Emin Həsənli:
“Azərbaycanda orduya ictimai nəzarət anlayışı
artıq formalaşıb”
“BİZİM DÖVLƏTİMİZ
TARİX ÜÇÜN QISA SAYILAN BİR ZAMANDA ÇOX
GÜCLÜ ORDU YARADA BİLİB”
1991-ci il oktyabrın 9-da Milli Ordunun yaradılması barədə Milli Məclis qanun qəbul edib. Bəs, Milli Ordu necə qurulub, hansı çətinliklər üzə çıxıb, bu gün ordumuzun durumu necədir? Tərxis Olunmuş Hərbçilərin Gəncləri Maarifləndirmə İctimai Birliyinin sədri Emin Həsənli ordumuzun işğal altındakı torpaqlarımızı azad etməyə qadir olduğunu Lent.az-a müsahibəsində bir daha vurğulayır...
– Azərbaycan ordusunun qurulması barədə qərar müstəqilliyimiz elan edilməmişdən öncə qəbul edilib. 1991-ci il sentyabrın 5-də Müdafiə Nazirliyinin yaradılması barədə prezidentin fərmanı olub, oktyabrın 9-da isə Milli Məclis Silahlı Qüvvələrin yaradılması barədə qanun qəbul edib. Bununla bağlı parlamentdə geniş müzakirələr aparılıb. Müzakirələr zamanı bəziləri bildirirdilər ki, Silahlı Qüvvələr yox, Prezident Qvardiyası yaradılsın. Eyni zamanda bəziləri Daxili Qoşunlarda xüsusi təyinatlıların olduğunu əsas gətirərək, Azərbaycanın ayrıca ordusunun yaradılmasına etiraz edirdilər. Nəhayət, bu fikir müxtəlifliklərinə baxmayaraq, sonda ordunun yaradılması barədə qərar qəbul edilib. Bundan 3 il əvvəl də Ermənistan haqsız olaraq müharibə elan etmədən torpaqlarımızı işğal etməyə başlamışdı. Bunun üçün ilk olaraq ermənilər rusların himayəsi ilə yüz minlərlə azərbaycanlını Qərbi Azərbaycandan – dədə-baba torpaqlarımızdan qovdular. Eyni zamanda paralel olaraq Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ bölgəsinin işğalını həyata keçirdilər. Onu da qeyd edim ki, Azərbaycan 5 dövlətlə həmsərhəddir. Onların da içərisində ən böyük sərhədi Ermənistanladır. Təəssüf hissi ilə bildirmək lazımdır ki, nəinki Dağlıq Qarabağ, bütövlükdə indiki Ermənistan dövlətinin ərazisi tarixi Azərbaycan torpaqlarıdır. Əslinə qalsa, biz haqlı olaraq Ermənistana tarixi torpaqlarımızın geri qaytarılması iddiasını qaldırmalıyıq. Təəssüf ki, reallıq tamamilə əksinədir. Həmin müharibə nəticəsində sərhəd boyu olan şəhərlərimiz, kəndlərimiz yandırıldı, minlərlə vətəndaşımız öz dədə-baba yurdlarından qovuldu, ölkəmizin ərazisinin 20 faizi işğal edildi. Müharibənin ilk dövrlərində SSRİ rəhbərliyinin, erməni lobbisinin Ermənistana dəstək verməsinə baxmayaraq, Azərbaycanın vətənpərvər oğulları səfərbər olunub torpaqlarımızın müdafiəsinə qalxdılar. Bəli, belə demək mümkünsə, vətənpərvər oğullarımızın könüllü olaraq torpaqlarımızın müdafiəsinə qalxmasını Milli Ordunun formalaşmasının ilk işartıları hesab etmək olar. Bu gün Azərbaycanın hər bir kəndində şəhid məzarlığı, Qarabağ əlilləri, müharibə veteranları var. Bütün bunlar Azərbaycan xalqının nə qədər qəhrəman, mübariz xalq olduğunu, torpaqlarını qorumağa hazır olduğunu sübut edir.
– Ordu quruculuğuna hansı problemlər mənfi təsir göstərib?
