Ağdamın təhsil sistemi: Xatirələr yada düşür...

Ağdamda təhsilin inkişafında valideynlərim Tofiq Cəfərov və Şərqiyyə Firudinovanın xüsusi rolu və yeri var. Bir müddət Quzanlı kənd orta məktəbində, sonralar isə səkkizillik məktəbə rəhbərlik etsələr də, təqaüddə olduqları vaxt daha çox o dövrdəki fəaliyyətlərindən deyil, təhsilin hazırkı durumu barədə danışar, bəzən mübahisələr edər, müxtəlif mülahizələr irəli sürər, nəhayət ortaq məxrəcə gələrək, hər addımın yaxşıya doğru yönəldiyinə inanardılar...

lll

Səkkizillik məktəb 1967-ci ildə kəndin “Kommunist” tirəsində olan klubda fəaliyyətə başladı. Kəndimizin üç əsas tirələrindən biri belə adlanır.

Ötən əsrin 30 – cu illərində kəndin ərazisində iki kolxoz formalaşmışdı. Biri “Kommunist”, digəri isə “26 Bakı Komissarı” adlanırdı. 1951-ci il kolxozların birləşməsindən sonra “Kommunist” kolxozu ləğv edildi, lakin adı qaldı. Bu günədək həmin tirə belə adlanır. Tirənin mərkəzi hissəsində idarə heyətinin “ayıbalası” çiy kərpiçdən tikilmiş inzibati binası var idi. 1946-cı ildə kolxoz sədri İsmayıl Əliyevin təşəbbüsü ilə inşa edilmişdi. 1964-cü ildə isə yeni müasir Mədəniyyət evi istifadəyə verildiyindən, klub binası boş qaldı... Və ən nəhayət 1967-ci ildə həmin binada kənd səkkizillik məktəbi fəaliyyətə başladı. Etiraf edilməlidir ki, iyirmi illik fəaliyyəti zamanı “səkkizillik” orta məktəbdən daha çox hörmətli oldu...

1987 – ci ilədək bina səkkizillik məktəbin balansında olmuş və sonralar uşaq bağçasının sərəncamına verilmişdi...

lll

70 – ci illərin əvvəllərində o zamanlar “qoşa fara ” deyilən və rayonda hələ çoxda geniş yayılmayan “Jiquli” (VAZ- 2103) maşını ilə Ağdam Rayon Maarif Şöbəsinə gedərdik. Ağdama ilk “Jiquli”ni isə 1973- cü ilin əvvəllərində gətirmişdilər. İlk yaşıl rəngdə olan “Jiqulini” isə diş həkimi Niyazi Fərəcov almışdı....

Məni də dərsdən ayırıb özləri ilə aparmaqda məqsədləri isə maşına bir növ “göz” olmaq idi. O illər bir çox imkanlı adamların maşınları oğurlandığından, hamıda müəyyən mənada ehtiyatı əldən verməmək prinsipi var idi...

lll

Maarifdə mənə xoş təsir bağışlayan Teybə arvadın yeməkxanası idi. Onun Xəlil adlı oğlu da var idi. Teybə arvadın bişirdiyi yeməklərin dadına hələki rast gəlməmişəm...

İkimərtəbəli bina 1965-ci ildə maarifin sərəncamına verilmişdi. Onadək isə yeddillik uşaq musiqi məktəbinin həyətində olan binada fəaliyyət göstərmişdi. Sonralar orda uşaq bağçası fəaliyyət göstərdi.

Birinci mərtəbənin sol tərəfi Zeynal Məmmədovun rəhbəri olduğu kənd təsərrüfatı işçilərinin həmkarlar təşkilatına verilmişdi. Sağ tərəfə döndükdə sol hissədə “partkom” Rəfiqə Hüseynova əyləşirdi. O həm də uşaq bağçaları üzrə metodist idi. Onun kabineti ilə üzbəüz metodistlərin otağı idi. Sonra isə metodkabinet gəlirdi. 70 – ci illərdə metodkabinetə Zahid Şükürov rəhbərlik edirdi. Ordan maarifin həyətinə giriş də var idi. Texniki heyətin otaqları isə həyətdə idi. Sonralar həyətdə böyük ambar və əlavə otaqlar tikildi. Maarifin həyətinə giriş isə Xudu Məmmədov küçəsindən idi. Əvvəllər küçənin adı Voroşilov adlanırdı.

