Məmməd Araz
Qayası
(poema)
Araz axır – su ağlayır, çağlayır,
Araz axır... yolumuzu bağlayır...
Hər şairin ömründən
bir Araz
çayı axır,
Hər şairin ürəyində
min illərin
hayı, harayı
axır.
Axır,
axır, durulur,
axır min illər boyu.
Dağlar
ayağa qalxıb
əsrlər arxasından
baxır min illər boyu.
Bura odlar yurdudu-
hər dağı bir ordudu.
Bu qədim məmləkətdə
hər şairin çiynində
bir durna qanadı var.
Hər şairin öz ilhamı,
öz şöhrəti,
öz adı var.
Və bir də hər
şairin
adında Araz yaşayır.
Bu torpaqda şairlər qızılgültək
tez açılır,
tez solur,
Şairlər az yaşayır.
Ordu-ordu
qayalar arasında
Şairlər məşəl kimi
alışır, yanır,
sönür.
Şair
ölümündən sonra
ya bir yalçın qaya olur,
ya da bir daşa dönür.
Şair
ölür, şeirləri
diri qalır,
şeirləri vətəndaşa
dönür.
Şair
ölür, şeirləri
diri qalır,
hər şeirdə şairin bir gizli sirri qalır...
“Bir qayaya söykənmişəm,
deyirəm kaş,
Bax beləcə daşa dönəm
yavaş-yavaş”...
Dağlara bax, dağlara;
–
dağlar dumandı.
Araza bax, Araza, –
Arazın
suyu qandı...
Ağlama
Ana Vətən,
sən hönkürüb
ağlasan
daş üstündə
su yanacaq.
Sən ağlasan Məmməd Araz
yuxusundan oyanacaq...
lll
... Bahar çiçəkləyirdi
bizim İsa bulağında-
Məmməd Araz qonaq idi Şuşada...
Aradan illər, sənələr
ötüb
hələ də şairin gur səsi qalıb
qayaların, dağların
qulağında.
Şairin
köksündə ilham
bulağı
qaynayırdı,
daşırdı.
Məmməd Araz o gecə
dağlarla pıçıldaşırdı...
Qayalara,
dağlara sığmırdı
Vətənin ərköyün şair
oğlu,
Dostluqda
mərdi-mərdanə,
döyüşlərdə Babək
oğlu, Cavanşir oğlu.
Dağlar
həmən dağlardı
–
bir az rəngini dəyişib,
dağ çayı şaqraq səsini,
ahəngini dəyişib.
Fəqət şair dəyişməyib,
Elə həmən Məmməddi
–
dağlara sığınan
şair
elə dağlar kimi sərtdi,
elə dağlar kimi mərddi ...
Dağların zirvəsində
bəyaz duman sürünür,
qarlı
dağın zirvələri
gah itir, gah görünür,
yamaclar
Xançobanın
ney səsinə bürünür...
lll
Bu gün düşmən əlindədi,
bu
gün əsirdi
mənim doğulduğum
şəhər.
Daşına-torpağına
qurban olduğum şəhər.
Şair,
sən Şuşanı
necə görmüşdün,
Şair, sən Şuşanı gecə görmüşdün.
Bu şəhərin şəninə
söz çələngi
hörmüşdün.
Şuşa güman yerim idi,
Şuşa uman yerim idi.
Şuşa mənim taleyim.
Şuşa taxta beşiyim.
Şuşa ömür ağacım,
Şuşa evim-eşiyim.
Şuşa mənim sirrim idi,
Laylam, nəğməm, şeirim
idi...
Gecələr yuxuma girir
doğulduğum qədim
şəhər –
qurd kimi içimi gəmirir kədər.
Hanı
sənin gördüyün,
görüb könül
verdiyin
o
çilçıraq şəhər,
o qəndil şəhər.
Söylə şair, neçənci
ildi,
neçənci ildi, hansı fəsildi.
Hanı
sənin gördüyün
o çilçıraq şəhər,
o qəndil şəhər.
Hər evi bir insan
yuvası,
hər evi bir qızıl qərənfil şəhər.
O gecə sən kəşf elədin Şuşa bürcünü
–
xatırlayırsanmı Ustad,
xatırlayırsanmı o günü.
“Bu gecə gecənin son qatındayam,
Bu gecə bir qəndil
qanadındayam”...
Sən qəhrəman yurdumun
sinəsi dağlı
bir saz şairi.
Məmməd Araz! Məmməd
Araz! –
Araz şairi...
Bu gecə yuxuma girmişdi Şuşa
–
Şuşanın dağları dumandı, çəndi.
Şair
qədəm qoyub basdığı torpaq
Mən uğrunda baş qoyduğum Vətəndi...
lll
Qarlı
dağlarımız al-yaşıl
geyib,
Ana yurda yaz gəlibdi, bahardı.
Araz axıb gedir xəyalım kimi,
Məmməd Araz Araz üstə
çinardı.
Mən Şuşasız solan Xarı Bülbüləm,
Mənim Şuşam cənnət kimi diyardı.
Hardan baxsan açıq aydın görünür,-
Məmməd Araz Araz üstə
çinardı.
