Dəyirmançı Əşrəf kişi

 

Atam Yaqubla

        əmioğluydu

Dəyirmançı Əşrəf kişi.

Hamıya bəlliydi işi.

Gecəli-gündüzlü dəyirmanında

taxıl üyüdərdi,

Şahadını güdərdi...

Nədənsə Hitler davasına

                Getməmişdi...

Heç bilən də yoxuydu

Bu nə məsələdi, bu necə işdi...

Evində tapılsaydı

                 yəqin aparardılar...

Bəlkə də heç axtaran da

                        yoxuydu Əşrəf kişini.

Dəyirmanın özü də

Cəbhəxanaydı,

Kimə tapşırıb gedəydi

Bu boyda cəbhənin

                      işini.

Çəpərbir qonşuyduq.

Yadımdadı

Günlərin bir günü

Külək qopdu,

                       yağış döydü

Çəpərin bir böyrü uçdu.

Çəpərin o üzündən

Alagöz Südabə xala

O qədər baxmışdı ki,

Çəpərimiz də

              alagöz olmuşdu...

Yazıq Zəhra anam

Gizli bir gülüş qatıb səsinə

Sataşardı

Dəyirmançı Əşrəfin

Alagöz, almayanaq

Südabəsinə:

– Ətin tökülməsin,

              ay Südabə

Bunun nəyinə getmisən?..

Çox köntöy kişidi,

Qaraqabaq, göy kişidi...

Südabə xala qəh-qəh çəkərdi,

uğunub gedərdi:

– Niyə, ay Zəhra,

Əşrəfi olan evin

ta nə dərdi...

Nolaydı, Yaqub da

Gəlib çıxaydı,

Getdiyi gör ha

Neçə ildi, neçə aydı...

Hərdənbir çəpər başından

Bir torba un ötürərdi

Biz tərəfə Südabə xala

– Qara günün ömrü

az olar, ay bala, – deyərdi.

Hitleri, davanı,

                    dünyanı söylərdi...

Onda evimiz vardı,

Qonşular tərəf vardı.

Su dəyirmanı işlədən

Əmioğlu Əşrəf vardı.

Küçəmiz də, çəpərimiz də

 Evimiz də bəxtiyardı.

...Yaman bəlaya düşdük,

Bu bir sirri-xudadı,

Kökləri çox dərində...

İndi  orda-Qarabağda

Seyidli tərəflərin

Qurğuşun göylərində

Qəzəbdən havalanmış,

Bir cüt dəyirman daşı

Ağır-ağır

fırlanır, hərlənir...

Hanı dəyirmançısı,

Nə suyu var,

                 dəni...

...Bu qoşa dəyirman daşı

Dünyanın başına

               Çırpılar bir gün!

 

 Yas yerində

 

 30 iyul 2013-cü ildə 28 yaşlı diplomat Tural Qurbanovu əbədi beşiyinə – anamız torpağa tapşırdıq. Cənnətlik olsun!

 

 Bir cavanı

Dəfn edib geri döndülər.

O cavan geri dönmədi...

Bu dönənlər guya ki,

O gedənin arxasınca.

Gedəsi deyillər, nədi?..

 Molla dualar oxudu,

Fatihə verdi.

– Ölüm bizlik deyil,

Yaradanın işidi –dedi.

– Sabah yox, birigün

         “Üçü”dü- dedi.

Yasa yığışanlar

– “Allah rəhmət eləsin!”-

 söylədilər .

Ölənin atası

Çadırın girişində

Büzüşüb oturdu birtəhər...

 Eynəkli qonşu kişi

qayğılıydı:

–Heç yaxşı olmadı,

İndi necə çəkim toy adı?

El var, adət var.

Eh, qırxından sonra

toy olar...

 Saç-saqqalı dumanlı

Bir kişinin ötən qış

Murovda qarda donmuş

Bacıoğlusu yadına düşdü...

Öz-özünə –Allah, Allah – dedi

– O nə müsibət  idi,

            Bu necə işdi...

 Künc tərəfdə oturmuş

Kündəsifət bir adam

Ürəyində həsəd aparırdı

Yas sahibinin

şöhrətinə, varına...

Qəlyan çəkən

Qocanın  xəyalı

Uçub getmişdi

Şamaxı- İsmayıllı- Qəbələ

                          yollarına...

 Bu bürküdə, istidə

Panamalı, qalstuklu birisi

Ətrafını süzürdü

hirsli-hirsli:

–Hə yoldaş, filankəsov,

Eləcə durduğun yerdə

Sən də düşdün yaman dərdə.

“Üçü”ndə  oturam gərək

Məclisin o başında.

