Əvəzxan Xankişiyev: “Beyindən gələn səslər adamı dəli də eləyər, sərsəri də...”

Bu lap çoxdankı xatiratımdır. İlk dəfə səsini eşitmişdim. Atam rəhmətlik də sağ idi. Adətən gözəl səs eşidəndə, səksənirəm, ürəyim, qəfil sevgilisini görən adam kimi, yerindən öynayır. Onda da belə olmuşdu. Səsini eşidib səksənmişdim. Qaçaraq televizorun qarşısına gələndə, onun Aşıq Şakir olmadığını görüb, atamdan sual etmişdim: “Ata, bu oxuyan kimdir? Elə bildim Aşıq Şakirdi oxuyan...” .Onda atam dedi ki, Şirvanlı Əvəzxan Xankişiyevdir. Aşıq Şakirin tələbəsi olub. Sonra bir dəfə də canlı ifasını rəhmətlik Əzizə Cəfərzadənin Şirvan mədəniyyəti və tarixinə həsr etdiyi maraqlı bir məclisdə dinləmişdim. Zənguləli səsi ilə qatmışdı aləmi bir-birinə, hər çıxışından sonrakı alqış səsləri, sədaları hələ də qulağımdadır. Əvəzxan belə Əvəzxan imiş. Elimizin, obamızın toylarını, məclislərini yola versə də, onunla görüşümək istəyimi hər dəfə vaxt baxımından təxirə salmalı olurdum. Bu dəfə isə, inadıma söykənib, Dadaşı gecə vaxtı elə evində haqladım. Axşam saat 9 idi. Şirvanda “dadaş”—hörmət, ehtiram , ad-san, şərəf sahiblərinə deyirlər. Bu adı qazanmaq üçün sadaladıqlarımın hamısı həmin şəxsdə olmalıdır. Bizim Əvəzxan dadaş da bu layiqini alıb.

“Sovetski” məhəlləsinin şirvanlı balası

Bakının “Sovetski” məhəlləsində böyüyən bu şirvanlı balasının musiqiyə gəlişi də maraqlı olub. Yəni ki, Bakıda və Şamaxıda çox böyük hörmət sahibi olan atası Mərdiş kişi heç vaxt razı olmazdı ki, oğlu oxuyan olsun. Bir –iki dəfə 5-6 yaşlı Əvəzxanı xalq mahnılarını, aşıq havalarını zümzümə edəndə görüb, qulaqburması verərək deyir ki, “kəs səsini.Bir də oxuyan görməyim səni, gedib mütrüb olacaqsan?!”.

Atasının zəhmindən, qorxusundan balaca Əvəzxan uzun illər bu arzusunu daxilində boğmalı olur. Lakın neyləsə də, oxumaq həvəsi , sevdası başından getmirdi. Ailədə 9 oğlan üşağı olsalar da, atasının mehri və diqqətini öz üzərində daha çox hiss eləyirdi. Həm də, atası harada toya –məclisə dəvət alırdısa, balaca Əvəzxanı da yanında apararmış. Həm də ona görə ki, özü övliya nəslindən olduğundan, içkiyə əl uzatmırmış. Bu məsələnin çətinliyini balaca Əvəzxanın çiyinlərinə salırmış. Əvəzxan Xankişiyev:

– Əvvəllər Bakıda, Azərbaycanda toylarda araq, içki verməzdilər. Yadıma gəlir 1955-56-cı illər idi. Artıq Stalin ölmüşdü, və başladılar toylarda içki verməyə, Bakı toylarında 1 cürə yemək olardı—ya bozbaş, ya plov, ya da küftə- bozbaş. Hər gələn qonağa da 100 qramlıq daş stəkanda araq verərdilər. Daha ardı gəlməzdı. İndi başlamışıq hər şeyi hörmətdən salmağa. Onda toyların da mizani-təərəzisi var idi.

