Oralarda kimlər var: Oqtay Rza Yazar: ŞAİR OQTAY RZA ÜÇÜN TƏBRİK

(bəhanəsiylə bir az da özümdən)

Mayın 19-da böyük şairimiz RƏSUL RZANIN doğum günü Fəxri Xiyabanda anılarkən ən etibarlı yaradıcı kimi şair Oqtay Rza çox sağlam olmasa da yenə də ordaydı. Təbii ki, çıxış da elədi.Bu anma mərasiminin ən maraqlı anı Anar müəllimin hövsələsinin daralma anı oldu.İki-üç nəfər çıxış eləyəndən sonra anım gününü aparan şair Fikrət Qoca növbəti çıxış üçün söz vermək istəyəndə Anar müəllim dedi: Rəsul Rzanın bir şeiri var: İNSAF DA YAXŞI ŞEYDİ.Anar Anardı də, buna söz ola bilməz.Anar müəllim bunu ona görə dedi ki, günəş şığıyırdı və kölgəlik də çox az idi və bir də bir gün öncə Yazarlar Birliyində Rəsul Rza adına mükafatlar təqdim olunmuşdu.Burada olan insanların çoxu da orada iştirak etmişdi və məzar başındakı insanları incitməmək üçün Anar müəllim çıxış yolunu söylədiyi espridə tapdı.Həmin günün ən maraqlı anlarından biri də şair Oqtay Rzanın bu istidə kostyum geyməsi və sinəsindəki iki nişanın parlaq bir surətdə gözə dəyməsi idi.Bunlardan biri QIZIL QƏLƏM mükafatı nişanı idi ki, şair xüsusi olaraq vurğuladı : mən bunu Sovet dövründə almışam.1971-ci ildə. Arifə bir söz də kifayətdi.İkinci nişan daha hörmətli bir dünyanın nişanı idi ki, Oqtay müəllimə uzun illərdən sonra nəhayət layiq olduğu adı da vermişdilər: ƏMƏKDAR MÜƏLLİM adını.Telefon açıb təbrik etmişdim.Bir daha təbrik etdim və dedim ki,icazə ver, bir vaxtlar sənin haqqında yazdığım yazını yenidən çap etdirim.Qısaca olaraq dedi: Qonaqlığı indi verim, yoxsa çap olunandan sonra.Demək unutmamış o yazını və üstəlik də yazıdan bir məqamı xüsusi olaraq qeyd etdi. Bir də bir vaxtlar mən şair Oqtay Rzaya demişdim: nə olar, Salyana gedəndə məni də özünlə apar. Elə belə keyf üçün deyil, bir ƏDƏBİYYAT,bir SƏNƏT tədbiri olanda məni də özünlə götür.İstəyirəm məni də ORALARDA tanısınlar ...Oqtay Rza bəlkə də çox haqlı olaraq dedi (nə deyib, yazının içində ...)

Hələ Kommunist Partiyasının büro-büro vaxtlarında (1972-ci il) mən “ATAMA MƏKTUBLAR” adlı bir poema yazmışdım və orada aşağıdakı sətirlər vardı, dostum və gözəl jurnalist Şakir Yaqubov hər zaman bu poemanı xatırlar və oradakı bir çox beytləri əzbər söylər və ən çox xoşuna gələn aşağıdakı sətirləri zaman-zaman təriflərdi:

Şəhərdə çətindir sığınmaq yada

Adama gəl deyib ittək qovurlar

Şəhər belədir ki,ağlın olsa da

Adamı dəlitək lağa qoyurlar.

Şəhərdə kimsəsiz batıb ölürsən

Bilmirsən heç səndən nə istəyirlər

Burda ağıllını dəli görürsən

Burda ağılsızlar yol göstərirlər.

Burda tanışlıq da

tərəf-tərəfdir

Eşidib başını itirir adam

BURDA ADAMLARIN ÖZÜ ZƏİFDİR

BURDA FAMİLYALAR İŞ GÖRÜR, ATAM...

Və bu sətirlər təbii ki,tam poeziya imkanını ifadə etməsə də, amma o zaman bu cür publisistik şeirlər hələ az-az yazılırdı ki, indi biz bunun adını neoepik şeirlər qoymuşuq və bu neoepik şeirin Türkiyədə bir çox gənc yaradıcısı var ki, mən onlarla oralarda olduğum günlərdə tanış olmuşdum və öncə şeirlərini oxumadığım üçün bunun nə olduğunu doğrusu kəsdirə bilməmişdim.Və sonra məlum oldu ki,bəs neoepik şeir bir tür elə bizim o zamanlar yazdığımız və bir çoxlarının adını hələ də qoya bilmədikləri bir şeir türüymüş.

