Yaxşı ki varsınız...

 

Şair Vaqif Məmmədova məktub

 

Salam, Vaqif müəllim! Əslində bu məktubu yazmadan da fikirlərimi sizə deyə bilərdim. Uzaq başı Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Naxçıvan Bölməsindən heç iki kilometr uzaqda olmayan Naxçıvan Dövlət Universitetinə gəlib “Qeyrət” nəşriyyatının direktor otağında sizinlə üz-üzə uzun-uzadıya danışa, dərdləşə, söhbətləşə bilərdim. Amma mənim də bir xasiyyətim var ki, qələm-kağızla özümü daha gözəl ifadə edirəm, nəinki şifahi nitqlə.

Vaqif müəllim, mən sizi ilk dəfə hələ 14 yaşımda – 1994-cü ildə tanımışam. O vaxt atamın kitabxanasında gördüyüm və diqqətimi çəkən “Sədərək harayı”nı götürüb oxumağa başlamışdım. Elə o günlərdə atam mənə sizdən danışmışdı – Vaqif Məmmədov yenicə yaradılan Sədərək rayonunda yaşayır. Əvvəllər Sədərək Şərur rayonunun kəndi idi. İkimiz də məktəb direktoru olduğumuz üçün iclaslarda, tədbirlərdə tez-tez görüşürük. Gözəl şairdi, millətini sevən ziyalıdır.

Hə, o vaxt hamı vətənini, millətini, torpağını, xalqını sevirdi. Növbəylə həftənin iki günü kəndimizin girişində qoyulmuş şlaqbaumun yanında dayanan məktəb direktoru işləyən atam bizim üçün sözün həqiqi mənasında vətənpərvərlik simvolu idi. Ona görə də, atamdan sizin haqqınızda belə bir təyin eşitmək 14 yaşlı yeniyetmə üçün bir dəyər, qiymət idi, Vaqif müəllim. Bundan əlavə kitabınızın adı da çox şey deyirdi – “Sədərək harayı”.

O kitabın indi ancaq rəngini xatırlayıram. Solğun qırmızı rəngli üz qabığında Sədərək döyüşlərini xatırladan foto-kadrlar bir kölgə kimi yaddaşımda ilişib qalıb. Amma həmin kitabın içindəki şeirlərin çoxunu, ruhumu titrədən misraları indi də unutmamışam. Xüsusən də hərbi maşınla – tankla ata evindən ər evinə aparılan toy hadisəsindən bəhs edən “Gəlin köçdü” şeirinizi:

 

Toy qəmlidir, bu nə dərddir, nə sərdi,

Beş il axı, nanə kimi əsiblər.

Toy olanda yolu uşaq kəsərdi,

Saqqallılar indi yolu kəsiblər.

 

Gəlin köçür, hərbiçiylə, özgə yox,

Öz yurdunda, obasında, elində.

Gəlin köçür, yanındakı güzgü yox,

İşə bax ki, silah tutub əlində...

 

Vağzalı çalınmır, bu necə işdi?

Bu toyda məsləhət, söz keçir indi.

Xalqın tarixinə gör nələr düşdü,

Hərbi maşın ilə qız köçür indi...

 

Altı bəndlik şeirinizin bu üç bəndindəki hadisələri siz 1989-cu ildə qələmə almaqla həm də o dövr tariximizin bir parçasını göstərirdiniz biz gənclərə.

Vaqif müəllim, sizinlə şəxsi tanışlığımızı və sizi üzbəüz görməyimi də xatırlayıram. 2000-ci ilin sentyabr ayı idi. Tələbəydim. 3-cü kurs yenicə başlamışdı. Şair dostum İlqar Qulubəyli məni sizin yanınıza gətirib tanış elədi. O vaxt indikindən bir az arıq idiniz, üz cizgilərinizdə müharibənin ən qızğın anlarını yaşamağın möhürü – kədər dolu alın qırışları, dərin, uçurum kimi baxışlarınız, hələ də o doğma kənddən ayrılığa alışmayan uzaqlara tikilmiş gözləriniz. Həmin görüşdə mənə iki kitabınızı bağışladınız – “Sədərək şəhidləri” və artıq mənim üçün doğmalaşan “Sədərək harayı”. O vaxt istədim deyəm ki, oxumuşam bu kitabı, hətta şeirlərinizdən də deyəcəkdim. Qorxdum... Qaysaq tutmayan yaralarınızı sızlatmaqdan qorxdum, Vaqif müəllim. Amma sizdən ayrılanda universitetin pilləkənlərini enə-enə dodaqaltı bu misraları pıçıldayırdım:

 

Kədərin ağırdır, duyuram bunu,

Dünyadır – qəmdə də üzəsən gərək.

Kim ki, yaranıbdır – ölümdür sonu,

Ən ağır dərdlərə dözəsən gərək.

 

Demə ki, tək sənin gözündədir yaş,

Dərdlilər gözünü silir həmişə.

Fırtına palıdı qoparır qardaş,

Duman uca dağa gəlir həmişə.

