Obyektivdə İrlandiyadır və yaxud
ailəiçi faşizm
resenziya-araşdırma
Konnemara
sakinləri bir də bu cinayətə o zaman qayıdırlar
ki, Meq Folan ölür: əvvəla, trilogiya
hüdudlarında pyesdən pyesə lağım
atılır; ikincisi, məlum olur ki, qəbiristanlıqda
eksqumasiya işləri aparılmayınca, təzə meyitləri
dəfn etmək mümkünsüzdür. Ona görə
keşiş Uelş gənc oğlan Martin Hənlonu həftədə
20 funta Mik Dauda köməkçi göndərir ki, onlar
köhnə ölüləri qəbirlərdən
çıxarıb məzarlıq torpaqlarını boşaltsınlar.
Hər il bu proses adəti üzrə təkrarlanır:
adəti üzrə dəfn günündən düz 7 il
ötüşüncə meyitlər məzarlıqdan
çıxarılır. Bu olay daha adiləşib: heç
kimin sinirlərinə toxunmur, heç kimin ruhunu incitmir,
heç kimi duyğulandırmır daha.
Heç kimi - hə, Tomas Hənlonu - yox. Konnemaranın
bacarıqsız və uğursuz polisi vəziyyətdən
faydalanıb Mik Daudun köhnə "cinayəti"ni
araşdırmağı və onu suçlu bilib cəzalandırmağı,
rütbəcə yüksəlməyi planlayır. Nədən
ki, bu vaxt Mikin arvadı da eksqumasiya olunacaq
və onu yenidən ekspertizaya göndərmək imkanı
yaranacaq... Deməli, Mik Daudun arvadı 7 il bundan öncə
basdırılıb və Tomas bilir ki, Mik bu dəfə
artıq öz arvadının qafasını çəkic
altına qoyub "əzişdirmək" məcburiyyətilə
qarşılaşacaq: bu da öz növbəsində onun
emosional-psixi vəziyyətini gərginləşdirəcək.
Tomas Hənlon
üçün nə əla şərait!
Beləliklə,
detektiv səciyyəli oyun başlayır: amma nə
"qatil" qaçır, nə də polis onu tutuqlaya bilir.
Akyor Qurban İsmayılovun Mik Daudu biraz dəyyusdur, biraz
canidir, bir az Hamletdir, bir az filosofdur, bir az əhlikefdir.
Amma ən əsası budur ki, o, tənhadır.
Qurbanın Mik Daudu başqalarına yalnız
dözür və yalnız ona görə dözür ki, tək
qalmasın. Düzü, bu adam
danışsa da, söhbət eləsə də,
özünü ünsiyyətsizliyə məhkum edib:
çünki daim öz dərdi, öz şübhələrilə
əlləşir. Elə bu üzdən də
Mik Daud üçün heç bir əhəmiyyəti,
heç bir önəmi yoxdur ki, qoca, şişman, çərənçi
və qeybətcil Merriconni ona baş çəkməyə gəlir,
ya, sadəcə, araq içməyə.
Merriconni də tənha, kimsəsiz bir qadındır və
mən bu rolu aktrisa Naibə Allahverdiyevanın ən peşəkar
səhnə işlərindən biri kimi qavradım. Nədən
ki, aktrisa bir anlığa da olsun, rolun partiturasından kənara
çıxıb öz imkanlarını sərgiləməyə
çalışmır, personajın pyesdəki
missiyasını öz milli oyun koloriti ilə kölgələmir,
şişmanlığı, qeybətcilliyi azərbaycanlılaşdırmır,
bacardıqca xəsis qrafik cizgilərlə kifayətlənir.
Bəlkə də N.Allahverdiyevanın təqdimatında
Merriconni həmin yeganə adamdır ki, Mik Daudun
yaşadığı qəzanın həqiqətini tam bilir və
bəlkə də Mik Daud elə buna görə onu evindən
qovmur, məcburən də olsa, onunla çənə
döyür.
Naibə Allahverdiyeva tamaşanın finalını elə
oynayır ki, guya əsl həqiqət ona axıracan bəllidir. Aktrisanın
Merriconnisi final epizodunda o qədər qəti və inamlı
danışır ki, Mik Daudun öz arvadının qatili
olduğuna heç kimdə şübhə yeri saxlamır.