Qorxum yoxdu ayrılıqdan, ölümdən,
Ürək elə bil ki,
çatlamış nardı.
Ayağı torpaqda, başı
buludda-
Məmməd Araz Araz üstə
çinardı.
“Bu da belə bir
ömürdü, yaşadım”,
–
Bu nə tale, bu nə həsrət, nə intizardı?
Günlər yarpaq kimi düşür ömürdən,-
Məmməd Araz Araz üstə
çinardı.
O, bir zaman şair
idim demişdi,
O bir zaman necə
də bəxtiyardı.
Yüz illərdi Naxçıvan
torpağında-
Məmməd Araz Araz üstə
çinardı.
lll
Qələm dostum!
bilirsənmi, bəzən,
biganələr iqlimində
doğulur şair.
Ana Vətən üçün
candan keçsə də-
biganələr iqlimində
boğulur şair.
Günahsız şairləri
biganələr iqlimində
doğulan
bu məmləkət
bizimdir, dostum!
Qayasında, daşında yazılan
tarix
sənin, mənim
izimdir, dostum!
Bu Vətəni təmənnasız
sevmişik biz,
bir əlçim buludu, bir ovuc
torpağı,
üç rəngli
bayrağı
bəsimizdir, dostum.
Biz Vətənə minnət
qoyub,
Vətəndən
pay ummadıq.
Biz bu Vətən uğrunda
kipriyimizlə od götürdük –
içimiz qan ağladı,
gözümüzü yummadıq.
Biganələr iqlimindən
axıb gedir Xan Araz,
Xan Araz, Xəndan Araz,
Axır əsrlərin qaranlığından.
Hardasa boz üfüqlərdə
gecikir
lalə kimi qızıl dan.
Biganələr iqliminin o tayında
qaldı Təbriz,
Ərdəbil.
Məni
Ərk qalasında
yaralı bir əsgər bil.
Biganəlik dumanında
qalıb Şuşa
dağları.
Biganəlik yuxusundan
oyadın uşaqları,
oyadın əziz analar.
Arzuları, niyyətləri
saf və təmiz analar...
Qələm dostum!
çinar olmaq istəyirəm.
Nizaminin Gəncəsində,
Şəhriyarın Təbrizində!
Xarı Bülbül olmaq istəyirəm,
hər
bahar
Cıdır düzündə.
Durnalar səmadan lələk salanda
ümidlər geri dönər, arzular gerçəkləyər.
Məmləkətin dağlarında
axar sular çiçəkləyər.
Qələm dostum!
məni bu dünyaya bağlayan
min
bir ümid teli var.
Biganələr iqlimini
Novruz
tonqallarında
yandırıram hər
bahar...
lll
Mənim
yurdum, vətənim
boz qayalar yurdudu.
Araz sahili boyu
qayalar bir ordudu.
Hər qayanın üstündə
bir qartal yuvası var.
Bu gün mənim könlümdə
Məmməd Araz havası var.
Məmməd Araz havasına
oynayır sərt
qayalar.
Yüz illərin sınağından
Çıxıb bu mərd qayalar.
Qayalar, çopur qayalar,
qayalar, boz qayalar.
Qol götürüb
yallı gedir.
yenə bu yaz qayalar.
Bax, o qaya bir aslandı,
bu qaya bir toğludu.
Bir qaya Füzulidi,
bir qaya Koroğludu.
Buludlara baş vurur.
Məmməd Araz qayası.
Nurdan yoğrulub sanki
bu qayanın mayası.
İgid
qayalarımız
burda burcu-burcudu.
Lacivərd göylərə bax
–
Məmməd Araz bürcüdü.
Bir səhər çin olacaq
bizim bahar yuxumuz.
Məmməd Araz bürcünə
uçar bəyaz
ruhumuz...
lll
Uzun qış gecəsi... sərsəri rüzgar
Mənim də ömrümdən bir Araz axır.
Göyüzündə Məmməd Araz bürcü var –
Şair ruhu ordan boylanır,
baxır.
İllər ötüb keçir
ömürdən, illər,
Ürəkdə umudlar tumurcuqlayır.
Könül bu dünyadan səadət dilər,
Üfüqdə buludlar tumurcuqlayır.
Şair nəsihəti təsəllim olub,
Mən dağlara söykənmişəm əzəldən,
Hər səhər gözlərim şəfəqlə dolub,
Mən yuva qurmuşam şeirdən,
qəzəldən.
Uzun qış gecəsi... Araz boyunca
Vüqarlı qayalar, qartal qayalar.
Qayalar baş-başa, qayalar uca,
Sanki heykəlləşib bu sal qayalar.
Uzun qış gecəsi bayırda rüzgar
Masaüstü lampam oyaqdır
yenə,
Uzun qış gecəsi laləli bahar
Mənim ürəyimdə qonaqdır
yenə.
Bu gecə yuxuma girmişdi Şuşa,
Şuşanın dağları dumandı,
çəndi,
Şairin
ayağı dəyən
hər guşə
Mən uğrunda baş qoyduğum Vətəndi!!!
Yanvar, 2014
Elçin İSGƏNDƏRZADƏ
525-ci qəzet.- 2014.- 19 aprel.- S.18.