“BMT-yə istiqamətlənməyimiz sülh prosesinə əlavə təkan vermək niyyəti güdür”

SƏFİR NASİR ƏBDÜLKƏRİM ƏBDÜRRƏHMANLI: “ÜMİD EDİRİK Kİ AMERİKA BİZİM BMT-yə ETDİYİMİZ BU MÜRACİƏTƏ QARŞI ÇIXMAYACAQ”

Nasir Əbdülkərim Əbdürrəhmanlı Fələstinin Azərbaycana təyin olunmuş ilk fövqəladə və səlahiyyətli səfiridir. 1988-ci ildən Fələstinin xarici işlər nazirliyində çalışan diplomat ölkəsinin bundan əvvəl Tunis, Malayziya, İndoneziyadakı təmsilçiliyində çalışıb. İlk səfir fəaliyyətinə Azərbaycandan başlayan diplomat “525”ə müsahibəsində bunu özü üçün şərəf saydığını vurğulayıb.

–Cənab səfir, Azərbaycanda diplomat kimi çalışmağın nə kimi üstünlükləri var?

–İlk səfir fəaliyyətimə burada başlamışam. Ümumiyyətlə digər ölkələrlə müqayisə etsək söyləmək olar ki, Azərbaycanın xüsusilə Qafqaz regionunda yerləşməsi mənim üçün önəmli hadisədir. Çünki sovetlər dövründən bu yana həmin ittifaqa daxil olan ölkələrlə belə yaxından tanışlıq və əməkdaşlıq imkanım olmayıb. Azərbaycan regionda yeganə dövlətdir ki, bura səfir kimi təyin olunmuşam. Üstünlüklərə gəlincə, deyə bilərəm ki, hər bir ölkənin özünəməxsusluğu var. Azərbaycanın özünəməxsus xüsusiyyətləri çoxdur, amma mən mədəni tərəfini, gözəl, əsrarəngiz təbiətini xüsusi vurğulamaq istərdim. Azərbaycanla Fələstini birləşdirən məqamlardan biri də məhz mədəniyyət sahəsidir. Mədəniyyət hər iki dövlətin tarixi dəyərlərinə və köklərinə əsaslanır. Bu sahədə xalqlarımızın oxşarlıqları var. Eyni zamanda mətbəximizdə də bənzərliklər var. Düşünürəm ki, Azərbaycan bu söylədiyim sahələrdə, eləcə də digər cəhətləri ilə bəzi ölkələri üstələyib.

–Fələstin Azərbaycan münasibətlərinin hazırkı səviyyəsini necə qiymətləndirirsiniz?

–Azərbaycanla Fələstin arasında əlaqələr tarixə söykənir. Bu əlaqələr hər iki ölkənin mərhum prezidentləri Yasir Ərəfat və Heydər Əliyev dövründə də mövcud idi. Azərbaycanla Fələstin arasında diplomatik əlaqələr hər zaman olub. Amma bizim səfirliyimiz əvvəl Azərbaycanda deyil, başqa ölkədə yerləşirdi. Bakıda diplomatik korpusumuzun fəaliyyətə başlaması təbii ki, diplomatik əlaqələrimizin daha da gücləndirilməsinə gətirib çıxaracaq. Siyasi əlaqələrlə yanaşı biz Azərbaycanla digər sahələrdə də əməkdaşlıqda maraqlıyıq. Çalışırıq ki, turizm, mədəniyyət, ticarət kimi sahələrdə əlaqələrimiz yüksək səviyyəyə çatsın.

–Bu sadaladığınız sahələrdə əlaqələr qurulubmu və onların səviyyəsi barədə nə deyə bilərsiniz?

–Siyasi əlaqələr dediyim kimi inkişaf etməkdədir. Amma digər sahələrdə əlaqələrimiz başlanğıc mərhələsindədir. Və bu əlaqələrin inkişafına səy göstəririk. Səfirlik olaraq çalışırıq ki, dövlətlərimiz arasında bir sıra müqavilələr imzalansın, bu müqavilələr turizm, iqtisadiyyat və humanitar sahələri əhatə etsin. Düşünürəm ki, biz sənədlərin imzalanmasına nail olsaq, o zaman əlaqələrimizin gələcək inkişafına bir baza yaranmış olacaq.

–Azərbaycanla Fələstin qarşılıqlı olaraq hansı məhsulların idxal və ixracını həyata keçirə bilər?