Halbuki onun bu nəticəsi qeybətcil
qocanın fantaziyasından başqa bir şey deyil. Buna görə aktrisa son məqamda da Mik Daudun
günahsız olmaq şansını onun əlindən
almamalıdır. Nədən ki, Martin Mak Donahın dramaturgiyasında
heç nəyə birbaşa cavab yoxdur: hər şey
gümandır və bu güman yaşantılar
ilğımı ilə gerçəklik arasında saat kəfkiri
kimi yellənməkdədir.
Tamaşada
Mik Daudla Martinin, daha doğrusu, Qurban İsmayılovla Manaf
Dadaşovun tandemi əla alınıb: hər ikisi ifa
texnikası baxımından və rol partiturasının tələbinə
görə yetərincə fərqli, kontrastlı oyun sərgiləyir
səhnədə. Manafın arıq, sısqa, caydaq Martini
yeniyetmədir, çox yüngüldür, çox
axmaqdır, çox zəvzəkdir; istəyir ki, kişilər
dünyasına adlayıb keçsin, kişilər
dünyasında özünü təsdiqləsin; bu üzdən
də aramsız danışır, dilinə nə gəldi
danışır. Qurbanın Mik Daudu isə çox
qapalıdır, çox gərgindir, çox narahatdır və hələm-hələm
ünsiyyətə getmir. Bax, bu ikisi bir-birinə
öcəşə-öcəşə, bir-birini incidə-incidə,
ölənəcən içə-içə sonucda təmas
nöqtəsi bula bilirlər. Avtomobil qəzasında və
hətta bəlkə də Mik Daudun (o, sanki nədəsə əmin
olmaqdan ötrü 7 il bundan öncəki qəzanı
bir də təkrarlamağa cəhd edir) zərbəsindən
yaralanıb qana bulaşmış Martin onu satmır: demir ki,
bunu o, törətdi. Hərçənd bu hadisə
də müəmma olaraq qalır. Bilinmir
ki, konkret nə vadar elədi Mik Daudu bu addımı atmağa?
Mümkün ki, o, şayələrdən bezib, tənhalıqdan
bezib hər şeyə Tomas Həlonun əliylə bir nöqtə
qoymaq, suçlu olmaya-olmaya cinayəti boynuna götürüb
tutuqlanmaq, ağızları birdəfəlik qapatmaq fikrindədir...
Amma bu da fərziyyələr sırasından olan bir
düşüncədir...
Bəs
niyə Martin Mik Daudu heç nədə
suçlandırmadı:
... ona görə ki, lülqənbər olub
heç nə xatırlamırdı;
... ona görə ki, ləyaqətli bir kişi
olduğunu sübut etməyə çalışırdı;
... ona görə ki, qardaşı Tomas Hənlondan
öc almaq istəyirdi;
... ona görə ki, Mikin arvadının kəlləsində
Tomasın necə çat yaratdığını öz
gözləri ilə görmüşdü...
Lakin bununla belə Martin Manafın yozumunda Konnemaranın
tineycer-təlxəyi kimi öz səhnə həllini
tapıb.
Tamaşada onun əntiqə qara pariki var: bu parik və
Manafın rok-n-roll silkələnməsi üslubunda davranış manerası
Martini küləkdə tərpənən bağ oyuğuna
oxşadır. Bu isə tamaşanın çox
ciddi dramatik hadisələrinin yumor, zarafat kontrapuktuna
çevrilir.
Mister Yan Liza və Mayklla birgə tamaşada əsl
kinofilm fraqmenti kimi baxılan bir məzarlıq səhnəsi
qurublar. Dekorlar və səhnə planşeti o tövr
işıqlandırılıb ki, gözönündə gecə
qəbiristanlığının real mənzərəsi peyda
olur sanki. İri
məzar daşları, qazınan torpağın
xırçıltısı və üç nəfərin
- Mik Daudun, Martinin və Tomasın söhbət-mübahisəsi
haradasa Hamletdən sitat kimi qavranılır.
