“Mifdən yazıya və yaxud Gizli Dədə Qorqud”

QORQUDŞÜNASLIĞIN BANİSİ F.DİTSİN ƏZİZ XATİRƏSİNƏ HƏSR OLUNMUŞ TƏDBİR

12 iyul 2012-ci il tarixində Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunda dünya şöhrətli yazıçı, alim, ictimai xadim, AMEA-nın müxbir üzvü Kamal Abdullanın “Mifdən Yazıya və yaxud Gizli Dədə Qorqud” kitabının müzakirəsi keçirilib. Geniş oxucu rəğbəti qazanmış kitab bir çox dillərə tərcümə edilərək Türkiyə, Almaniya, Fransa və Rusiyada nəşr olunub.

Tədbir qorqudşünaslığın banisi F.Ditsin əziz xatirəsinə həsr olunub.

Müzakirədə AMEA-nın m.ü. T.Hacıyev, fil.ü.e.d. prof. T.Məlikov, fil.ü.e.d. M.İmanov, fil.ü.e.d. K.Əliyev, fil.ü.e.d. F.Bayat, fil.ü.e.d.,prof. F.Veysəlli, fil.ü.e.d. M.Qasımlı, fil.ü.e.d. M.Nağısoylu, fil.ü.e.d. A.Əmrahoğlu, fil.ü.f.d. Ə.Ələkbərli, fil.ü.f.d. Q.Sayılov, fil.ü.f.d. S.Rzasoy, fil.ü.f.d. P.Kərimov və digər bir sıra gənc tədqiqatçılar iştirak etmişlər.

Tədbiri giriş sözü ilə açan Folklor İnstitutunun direktoru, fil.ü.e.d M.İmanov K.Abdullanın bu kitabla ədəbiyyatşünaslıqda, dilçilikdə yeni cığırlar açdığını bildirib və kitabı ədəbiyyatımıza, ümumən filologiyamıza qiymətli bir töhfə kimi qiymətləndirib. O, əsəri mifdən yazıya keçid dövrünün dastanı adlandırıb. M.İmanov “Mifdən Yazıya və yaxud Gizli Dədə Qorqud” kitabını dilimizin və milli mənəviyyatımızın gözəlliklərini və möhtəşəmliyini əks etdirən “Kitabi-Dədə Qorqud” dastanının gizli qatlarından soraq verən K.Abdulla araşdırmalarının yeni məntiqi nəticəsi kimi təqdim edib.

M.İmanov əsərdə mifoloji aləmdən - mədəni dünyaya doğru tarixi bir inkişafı maraqlı faktlarla təhlil edib.

Tədqiqatçılar mövzu ətrafında geniş fikir mübadiləsi apararaq, K.Abdullanın Azərbaycan ədəbiyyatındakı xidmətlərindən, yaradıcılığının əsas xüsusiyyətlərindən, kitabın məziyyətlərindən danışıblar.

Prof.F.Veysəlli “Mifdən Yazıya və yaxud Gizli Dədə Qorqud” kitabının əvvəldən axira kimi ikili qarşılaşmaların (mif -yazı, xaos- kosmos, alt qat - üst qat və b.) üstündə qurulmasını, əsərin dastandakı semantik boşluqları doldurmasını, onun nibelunqlarla qarşılıqlı əlaqəsini xüsusi vurğulamış, əsər müəllifinin həm dilçi alim, həm də yazıçı olmasının duyulduğunu qeyd etmişdir.

Sirlərini vermək istəməyən “Dədə Qorqud dastanı”nı zəngin mineral yatağına bənzədən prof.T.Məlikov yazıçının bu əsər ilə mövcud olan sirlərə tam son qoymadığını, buna görə də K.Abdullanın silsilə olaraq daha yeni əsərlər yaradacağına inamını vurğulamışdır.

F.Bayat müəllifin “Mifdən Yazıya və yaxud Gizli Dədə Qorqud” kitabında ana variantlarda müqayisələr aparması, indiyə qədər deyilmişlərə qarşı çıxması ilə orijinallığını qabartmış, kitabın yazıçı, alim, publisist təfəkkürü ilə yazıldığını bildirmişdir.

A.Əmrahoğlu kitabdakı sistematikliyi: mif, keçid mərhələsi və yazı dövrünün olmasını müsbət hal kimi qiymətləndirmiş, K.Abdullanın oxucunu hər an fikirləşməyə vadar etdiyini nəzərə çatdırmışdır.

S.Rzasoy müəllif K.Abdullanı “mətn K.Abdulla” kimi təqdim etmiş, onun oxucu ilə, sanki bütün dilərdə danışdığını və buna görə də asanlıqla tərcümə olunduğunu bildirmişdir.

Tədbirin sonunda iştirakçılar “Dədə Qorqud dastanı”nın yeni, daha təkmilləşmiş nəşrinin hazırlanmasını təklif etmiş, əsər müəllifi, tədqiqatçı K.Abdullaya yeni yaradıcılıq uğurları arzulamışlar.

Yekunda müəllif çıxış edərək göstərilən ehtirama görə tədbirin təşkilatçıları və iştirakçılarına minnətdarlıq etmiş, özünün “Dədə Qorqud dastanı” ilə bağlı yazılarının insanları dastanı oxumağa sövq etdiyinə görə qürur duyduğunu bildirmişdir.

GÜNEL

525-ci qəzet.-2012.- 14 iyul.- S. 17.