Dəyirmançı
Əşrəf kişi
Atam
Yaqubla
əmioğluydu
Dəyirmançı
Əşrəf kişi.
Hamıya bəlliydi işi.
Gecəli-gündüzlü
dəyirmanında
taxıl
üyüdərdi,
Şahadını
güdərdi...
Nədənsə
Hitler davasına
Getməmişdi...
Heç
bilən də yoxuydu
Bu nə
məsələdi, bu necə işdi...
Evində
tapılsaydı
yəqin
aparardılar...
Bəlkə
də heç axtaran da
yoxuydu
Əşrəf kişini.
Dəyirmanın
özü də
Cəbhəxanaydı,
Kimə
tapşırıb gedəydi
Bu boyda cəbhənin
işini.
Çəpərbir qonşuyduq.
Yadımdadı
Günlərin
bir günü
Külək
qopdu,
yağış
döydü
Çəpərin bir böyrü uçdu.
Çəpərin
o üzündən
Alagöz
Südabə xala
O qədər
baxmışdı ki,
Çəpərimiz
də
alagöz
olmuşdu...
Yazıq
Zəhra anam
Gizli bir
gülüş qatıb səsinə
Sataşardı
Dəyirmançı
Əşrəfin
Alagöz,
almayanaq
Südabəsinə:
– Ətin
tökülməsin,
ay
Südabə
Bunun nəyinə
getmisən?..
Çox
köntöy kişidi,
Qaraqabaq,
göy kişidi...
Südabə
xala qəh-qəh çəkərdi,
uğunub
gedərdi:
– Niyə,
ay Zəhra,
Əşrəfi
olan evin
ta nə
dərdi...
Nolaydı,
Yaqub da
Gəlib
çıxaydı,
Getdiyi
gör ha
Neçə
ildi, neçə aydı...
Hərdənbir
çəpər başından
Bir torba un ötürərdi
Biz tərəfə
Südabə xala
– Qara
günün ömrü
az olar,
ay bala, – deyərdi.
Hitleri,
davanı,
dünyanı
söylərdi...
Onda evimiz
vardı,
Qonşular tərəf vardı.
Su dəyirmanı
işlədən
Əmioğlu Əşrəf vardı.
Küçəmiz
də, çəpərimiz də
Evimiz də bəxtiyardı.
...Yaman bəlaya
düşdük,
Bu bir
sirri-xudadı,
Kökləri
çox dərində...
İndi orda-Qarabağda
Seyidli tərəflərin
Qurğuşun
göylərində
Qəzəbdən
havalanmış,
Bir
cüt dəyirman daşı
Ağır-ağır
fırlanır, hərlənir...
Hanı dəyirmançısı,
Nə
suyu var,
nə
dəni...
...Bu
qoşa dəyirman daşı
Dünyanın
başına
Çırpılar bir
gün!
Yas
yerində
30 iyul 2013-cü ildə 28 yaşlı diplomat Tural
Qurbanovu əbədi beşiyinə – anamız torpağa
tapşırdıq. Cənnətlik olsun!
Bir cavanı
Dəfn edib geri döndülər.
O cavan
geri dönmədi...
Bu dönənlər
guya ki,
O gedənin
arxasınca.
Gedəsi
deyillər, nədi?..
Molla dualar oxudu,
Fatihə
verdi.
–
Ölüm bizlik deyil,
Yaradanın
işidi –dedi.
– Sabah
yox, birigün
“Üçü”dü- dedi.
Yasa
yığışanlar
– “Allah rəhmət eləsin!”-
söylədilər .
Ölənin
atası
Çadırın
girişində
Büzüşüb
oturdu birtəhər...
Eynəkli qonşu kişi
qayğılıydı:
–Heç
yaxşı olmadı,
İndi necə çəkim toy adı?
El var, adət var.
Eh,
qırxından sonra
toy
olar...
Saç-saqqalı dumanlı
Bir
kişinin ötən qış
Murovda
qarda donmuş
Bacıoğlusu
yadına düşdü...
Öz-özünə
–Allah, Allah – dedi
– O nə
müsibət idi,
Bu necə işdi...
Künc tərəfdə oturmuş
Kündəsifət
bir adam
Ürəyində
həsəd aparırdı
Yas
sahibinin
şöhrətinə, varına...
Qəlyan
çəkən
Qocanın xəyalı
Uçub
getmişdi
Şamaxı-
İsmayıllı- Qəbələ
yollarına...
Bu bürküdə, istidə
Panamalı,
qalstuklu birisi
Ətrafını
süzürdü
hirsli-hirsli:
–Hə
yoldaş, filankəsov,
Eləcə
durduğun yerdə
Sən də düşdün yaman dərdə.