Hərçənd
burada assosasiyalar məni birdən-birə ayrı səmtə
apardı... Nədənsə Nuri Bilgə
Ceylanın "Üç meymun" filmi düşdü
yadıma. Bunlara da "Konnemara
meymunları" demək mümkünmü?
Atmosferi gərginləşdirən Tomas Hənlonun
iddiasıdır. Lakin bu iddiaya gerçək motivlərdən başqa
"Makmillan və arvadı" serialının qəhrəmanına bənzəmək
istəyi də pərçimlənib. 1971-76-cı illərdə,
yəni ard-arda 6 mövsüm ərzində "Makmillan və
arvadı" serialı Amerika Birləşik Dövlətlərinin
ən reytinqli teleseriallarından biri olub: burada polis və onun
yelbeyin arvadının detektiv macəralarından söhbət
gedirmiş və görünür, Tomas Hənlon da bu
serialın aludə seyrçisi imiş... Əbəs
deyil ki, Martin qardaşı Toması dəqiqəbir
"Makmillan və arvadı" teleserialını
xatırlatmaqla qıcıqlandırıb ələ salır.
Çünki orada Makmillan ən dolaşıq cinayətlərin
izinə düşüb onların düyünlərini bir-bir
açırmış... İndi də Tomas belə bir cəhddə
bulunub Mik Daudun qatil olduğunu sübut etmək
üçün çabalayır...
Vüqar
Məmmədəliyevin Toması fiziki cəhətdən
güclüdür, buğa kimidir; içində isə
zavallı və fağırdır; sinəgirdir, zaman-zaman
boğazına dərman fısqırtmasa, nəfəs ala bilməz;
rəftarlarında inamlı adam təəssüratı
bağışlamır. Niyəsi də bu ki, həmişə
uğursuzluğun məngənəsində girinc olub qalıb
və həmişə bir natamamlıq kompleksi yaşayıb.
Bunun səbəbi təkcə Tomasda deyil, Konnemara kəndindədir,
Lineyn vilayətindədir, İrlandiya ölkəsindədir...
və hamıdadır... və Konnemarada yaşaya-yaşaya
bundan artıq polis olmaq olmaz... və Konnemarada
yaşaya-yaşaya bundan artıq diri olmaq olmaz... Çünki Konnemarada təkcə ölülər
yox, bütün arzular da basdırılıb. Deməli, bütün ümidlər də
çoxdan ölüb. Arzular olmayan yerdə
isə həmişə tənhalıqdır. Tənhalıq ünsiyyətsizlikdən deyil,
ümidsizlikdən doğulur.
Tomas Hənlon da son ümidini məzarlıqda axtarıb
tapa bilmədi.
Mik Daudun "cinayət"ini sübut etmək
mümkün olmadı. Hərçənd
bu fakt Konnemara kəndinin Hamletini tənhalıqdan və
şübhələrdən qurtarmadı. Tomas
Hənlon bir daha uduzdu, bir daha özünü camaat arasında
biabır elədi. Ancaq buna rəğmən o,
"Konnemarada bir kəllə" və "Yalqız Qərb"
pyeslərində personajların əməllərini motivləşdirən
mühüm bir subyekt kimi özünü tanıtdı...
"YALQIZ
QƏRB"İN YALQIZ KEŞİŞİ VƏ YA
QARDAŞLAR KORRİDASI
"Yalqız
Qərb" pyesi "Lineyn trilogiyası"nın
kinematoqrafik diskursuna uyğun "Vəhşi Qərb" kimi
də çözülə bilər məncə...
Niyə də
yox?..
Məgər tamaşa ondan başlamır ki, Koulmən
Konnor atasını gülləylə vurub öldürüb?
Məgər atasının dəfnindən dönən
qardaşlar bir-birilə it kimi boğuşmurlar?
Məgər
məhz dedi-qodulara, şayələrə istinadən Balin
Konnor qatil adamlarla, yəni arvadını balta ilə gəbərtmiş
Mik Daudla, anasının beynini maşa ilə əzmiş Morin
Folanla danışdığı üçün
keşiş Uelşi ittiham eləmir? Bu
ölümlərin səbəbini müqəddəs atanın
moizələrində axtarmır?
