“Min illik suallar sualdı yenə...”

Şair Hüseyn Bağıroğluna 50 yaşı münasibətilə açıq məktub

Salam, Hüseyn müəllim. Ustad Aşıq Alı “...Keçən sözü çəkmə üzə, Keçən keçdi, olan oldu”, – deyirdi. Ancaq neyləməli ki, mən ustadımızın belə qəti hökmünə bu dəfə əməl etməyəcəyəm. Olanları, xatirimdən heç vaxt silinməyənləri “üzə çəkəcəyəm”. Öncədən söz də verirəm, əgər təhrifə və tərifə yol versəm, “qələm dar ağacım olsun!”

Sizi yeddi il bundan əvvəl tanımışam. “Adam kölgəsinə səsləmə məni” kitabınızdan görünən səslər içində kövrək səsli Hüseyn Bağıroğlunu gördüm. Doğulduğunuz Nehrəm kəndində bir toyda Əlövsət İbrahimov “Mənim qarış-qarış azalan yurdum” adlı şeirinizi “Zabul” üstə oxuyurdu:

Min illik suallar sualdı yenə,

Gör kimlər ağzına su aldı yenə.

O birlik, o dirlik sualdı yenə,

Özgə süfrəsinə duz olan yurdum,

Mənim qarış-qarış azalan yurdum.

Döndün Xırmanına dən gəzənlərin,

Qəmindən şənlənib şən gəzənlərin,

Ömründən, günündən gün kəsənlərin,

Ayağı altında toz olan yurdum,

Mənim qarış-qarış azalan yurdum!

Çox təsirlənmişdim... Yayın rəhmsiz çağında birdən-birə isti geyimə ehtiyac duymuşdum. Sonralar adam kölgəsindən qaçıb ağac kölgəsinə sığınmağa çalışan şairi nədənsə çox kölgə salan gördüm. Hər kəsə, hər canlıya həssas və nəzakətli olmağınız, ancaq yaxşılıq haqqında düşünməyiniz məni heyrətə saldı. Axı indiki zəmanədə çoxları bu məsələdən gileylidir. 2005-ci ildə “Şərq qapısı” qəzetində işləyirdim. Siz də Naxçıvan Dövlət Televiziya və Radio Komitəsində çalışırdınız. Yolunuz da düz mənim iş otağımın pəncərəsinin önündən idi. Tez-tez görüşürdük. Həmin vaxtlarda mənim xaricdə yaşayan böyük qardaşım Əli 6-7 il idi ki, Azərbaycana gəlmirdi. Siz ona çox oxşadığınızdan (o, Sizdən fərqli olaraq, bir qədər sərtdir) mən bir gün görüşümüz əsnasında dedim:

– Hüseyn müəllim, hər dəfə Sizi görəndə elə bil illərlə görmədiyim qardaşımı görürəm və təsəlli tapıram. Siz də “Onda hər gün gəlib səninlə görüşməmiş işə getmərəm”, – dediniz.

Hərbi xidmətdə olduğum müddətdə şeirləriniz məni tək qoymadı. Özümlə “apardığım” misralarınız dadıma elə çatırdı ki! Düşmənlə təmas vəziyyətində olduğumuz üçün əsgərlərimin ruhən hazırlığı, ayıqlığı vacibdən vacib idi. “İctimai-siyasi hazırlıq”da hər misrası vətənsevərlik dərsi olan şeirlərinizdən gen-bol istifadə edirdim. Sanki bizimlə birgə vətənimizin başladığı yerləri addımlayırdınız.

Diz çöküb vətənin qara daşına,

Çopur qayasına salam verərəm,

– deyə-deyə çopur qayalara sığal çəkirdiniz. Vətən torpağını qara buludlardan qorumağın yolunu, yolağasını da Siz çox gözəl ifadə etmisiniz. Bunun üçün Vətəni buludlardan yuxarı qaldırmağı tövsiyə edən bəlkə də ilk şairsiniz.

