüstan” kimi mineral bulaqların hansından içəcəyini, “Ahabi-Kəhf”, “Darıdağ” kimi təbii müalicəvi sulardan hansında yuyunacağını yəqinləşdirə bilmir... Və özü-özü ilə ağrılı, acılı, xoş günlərin söhbətini edir... Buna görə də altıncı bölmədə o “İqtisadi blokadanın çətinliklərindən” danışır. “Naxçıvan: iqtisadi blokadanın ağrılı, acılı söhbəti” onu “Yalan və həqiqət”i ayırd etməyə çağırır. “Ürəyim(n)də yaşayan ağrı və şölələnən ümid”lə Xudafərindən keçir... Yeni-yeni axtarışlar onu “Ömür kitabından sətirlər”i varaqlamağa vadar edir... Sonda müəllifin gördükləri, yazdıqları fotoların dili ilə oxucularla söhbətini davam etdirir... Beləcə “Naxçıvan: Dövlət müstəqilliyi uğrunda mübarizənin dayağı” adlanan kitab haqqında bizim fikirlərimiz də sona çatır. Ancaq bu kitabı oxuduqca görürsən ki, yox, hələ Naxçıvanda yaşasaq da, bizim görə bilmədiyimiz çox şey var bu ulu yurdda, bu qədim diyarda...

 

 

Elmar HÜSEYNOV

 

525-ci qəzet.- 2011.- 19 may.- S.5.