İndi, həqiqətən yaşın müəyyən mərhələsinə gəldikdən sonra və bu şair Oqtay Rza da iki gündən bir bu Salyana gedib gəldiyindən, oralardan şirin-şirin danışdığından mənim də oralara getməyim gəlir. Gedişlərim olur.Orada qohum əqrabam var. Qardaş-bacılarım var. Maşallah. Gedib gəlirəm.Amma mən görürəm ki, bu şair Oqtay Rzanın gediş gəlişində bir ayrı dad var ki, mən də nəhayət bu yaşımda bunu dadmamışam və mənim doğulduğum kənd indi Salyana yox,Neftçalaya aid olduğundan, bir yazımda yazdığım kimi məni bölüşə bilmədilər və ona görə də ALTMIŞ yaşım heç yada düşmədi. İndiki məqamı da xatırlatsam HEÇ YETMİŞİMƏ DƏ BƏRƏKALLAH DEMƏDİLƏR.

Bəli, mən də bir insan olaraq, bir nə bilim bir ədəbiyyat adamı olaraq oralara gedib gəlmək istəyirəm, türklər demiş tıpkı şair Oqtay Rza kimi və istəyirəm ki, məni də oralarda tanısınlar ki, bəs bu Tofiq Abdin də buralıymış, hərçənd ki, mən hər zaman demişəm: məni Salyandan başqa hər yerdə tanıyırlar.

Bu bir həqiqət idi,mən bunu gizlətmirəm.Əvvəllər yenə bir az gediş-gəlişim olurdu,sonra yaxın dostları və oralarda olan və mən hörmət edən ( onlar da elə qohum-əqraba, taytuşlar idi) insanları itirdim : doxtor Sahib İmanov getdi,ardınca mən Türkiyədə olanda Dilavər Mehdiyev getdi,ardınca Əkbər Cavadov adlı bir dostum getdi və sonra kirvəm Allahverdi kişi qocaldı və demək olar ki,mənim Salyana gedişim yaxın məsafədən daha uzaq məsafəyə keçdi,daha doğrusu yaxın dalğadan uzun dalğaya keçdi.Kim nə deyir desin və kim nə ad verir versin mən hərdən bu itkilərin ağrısını elə çəkirəm ki,necə yaşadığımı belə düşünə bilmirəm.Amma yaşayıram... Yaşayıram ki, demək bu yazını da yazıram.

Təbii, mənə görə bu haqqı da qazanmaq lazımdır,amma inanın ki,mən həmişə bu haqqı qazanmağa çalışmışam.Amma alınmır ki,alınmır və lap uzaq zaman deyil ki, rəhmətlik Həsən Məmmədovun Dram Teatrındakı vəda cənazəsində Salyandan çox adam gəlmişdi və oranın Mədəniyyət şöbəsinin müdiri də orada idi və mən ona baxdım, o mənə baxdı,mən yaşda ondan böyük olsam da ( o vəzifəcə məndən böyük idi, təbii) beləcə baxışdıq və bir təsadüfdən yaxınlaşdıq və dedi: bir Salyana gəlsənə...

Çox hörmət elədiyim bu adam elə dedi ki,sanki mən hey Salyana gəlmişəm və lap gəlmişəmsə də nədən mən yüngüllük eləyib onu axtarmalıydım ki,zamanın bu çətin vaxtında bir bəhanə tapsın və mən də incimiş olum.

Yox, mən Salyana gedib gəlirəm, amma məni Salyana dəvət eləyən yoxdu,çünki mən onlarçın yoxam və hətta baxın ki, mədəniyyət şöbəsinin müdiri Həsən Məmədovun cənazəsi başında Salyandan bir nəfərə söz tələb edəndə və alınmayanda küsmüş kimi olub.Anlamadım: ONLAR BU VAXTA QƏDƏR HƏSƏN MƏMMƏDOV KİMİ DÜNYAVİ BİR AKTYOR ÜÇÜN NƏLƏR ETMİŞDİLƏR Kİ,İNDİ DƏ SÖZ HAQQI İSTƏYİRDİLƏR.

Və baxın bundan sonra nə edəcəklər: bununla mən mütləq maraqlanacağam...