Yazıya pozu yoxdu, vallah! Demək, mən hərbi xidmətdə ikən Əli qardaşımın 16 yaşındakı qızı əcələ vaxtından əvvəl məğlub olub. Nənə Mərcanla nəvə Mərcanın intizarına qəti şəkildə son qoyulub. İndi hər ikisinin əli bir-birinə çox rahat çatar. Əbədi mənzilləri bu qədər yaxındır... Xidmətimin bitməsinə iki ay qalmış bu acı itkidən xəbər tutdum. Ancaq nə çarə... İnsan həyatda çox şeyləri, sadəcə, təsdiqləmək üçün doğulur. Kəndimizə dönəndə (bir il öncə evdən getmişdim) Mərcanın məzarüstü daşlarının hazırlandığını öyrəndim. Və yenə Hüseyn müəllim, Siz təsəllim oldunuz. Bu misralarınızı

Bu dünyadan hərəyə bir daş çatar,

O da olar kədərli qəbir daşı.

mərhumənin başdaşına yazdırdım. Ancaq Vətənimizin şiş qayalarına həkk olunmalı o qədər şeiriniz var ki...

İndi isə gündəliyimə müraciət edirəm. Tarix 19 fevral 2010-cu il. O vaxt qeyd etdiklərimi olduğu kimi (öncə söz vermişəm) verirəm: “Bu gün çox əlamətdar oldu. Bir neçə ildir münasibət saxladığım Hüseyn Bağıroğlunu evimizə apardım. Nahar etdik. Bu dəyərli insan təkcə Naxçıvanda deyil, Azərbaycan ədəbiyyatında müasir milli şeirin bənzərsiz örnəklərini yaradıb. İxtisasca mühəndis olsa da, Bağıroğlu ədəbiyyat aləmi haqqında (xarici ədəbiyyat da daxil olmaqla) dərin bilgilərə məxsusdur”. Həqiqətən onunla görüşəndə qiymətli itiyi tapılmış bir insanın vəziyyətində olursan.

Bir dəfə də olsun, bu insanın dilindən eşitmədik ki, nəsə yoxdur, çatmır, olmaz və s. Təsadüfən səhhətində müəyyən bir problem olanda da, halını soruşanda “Niyə, yaxşıyam, hər şey çox yaxşı olacaq”dan başqa söz eşitməmişik. Hətta ciddi qəbul etdiyimiz Rahil Tahirlinin Hüseyn Bağıroğlunun fəaliyyətindən, yaradıcılığından danışanda üzündə mütləq təbəssüm yaranır. Tanınmış şairimiz Nəriman Həsənzadənin dediyi kimi, “Yaxşı adamlarla görüşəndə sanki müalicə olunursan” fikirlərini Hüseyn müəllimə də şamil edirəm.

Hüseyn Bağıroğlu inanılmaz dərəcədə səbir sahibidir. Ötən il İstanbul Şeir Akademiyasının Xalq şairi Bəxtiyar Vahabzadəyə həsr etdiyi “Şeir müsabiqəsi”nə göndərdiyim “Fikir” adlı şeirini antologiyada səhvən mənim imzamla çap etmişdilər. Hüseyn müəllim bu hadisəni də gülə-gülə qarşıladı. Mən narahatlığımı gizlədə bilmirdim. Bu dəyərli fikirlərə sahib çıxmaq olardı?!

Bir anda beynimə min fikir gəlir,

Fikir limanıdır beynim, elə bil.

Gör necə sıxlaşır, necə seyrəlir,

Fikir dumanıdır beynim, elə bil.

Allahsız bir fikir tufan eləyir,

Ürəksiz bir fikir aman diləyir.

Fikirlər bir-birin al-qan eləyir,

Döyüş meydanıdır beynim, elə bil.

Qalib gələn də mən, məğlub olan da,

Özüm öz əlimdə əsirəm belə.

Fikirdən kənara çıxa bilmirəm,

Mən fikir içində gəzirəm belə.

Fikir mənim, mən də fikir içində,

Hörüktək gör necə hörülmüşük biz.

İkimiz birləşib bu adamlara,

Fikirli adamtək görünmüşük biz.

“Min fikir bir borcu ödəməz” demə,

Bir fikir min borcu ödəyə bilər.