– 1991-ci ildə Azərbaycan öz müstəqilliyini elan etməsinə baxmayaraq, Milli Ordunun yaradılması prosesi gecikdi. Təəssüf ki, o zamankı hakimiyyətin qeyri-peşəkarlığı, idarəetmə təcrübəsinin olmaması Azərbaycanda vahid komandanlığa əsaslanan ordunun yaranmasını əngəllədi. Vətənin müdafiəsinə qalxmış oğullarımız bəzən siyasi partiyalara məxsus, qeyri-peşəkar insanların komandirlik etdiyi dəstələrdə xidmət edirdi. Bir sözlə, vahid komandanlıq, koordinasiyalı xidmət yox idi. Bu da Azərbaycan ordusunun güclənməsinə mənfi təsir göstərən amillərdən biri idi. Bu proses hərb elminə əsaslanmış şəkildə aparılmırdı. Heydər Əliyev hakimiyyətə qayıtdıqdan sonra bu proses sürətlənməyə başladı. Xüsusən Naxçıvanski adına liseyin məzunlarının orduya cəlb olunması ordu quruculuğunda müsbət rol oynadı. Onu da qeyd edim ki, məhz Heydər Əliyev 1971-ci ildə Naxçıvanski adına liseyi yaratmışdı. Bu, çox böyük uzaqgörənlik idi. Azərbaycan ordusunda xidmət edən zabitlərin bir çoxu o liseyin məzunlarıdır. Heydər Əliyev gəncləri SSRİ-nin ayrı-ayrı mülki məktəblərinə təhsil almağa göndərdiyi kimi gəncləri ayrı-ayrı hərbi məktəblərə təhsil almağa göndərirdi. O hərbi məktəblərin və Naxçıvanski adına hərbi liseyin məzunları ordu quruculuğu prosesinə cəlb edildi. Heydər Əliyev 1993-cü il noyabrın 2-də azərbaycanlılara müraciət nəticəsində keçmiş SSRİ-nin tərkibində olmuş müxtəlif ölkələrdə hərbi xidmətdə olan zabitlərimiz Azərbaycana qayıtdılar. O insanlar orduya cəlb edildi, ordu quruculuğu elmi əsaslarla aparıldı.
– Bu, cəbhə xəttindəki vəziyyətə necə təsir etdi?
– Qısa zamanda Füzuli və Qarabağ istiqamətində
uğurlu əməliyyatlar keçirildi. 1994-cü ilin may ayında
düşmən atəşkəs elan edilməsinə məcbur
edildi. Atəşkəs müqaviləsinin imzalanması bizə
dövlət quruculuğu, ordu quruculuğu ilə məşğul
olmağa imkan verdi. “Əsrin
müqaviləsi” imzalandı, Azərbaycan iqtisadiyyatı
gücləndi. Azərbaycanda vahid
komandanlığa əsaslanan ordu, 1999-cu ildə Hərbi
Akademiya, 2001-ci ildə Təlim-Tədris Mərkəzi
yaradıldı. 2001-ci ildə Heydər Əliyev
ilk məzunlara diplomları özü təqdim etdi. 1997-ci ildən Azərbaycanda kadr
hazırlığı NATO standartlarına uyğun
keçirilir. Azərbaycan 1994-cü ildə
NATO-nun Sülh Naminə Tərəfdaşlıq Proqramına
qoşuldu, bütün beynəlxalq tədbirlərdə
iştirak etdi. 1997-ci ildə sülhyaratma
bölüyü yaradıldı. Əvvəlcə
Kosovada, sonra Əfqanıstanda qardaş Türkiyə taborunun
tərkibində sülhyaratma bölüyümüz fəaliyyət
göstərdi. Kosovada bu missiya dayanıb,
indi Əfqanıstanda davam edir. Azərbaycan
İraqda anti-terror koalisiyasında aktiv iştirak etdi.
Azərbaycan ordusunun beynəlxalq əlaqələri
genişləndi, 50-dən artıq dövlətlə ikitərəfli
və çoxtərəfli müqavilə imzalandı. Eyni zamanda Azərbaycan
gəncləri qardaş Türkiyədə, Avropada, ABŞ-da,
Rusiyada, Çində, Pakistanda hərbi təhsillərini davam
etdirdilər, kurslar keçdilər, akademiya təhsili
aldılar. Bu gün Azərbaycan hərbi məktəblərində
Orta Asiya ölkələrinin kursantları təhsil almağa
başlayıb. Hərbi tibb fakültəsi
yaradılıb, Azərbaycan Tibb Universitetinə qəbul olan
oğlanların bir qrupu Mərkəzi Klinik Baş Hospitalın
tərkibindəki Tibb fakültəsində oxumağa
başlayırlar. Bu il o tələbələrin
18 nəfəri rezidenturaya qəbul olub.
– Milli Ordunun maddi-texniki bazası necə qurulub?