... “Sovetski” məhəlləsində böyüyən gənc oğlan Əvəzxan onu da bilirdi ki, hər axşam məhlə uşaqları nəşədən, ot ələfdən ortaya qoyub çəkirlər. Bu məhəllənin yazılmamış qanunlarından biri idi. Həmin “kruqa” düşməmək üçün boks, gizlin karate, sambo yarışlarına gedər, tar calmaq öyrənər, demək olar ki, məhəllə oğlanlarından ayrı gəzərdi. Daha sonra 12 saylı texniki peşə məktəbində təhsilin davam etdirir. Günlərin bir günü məktəb yoldaşı ona müraciət edib deyir ki, ay, Əvəzxan, sən tar çala bilirsən də... İndi bizim məktəbin direktoruna da bir ansambl lazımdı, texniki peşə məktəbləri arasında müsabiqə olacaq. Bizim də ansamblımız yoxdu. Müəllim pis vəziyyətdədir.

Sonrasını Əvəzxan Xankişiyev belə xatırlayır: – Gördüm müəllim pis vəziyyətdədir. O vaxt da ansamblın rəhbərinə 70 manat, çalanlara və oxuyanın hər birinə 40 manat pul yazardılar. Müəllim dedi ki, bu pulları yeyib oturub, ansamblı yoxdur. Mənim boynuma qoydu ki, üç gün ərzində ansambl toplayım. Başladım, dostlarıma xəbər etməyə. Səhərisi günü dedilər ki, bəs komissiya artıq gəlib, ansambl toplamaq mümkün deyil. Səhnəyə yığdıq texniki peşə məktəbində oxuyan “Kor Alı, Keçəl Gülalı, qıçı sınıq Seyidalı”nı. Kim nə bacarırsa, çalsın. Komissiya gəlib əyləşdı. Onda da ki, komissiyada elə belə adamlar olmazdı, ən nüfuzlu şairlər, musiqiçilər, bəstəkarlar, oxuyanlar olardı. Nə oxuyan var, nə çalan. Müəllim mənə yalvardı ki, özüm oxuyum. Uutana-utana çıxdım səhnəyə. 48 kiloluq, arıq uzun bir oğlan. O qədər arıq idim ki, mən səhnəyə çıxanda zalı gülüş bürüdü. Rəhmətlik Sabir Mirzəyein ifa etdiyi “Mirzə Hüseyn” segahi ilə başlayıb,“Bəxtiyar aşıq odur ki, onu cananı sevir, Etibar olmaz özün göstərən hər aşiqdə...” – , ayaq verdim Mütəllim Mütəlimovun, “Sən ellər bağında təzə qönçəsən, Mən sənin növrağın olaydım ay qız...” Zaldan bir şırıqqa qopdu ki, gəl görəsən... (şirvanlılar ovasiya ilə əl çalmağa “şırıqqa” deyirlər).Elə bu vaxt , lap “Bəxtiyar” filmində olduğu kimi, komissiya üzvlərindən biri mənə: “A bala, sənə nə qədər pul verib gətiriblər bura oxumağa, sən hazır müğənnisən...”. And-aman elədim ki, vallah burda oxuyuram. Başladılar məni sorğu-sual etməyə...

Həmin il Azərbaycan Sovet Respublikası üzrə Texniki Peşə məktəbləri ansambllarının baxış müsabiqəsində qizil medal alaraq birinci yeri tutdum.

16 yaşlı Əvəzxan Xankişiyev, heç bir müsiqi təhsili olmadan ilk uğurunu belə qazanır. Artıq atası Mərdiş kişi də bu uğurdan xəbər tutmuşdu. Lakin qadağa olduğu kimi qalırdı. Əvəzxan nə bir məclisdə, nə bir toyda atasının qorxusundan cınqırını belə çıxarmamışdı.

“Sən bilirsən kimin oğlusan?! Oxuma!!!”