Harda var ki,

Qarabağ süfrəsinin

Dolmasından, dovğasından,

                               aşından...

 Hərə öz işindəydi,

Hərə öz dərdindəydi...

Sən də cənab Əzrayıl,

Gərək elə bu həyətə

                    gələydin?

Başqa ünvan tanımadın?

Allah keçsin günahımdan...

...Soruşsaydın deyərdim...

 

 Onda fürsət vardı

 

Dostum, qardaşım

Çingiz Əlioğlunun adına

 

Biz bu tapmaca dünyaya

Müqəddəs qaranlıqdan

qaçaraq gəldik.

Qışqıra-qışqıra gəldik,

çıl-çılpaq  gəldik.

“Oğlan olub!”deyə

Muştuluq istədi

                     Mamaçamız.

Atılıb düşdü həyət-bacamız...

 Gəldik

Daş üstə daş qoymağa,

ev tikməyə,

Yol çəkməyə,

Toxum əkməyə

                   gəldik

Bəlkə mən düz demədim,

                   Özün desənə

Niyə gəldik,

                       nəyə gəldik...

Baş götürüb qaçırıq

Meşəyə, dağa.

Çiçək yığmağa,

Su olub  göyərməyə,

Şimşək kimi oynamağa gəldik.

Ağrımızı boğazlayıb,

Qayalardan atmağa gəldik

Qaranlığın qanını

                          qaraltmağa gəldik.

 Amma

Gözümüz baxa-baxa

Düşmənimiz qudurdu.

Elimizi çapdı-taladı,

Evimizi başımıza uçurdu...

 Eheyy, Çingizim,

Arxamızca Qarabağda

Quzu kimi mələyə-mələyə

                       dağlar qaldı...

Tifaqı dağılmış

                     Torpağımızın

                  Anası ağlar qaldı...

Bax, elə onda niyə

Küləyə, tüstüyə dönüb

İlim-ilim itmədik, Çingiz!

Bax, elə onda

Fürsət vardı,

Niyə ölüb getmədik, Çingiz!

...İndi

                 Ölmək qadağandı!..

 

 Bir daha cənnət

 Nə bərk yapışıbsan

Bu Yer üzündən, qardaşım,

Əllərinə yazığın gəlsin.

Əllərin yorula bilər.

Çiynindən qopar qolların,

                              qırıla bilər...

Onsuz da sirr deyil ki,

Bu yolun sonu haradı...

Dünya karvansaradı.

Gedən qayıtmaz deyərlər.

Gedən nədən qayıtsın ki?

Gecəylə yatıb səhərlə oyansın ki...

Gedən niyə dönüb gəlsin ki,

Gəlib xəbər versin ki,

Camaat, nə görmüsünüz

Bu düdəmə dünyada?..

Nə uymusunuz

                şöhrətə, ada?

Haydı, arxamca –

              Bir baş Cənnətə

Hələ bu harasıdı,

Hələ çox var qiyamətə...

 

Gedənlər xəbər gətirsə

Yer üzündə adam qalmaz.

Yer üzündə tufan qopar,

Qara küləklər əsər.

Hamı Cənnətə tələsər

Boşalar Yer üzü.

Qeyb olar gecəsi,

                 gündüzü.

Xiffətdən, vallah, ölər

                     Yer üzü...

 

...Bəlkə nə vaxtsa

açıla bilər

Adəm babamızın

Cənnətə dönmək

istəyinin düyünü...

Onda

Cənnət yolu tutarıq

Günlərin bir günü...

Allah bilən məsləhətdi...

 

– Ayağa qalxın, hakim gəlir!..

 

 Haqq ilə nahaqqı axtaran hakim

Tapar qulaq ilə göz arasında...

 Aşıq Ələsgər

 

– Hakim gəlir!

Ayağa qalxın!

Hamı qalxdı ayağa.

Qara mantiyalı

üç hakimdən

ortadakı

Başladı hökmü oxumağa...

Oxudu, oxudu,

oxudu...

Dəmir qəfəsdəki adam

Gülümsəyə-gülümsəyə

xəyala getdi.

Elə bildi yuxudu, yuxudu,

yuxudu...

Birdən diksindi, darıxdı,

düşündü:

– Bu hakimin fikri nədir,

görəsən?

Di gəl, başa düş indi...

Bu yay günü

Hakimin hər kəlməsi

Qapqaynar suya dönüb

Onun damarlarından

axdı, axdı...

Hakim qəribə bir

təbəssümlə

Dəmir qəfəsə baxdı:

– Cavan xanımı var,

Oğlu da lap uşaqdı...