Və hətta həmin Mədəniyyət şöbəsinin müdiri olan demək olar ki, kəndçim və dostum bir zamanlar Musiqi məktəbinin yubileyinə Nemət Veysəllini ( təbii ki haqqı ola–ola,gözəl jurnalistdi və “Mədəniyyət” qəzetinin baş redaktoru idi) dəvət elədikləri halda “Qobustan” toplusu kimi bir topludan heç kəsi dəvət etməyəndə bunun harası ağlamalı deyil?! Və yüz qram vurandan sonra mənim orda xatırlanmağım ağlamalıdırmı, ağlamalı deyil?

Fərq etməz,çətin günlər yaşayırıq, bunu başa düşürəm və mən də bu yazını vallah bir GİLEY OLSUN deyə yazmıram.Yekəxana çıxsın deyə yazmıram.Şair Oqtay Rzanı təbrik edəcəydim... bax haralara gedib çıxdım...

Bunu bir o qədər də dərd eləmək lazım deyil,belə şeyləri dərd eləsəydim, maşallah belə gümrah qalmazdım. Amma baxıram ki,məsələn bizim Yazarlar Birliyində yaradıcı bir qarabağlının yaradıcılıq gecəsi keçiriləndə,baxmayaraq ki,Qarabağın yarısı yoxdur,amma inanın o qədər qarabağlı olur ki...Hətta Partiya başçıları belə gəlir, bəhsə düşmüş kimi və baxıram ki, bu Qərbi Azərbaycandan bir şeir yazanın kitabının təqdimatına torpaqları olmasa da özləri elə səliqə ilə və gümrahcasına gəlirlər ki, Yazarlar Birliyinə, adamın “paxıllığı” tutur. Və sən də düşünürsən:bax, sabah belə bir iş mənim başımda olsa, vallah bir salyanlı durub yüz on kilometr yolu bura gəlməz və mənə əziyyəti verməmək üçün məni də ora çağırmazlar.

Necə ki, yetmişi başa vurduq hələ də bilmirlər mən Salyanda doğulmuşam,yoxsa Neftçalada, amma nə fərq edər qardaşım...

Hələ mən varam və hələ mən yaşayıram və düşünürəm ki, mən XX əsrin SON SALYANLISI olaraq XX əsrin Son SALYANLISI Əlibəy Hüseynzadənin qızlarıyla İstanbulda onların evində görüşən son SALYANLIYAM. Və mən son Salyanlıyam ki, Əlibəy Hüseynzadənin Fransada vəfat edən və İstanbulda Qaracaəhməd məzarlığında torpağa tapşırılan oğlu SƏLİM TURANIN cənazəsində iştirak edən üç AZƏRBAYCANLIDAN biriyəm.

Və məni görmürlərsə...Yaxşı ki, görmürlər.

Ağırdır işləri:sel bir yandan...

İşsizlik bir yandan...

Partiyalar bir yandan...

Dolanışıq bir yandan...

Neyləsinlər, belə bir vurhavurda bir ədəbiyyat adamının ( özü də heç bir vəzifəsi olmayan bir ədəbiyyat adamının) yetişməmiş YETMİŞİ kimə lazımdır?

Özündən başqa.

Amma bu qarışıq zamana baxmayaraq şair, sevimli Oqtay Rza Salyanda əsl xalq şairi kimi sevilir və hətta qısqandıracaq dərəcədə sevilir və mən də ona görə ona deyirəm ki, məni də apar özünlə.Deyən kimi də haqlı olaraq deyir: qardaş bir dəfə getdin.İcra başçısı orda ola-ola dedin ki, mənim bu icrayla-micrayla işim yoxdur.Mən buralara az gəlirəm və gələndə də ƏMƏKLİ qardaşımın evində qonaq oluram.

Amma qardaş düz deyirəm də, ola bilər bir az sərt olub. Mən ora şəxsən VAXTSIZ İTİRDİYİMİZ GÖZƏL ZİYALI doxtor Sahib İmanovun qardaşı Ənvər müəllimin dəvətiylə getmişdim. Doxtor İmanov haqqında kitabın təqdimatında iştirak eləmək üçün.

Olan bu, əzizim,ŞAİR OQTAY RZA!!!!!

Amma nə olar, məni də özünlə apar oralara.Dünya vəfasız dünyadır.Qoy bilsinlər ki, mən də Salyanda doğulmuşam.Və mən onları çox sevirəm, hərçənd ki, onlar məni sevməsələr də...

Tofiq ABDİN

525-ci qəzet.- 2012.- 2 iyun.- S.23.