Aşıq Şakir Haçıyevin məşhur olduğu vaxtlar idi. Bakıda elə bir tanınmış adam yox idi ki, onun toyunda oxumasın. Mərdiş kişinin də bu el sənətkarı ilə gözəl dostluq əlaqələri var idi. Nə zaman eşidirdisə, Aşıq Şakir Bakıya, ya, kəndlərə toya gəlib, dostu ilə görüşə gedirdi. Belə toyların birində yenə 16 yaşlı Əvəzxanı da özü ilə toya aparır. Günorta çağında Aşıq Şakirə deyir ki, öğlunu dinləsin. “ – Aşıq Şakir mənə baxıb: – Hə bala, oxu görüm. – dedi. Şakir kimi əjdahanın qabağında nə oxuyum?! Səsim titrədi, aləmi qatdım bir-birinə. Dinləyəndən sonra mənə dedi: – Sən bilirsən kimin oğlusan?! Oxuma!!!” – ustaddan eşitdiyi bu sözlər gənc Əvəzxanı lap həvəsdən salır. ...

1968-ci ilin bir yaz günündə atası Əvəzxana deyir ki, 2-ci Yasamalda bir qohum toyu var, özü gedə bilmir, toyu idarə edən də , Aşıq Şakirdir. Əvəzxanın getməyi məsləhətdir. Toyda Əvəzxan gəlib ehtiramla böyük ustadla görüşür. Toyun ortasında aşıq baxıb görür ki, Yasamal adamı, aşıq musiqisini elə də dərk eləmir. Əəvəzxanı yanına çağırıb deyir ki, oxu. Əvəzxan bu təklifdən çaşıb, “Əmi özün demisən axı, oxuma”,- deyir. Aşıq Şakir cavab verir: “Bala, o vaxt səsini minib çapmaq olmazdı. Keçid dövrü idi. İndi min çap səsivü”.

... Bundan sonra bu göygözlü, “sovetskli” oğlanı saxlamaqmı olardı. Elə bir neçə gün keçməmiş Aşıq Şakirdən bir təklif də gəldi. Ustad sənətkar, dostu Mərdişə xəbər göndərmişdi ki, oğlunu yanına göndərsin, toylarda özü ilə xanəndə oxudacaq. Burada Mərdiş kişi, Şakirin sözünü yerə salmadı.

XATİRƏLƏRDƏN:

“Ustadım Aşıq Şakirin vurğunu olan qadın qolunu tutub dedi ki...”

“O vaxt toylarda aşıq məclisə girməzdən əvvəl xanəndəsi gələr, 2-3 mahnı oxuyub, məclisin ab havasını dəyişərdi. Aşıqlar da bir qayda olaraq, yanlarında özlərindən güclü xanəndə gəzdirməzdilər. Bir də ki, günorta və axşam saatlarında aşıqlar toyxanada “dövran” edərdilər. Yəni ki, sifariş olunan mahnıları oxuya-oxuya, təriflər deyə-deyə, toyxanada dövrə vurardılar. Toya gələnlər də, qarşısında dayanıb oxuyan aşığa 1 manat pul verərdi. Şəxsən, Aşıq Şakir 1 manatdan artıq pul götürməzdi. Goruna qurban olduğum (bu da dadaşımın ustadına hörmət əlamətidir. Neçə dəfə adını çəkdisə, hər dəfə “goruna qurban olum dedi”.) pulu alandan sonra sag əlinin arxası ilə, hörmət və minnətdarlıq əlaməti olaraq, həmin şəxsin biləyinə vurardı. Adətən o vaxtkı çadır toylarında aşıq dövranına qadınlar çadırın arxasından, gizlin baxardılar. Belə toyların birində, arxadan çadır aralandı, bir xanım Aşıq Şakirə qırmızı 10-luq uzatdı. Ustad qalanın qaytarmaq istəyəndə, əli ilə, işarə elədi ki, gərək deyil. Aşıq ikinçi dövranını edəndə, çadır bir az da geniş açıldı. Baxdıq ki, bir gözəl zənən, gözəlliyi göz qamaşdırır. Bir 10-luq da uzatdı aşığa. Şakir bu pulu da götürəndə, zənən Aşıq Şakirin qolundan yapışıb: “O əlinlə mənim də qoluma bir vursan dünya dağılmaz ki...”- dedi. Onun səsinə aşiq olanlar çox idi. O zaman toylar 2-3 gün olardı. Günorta yatmağa gedəndə məni qapıda qarovulda qoyurdu ki, kimsəni içəri buraxmayım. İnanın ki, nə qədər qadınlar, qızlar gəlib, ağlayırdılar ki, 1 dəqiqəlik, ustadın yanına buraxım. Mən də ki, Zal oğlu Rüstəm kimi keşik çəkirdim. ”