İkinci mərtəbəyə pilləkənlərlə qalxanda üzbəüz kiçik otaqda metodistlər Afiq və Yurik müəllim, sağ tərəfə döndükdə başda katib Əfqan müəllimin, sonra isə müdir otağı gəlirdi. Qəbul otağı ilə üzbəüz maarifin arxivi idi. Qara Hüseynov uzun illər bu otaqda əyləşmişdi. İkinci mərtəbədə sağ tərəfə dönəndə soldakı otaqda inspektorların otağı idi. Burada Ənvər Hüseynov, Mamed Haqverdiyev, İsa Məmmədov oturardı. Ənvər Hüseynov və İsa Məmmədov dünyasını dəyişəndən sonra bu vəzifəyə müvafiq olaraq Rüstəm Səlimov və İlyas Zeynalov təyin edilmişdi. Mamed Haqverdiyev isə sonralar internat məktəbinə direktor göndərilmişdi. İkinci mərtəbədə sol tərəfə getdikdə həmkarlar təşkilatı yerləşirdi. Şərifə Abuşova burda oturardı. Üzbəüz isə mühasibatlıq idi. Baş mühasib Sərvər müəllimin səsi hər zaman otağı başına götürərdi. O daim ciddiliyi və səmimiliyi ilə seçilərdi. Mühasiblər Əli Mehdiyev, Səfail müəllim, Bəsti xanım, Səyyarə xanım, Xasay müəllim burda oturardılar. Bu otaqda həmçinin Qreta adlı erməni mühasib də çalışırdı. Boş vaxtlarında yun jaket, corab toxuyub satardı bizlərə...

Bundan sonra isə Ağdam maarif şöbəsi üç dəfə yerini dəyişməli oldu. Onun ikisi Qarabag müharibəsi illərində, biri isə köçkünlük həyatı yaşanan vaxtı...

lll

Ağdam inzibati rayon olaraq formalaşdırılarkən yenicə yaranan təhsil şöbəsi Əsəd Nəbiyevə həvalə edilir. 1936-ci ilin əvvəllərində rayon müəllimlərinin yanvar konfransı keçirilir. Tədbiri Ağdam rayon Maarif Şöbəsinin müdiri Əsəd Nəbiyev açaraq tədris ilinin birinci yarısı barədə fikirlərini açıqlayır və perspektiv fəaliyyətə toxunur...

Xatırladaq ki, o illərdə mədəniyyət və maarif sahəsi bir şöbədə birləşirdi. Əsəd Nəbiyev mədəniyyət sahəsini İbiş Qasımova həvalə etmişdi.

1937-ci ilin ikinci yarısından Ağdam maarif şöbəsinin müdiri vəzifəsi İbiş Qasımova həvalə edilir. Əsəd Nəbiyev isə rayon 1 nömrəli məktəbə direktor təyin edilir. İbiş Qasımov isə sonralar “8 mart” artelinin sədri kimi fəaliyyətini davam etdirdi. İbiş Qasımovdan sonra Vəli Məhərrəmov bu vəzifəyə təyin edilir. 1940-cı ilin dekabrından isə rayon maarif şöbəsinin müdiri vəzifəsinə “ordenli” müəllim Əli Eyvazov təyin edilir.

1940-ci ilin hesabatında qeyd olunur ki, tədris ilinin başlanması ərəfəsində rayonun 72 məktəbinin 42-də ciddi təmir işləri aparılmışdı. Vəzifəsini tərk edən Vəli Məhərrəmov sonradan bir müddət 6 nömrəli məktəbin direktoru vəzifəsini icra etməli olur.

1949- cu ildən Əhəd Ələkbərov maarif şöbəsinin müdiri təyin edilir. 1963-cü ilədək rayonların birləşdirilməsinədək maarif şöbəsinin müdiri vəzifəsini icra edir. Əhəd Ələkbərov savadı, idarəetmə qabiliyyətiylə seçilirdi. Sonralar Ağdam Müəllimlər Evinin rəhbəri və Bakı mehmanxanasının direktoru vəzifəsində çalışmışdı.

Məmməd Həsənov bu vəzifəni 1970-ci ilin iyul ayınadək apara bildi. Ondan sonra vəzifəyə İslam Əliyev təyin edilir. 1976-ci ilin yanvar ayının beşinədək bu vəzifədə çalışan İslam Əliyev sonralar şəhər sovetinin sədri kimi məsul bir vəzifəyə seçilir.

1976-cı ildən vəzifəyə təyin edilən Qara Hüseynov iyirmi ilə yaxın müddətdə vəzifəsini icra edir. Müxtəlif illərdə Hüseyn Bayramov, Nəsib Şəfiyev rayon təhsil şöbəsinə rəhbərlik ediblər.

1998-ci ildən bu vəzifəni Elmira Şükürova icra edir. E.Şükürova Ağdam təhsilinə rəhbərlik edən ilk xanımdır.

lll

Beləliklə, rayonda həmişə təhsilə və mədəniyyətə xüsusi bir maraq var idi. Ziyalı sözünün də həmişə öz çəkisi və hörməti olub...

Bir də ki, hamı o illərdə “boğazından kəsib” övladına təhsil vermək arzusuyla yaşayırdı...

Bu gün də belədir...

Vüqar Tofiqli

525-ci qəzet.- 2013.- 24 sentyabr.- S.5.