Məgər keşiş Uelşin özü "bu necə
şəhərdir ki, qardaşlar dalaşır, qızlar
qapı-qapı araq satır, iki lənətə gəlmiş
qatil isə azadlıqdadır" deyib də təəccüblənmir?
Yalqızlıq
vəhşilikdən törəyir, yoxsa vəhşilik
yalqızlıqdan?..
"Lineyn
trilogiyası"nı, əslində, "Qardaşlar
trilogiyası" da adlandırmaq mümkün... lap
"Qardaşlar korridası" da...
Martin MakDonah "Lineyn vilayətinin gözəllik
kraliçası" pyesinin remarkasında yazır ki, divarda
Con və Robert Kennedinin çərçivəli şəkli
asılıb.
Hərçənd tamaşada bu yoxdur.
Mister Yan imtina edib bu şəkildən... Özü bilər...
Hərçənd mənim fikrimcə, nahaq... Çünki
həmin şəkil pyesin əsas "qardaşlar"
leytmotivinin simvolik-vizual gerçəkliyidir.
Nədən
ki, Pato ilə Rey Duli qardaşdırlar, Martinlə Tomas Hənlon,
Koulmənlə də Balin Konnor...
Trilogiya
isə tənhalıq haqqındadır...
"Yaxşı
şey olsaydı, Allah özünə qardaş yaradardı"...
mən bu məsəli kimdənsə eşitmişəm; amma
isnad verə bilməyəcəyəm...
Habili
qardaşı Qabil öldürmədimi?..
"Qardaş
yaxşı şeydi dostluğu olsa"...
Bəs
birdən olmadı: onda nə olacaq?..
Heç
nə, müharibə: ya açıq, ya gizlin... o bunu, bu da
onu öldürməyə qalxacaq...
Qardaşlar
həmişə ayırd eləməyə
çalışırlar ki, üstün kimdir... birinci
kimdir... lider kimdir...
Ancaq biz
insanıq, vəhşi yox: konsensusa gələ bilirik, instinkti
ağılla cilovlayırıq...
Balinlə
Koulmən də vaxtaşırı, hər dəfə öz
münasibətlərini aydınlaşdıranda bir-birinə
sataşırlar, nə ki təhqir, həqarət var,
hamısını deyirlər bir-birinə; doymurlar, daha betərlərini
tapıb söyləyirlər: söylədikcə
qızışırlar; qızışdıqca bir-birinin
sinirlərini dartıb çimdikləyirlər; çimdiklədikcə
coşurlar; coşduqca əlbəyaxa olub yerlə
süpürrəşirlər...
Rejissor bu
mizanları yavaşıdılmış kinokadrlar kimi göstərir
bizə... Asta-asta, ustufca Koulmənlə (Vüsal Mehrəliyev)
Balin (Rasim Cəfərov) tutaşırlar, bir-birini
çırpırlar, döşəmədə belədən-belə
fırlanırlar, elədən-elə... Hətta
bir gün elə olur ki, keşiş Uelş (Anar Səfiyev)
qardaşları ayırmaq üçün əlini qaynar
qazanın içinə soxub yandırır və öz
bağırtısı ilə onları susdurur.
Hətta
qardaşlar da bir-birilə faşistcəsinə davrana bilərlər...
Bakı kəndlərində
dəfələrlə olub ki, iki qardaş bir-birini bir göyərçindən
ötrü bıçaqlayıb... ki, yaxşısı onda
yox, məndə olsun...
Azərbaycanın
bölgələrində o qədər qardaş bir-birini
baltalayıb torpağa görə... ki, vərəsə
payı mənə çatsın, ona yox...
İnsanların
həmişəmi missionerlərə ehtiyacı olacaq?.. Yəni insan heç ağıllanmır?..
Eqoizm
öz eqosuna olan sevgi bolluğudur: bu sevgi o sevgidir ki, səni
dünya ilə və hamı ilə düşmən edir...
Çünki sən eqoizmə yoluxanda özündən
savayı heç kəsi bəyənmirsən... bəyənmirsən
deyə sevə bilmirsən... Sevə bilmirsən deyə daim
çəkişirsən...