Bu minvalla 2 il ərzində Aşıq Şakir getdiyi bütün toylara gənc Əvəzxanı aparırdı. Əvəzxan da öyrənirdi ustadından. İlk dəfə ona “Humayun”, “Segah”ı və qaval çalmağı öyrədib. Ədəb dərslərini öyrətməyə ehtiyac olmayıb. Necə deyərlər, “Söz bilən, dil anlayan bir nazlı yar istər könül...”. Ustadının üzünü bu şəyird hər yerdə ağ eləyib. Amma cavanlıqdı da hər şey olur.

Bir dəfə bir toyda: “20 yaşlı cavan oğlanam. Elə bilirəm dünya mənimdir. Boy- buxun, mavi gözlər, səs, Aşıq Şakir kimi əjdahanın yanında görünmək. Bunlar hamısı şərtdəndir. Toyların birində gözümü bir qız aldı. Qız mənə baxır, mən də qıza. Baxdım ki, ustad mənə tərəf gəlib: “Özünü düz apar, hara baxırsan?! ” – deyib, getdi. Nə qədər elədim ki, qızdan gözümü çəkim, tez- tez hal apardı məni. Ustad bir də mənim bu halımı görəndə dedi: “Bala, toya gəlmisən, toyu yola ver. Bax, mən baxsam o qıza, daha sənə baxan deyil.”- dedi. Öz-özümə güldüm ki, 20 yaşlı cavanın yanında 47 yaşlı Aşıq Şakirə qızmı baxar? Bir də baxdım ki, sazı vurub sinəsinin üstünə, bir tövrlə “Tiflisə gedən ay Bakı gözəli, Yayılıb ellərə sorağın sənin...” mahnısını mağarla bir edib səsləndirir. Di gəl bundan sonra qız bu aşıqdan gözünü çəkdimi?!” Aşıq Şakir Hacıyev belə bir sənətkar idi. Səsi ilə, nazlı sazı gözəl bir xanım kimi sinəsinə basıb, meydanda bir rəqs edəndə də hər kəsi özünə bağlayırdı. Ancaq ki, həmişə əxlaqlı və tərbiyəli bir insan kimi qaldı yadımda. Özü də kimsənin qadınına, qızına kəm baxmadı. Ancaq ki, gözəllik aşiqi idi.”.

Sabir Mirzəyev: “Əvəzxan məndən istifadə edib, ancaq sənətdə öz yolu var.”.

– Əvəzxan Xankişiyev özü kimi oxuyur , ya Aşıq Şakir yolu gedir?!

– 2 il böyük ustadım Aşıq Şakirin tələbəsi oldum. Daha sonra mənə dedi ki, indi sərbəstsən. Öz yolun var, gedə bilərsən. Elə həmin ili 1970-ci ildə Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasında müsabiqə keçirilirdi. Mən də özümü sınamaq istədim. Bilirdim ki, münsiflər heyətində oturanlar çox güclü musiqi biliciləridir. Xan Şuşinski,Şövkət Ələkbərova, Tofiq Quliyev... bir sözlə... ölkənin ən tanınmış şair, bəstəkar və musiqi xadimləri... İdmançı olduğumdan , həmişə rəqibimin zəif olan cəhətini öyrənməyə çalışmışam. Öyrəndim ki, Xan əmi, müsabiqələrdə daha çox qarabağlılara üstünlük verir, özü də ki, münsiflər heyətində hamı sözünü deyəndən sonra, əsas fikir kimi Xan Şuşinskinin dedikləri nəzərə alınırdı. Mənim növbəm çatanda başladım “Mirzə Hüseyn” segahını oxumağa:

“Hüsnün kəbəsidir hilal qaşların,

Aşıqlər qapında zəvvara dönüb.