“Üçü”ndə oturam gərək
Məclisin o başında.
Harda var
ki,
Qarabağ
süfrəsinin
Dolmasından,
dovğasından,
aşından...
Hərə öz işindəydi,
Hərə
öz dərdindəydi...
Sən də
cənab Əzrayıl,
Gərək
elə bu həyətə
gələydin?
Başqa ünvan tanımadın?
Allah
keçsin günahımdan...
...Soruşsaydın
deyərdim...
Onda
fürsət vardı
Dostum, qardaşım
Çingiz Əlioğlunun adına
Biz bu
tapmaca dünyaya
Müqəddəs
qaranlıqdan
qaçaraq gəldik.
Qışqıra-qışqıra
gəldik,
çıl-çılpaq gəldik.
“Oğlan olub!” – deyə
Muştuluq
istədi
Mamaçamız.
Atılıb
düşdü həyət-bacamız...
Gəldik
Daş
üstə daş qoymağa,
ev tikməyə,
Yol
çəkməyə,
Toxum əkməyə
gəldik
Bəlkə
mən düz demədim,
Özün desənə
Niyə gəldik,
nəyə
gəldik...
Baş
götürüb qaçırıq
Meşəyə, dağa.
Çiçək
yığmağa,
Su olub göyərməyə,
Şimşək kimi oynamağa gəldik.
Ağrımızı
boğazlayıb,
Qayalardan
atmağa gəldik
Qaranlığın
qanını
qaraltmağa
gəldik.
Amma
Gözümüz
baxa-baxa
Düşmənimiz qudurdu.
Elimizi
çapdı-taladı,
Evimizi
başımıza uçurdu...
Eheyy, Çingizim,
Arxamızca
Qarabağda
Quzu kimi mələyə-mələyə
dağlar
qaldı...
Tifaqı
dağılmış
Torpağımızın
Anası ağlar
qaldı...
Bax, elə
onda niyə
Küləyə,
tüstüyə dönüb
İlim-ilim
itmədik, Çingiz!
Bax, elə
onda
Fürsət
vardı,
Niyə
ölüb getmədik, Çingiz!
...İndi
Ölmək qadağandı!..
Bir daha
cənnət
Nə bərk yapışıbsan
Bu Yer
üzündən, qardaşım,
Əllərinə yazığın gəlsin.
Əllərin yorula bilər.
Çiynindən
qopar qolların,
qırıla bilər...
Onsuz da
sirr deyil ki,
Bu yolun
sonu haradı...
Dünya karvansaradı.
Gedən qayıtmaz deyərlər.
Gedən nədən qayıtsın ki?
Gecəylə
yatıb səhərlə oyansın ki...
Gedən
niyə dönüb gəlsin ki,
Gəlib
xəbər versin ki,
Camaat, nə
görmüsünüz
Bu düdəmə
dünyada?..
Nə
uymusunuz
şöhrətə,
ada?
Haydı,
arxamca –
Bir baş Cənnətə
Hələ
bu harasıdı,
Hələ
çox var qiyamətə...
Gedənlər
xəbər gətirsə
Yer
üzündə adam qalmaz.
Yer
üzündə tufan qopar,
Qara küləklər əsər.
Hamı Cənnətə
tələsər
Boşalar Yer üzü.
Qeyb olar
gecəsi,
gündüzü.
Xiffətdən,
vallah, ölər
Yer üzü...
...Bəlkə
nə vaxtsa
açıla bilər
Adəm
babamızın
Cənnətə
dönmək
istəyinin düyünü...
Onda
Cənnət
yolu tutarıq
Günlərin
bir günü...
Allah bilən
məsləhətdi...
– Ayağa qalxın, hakim gəlir!..
Haqq ilə
nahaqqı axtaran hakim
Tapar qulaq ilə göz arasında...
Aşıq Ələsgər
– Hakim gəlir!
Ayağa
qalxın!
Hamı qalxdı ayağa.
Qara
mantiyalı
üç hakimdən
ortadakı
Başladı
hökmü oxumağa...
Oxudu,
oxudu,
oxudu...
Dəmir
qəfəsdəki adam
Gülümsəyə-gülümsəyə
xəyala
getdi.
Elə
bildi yuxudu, yuxudu,
yuxudu...
Birdən
diksindi, darıxdı,
düşündü:
– Bu
hakimin fikri nədir,
görəsən?
Di gəl,
başa düş indi...
Bu yay
günü
Hakimin hər
kəlməsi
Qapqaynar
suya dönüb
Onun
damarlarından
axdı,
axdı...
Hakim qəribə
bir
təbəssümlə
Dəmir
qəfəsə baxdı:
– Cavan
xanımı var,
Oğlu
da lap uşaqdı...