 

Bu günlərdə həmin kitaba bir də qayıtmaq ehtiyacı hiss elədim. Ön sözdə yazdıqlarınızı ürəyimdə oxusam da elə bil qarşımda dayanıb sınıq bir qürurla deyirdiniz: “Əlim qələm tutandan tarixini araşdırdığım, “Kitabi-Dədə Qorqud” dan üzü bu yana bir sıra mənbələrdə adı çəkilən ulu bir yurdun – Sədərək kəndinin taleyindən danışıram bu misralarda...

Bu kitaba daxil etdiyim şeirlərin bir çoxu misralara çevrilən dərdi-harayıdır Sədərək kəndinin”.

Bəxtiyar Vahabzadəyə göndərdiyiniz şeirlərdə də bunu hiss eləmişdi ustan sənətkar. ”Sədərəkdən Vaqif Məmmədovdan bir məktub aldım. İçində bir neçə şeir vardı. Ah dolu, aman dolu bu şeirlərdən üzümə alov vurdu, varaqlar əlimi yandırdı. Bu şeirlər Sədərəyin bugünkü müsibətinin sabah üçün tarixidir. Bu gün başımıza gətirilən müsibətlərin bədii aynası olan bu şeirləri biz indi çap etməli, gələcək nəslə yadigar qoymalıyıq ki, onlar da dədələrimiz və bizim kimi unutqan olmasınlar”.

Vaqif müəllim, 1983-cü ildə Yazıçı nəşriyyatında çap olunan ilk kitabınızdan—“Yaşadacaq bu yol məni” kitabından sonra “Sədərək harayı”,”Qeyrət qalası”, “Salam, Oğuz elləri”, “Mənə çiçək borclusan”, “Bu dünyanın sevinci nə qəmi nə”, “Vətən sığır ürəyimə”, “Ömrümün yarpaqları”, iki cildlik seçilmiş əsərləriniz, Ankarada nəşr olunan “Özüne dön halkım”, fransızca nəşr olunan “Guand on regarde du sommet”(Zirvədən baxanda), Rusiyada nəşr olunan “Zdrastvuy, zemlə Sibiri” şeir kitablarınız, 15-ə yaxın tarixi-publisistik kitabınız, tərtib etdiyiniz 10-dan çox elmi kitablar, həmçinin Türkiyə, İran, İraq, Özbəkistan, Rusiya, Belarus, Almaniya, Yunanıstan, Bolqarıstan, Pakistan, ABŞ kimi ölkələrdə ayrı-ayrı qəzet və jurnallarda çap olunmağınız zəngin, məhsuldar və məsuliyyətli bir ömür yaşadığınıza işarədir. Eləcə də akademik İsa Həbibbəyli tərəfindən qələmə alınan “Sənətə Vaqiflik”, fəlsəfə doktoru Aypara Behbudovanın nəşr etdirdiyi “Vaqif Məmmədov: Ömür yolu”, Aygün Orucovanın müəllifi olduğu “Vaqif Məmmədovun yaradıcılıq yolu” kitabları da sizin haqqınızda kifayət qədər ətraflı danışmağa imkan verir. İlk şeir kitabınızın adını daşıyan “Yaşadacaq bu yol məni” şeirində çox gözəl ifadə eləmisiz tale yazısını:

 

Mənim yolum boransa da, qarsa da,

Əzabına dözə-dözə gəlirəm.

Hamar yollar, asan yollar varsa da,

Yaşadacaq bu yol məni, bilirəm.

 

Akademik İsa Həbibbəylinin sizin haqqınızdakı fikirləri də olduqca maraqlıdır.

“Azərbaycan ədəbiyyatında Molla Pənah Vaqifdən başlayaraq Vaqiflər ədəbi nəsilləri ənənəsi davam etməkdədir. Vaqiflərin, demək olar ki, hamısında bənzərsiz sənətkarlıq imkanları, özünəməxsus istedad və ilham, ədəbiyyata, şeirə-sənətə vaqiflik müşahidə olunmaqdadır. Vaqif Bayatlı Odər, Vaqif Bəhmənli, Vaqif Nəsib, Vaqif İbrahim, Vaqif Hüseynov, Vaqif Cəfərli... ədəbiyyatımızda geniş mənada Vaqifliyi təsdiq etmişlər. Xalq şairi Vaqif Səmədoğlu Vaqiflərin şairlik estafetini yeni inkişaf mərhələsinə çatdırmışdır. İstedadlı şair Vaqif Məmmədovun da Molla Pənah Vaqifdən Səmədoğluna qədərki Vaqiflərin sırasında vaqifliyi bir daha nümayiş etdirmək və təsdiqləmək mənasında öz yeri, mövqeyi və xidmətləri vardır”.