– Ordumuz
sürətlə silahlandırılır. Azərbaycan
ordusu üçün modern silahlar alınıb. Təlimlərə yüksək diqqət yetirilir.
Heydər Əliyev də o təlimlərdə
iştirak edir, hərbi hissələrdə, döyüş
bölgələrində olur, hərbçilərlə
görüşür, onların problemləri ilə
maraqlanır, qayğı göstərirdi. Bu gün bu
proses Prezident İlham Əliyev tərəfindən uğurla həyata
keçirilir. Azərbaycanın hərbi büdcəsi
bütövlükdə Ermənistanın hərbi büdcəsindən
çoxdur və hərbi büdcə get-gedə də
artır. Azərbaycanda 2008-ci ildə hərbi parad
keçirilib, 2009 və 2010-cu illərdə Müdafiə
Nazirliyinin, Sərhəd Qoşunlarının və Daxili
Qoşunların birgə taktiki əməliyyat təlimləri
həyata keçirilib. Bu il də müstəqilliyimizin
20 illiyi ilə bağlı hərbi parad keçirildi.
Yeri gəlmişkən, Azərbaycanda Fövqəladə
Hallar Nazirliyi, Müdafiə Sənayesi Nazirliyi
yaradılıb. Müdafiə Sənayesi Nazirliyi artıq
bir çox silahların istehsalına başlayıb.
Bu gün Azərbaycan gəncliyi çox fərəhlə
Azərbaycan ordusunda xidmət edir. Gənclərimizin mənəvi-psixoloji
hazırlığı çox yüksəkdir.
–
Silahlı Qüvvələrə, şəhid ailələrinə,
veteranlara, müharibə əlillərinə diqqət və
qayğı hansı səviyyədədir?
– Silahlı Qüvvələrin veteranlarına xüsusi
diqqət və qayğı var. Azərbaycan Milli Qəhrəmanlarına
prezident fərdi təqaüdü verilir, onların mənzil
problemləri həllini tapır. Şəhid ailələrinə,
Qarabağ əlillərinə, Çernobıl əlillərinə
prezident təqaüdü verilir. Qarabağ əlillərinə,
şəhid ailələrinə, Çernobıl əlillərinə
prezident tərəfindən hər il evlər,
avtomobillər verilir. Dövlətin bu istiqamətdə
diqqət və qayğısı artıb. Veteranlara xüsusi güzəşt edilir, işlədikləri
yerlərdə əmək haqlarından vergi tutulmur. Ordu
sıralarına gedənlər qayıdan zaman öz iş yerlərinə
bərpa olunur. Hərbi qulluq keçmə
dövlət qulluğuna, xüsusən hüquq-mühafizə
orqanlarına işə götürülərkən əsas
şərt kimi qəbul edilir. Ehtiyata
buraxılan zabitlərin mənzillə, torpaqla təmin olunma məsələləri
dövlətin xüsusi diqqət və
qayğısındadır. Hər il
prezident tərəfindən Silahlı Qüvvələrin
şəxsi heyətinə mənzillər verilir və bu il də
bu proses sürətlənəcək. Yaxın 3-4 il ərzində demək olar ki, Azərbaycanda
bu yöndə problem aradan qaldırılacaq.
Qaçqın və məcburi köçkünlərimiz
məcburiyyət qarşısında zabitlərin
yaşadıqları mənzillərdən istifadə edirdilər. Yaxın illərdə
hərbi və tələbə şəhərciklərindən
qaçqın və məcburi köçkünlərin yeni
evlərə köçürülməsi nəzərdə
tutulur. Artıq zabitlər o evlərlə
də təmin olunacaqlar. Mübariz
İbrahimov Azərbaycan gəncliyinin torpaqlarımızın
işğal altında qalması ilə heç vaxt
barışmayacağını sübut etdi. Ali Baş
Komandan Silahlı Qüvvələrimizin qarşısına hər
an torpaqlarımızı işğaldan
azad etməyə hazır olmağı əsas
tapşırıq kimi qoyub. Bu gün Azərbaycan
hərbçiləri quru, dəniz və hava sərhədlərini
uğurla qoruyur, qarşıya qoyulan hər bir
tapşırığı da yerinə yetirməyə layiqdir.