Eqoizm özünüqoruma instinktinin toplum
variantıdır.
Qardaşlar
öz eqoları ucbatından bir-birinə qənim kəsilirlər:
eqolar ünsiyyəti çətinləşdirir, tənhalığı
gücləndirir.
Vəhşi
Qərb eqoist Qərbdir; ona görə yalqızdır!
Qəhrəmanlıq
isə başqasını xilas etməkdir: başqasını
xilas eləyəndə sən insan olduğunu təsdiqləyirsən.
"Yalqız Qərb"in qəhrəmanı
keşişdir: amma keşiş məğlub qəhrəmandır.
Uelş/Uolş ata, hamı onun adını səhv salıb
iki formada deyir, aktyor Anar Səfiyevin ifasında, digərlərinə
nisbətən, daha çox avropalıdır, daha çox
irlanddır, daha çox xristiandır. Ancaq keşiş öz
missiyasını yerinə yetirə bilmir bu vilayətdə:
heç kim xristian dəyərlərilə
yaşayıb sevmir öz yaxınını, öz
doğmasını... İsa Məsih öyüdü real həyatda
heç cür gerçəkləşmir, insanların əməllərinə
sirayət eləmir... Yaxın öz yaxınını sevə
bilmir, handa qalsın özgəsini... Keşiş
narahatdır... Keşiş çarəsizdir... və məcburdur...
özündə və başqalarında nəyisə dəyişməyə...
Elə bu
an səs yayılır ki, bəs Tomas Hənlon da intihar eləyib,
özünü göldə boğub öldürüb...
Dözmədi!
Kimə?
Özünə? Əfəlliyinə?
Konnemara camaatına? Mik Dauda?
Dözmədi!
Nəyə? Şəraitə? Şayələrə?
Martin Hənlonun zarafatlarına? Uğursuzluğa?
Bilinmir.
Bilinən o olur ki, Tomas Hənlonun sui-qəsdi
hamını sarsıdır: sən demə, o, hələ
insanlığını itirməyibmiş... Bəzən
bunu insanlara sübut etmək üçün ölmək
lazım gəlir.
Evdən
qəbiristanlığa qədər olan məsafə və əksinə;
Lineyn sakinlərinin əsas məşğuliyyəti:
basdırmaq və yaşamaq, yaşamaq və
basdırılmaq... Nə qədər ki yolu
özün gedirsən, qayıdırsan; elə ki səni
çiyində aparırlar, daha geri götürmürlər.
İntihar eləyəndə isə sən məzarlıq
kamikadzesi olursan.
Koulmənlə
Balin isə heç nəyi bir-birinə sübut eləyə
bilmirlər, heç nəyi bölüşə bilmirlər:
hətta bədbəxt Tomasın dəfni, qısa müddətə
də olsa belə, onların qarşılıqlı nifrətinin
üstünü pərdələmir. Səhnədə Koulmən
və Balin münasibətləri Vüsal Mehrəliyevlə
Rasim Cəfərovun bir aktyor fristaylı kimi oynanılır: hər
ikisi ləzzət ala-ala, haradasa repə yaxın bir dinamikada
ifa eləyir öz rolunu; fakturaca da dekorativ fonla əla
uyuşurlar; kostyumlar da əyinlərinə əla oturur; elə
bil "vestern" janrında çəkilən filmin
pavilyonunda işləyirlər, çox rahat, sərbəst
işləyirlər... və düzgün tonallıqda işləyirlər,
ciddiliklə zarafatın sərhəddini dəfələrlə
pozub ordan bura, burdan da ora adalayırlar... Vüsalın Koulməni
bir az vecsizdir, bir az cığaldır, bir
az ərköyündür, bir az özbaşınadır və
arıq Balindən bir az daha canlıdır. Rasimin Balin Konnoru
isə evin bütün yükünü boynuna götürmüş
, özündən razı, yorğanına görə
ayağını uzadan bir tipdir. Qardaşların hər ikisi
bir-birinin sözünə, hərəkətinə
qarşı aşırı həssasdır; heç nə
qulaq ardına vurulmur və partlayış hər bir an gözlənilir.