Amma yolu

cəza evinədi

İlin-günün bu vaxtı...

Neyləyim ki, mən indi,

Qanımdan keçə billəm,

Qanundan necə keçim?

Məni qınamaz heç kim...

    ...Hakim hökmünü oxudu, oxudu,

oxudu,

Dəmir qəfəsin

qulağı eşitmirdi,

Gözləri qapalıydı...

Bu da bir yuxudu, yuxudu,

yuxudu...

 

 Antipod

 

 Vəzifəsindən qovulmuş A-ya və yerdə qalan bütün antipodlara

 

 Antipodu kimsə çəkdi vəzifəyə,

Mən hardan bilim ki, niyə...

Antipodun yerişi, baxışı,

               duruşu dəyişdi...

Dəyişdi kallaşmış səsi.

Çantasını sürücüsü daşıdı,

hikkəsini, nazını-katibəsi...

Sir-sifətinə bənzər

                 qara maşına mindi.

Qapqara da geyindi.

Əl atıb sıyırdı, atdı

Üzündəki maskasını.

Çıxartdı köynəyindən

Sürtük kamançasını.

Başladı, nə başladı...

Bir-iki işçinin

Yerini dəyişdi.

Bir-iki nəfərlə

guya ki, “döyüşdü”.

Bir-iki fağırın

kəsildi kəndiri”.

Cibdəki telefonla

Bölüşdü, payladı tenderi...

Özündən böyüklərə

And içdi, dil tökdü,

yalvardı, yalan dedi.

– Dostumdur, qardaşımdır

Filankəsov filan dedi...

Artdıqca, çoxaldıqca

pul-parası.

Daha da tündləşdi

            üzünün qarası...

Sən işə bax,

Mənə də müdir qoydular

Bu fırıldağı, hiyləgəri,

                   yalan kəsi.

Atın sağ-solunu

tanımayan filankəsi...

Əvvəllər adam balasıydı

elə bil,

Sakit, dilsiz bir quzu.

Sonra yavaş-yavaş

Təpəsində göründü

                        İçindəki buynuzu...

 

Antipodun nəfəsini kəsmək – çətin!

Nə vaxtsa xortdayıb

                          diriləcək, gələcək,

Özünü vuracaq

közə-oda.

Antipod düzələn deyil

Qılınc çəkək

                  Antipoda!

 O pəncərə

 

 O pəncərədən

Gün çıxardı,

         Ay doğardı,

           Sən baxardın...

Onda başqa dünyaydı,

Bir başqa ovqat vardı...

Heç soruşan da yoxudu

Bu qədər də sevda olar...

Nə xəbərdi?

Mən keçən yollara

                 boylanan

O pəncərə bəxtəvərdi.

Qəflətən göyərçinə

                       dönərdi

Göyümtül qanadları.

Hərdən üçüncü qatdan düşüb

Mənimlə üz tutardı

                Dənizə sarı.

 Bəzəyi-filanı yoxdu

Doğruydu,

             yalanı yoxdu.

Olanıyla gözəl idi.

Hanı ta olanı yoxdu...

 

Hara getdi qoşa duran!

Daş atsalar daşa duran

Onunla baş-başa duran

Doğması, qalanı yoxdu...

 Baxanı yoxsa, şüşəydi.

Küləklərlə döş-döşəydi

Mən bilirdim dərdi nəydi

Ta salam alanı yoxdu.

 O pəncərə əlçatmazdı,

Bircə kərə gözlərimlə

Şüşəsini silməmişəm.

O pəncərə nağıl imiş,

Əfsanəymiş  bilməmişəm.

İndi orda  Ay görünmür,

                  Günəş yoxdu,

                  Sən də yoxsan...

Mən qayıdıb

Növcavan bir oğlan ollam

                       Sən bircə yol

                        ordan baxsan...

Fəqət, hanı,

                        sən hardasan?..

 

 Qarağat

 

 Bağımda qarağat

             kolları əkmişəm.

Başına dönmüşəm,

                    nazını çəkmişəm.

Ürəyim açılıb

                      düymələr açanda.

Sapsarı çiçəyi

                         uçdu ey haçandı...

Qotazdan sallanar

                              turşməzə giləsi,

Torağay, qaranquş

                                dərməyə tələsir.

Birdənəm, nə yaxşı

                              bağıma gəlmisən?

Könlümdən keçəni

                            əcəb bilmisən...

Kim dedi yolunu

                               gözləyir qarağat?

Sən özün dərginən

                               lap indi, bu saat.

Dərməsən, özün bil,

                        qədər dərən var

Odur ey pusquda

                        dayanıb uşaqlar.