Müstəqilliyimizin 20 illiyi Heydər Əliyevin
“Azərbaycanın müstəqilliyi əbədidir, daimidir,
dönməzdir” kəlamını sübut etdi. Azərbaycanın keşiyində duran güclü
Silahlı Qüvvələri var. Prezident də çox
haqlı olaraq qeyd edir ki, Azərbaycan ordusu Cənubi
Qafqazın ən güclü ordusudur və regionda
sülhün təminatçısıdır. Biz inanırıq ki, bu ordumuz mütləq Azərbaycan
torpaqlarını işğaldan azad edəcək. Bir vaxtlar Azərbaycanın müstəqil dövlət
olacağına, güclü ordusu olacağına inanmayanlar
vardı. Bakı-Tiflis-Ceyhan Neft Əsas
İxrac Boru Kəmərinə, Bakı-Tiflis-Ərzurum Qaz Kəmərinə
əfsanə kimi baxanlar vardı, bu gün onların
hamısı reallaşıb. Gec-tez Azərbaycan
torpaqlarının işğaldan azad olması da
reallaşacaq. Buna inam günü-gündən
artır. Prezidentin qeyd etdiyi kimi, Azərbaycanın
dövlət müstəqilliyi bəzi dövlətlərdə
olduğu kimi yalnız atributlardan ibarət deyil. Biz regionda və beynəlxalq aləmdə müstəqil
kurs yeridirik. Bu, Azərbaycanın necə
qüdrətli dövlət olduğunun sübutudur. Azərbaycan regionun lider dövlətidir, get-gedə
beynəlxalq nüfuzunu artırır. Azərbaycan
hərbçiləri haqqında dünyanın ən
nüfuzlu ordularının rəhbərləri, NATO rəhbərliyi
yüksək sözlər deyir. Azərbaycana
səfər edən müxtəlif ölkələrin
müdafiə nazirləri təlim-tədris mərkəzlərində,
hərbi məktəblərdə olurlar və ölkələrində
də belə bir şərait olmasını arzulayırlar.
– Ordunun
ictimaiyyətlə əlaqələrinə necə
baxırsınız?
– İctimaiyyətin orduya dəstəyi
böyükdür. Artıq fərəhlə demək olar ki,
Azərbaycanda orduya ictimai nəzarət prosesi
formalaşıb. Məhz onun nəticəsidir
ki, tez-tez qəzetlərin baş redaktorları, millət vəkilləri,
QHT nümayəndələri, ziyalı qadınlar, jurnalistlər
hərbi hissələrdə olurlar. Bu
özü Azərbaycanda orduya ictimai nəzarət prosesinin necə
yüksək səviyyədə həyata keçdiyinin bariz
nümunəsidir. Bununla yanaşı Azərbaycana
səfər edən müxtəlif ölkələrin
qeyri-hökumət təşkilatlarının nümayəndələri,
insan hüquqları üzrə müvəkkillər də cəbhə
bölgəsində yerləşən hərbi hissələrdə
olurlar. Onlar əsgərlərimizin yeməklərindən
tutmuş yatmaqlarına qədər olan bir günlük prosesi
öz gözləri ilə izləyirlər. Onlar da Azərbaycan Ordusunun dünyanın inkişaf
etmiş orduları ilə bir səviyyədə olduğunu
etiraf edirlər. Bəli, Azərbaycan tarix
üçün qısa bir zamanda çox güclü ordu
yaratmağa qadir olub. Hər bir vətəndaş
ordumuzun güclü olması üçün
çalışmalıdır. Ancaq təəssüf
ki, bəzən bir sıra mətbuat orqanlarında ordumuzla
bağlı mənfi yönümlü yazılar yer alır.
Bu kimi hallara yol verilməməli, ordumuz gözdən
salınmamalıdır. Birincisi ona görə
ki, Azərbaycan müharibə vəziyyətindədir. Belə bir zamanda ordunu gözdən salacaq,
aşağılayacaq böhtan xarakterli yazılar qəbuledilməzdir.
İkincisi ona görə ki, ordu iqtidara,
müxalifətə deyil, xalqa, millətə, dövlətə
məxsusdur. Orduya qrup mənafeyindən,
siyasi mənafedən yanaşmaq doğru deyil. Bu cür yanaşmanın əziyyətini
Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin birinci dönəmində
yaşamışıq. Mənim əsas
istəyim odur ki, orduya belə yanaşmanı dayandıraq.
Artıq elə bir zaman yetişib ki, biz ordumuza və
ordumuzun simasında dövlətimizə sahib durmağı
öyrənməliyik. Bunun
üçün ziyalılar, jurnalistlər, QHT-lər bu kimi
hallara mənfi münasibətlərini ortaya qoymalıdırlar.
Lent.az
525-ci qəzet.-
2011.- 8 oktyabr.- S.8.