Amma yolu
cəza
evinədi
İlin-günün
bu vaxtı...
Neyləyim
ki, mən indi,
Qanımdan
keçə billəm,
Qanundan necə keçim?
Məni
qınamaz heç kim...
...Hakim hökmünü oxudu,
oxudu,
oxudu,
Dəmir
qəfəsin
qulağı eşitmirdi,
Gözləri
qapalıydı...
Bu da bir
yuxudu, yuxudu,
yuxudu...
Antipod
Vəzifəsindən
qovulmuş A-ya və yerdə qalan bütün antipodlara
Antipodu kimsə çəkdi vəzifəyə,
Mən
hardan bilim ki, niyə...
Antipodun
yerişi, baxışı,
duruşu
dəyişdi...
Dəyişdi kallaşmış səsi.
Çantasını
sürücüsü daşıdı,
hikkəsini, nazını-katibəsi...
Sir-sifətinə
bənzər
qara
maşına mindi.
Qapqara da geyindi.
Əl
atıb sıyırdı, atdı
Üzündəki maskasını.
Çıxartdı
köynəyindən
Sürtük kamançasını.
Başladı,
nə başladı...
Bir-iki
işçinin
Yerini dəyişdi.
Bir-iki nəfərlə
guya ki,
“döyüşdü”.
Bir-iki
fağırın
“kəsildi kəndiri”.
Cibdəki
telefonla
Bölüşdü,
payladı tenderi...
Özündən
böyüklərə
And
içdi, dil tökdü,
yalvardı, yalan dedi.
–
Dostumdur, qardaşımdır
Filankəsov
filan dedi...
Artdıqca,
çoxaldıqca
pul-parası.
Daha da
tündləşdi
üzünün
qarası...
Sən
işə bax,
Mənə
də müdir qoydular
Bu
fırıldağı, hiyləgəri,
yalan
kəsi.
Atın
sağ-solunu
tanımayan filankəsi...
Əvvəllər
adam balasıydı
elə
bil,
Sakit, dilsiz bir quzu.
Sonra
yavaş-yavaş
Təpəsində
göründü
İçindəki
buynuzu...
Antipodun nəfəsini
kəsmək – çətin!
Nə
vaxtsa xortdayıb
diriləcək,
gələcək,
Özünü
vuracaq
közə-oda.
Antipod
düzələn deyil
Qılınc
çəkək
Antipoda!
O pəncərə
O pəncərədən
Gün
çıxardı,
Ay doğardı,
Sən baxardın...
Onda
başqa dünyaydı,
Bir
başqa ovqat vardı...
Heç
soruşan da yoxudu
Bu qədər
də sevda olar...
Nə xəbərdi?
Mən
keçən yollara
boylanan
O pəncərə
bəxtəvərdi.
Qəflətən
göyərçinə
dönərdi
Göyümtül qanadları.
Hərdən
üçüncü qatdan düşüb
Mənimlə
üz tutardı
Dənizə
sarı.
Bəzəyi-filanı yoxdu
Doğruydu,
yalanı
yoxdu.
Olanıyla gözəl idi.
Hanı
ta olanı yoxdu...
Hara getdi
qoşa duran!
Daş
atsalar daşa duran
Onunla
baş-başa duran
Doğması,
qalanı yoxdu...
Baxanı yoxsa,
şüşəydi.
Küləklərlə
döş-döşəydi
Mən
bilirdim dərdi nəydi
Ta salam alanı yoxdu.
O pəncərə əlçatmazdı,
Bircə
kərə gözlərimlə
Şüşəsini silməmişəm.
O pəncərə
nağıl imiş,
Əfsanəymiş bilməmişəm.
İndi orda Ay
görünmür,
Günəş yoxdu,
Sən də yoxsan...
Mən
qayıdıb
Növcavan
bir oğlan ollam
Sən bircə yol
ordan
baxsan...
Fəqət,
hanı,
sən
hardasan?..
Qarağat
Bağımda qarağat
kolları
əkmişəm.
Başına
dönmüşəm,
nazını
çəkmişəm.
Ürəyim
açılıb
düymələr
açanda.
Sapsarı
çiçəyi
uçdu
ey haçandı...
Qotazdan
sallanar
turşməzə giləsi,
Torağay,
qaranquş
dərməyə tələsir.
Birdənəm,
nə yaxşı
bağıma gəlmisən?
Könlümdən
keçəni
nə
əcəb bilmisən...
Kim dedi
yolunu
gözləyir qarağat?
Sən
özün dərginən
lap indi, bu saat.
Dərməsən,
özün bil,
nə
qədər dərən var
Odur ey
pusquda
dayanıb
uşaqlar.