Böylə bir dövranın hilal gərdişi,

Hilalın başında sitarə dönüb”.

Cavan olduğumdan belə zənn edirdim ki, indi Xan əmi kimi oxusam, xoşuna gələcək, məni dinləyib dedi: “Ə bala, saxla, bu oldum mən, indi özün oxu...”... “Çahargah”ın “Müxalif”ini oxuyub, zəngulələrlə, başladım Sabir Mirzəyev sayağı oxumağa. Yenə Xan əmi məni saxlayıb, “...ə bala, haralısan?!” deyə soruşanda, düşünmədən dedim ki, “Anam qarabağlıdır...”. Üzündə bir razılıq ifadəsi olan Xan əmi əlavə elədi: “...Hə bala,deyirəm axı, bu yaxşı oxuyacaq... qəbul edin...”. Filarmoniyanın o vaxtkı rəhbəri Kərim Kərimov büllur səsli Əvəzxana Xankişiyevə mahnı və rəqs ansamblında maaş yaxşı olduğundan burada işləməyi təklif edir. Və bir müddət də məşhur “İrs” ansamblının solistlərindən biri kimi məşhurlaşdı. Bir də ki, tamaşaçı və dinləyicilərin yaddaşında gəncəli Şahnaz Haşımova ilə oxuduğu “Əmiqızı can, əmiqızı” dueti ilə əbədiləşdı.

Əvəzxan daha sonra özünə ustad bildyi Sabir Mirzəyevdən danışdı. Dadaşım, bu ustadının da “goruna qurban olum”- deyir. Sabir Mirzəyevin çox gözəl ürəyi var idi. Muğam məktəbində Sabir “Çahargaha” yeni xallar gətirən , onu cilalayan yeganə ifaçıdır. Bir dəfə Sabir Mirzəyevə sual verdilər ki, Əvəzxan “necə oxuyur?”. Cavab verdi ki, “Əvəzxan məndən istifadə edib, ancaq sənətdə öz yolu var.”.

Şirvan aşıq məktəbinin yetirmələri və “Şirvan şikəstəsi”

– Deyirlər Aşıq Şakirin oxuduğu “Şirvan şikəstəsi”nin ən gözəl ifaçılarından biri də sizsiniz...

– “Şirvan şikəstəsi”ni ilk dəfə kimin oxuduğu bəlli deyil. Rəhmətlik Üzeyir Hacıbəyov deyirdi ki, “Qarabağ musiqinin ocağı, Şirvan isə Akademiyasıdır”. Şirvanın musiqiyə olan bağlılığı burada dövlətçiliyin yarandığı XI-XII əsrlərə dəlalət edir. Azərbaycan musiqisindən söz düşəndə tarixi mənbələr kimi həmin illərə, əsrlərə istinad edilir. “Şirvan şikəstəsi”i də elə nəsillərdən nəsillərə elə ustadlar vasitəsi ilə ötürülüb. Şirvanda bundan başqa “Sarıtorpaq şikəstəsi”, “Döymə kərəmi”, “Zarıncı şikəstə”, “Köpək şikəstə”... lər var. Bu şikəstələrin hər birinin öz havası, öz oxuma tərzi var. Aşıq Şakir isə “Şirvan şikəstəsi”nə yeni nəfəs, yeni cila, nazənilik gətirib. Onu “Çahargah” üstündə oxuyaraq, cilaladı. Ən düz, doğru yolunu Aşıq Şakir oxuyub. Şirvan aşıq məktəbi bir də ona görə maraqlıdır ki, qədim Şirvanşahlar dövləti inkişaf etdikcə yeni icad olunan musiqi alətlərini Şah Seyx İbrahimixəlilin təqdimatına gətirərdilər. Bəyənilən musiqi aləti isə həmin diyarlarda qalıb, bu günə qədər öz ömrünü yaşayanlardır. Buna görə də Şirvan aşıqları toy və məclisləri tək bir sazla deyil, balaban, qoşa nağara, qavalla yola verirlər. Bu da məclisə bir şuxluq, oynaqlıq gətirir.