Çünki
onlar da bir-birinə dözür və dözməyə məcburdurlar...
çünki tənhadırlar...
Tomasın dəfnindən Koulmən evə tez
qayıdır.
Görür ki, Balinin yenicə aldığı
qaz plitəsi orta divarın tən ortasında, buxarının
önündədir. Məqamıdır, qoy, deyim: səhnə
dizaynında yeganə predmetdir ki, yeri düzgün
tapılmayıb; rəng baxımından da uğurlu həll
deyil məncə... Qaz plitəsi səhnəyə
çıxarılan kimi aktyorların davranış məkanı
həməncə kiçilir, balacalaşır sanki... dekorativ
fon çirklənir...
Koulmən
məhz bu qaz plitəsində Balinin fiqurlarını
yandıracaq... Balin keşiş Uelşlə dəfndən
dönüncə qoxunu hiss edəcək və hər şeyi
anlayacaq... anlayacaq ki, bu yaramazlıq Koulmənin işidir... və
başlanacaq... Koulmən Balin "korridası"...
Keşiş də əlini elə buradaca qaynar qazana soxub
bağıracaq... və gedəcək... gedəcək
ölümünə doğru... Tomasın intihar elədiyi
göldə intihar eləyəcək... və intihar eləməmişdən
öncə qardaşlara məktub yazacaq... yazacaq ki, uğursuz
keşişdir... yazacaq ki, heç bir nəsihətinin indiyə
qədər heç kimə faydası olmayıb... yazacaq ki, o
öz ruhunu onların bir-birini sevməsi xatirinə mərcə
qoyur...
Keşiş
də yalqız idi Qərbdə... Tomas Hənlon kimi...
İntihar elədi ki, xilas olsun... İntihar elədi ki, xilas eləsin...
İntihar elədi ki, heç olmasa bircə dəfə
öz gözlərində yüksəlsin. İntihar elədi
ki, mənəvi gücünü göstərsin başqalarına...
Uğursuzluq odur ki, sən lazımsızsan... Lazımsız nəsnə
zibil sayılır və tullanılır... İnsan bu
lazımsızlığını duyanda həyatdan
özü gedir ki, ona zibil qismində baxmasınlar...
Çoxları isə heç vədə bunu anlamayacaq...
İntihar həmişə xəbərdarlıqdır.
Bizsə
bunu dəlilik adlandırıb özümüzün hələ
də ağıllı qaldığına təəccüblənirik...
Bu məktubu
da araq satan qız - Qörlin, keşiş Uelşə aşiq
17 yaşlı Qörlin, ölümündən öncə
onunla danışmış Qörlin, ərköyünsov, dəcəl
və hörükləri qəşəng Qörlin (Nigar Məmmədova)
qardaşlara gətirəcək və qardaşlar
barışıq elan edib qarşılıqlı etiraflarda
bulunacaqlar ki, bəs vaxtilə mən səni bu sayaq
incitmişəm, üzmüşəm, sən də məni
bu sayaq... Artacaq bu etirafların sayı, getdikcə
çoxalacaq və məlum olacaq ki, bu qardaşların ikisi də
sadizmə, işgəncəyə meyllidir... onlar hətta
etiraflarını söyləyəndə belə
çalışırlar ki, bir-birini ağrıtsınlar,
bir-birinin yarasına duz bassınlar... və bu etiraflar da sonucda
ona gətirib çıxaracaq ki, Koulmən tüfəngi
götürüb Balinin təzəcə gətirdiyi yeni
fiqurları onun gözü önündəcə qıracaq,
aldığı qaz plitəsini güllə ilə vurub
dağıdacaq və tüfəngi Balin qamarlayınca mənzildən
qaçıb gedəcək... Qardaşına çata bilməyən
Balin isə geri dönəcək... hirsindən
alışqanı tutub Uelşin məktubunu odlayacaq, amma
ürək eləməyəcək sonacan yandırsın,
alovu söndürəcək və məktubun
mucullanmamış parçasını götürüb yenidən
çarmıxdan asacaq...
Hələ
ümid var...