Fikir dumanında itib-batmayan,

Şair oxucuya nə deyə bilər?!

Min bir məna yatan ən incə söz də,

Nə göydən düşür, bax, nə yerdən çıxır.

Qəlbini oxşayan o uca söz də,

İnan ki, ən dərin fikirdən çıxır.

Fikirsiz ötən gün dərd olur, şair,

Çəkdiyim ahı da fikir aparır.

Yerdə fikirlərə qərq olur şair,

Göydə Allahı da fikir aparır.

Türkiyənin İğdır şəhərinə birgünlük səfərimizdə də Hüseyn müəllimin dözümünə mat qalmışdım.

Heç vaxt unutmaram. Bir dəfə söhbət əsnasında çəkinə-çəkinə mənə dediniz ki, “Fariz, əziyyət olsa da, “Mən çiynimdən yerə qoydum dünyanı” kitabımdakı şeirlərin siyahısını çıxart və qiymətlərini qabağına yaz”. Bu, mənim üçün çox çətin məsələ idi. Çətinliyin birincisi o idi ki, akademik İsa Həbibbəylinin, Əməkdar elm xadimi Hüseyn Həşimlinin, yazıçı Rafiq Babayevin və başqalarının xeyir-duasını çoxdan almış bir söz adamının şeirlərini “5” ballıq sistemlə qiymətləndirməliydim. İkinci çətinlik isə onun sözündən çıxmağın qeyri-mümkünlüyü idi. Nəsə, onu deyim ki, şeirlərdən “kəsilən” olmadı. Hətta Hüseyn Bağıroğlu “əlaçı” oldu. (Sonralar bu hadisəni xatırlayanda özümə birtəhər baxıram və gülürəm). Sonralar da yeni yazdığınız hansısa şeiri mənə oxuyanda “amansız” olmağımı istəyirsiniz.

Bir təsadüf də olmuşdu. Sıra ilə düzülmüş 40-cı şeir “Mən çiynimdən yerə qoydum dünyanı” idi. “Qiymətləndirilmiş” siyahıda yazmışdım ki, “Hüseyn müəllim, 40 rəqəmi müqəddəsdir. Siz dünyanı çiyninizdən yerə qoysanız da, dünya sizi çiynindən yerə qoymasın. Çünki, Salam Sarvan demişkən, “Dünya yorğan-döşək salmır, Adamı yıxdığı yerə”.

Hüseyn müəllim, görüntü olaraq Sizə 50 yaş vermək olar. Fikirləriniz də kamillik çağının ərdəmliyini, sanbalını ifadə edir. Ancaq ruhunuz və zövqünüz gənclik hərarətini hələ də qoruyur.

50 yaşda başınıza xeyli qar düşüb. Payızın ilk ayında Göydağın da başını qar alır. Bu da onun ucalığının bir göstəricisidir. Başınızda qar olsa da, ayağınızda yazdır, nəfəsiniz bahar təravətlidir. Eşq 100 yaşınızda da Sizdə çiçəkləsin. Yazdığınız kimi

Eşq məndə çiçəklədi,

Səndə soldu neyləyim.

Tale məni təklədi,

Səndən oldum neyləyim.

Varı heçdə yaşatdım,

Cəmi təkdə yaşatdım.

Ürəyimi boşaltdım,

Gözüm doldu neyləyim.

Yolları haça ömrüm,

Yaşımdan qoca ömrüm.

Mənim tapmaca ömrüm,

Nağıl oldu neyləyim.

Xeyirxah əməllərinizə, hədsiz təvazökarlığınıza görə Sizə “neyləyim” sualı qarşısında qalmaq heç zaman nəsib olmasın. Hərdənbir deyirsiniz ki, pul çox olanda, vaxt da çox olur. Ulu tanrı Sizə bolluca vaxt versin ki, yeni-yeni əsərlərinizlə oxucularınızı sevindirəsiniz. 50 yaşınızı ürəkdən təbrik edirəm!

Dərin ehtiramla

Fariz YUNİSLİ,

AMEA Naxçıvan

Bölməsinin elmi işçisi

525-ci qəzet.- 2011.- 16 noyabr.- S.7.