– Şirvanda hansı səsləri sevdiniz?

– Əsl Şirvanlı sənətkar səsi olmasa məclisə çıxıb oxumağı özünə sığışdırmır. Bizə qədər gəlib çatanlardan bilirəm ki, Şirvanın şah səsi olub Mirzə Məmmədhüseyn. Ondan sonra, Aşıq Şakir, Aşıq Bilal, Aşıq Məmmədağa, Aşıq Barat... Bu gün də onların sıraları boş deyil. Azərbaycana hər yerdən məhəbbət , hörmət gətirən Alim Qasımov, bir beyt bayatısı ilə neçə-neçə kişini yolda salan Elnarə Abdullayeva, Zabit Nəbizadə, “Muğam” müsabiqəsinin ən sonuncu qalibi Mirələm Mirələmov... bu oxuyanların hər birində, səsdən əlavə həm də, ustada hörmət, ədəb-ərkan qaydaları var. Necə deyərlər:

“Aşıq olub diyar-diyar gəzənin,

Əzəl gündən pur kəmalı gərəkdir.

Oturub-duranda ədəbin bilə,

Mərifət elmindən hali gərəkdir”.

– Belə ki, sənəti, sənətkarları dəyərləndirirsizniz, hec oxuyan qızınız İradənin adını çəkmədiniz?

– O oxumaq deyil, o çörək pulu dalınca qaçmaqdır... Əvəzxanın 5 faizi də ola bilməz. Necə deyərlər: “Bir var elə, bir var belə, bir də var elə-belə”. Onları yola verirlər. Ancaq oğlumun oğlu 10 yaşlı Əvəzdə səs var. O ardınca getsə, alınacaq.

Adı sənətkara verərlər. Elə hər yoldan ötənə verməzlər

– Efirlərdə az görünməyinizin səbəbi nədir? Diqqətdən kənarda qalmısınız?!

– Əvvəla onu qeyd edim ki, 63 yaşım var. Toylara, məclislərə dəvəti hələ də özüm alıram. Kimsə məni yanına qoşub aparmır. Ancaq televiziyalara müraciət edəndə, çoxsu elə bir söz deyir: “Yadımızdasınız. İmkan olan kimi dəvət edəcəyik”. Mən bilmirəm bunların nəzərində “imkan” nədir?! Yenə AzTV yadına salır. Diqqətdən çox kənarda qalmışam. Mənim dərs keçdiyim tələbələrimə ad veriblər, dövlət qiymətləndirib sənətlərini. İdmançı bir uğur qazananda, onun məşqçisinə də dəyər verirlər. Məni isə tələbələrimə görə deyil, barı öz xidmətlərimə görə qiymətləndirməlidir dövlətim. Məsələn, götürək elə rəhmətlik Sabir Mirzəyevi, 67 yaşında ad verdilər, 1 il sonra öldü. Süleyman Abdullayevə heç ad da vermədilər. Adı sənətkara verərlər. Elə hər yoldan ötənə verməzlər. Onu qazanmaq lazımıdır. Şükür Allaha, xalqdan qazanmışıq. Ancaq dövlətin də nəzərində olsaq, bu lap yaxşı olar.

– Dadaş, gözəl səs adamı dəli edə bilərmi?! Əvəzxan üçün səs nədir?