Sevimli şairim, bu gün aramızdakı yaşca məndən böyük yaş fərqinə baxmayaraq (Vaqif Məmmədov 1948-ci ildə anadan olub, mən isə 1980-cı ildə) biz həm də yaxşı dostuq. Siz bu dostluğun sevincini dəfələrlə mənə hiss etdirmisiniz. Bir vaxtlar 8 il redaktoru olduğunuz Sədərək rayonunun “Oğuz yurdu” qəzetində məndən xəbərsiz şeirlərimi dərc etdirməklə, Naxçıvan Dövlət Televiziyasında müəllifi və aparıcısı olduğunuz “Çinar ömrü” verilişinə dəfələrlə məni qonaq çağırmaqla, hətta həmin veriliş nəticəsində ərsəyə gələn “Çinar ömrü” almanaxlarında şeirlərimi nəşr etməklə, ayrı-ayrı vaxtlarda verdiyiniz məsləhətlərlə, uğurlarıma sevinməklə, kədərimə üzülməklə həqiqi mənada ağsaqqal dost olduğunuzu xüsusi qeyd etməliyəm.

Sizin Naxçıvan Muxtar Respublikasının əməkdar mədəniyyət işçisi, Azərbaycan Respublikasının qabaqcıl təhsil işçisi fəxri adlarına layiq görülməyiniz, tarix üzrə fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsinə yiyələnməyiniz, Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliklərinin, Türk Dünyası Elm və Ədəbiyyat Əsərləri Sahibləri Məslək Birliyinin(İLESAM) üzvü olmağınız, Türkiyədə çap olunan 3 cildlik “Türkiyə Yazarlar Ensiklopediyası”nda (2004), 10 cildlik “Türkiyə Ədəbiyyatçılar və Kültür adamları ensiklopediyası”nda (2006) haqqınızda əhatəli bilgi verilməsinə baxmayaraq xarakterinizi dəyişməmisiniz, təvazökarlığınızı qorumusunuz. Hamı mənlə razılaşar ki, bu gün Naxçıvan Dövlət Universitetinin “Qeyrət” nəşriyyatının direktoru kimi də, jurnalistika fakültəsində dərs deyən müəllim kimi də siz 30 il bundan qabaq sadə kənd müəllimi kimi necəydinizsə, indi də eləsiniz.

Bütün bunlarla yanaşı, sizi hamı şair kimi, söz adamı kimi tanıyır. Məncə elə belə də olmalıdır. Vətən sizin üçün nə qədər doğma və isti qucaqdırsa, söz da bir o qədər ərk yeri, sığınacaq məkandır. “Vətən sığır ürəyimə” şeirinizi xatırladım:

 

Dar qəfəsdə qala bilməz ürəyim,

Hər arzumu qalsa, ora yığmazdım.

Yumruq boyda ola bilməz ürəyim,

Belə olsa Vətən ora sığmazdı.

 

Ürəyimsiz ağlamıram, gülmürəm,

Hər istəyim ürəyimdə birləşir.

Böyükmüdür, kiçikmidir bilmirəm,

Ürəyimə təkcə Vətən yerləşir...

 

Ürəyi, Vətən boyda, Vətən böyüklükdə olan şairim. Son görüşümüzdə verdiyiniz məsləhətlər, bütün sözləri “G” hərfi ilə başlayan şeirim haqqındakı fikirləriniz mənə yenidən qol-qanad verdi.

Həmin günün səhəri işə gələndə qarovulun mənə uzatdığı zərfi açanda çəkdirdiyimiz şəkli və ““G” Gözəli” şeirimə cavab olaraq bir gecədə qələmə aldığınız beş bəndlik, bütün sözləri “Y” hərfi ilə başlayan şeiri oxuyanda o qədər sevindim ki...

 

Yorğa yeri, yavaş yeri yolunla,

Yol yoxuşdu, yorularsan, Yurdoğlu.

Yox, yürümə, yamacınla, yalınla,

Yol yoxuşdu, yorularsan, Yurdoğlu.

 

Yorğun yolun yüyəni yox, yalı yox,

Yay yetişdi, yağışı yox, yeli yox...

Yaşa, yarat, yorğunların yolu yox,

Yol yoxuşdu, yorularsan, Yurdoğlu.

 

Yarğanlarda yallanırsa yağılar,

Yurdumuza yollanırsa yağılar.

Yollarına yamanlıqlar yığılar,

Yol yoxuşdu, yorularsan, Yurdoğlu.

 

Yemişanlar yarpağını yayanda,

Yaz yağışı yasəməni yuyanda,

Yox, yadlar yox, yar yerisin yanında,

Yol yoxuşdu, yorularsan, Yurdoğlu.

 

Yetərincə yazı yazdın, yaz yenə,

Yuxuları yönümünə yoz yenə.

Yağışlıdı yaylar yenə, yaz yenə,

Yol yoxuşdu, yorularsan, Yurdoğlu.

 

Bu şeiriniz mənim üçün həm də bir məsləhət idi. Məsləhətinizi isə unutmayacaq, Vaqif müəllim.. Yaxşı ki varsınız, yaxşı ki, təkcə elə saçlarınızla deyil, ağappaq ürəyinizlə də bizim üçün ağsaqqalsınız...

 

 

Elxan YURDOĞLU,

gənc dostunuz

 

525-ci qəzet.- 2011.- 24 sentyabr.- S.18.