Sən canın ərinmə,

                    qurtaraq söhbəti,

Odur bax, get götür

                  o kiçik səbəti.

Gün batır, sərindi,

                     gözləyir qarağat.

Dayanma, özün yığ

              bax indi, bu saat!

...Maşallah, qoçaqsan,

                 Səbətin  doldu ki,

Ay aman, üst-başın

                 qarağat oldu ki...

O sədəf dırnağın,

                 barmağın – qarağat

Gizlətmə, görmüşəm

dodağın – qarağat.

Yaxşı ki, bağımda

qarağat əkmişəm,

                        Qarağat yığmağa

                        gələsən həmişə,

                      Birdənəm...

 

Səs – göylərdən gələn səsdi

 

Yaxşı getsə, Ramiz, işin

Biri var, birtəhər olar

Dərd eləmə, bəsdi kişi

Axşam ötər,

                səhər olar.

 

İstək yoxsa,  səslən ha sən

Sevmək – çətin,

                  dönmək – asan.

Ruhum, yoxsa darıxırsan

Bu, mənə şad xəbər olar.

 

Xəyallar var əlim çatmaz,

Yol başlasam  yolum çatmaz.

Dönük çıxsan dünya batmaz

Bəs mən dönsəm, nətər olar?

 Səs-göylərdən gələn səsdi,

Bu nə ovqat, nə həvəsdi?

Məni qiblən bilsən bəsdi

Allahım bəxtəvər olar!..

 

Birdən özün bilməzsən ha

 

 Könlü açıq olduğumu,

Dönüb işıq olduğumu,

Sənə aşiq olduğumu

Birdən özün bilməzsən ha...

 

Çayda çimən daşlar bildi,

Göydən enən quşlar bildi.

Tale bizi oxşar bildi,

Birdən özün bilməzsən ha

 

Kəpənəklər bilə-bilə,

Bu xəbəri gülə-gülə

Daşıdılar güldən-gülə

Gülüm, birdən bilməzsən ha...

 

Sənsən, mənəm  bir könüldü ,

Ruhumdasan neçə ildi.

Tanrım özü rəva bildi

Sən bilməsən,

                       mən neylərəm?

 Aytən gözəl

 

 Aytən gözəl düzdü, haqdı,

Aya təndi, Aya təndi

Gecə durub Aya baxdı

Ay utandı, Ay utandı.

 Nəfəsi gül bənövşədi.

Könlü nazik bir şüşədi.

İstəyiylə baş-başadı,

Sevdasına inanandı.

 Çox kövrəkdi, küsə bilər...

Salamını kəsə bilər.

Nəsə duyar, nəsə bilər,

Zərif, həssas bir insandı.

 Taleyini yelə verməz.

Göz yaşını selə verməz.

Əlini hər ələ verməz,

Doğmasına mehribandı.

 Qarabağı dilindədi.

Canı, ruhu elindədi.

Bəxti Allah əlindədi

Bir nağıldı eşqi, andı.

 Aytən belə bir Aytəndi,

Aya təndi, Aya təndi...

 

 Bir az da mənim ol

 

 Tənhalıq dördəlli yapışıb məndən

Məni o əllərdən ala bilərsən?

Bir çadır qursam yaşıl çəməndə

Mənimlə sübhədək qala bilərsən?

 Bağlasan bəxtimə ixtiyarını,

Yox eylər nəfəsin həsrət qarını.

Bir yaz gecəsində könlüm tarını

Alıb köksün üstə çala bilərsən?

Allah şükür elə,

            Bəxtinə sığın.

Tanrı qismətidir xoşbəxt olmağın.

Ruhun göylərindir,

                      Cismin-torpağın

Bir az da mənim ol,

                          Ola bilərsən?

 

Kimsə deyəsimi

 

O nəydi, düşmüşdüm  bəxtiyarlığa...

O kimdi ağlımı aldı da getdi.

Ürəyim az qaldı yerindən çıxa,

Bu da bir sevdalı haldı da, getdi...

 Məndən betərlərə baxıb dözürdüm.

Hər gələn qovğaya ta  müntəzirdim.

Bəxtimi yazmağa qələm gəzirdim

Bir quş lələyindən saldı da getdi...

 Qolumu qaldırıb sallandım sözdən

Bir ovuc dən umdum sünbüllü düzdən

Kimsə deyəsimi heyf Ramizdən

Getdi...

Gedər-gəlməz yoldu də, getdi...

 

2013-cü ilin yayı,

Şüvəlan

 

Ramiz Məmmədzadə.

 

525-ci qəzet.-2013.-19 oktyabr.-S.28-29.