– Deyirlər ki, səs var boğazdan gəlir, səs var ürəkdən, səs də var ki, beyindən. Beyindən gələn səslərin əksəriyyəti Allah vergisidir. Hə belə səslər adamı dəli də eləyər, sərsəri də... Mən öz səsimdən həm zövq alıram, həm də oturub dinləyəndə, bəzən təəssüflənirəm ki, gərək hansısa bir məqamda bir başqa cür oxuyaydım. Səsimə, ifama həm də tənqidi yanaşmağı bacarıram. Eyni mahnını hər dəfə eyni oxusan, onda haqq aşığı olmazsan. Səs də insanın təbi ilə bir gəlməlidir. Zili var, bəmi var, bir sözlə özün duyub yanmasan, dinləyicilərə nə verə bilərsən ki?! Səs həm də Tanrıya qovuşmağımdır.

– Sizin ifanızda daha çox yadda qalan mahnılardan biri də “Nar ağacı”dır. Bu mahnının sözlərini ifaçılar hər zaman düz oxumurlar.

– “Yenə qumlu sahil, yenə sərin bağ,

Yenə axşam düşüb meynəliklərə.

Burda sevgilimlə neçə il qabaq,

Bir nar çubuğunu basdırdıq yerə.

Nar ağacı, nar çiçəyi, bir ulduzdur hər ləçəyi”.

– Mən 25 il bundan əvvəl bu mahnını “Azteleradioda” yazdırmışam. Bu gün oxuyanların əksəriyyəti, mahnının sözlərini belə düz demirlər: “nə gözəldir yar ləçəyi”... vallah bu düzgün deyil. Olmaz sözləri təhrif etmək.

– Deyirsiniz ki, səs həm də Tanrıya qovuşmaqdır. Sizə elə gəlir ki, hər dəfə Tanrıya qovuşursunuz. Bəs sözün əsl mənasında Allahla üz-üzə gəlsəydiniz ondan nə soruşardınız?!

– Əvvəla onu qeyd eləyim ki, Allahımdan çox razıyam. Gözəl bir nəsildə dünyaya gəlmişəm. 9 qardaşın içərisində Allahım məni seçib ayırıb, səs verdi. Səsimlə də hörmət-izzət sahibi oldum. Rəhmətlik anam deyərdi ki, bala istəyirsənsə salamat olasan, paxıllıqdan için çürüməsin, həmişə özündən aşağı yaşayanlara bax. Mən heç vaxt əlimi açıb, Allahdan nəsə istəmirəm. Verdiklərinə şükr edirəm. Ancaq bir dəfə istədim. Anamın 60 yaşı var idi. Xəstələnmişdi. Əl açdım, o gözəgörünməz xudavənd aləmə, dedim ki, Ay Allah anama bir 20 il də ömür ver. Həkimlərin sağalda bilmədiyi, əl üzdüyü anam, bir neçə gündən sonra sağaldı və o gündən sonra 23 il yaşadı. Bəzi haqsızlıqlara niyə imkan verdiyini soruşardım ondan.

– Hansı haqsızlıqları?

– Çox haqsızlıqlar olur. Məmurlar niyə xalqı aldadır, niyə Allah yer üzündə olanlara imkan verir ki, qatilin yerinə, günahı olmayanı həbs edirlər, niyə 1 yumruq vuran 10 il cəza alır, adam öldürəni 3 ilə həbsdən azad edirlər, niyə imkan verir ki, mizan-tərəzi pozulsun?!

Bu müsahibəm 1947-ci ildə Şamaxının Şıxzərli kəndində dünyaya gəlmiş, sonra Bakının “Sovetski” məhəlləsində gəncliyini keçirmiş, gözəl ustadlardan ədəb-ərkan dərsi almış, indi isə Bakının Alatava məhəlləsində adi sadə bir mənzildə yaşayan Əvəzxan Xankişiyevdən onu sevənlərə bir təqdimatım idi. Mən onun ifasını bəyəndiyimdən yazdım bu yazını. Yəqin ki, oxucular da bəyənəcəklər.

Aida EYVAZLI

525-ci qəzet.- 2012.- 13 sentyabr.- S.7.