–İqtisadi sahəyə nəzər salsaq, indi Azərbaycan Fələstindən yalnız dərmanlar idxalı ilə məşğuldur. Bizim beynəlxalq standartlara cavab verən 6 dərman zavodumuz fəaliyyət göstərir. Eyni zamanda kənd təsərrüfatı məhsulları da kifayət qədər var. Bunlar zeytun, turşu məhsullarıdır. Biz bu kimi sahələrdə Azərbaycanla əlaqələrimizi inkişaf etdirməyin tərəfdarıyıq. Eyni zamanda enerji sahəsində əməkdaşlıqda maraqlıyıq. İnvestorların qarşılıqlı olaraq səfərləri, vəziyyəti öyrənib müəyyən işlər qurmaları da əməkdaşlığımızı üçün vacibdir. Gələcəkdə bu kimi planlarımız var. Məqsədimiz isə iki dövlət arasında əlaqələri möhkəmləndirməkdir.

–Bu gün beynəlxalq gündəmin əsas məsələlərindən biri Fələstin lideri Mahmud Abbasın ölkəsinin BMT-yə üzvlüyü ilə bağlı müraciətidir. Siz bununla bağlı hansı qərarı gözləyirsiniz və qərar müsbət olmasa Fələstin hansı addımları atacaq?

–Məlum olduğu kimi Fələstin artıq BMT-yə üzv dövlət olmaq üçün tələbini təqdim edib. Bu Təhlükəsizlik Şurasına təqdim olunub. Əgər biz Təhlükəsizlik Şurasında bu tələbə qarşı hər hansı bir sanksiya, əks qərarla rastlaşsaq, onda digər seçimlərə əl atacağıq. Bu variantlardan biri də Baş Assambleyaya qəbul olunmağımızdır. Burda artıq Fələstin müşahidəçi dövlət qismində təmsil olunacaq ki, bu da Fələstinin digər beynəlxalq təşkilatlara da üzvlüyünə gətirib çıxara bilər. Bizim seçimimiz İsrail tərəfi ilə davamlı sülh prosesi, sülh müqaviləsinin imzalanmasıdır. Biz İsraillə sülh yolu ilə bu prosesin nizamlanmasında maraqlıyıq. Fələstinin suverenliyinin təmin olunmasında bizim hədəfimiz sırf sülh vasitələrindən istifadə etməkdir. Lakin sülh prosesinə sadiq qalmağımız üçün konkret olaraq ciddi bir müttəfiqə də ehtiyacımız var. Yəni qarşı tərəfin ciddiliyinə ehtiyacımız var. Belə olarsa, prosesin sülh yolu ilə nizamlanmasına nail ola bilərik. Ümumiyyətlə, bunun üçün biz İsrail tərəfi ilə həmişə danışıqlara hazır olmuşuq, prosesin nizamlanmasına çalışmışıq və hesab edirəm ki, burada əsas məsələ qaçqınlar, Şərqi Qüds, su problemi, eyni zamanda həbsdə olanların problemləridir. Bunlar həllini tapmalıdır. Bizim BMT-yə istiqamətlənməyimiz sülh prosesinə əlavə bir təkan vermək niyyəti güdür. Yəni sülh prosesinə əlavə bir güc vermək üçün məhz BMT-yə üz tutmuşuq və tələbimizlə çıxış etmişik.

–ABŞ prezidenti bir müddət əvvəl 67-ci il hüdudları çərçivəsində Fələstin dövlətinin yaradılmalı olduğunu bəyan etmişdi Lakin indi bunun əleyhinə çıxır. Sizcə ABŞ-ın mövqeyini dəyişməsinə nə səbəb olub?

–Doğru söylədiniz, məhz ötən il ABŞ prezidenti Barak Obama BMT Baş Assambleyasının bildirmişdir ki. 2011-ci ilin sentyabrda Fələstini BMT-də tam hüquqlu dövlət kimi görmək istəyir. Amma bu çıxışdan sonra indi onu müşahidə edirik ki, Birləşmiş Ştatların mövqeyində dəyişiklik var. Dəyişiklik isə ondan ibarətdir ki, artıq bu qərara qarşı Vaşinqton öz mövqeyini ortaya qoyub. Ümumiyyətlə, ola bilsin bu, ABŞ-ın daxilində olan siyasi hesablamalardan, gələn il keçiriləcək seçkilərdən doğan bir məsələdir. Ümid edirik ki Amerika bizim BMT-yə etdiyimiz bu tələbimizə, müraciətimizə qarşı çıxış etməyəcək. 67-ci il prinsiplərinə gəlincə, bir neçə ay əvvəl də Obama vurğulamışdı ki, məsələ 67-ci il hüdudları çərçivəsində həll olunmalıdır. Amma İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahu Vaşinqtonda olduğu zaman bu mövqeyə qarşı öz kəskin etirazını bildirdi və onun Obama ilə danışıqlarından sonra nədənsə bu mövqedə dəyişiklik hiss olundu. Sülh prosesində bu əsas mövzu kimi qoyulsa da, sonra dəyişdirildi. Netenyahunun özünün irəli sürdüyü bir sıra şərtlər artıq əsas olmağa, sülh prosesində əsas rol oynamağa başladı. Bu fikrin ortaya qoyulması bizim üçün həqiqətən mövqedə dəyişikliyə gətirib çıxardı və Netenyahu hökumətində heç də bu sülh prosesinin nizamlanmasına öz ciddiliyini göstərmir. Əgər bir halda ki, baza prinsipi olaraq hər iki dövlətin yaradılması məsələsi gündəmdədir, onların hər ikisi olmalıdır. Amma niyə Fələstinin BMT-yə üzvlüyünə qarşı çıxılır? Bu təbii ki, beynəlxalq qanunlara ziddir. Beynəlxalq hüquqa uyğun olaraq bu iki dövlətin yaradılması məsələsi gündəmdədir. Niyə bu gün bu qərara qarşı çıxılır?