Sən
canın ərinmə,
qurtaraq
söhbəti,
Odur bax,
get götür
o
kiçik səbəti.
Gün
batır, sərindi,
gözləyir
qarağat.
Dayanma,
özün yığ
bax indi, bu
saat!
...Maşallah,
qoçaqsan,
Səbətin doldu ki,
Ay aman,
üst-başın
qarağat
oldu ki...
O sədəf
dırnağın,
barmağın
– qarağat
Gizlətmə,
görmüşəm
dodağın – qarağat.
Yaxşı
ki, bağımda
qarağat əkmişəm,
Qarağat
yığmağa
gələsən
həmişə,
Birdənəm...
Səs – göylərdən gələn
səsdi
Yaxşı
getsə, Ramiz, işin
Biri var,
birtəhər olar
Dərd
eləmə, bəsdi kişi
Axşam
ötər,
səhər
olar.
İstək
yoxsa, səslən
ha sən
Sevmək
– çətin,
dönmək
– asan.
Ruhum,
yoxsa darıxırsan
Bu, mənə şad xəbər olar.
Xəyallar
var əlim çatmaz,
Yol başlasam yolum
çatmaz.
Dönük
çıxsan dünya batmaz
Bəs mən dönsəm, nətər olar?
Səs-göylərdən gələn
səsdi,
Bu nə ovqat, nə həvəsdi?
Məni
qiblən bilsən bəsdi
Allahım
bəxtəvər olar!..
Birdən özün bilməzsən
ha
Könlü açıq
olduğumu,
Dönüb
işıq olduğumu,
Sənə
aşiq olduğumu
Birdən
özün bilməzsən ha...
Çayda
çimən daşlar bildi,
Göydən enən quşlar bildi.
Tale bizi
oxşar bildi,
Birdən
özün bilməzsən ha
Kəpənəklər
bilə-bilə,
Bu xəbəri
gülə-gülə
Daşıdılar
güldən-gülə
Gülüm,
birdən bilməzsən ha...
Sənsən,
mənəm –bir
könüldü ,
Ruhumdasan neçə ildi.
Tanrım
özü rəva bildi
Sən
bilməsən,
mən
neylərəm?
Aytən
gözəl
Aytən gözəl düzdü,
haqdı,
Aya təndi,
Aya təndi
Gecə
durub Aya baxdı
Ay
utandı, Ay utandı.
Nəfəsi gül bənövşədi.
Könlü nazik bir şüşədi.
İstəyiylə
baş-başadı,
Sevdasına inanandı.
Çox kövrəkdi, küsə
bilər...
Salamını kəsə bilər.
Nəsə
duyar, nəsə bilər,
Zərif, həssas bir insandı.
Taleyini yelə verməz.
Göz yaşını selə verməz.
Əlini
hər ələ verməz,
Doğmasına mehribandı.
Qarabağı dilindədi.
Canı, ruhu elindədi.
Bəxti
Allah əlindədi
Bir nağıldı eşqi, andı.
Aytən belə bir Aytəndi,
Aya təndi,
Aya təndi...
Bir az da mənim ol
Tənhalıq dördəlli
yapışıb məndən
Məni o əllərdən ala bilərsən?
Bir ağ çadır qursam yaşıl çəməndə
Mənimlə sübhədək qala bilərsən?
Bağlasan bəxtimə
ixtiyarını,
Yox eylər nəfəsin həsrət qarını.
Bir yaz gecəsində
könlüm tarını
Alıb köksün üstə çala bilərsən?
Allah
şükür elə,
Bəxtinə
sığın.
Tanrı qismətidir xoşbəxt olmağın.
Ruhun
göylərindir,
Cismin-torpağın
Bir az da mənim ol,
Ola
bilərsən?
Kimsə deyəsimi
O nəydi,
düşmüşdüm bəxtiyarlığa...
O kimdi
ağlımı aldı da getdi.
Ürəyim
az qaldı yerindən çıxa,
Bu da bir
sevdalı haldı da, getdi...
Məndən betərlərə
baxıb dözürdüm.
Hər gələn
qovğaya ta
müntəzirdim.
Bəxtimi
yazmağa qələm gəzirdim
Bir quş
lələyindən saldı da getdi...
Qolumu qaldırıb sallandım
sözdən
Bir ovuc dən
umdum sünbüllü düzdən
Kimsə
deyəsimi heyf Ramizdən
Getdi...
Gedər-gəlməz
yoldu də, getdi...
2013-cü ilin
yayı,
Şüvəlan
Ramiz Məmmədzadə.
525-ci qəzet.-2013.-19
oktyabr.-S.28-29.