Aydın Mirzəzadə: “Dünyaya “ikinci Vyetnam”, “ikinci Koreya” müharibəsi lazım deyil”

Müsahibimiz Milli Məclisin Təhlükəsizlik və müdafiə komitəsinin sədr müavini Aydın Mirzəzadədir

–Aydın müəllim, son bir həftə-on gün ərzində İranla ABŞ arasında münasibətlər yenidən kritik həddə çatmaqdadır. Hörmüz boğazı məsələsi ətrafında baş verənlər, qarşılıqlı təhdidlər, müharibə xəbərdarlığı sizcə, nədən xəbər? Regionda yeni hərbi münaqişə baş vermək ərəfəsindədir, yoxsa, bunlar da növbəti söz müharibəsidir?

–Bu iki dövlət arasında soyuq müharibənin isti müharibəyə keçmək təhlükəsi var. Ehtiraslar kifayət qədər coşub, tərəflər bir-birinə qarşı çox kəskin bəyanatlar verirlər və prinsipcə haradasa düşünülməmiş bir addım, yaxud da, ölkə daxilində nüfuzunu qaldırma cəhdi hərbi qarşıdurmaya gətirib çıxara bilər. Bu, heç də xoşagələn bir məsələ deyil və regionda yeni müharibənin başlaması tək iki ölkə arasındakı münasibətlərdə yox, dünya üçün çox böyük və başağrıdıcı bir problemə çevrilə bilər.

Dünyanın neftlə təhcizatının böyük bir hissəsi həmin regiondan gəlir, həmçinin, Amerikanın və İranın da hərbi resursları kifayət qədər böyükdür. İranın rəhbərliyinə öz ölkəsi daxilində hakimiyyətinin nüfuzunun qalxması üçün belə bir addım ona göydəndüşmə olardı. Eyni zamanda, ABŞ-da bu il keçirilən prezident seçkilərində də ölkə administrasiyası beynəlxalq aləmdə özünün söz sahibi olduğunu bir daha nümayiş etdirmiş olardı.

Hər halda, bu günki situasiya tərəflərin məsələyə daha diplomatik yaşanmasının vacibliyini ortaya qoyur.

–Sizcə, burada hansı seçim olacaq: diplomatik xətt, yoxsa, hərbi yol?

–Əgər iki dövlət arasında münasibətlərə qalarsa, hərb variantı daha nəzərəçarpan variant kimi görünür. Amma burada digər dövlətlərin də söz sahibi olması vacibdir. Yəni, ABŞ-ın müttəfiqi olduğu dövlətlərin, yaxud, İranı bu və ya digər sahədə müdafiə edən dövlətlərin də mövqeləri hər halda ortada olmalıdır.

Məsələn, Çin bildirib ki, o İrana qarşı hər hansı bir təhdid olarsa, onun əleyhinə çıxacaq. Bu əleyhinə çıxma isə sadəcə, sözlə olmayıb, Çinin indiki artan iqtisadi qüdrəti hesabına dünya bazarında “Çin kartı”nın istifadə edilməsi kimi də ola bilər. Həmçinin,nəzərə alsaq ki, İranın ABŞ-la müqayisədə kiçik olsa da, kifayət qədər böyük hərbi potensialı var və o, hərbi potensialdan da istifadə edilə bilər.

Çox istənilərdi və arzu edilərdi ki, bu məsələ daha da kəskinləşməyə doğru getməsin. Dünyaya “ikinci Vyetnam”, “ikinci Koreya” müharibəsi lazım deyil. Özü də bunun dünyanın neft çəlləyinin yerləşdiyi bir bölgədə baş verməsinin əks-sədası kifayət qədər uzaqlarda və uzun müddət hiss edilə bilər.

–Bu əks-səda bizə necə çata , daha doğrusu, bizdə necə effekt doğura bilər?

–Əgər bunun əks-sədası dünyanın bütün ölkələrində hiss olunacaqsa, əlbəttə, Azərbaycana da müəyyən qədər təsiri ola bilər. Azərbaycanın özünün neft ehtiyatı olduğuna görə, ölkəmiz birbaşa neftin qiymətinin qalxmasından və ya enməsindən ziyan çəkməyəcək. Ancaq nəzərə alaq ki, qonşu dövlətik, bir regiondayıq, bunun təbii ki, müəyyən mənada təsiri ola bilər.

Bununla yanaşı, Azərbaycan bu gün bu məsələdə tərəflərin barışdırılması mövqeyində durur. O, İran və Amerikanın hərbi qarşıdurmadan yayınaraq, danışıqlar stolu ətrafında arxasında əyləşməsinin vacibliyini vurğulayır. Bu baxımdan, Azərbaycanın sülhpərvər, barışdırıcı mövqeyi müəyyən qədər bu problemin həllində rol oynaya bilər...

–Amma hərb məsələsi gündəmə gələrsə, hər iki tərəf, həm cənub qonşumuz, həm də strateji müttəfiqimiz olan ABŞ başda olmaqla Qərb koalisiyası Azərbaycandan konkret seçim etməyi tələb və təkid edəcək. Qeyd edək ki, tez-tez hər iki tərəfdən buna işarələr də vurulur...

–Siyasətdə seçim heç də kiminsə tərəfində durmaq demək deyil. Siyasətdə seçim ilk növbədə mövqeyin ortada olması deməkdir. Azərbaycanın da mövqeyi ortadadır. Azərbaycan bildirib ki, öz ərazisində digər ölkələrin hərbi bazalarının yerləşdirilməsinə heç bir zaman imkan verməyəcək. Bu, onun Hərbi Doktrinasında belə öz əksini tapıb.

Azərbaycan məsələnin sülh yolu ilə həll edilməsinin vacibliyini vurğulayır, Azərbaycan hərbi qarşıdurmanın yolverilməzliyinin gərəkliliyini bəyan edir. Bu, Azərbaycanın seçimidir, bu, Azərbaycanın mövqeyidir. Yəni, bu gün Azərbaycan hərbi qarşıdurmada nə Amerikanın, nə də İranın tərəfindədir, o, sülhün tərəfindədir.

Çünki bundan ziyan çəkən ilk növbədə bu region olacaq, dinc əhali olacaq, dünya bazarlarında qiymətlərin ya qalxması, ya da düşməsi olacaq. Ümumən götürəndə tarazlaşmış dünyanın yerindən oynamasında bu hərbi münaqişə çox ciddi rol oynaya bilər. Bu isə heç kimə lazım deyil.

VAHAB

525-ci qəzet.-2012.- 18 yanvar.- S.5.