–Türkiyənin son günlər Orta Şərqdə mövqeyinin gücləndirilməsinin şahidi oluruq. Eyni zamanda Fələstin məsələsində də Türkiyə prinsipial yanaşma sərgiləyir. Bunun fonunda isə türkiyə İsrail münasibətləri gərginləşməkdədir. Siz baş verənləri necə qiymətləndirirsiniz?

–Bu hər iki dövlət öz daxili işidir. Hər iki dövlət arasında əlaqələr tarixi dostluğa söykənir. Türkiyə ilə İsrail dost və müttəfiq dövlətlər olub. Bilirsiniz ki, əlaqələrin gərginləşməsinə səbəb İsrail ordusunun 9 türk sülh fəalı və dinc vətəndaşını qətlə yetirməsi olub. Əgər İsrail buna görə Türkiyədən üzr istəsəydi, onda əlaqələr hazırkı səviyyə çatmazdı. Amma İsrail hökuməti buna getmədi. Düşünürəm ki, bu ideologiyadan doğan bir məsələdir. Yəni hazırkı İsrail hökuməti ideoloji hökumətdir və daha radikaldır. İsrail bu məsələdə güzəştə getməməklə Türkiyə kimi regionda böyük dövlətin önəmini dərk etmədi və ondan üzr istəməkdən imtina etdi. Ona görə münasibətlər bu səviyyə çatıb. Türkiyə çalışır ki, İsraillə ərəb dövlətləri arasında bir vasitəçilik etsin. Amma qarşı tərəf ideologiyasının əsiri olduğu üçün Türkiyə kimi böyük dövləti nəzər almadı. Ümumiyyətlə sülh prosesinin nizamlanmasında Türkiyənin tarixi rolu olub və Ankara prinsipial mövqe ortaya qoyub.

–Azərbaycanın Fələstin məsələsində tutduğu mövqeyi necə dəyərləndirirsiniz və sizi rəsmi Bakının Fələstin məsələsinə yanaşması qane edirmi?

–Biz Azərbaycanın bu məsələdə dəyişməz və birmənalı mövqeyini yüksək qiymətləndiririk. Bir neçə gün əvvəl xarici işlər naziri Elmar Məmmədəyarov BMT-də çıxışı zamanı bir daha ölkənizin Fələstinə dəstəyini səsləndirdi. Prezident İlham Əliyev də Fələstin lideri Mahmud Abbasın Azərbaycana səfəri zamanı bu problemlə rəsmi Bakının dəstəyini ifadə etmişdi. Ümumiyyətlə, Azərbaycan müxtəlif rəsmi dairələrdə Fələstinin mövqeyindən çıxış edib. Azərbaycan 1967-ci ilin hüdudları çərçivəsində, paytaxtı Şərqi Qüds olmaqla Fələstinin müstəqil dövlət kimi qurulmasını dəstəkləyir. Bunun nəticəsi olaraq Fələstinin Azərbaycanda səfirliyi açılıb. Bu da gələcəkdə əlaqələrimizin daha da gücləndirilməsinə gətirib çıxaracaq. Azərbaycanın bu məsələdə Fələstinin tərəfində olmasının başlıca səbəbi ölkələrimizin qardaş olmasıdır. İkincisi, Azərbaycan həmişə beynəlxalq hüququn və BMT-nin qərarlarının tərəfdarı olub və onun tətbiqini istəyib. Bu da ölkənizin beynəlxalq hüquqa riayət etməsindən irəli gəlir. Azərbaycan prezidenti siyasi əlaqələrin Fələstinlə daha yüksək səviyyə qaldırılması təşəbbüsü ilə çıxış edib. Bunun nəticəsi olaraq biz əlaqələrimizin günü-gündən inkişafının şahidiyik.

P.SULTANOVA

525-ci qəzet.- 2011.- 1 oktyabr.- S.9.