Ümid
var ki, keşiş Uelş mərcdə udacaq və onu cəhənnəm
işgəncələri gözləmir...
Cəhənnəm faşizmdir, yoxsa faşizm - cəhənnəm?
Bəzən
adiliyin özü faşizmdən də betər olur...
Hərdən adama elə gəlir ki, qardaşlar oynaqlaşırlar, zarafatlaşırlar; cavanlıq eləyirlər; amma bir də görürsən ki, "hənək-hənək axırı oldu dəyənək"... və hər şey qəfildən ciddiləşdi. Mister Yan trilogiyanın üçüncü oyununu həqiqətin zarafatı, zarafatın həqiqəti, cəhənnəmin adiliyi, adiliyin cəhənnəmi üzərində qurub. Yaşamaq istəyirsənsə, həyata dözməlisən... Dözmək üçün gərək özünə də, dünyaya da zarafatla yanaşmağı bacarasan... Ona görə də bu dramatik hadisələr seyrçinin üzərinə çöküb onu əzmir, incitmir, əksinə, bu personajlara qarşı onda bir mərhəmət, bir iltifat oyadır.
Bilirsiniz Balin qardaşını niyə satmamışdı, niyə deməmişdi ki, atasını Koulmən öldürüb? Çünki istəmirdi tənha qalsın... qorxurdu tənha qalmaqdan... qorxurdu tənhalığın cəhənnəmindən...
Yalqızlıq içində yaşamaq istəmirsənsə, eqonun hər şeyə sahib olmaq iddiasından qurtulmalısan... Bundan qurtulanda faşizmdən qurtulursan, toplumu müharibəyə sürükləməkdən qurtulursan...
Gedin və baxın bu tamaşaya... Və... bundan
sonra... həmişə...
TEATRA
BİR SALAM VERİN
Gənc
Tamaşaçılar Teatrına bir salam
verin: çünki sabahın teatr seyrçisi bu gün orda. "Lineyn trilogiyası" proyekti də heç əbəsdən
bu teatrda gerçəkləşməyib. Nədən
ki, Gənc Tamaşaçılar Teatrı getdikcə daha
çox XXI yüzilin teatrına doğru addımlayır, əsl
gənclik teatrına çevrilir, sanki dərin bir yuxudan
ayılıb dünyaya sarı boylanır. Azərbaycanın
çağdaş teatr məkanı
içrə məhz Gənc Tamaşaçılar
Teatrında elə sənət hadisələri yaşanır
ki, bu hadisələrin hədəfi birbaşa uğur deyil,
respublikada teatr situasiyasını
yaxşılaşdırmaqdır, teatrı yeni sənət
qavrayışı səviyyəsinə yüksəltməkdir,
yeni teatr bilgilərini kollektivə aşılamaqdır, teatr mədəniyyətinə
bir dirilik suyu damızdırmaqdır. Üç fərqli teatrın
aktyor truppası Gənc Tamaşaçılar Teatrında bir
araya gələndən sonra bu teatrda keyfiyyətcə yeni,
çox mobil, çox istedadlı və çox cavan bir aktyor
kollektivi formalaşıb; elə aktyor kollektivi ki, basma
kağızı kimi hər cür təzəliyi çəkib
özünə hopdurur. Mister Yanın quruluşunda "Lineyn
trilogiyası" da Gənc Tamaşaçılar
Teatrının bədii imkanlarının nümayişi
baxımından önəmli bir tamaşa oldu və onları
dünyaya daha açıq olmağa, yeniliyə münasibətdə
daha elastik olmağa, daha cəsarətli, daha inadcıl
olmağa, XX əsrin teatr estetikasından, dünənin
teatrından, dünənki teatr dəbindən, dünənin
mövzularından daha intensiv uzaqlaşmağa səslədi,
müasir teatr dilinə yaxınlaşdırdı. Ona görə
vaxt tapanda, öz müasirlərinizin yaşantılarından
xəbər tutmaq istəyəndə gəlib də
TEATRA
BİR SALAM VERİN!!!
Aydın Talıbzadə
525-ci qəzet.- 2014.-
24 aprel.- S.7.