Mərdliyin profilləri
1936-cı ildə Cek Harvardda öz ilk ilinə başladı, orada qardaşı Co artıq tələbə idi. Co kimi Cek də futbol oynayırdı. Qardaşının atletizmi onda yox idi, lakin qətiyyətliliyin və inadkarlığın güclü resurslarına malik idi. Bədbəxtlikdən bir gün oynayanda onun çiynindəki disk sındı – bu xətər qalan bütün həyatı boyu onu cana yığdı.
Sonralar, 1937-ci ildə mister Kennedi Birləşmiş Ştatların İngiltərədəki səfiri təyin olundu və Harvardda qalan Co və Cekdən başqa ailəsinin bütün üzvləri ilə birlikdə ora köçdü. Atasının işinə görə Cek Avropa siyasəti və dünya işləri ilə daha çox maraqlanmağa başladı. Yayda İngiltərəyə və Avropanın digər ölkələrinə səfər edəndən sonra Cek Harvardda tarix və idarəetmə barədəki bilikləri daha böyük həvəslə öyrənməyə və cari hadisələri izləməyə can atırdı.
Co və Cek İngiltərədəki atalarından dəfələrlə məktublar alırdı, bu məktublarda atası onlara münaqişələri və gərginlikləri qiymətləndirməklə yanaşı, ən son yeniliklər barədə məlumat verirdi, hər kəs qorxurdu ki, tezliklə bütöv ölçüdəki müharibə partlayışı baş verəcəkdir. 1939-cu ildə almanlar Polşaya müdaxilə edəndə Cek qərara aldı ki, öz böyüklərinə tezis yazıb göndərsin ki, niyə Böyük Britaniya Almaniya ilə müharibəyə hazır olmamışdır. Tezis “Niyə İngiltərə yatır” adı altında nəşr edildi. Kitab bestsellərə (daha yaxşı satılana – tərcüməçi) çevrildi.
1948-ci ilin iyununda Cek Harvardda təhsilini başa vurdu. Atası ona Londondan kabel
teleqramı göndərdi: Sənin haqqında mən həmişə
iki şeyi bilmişəm, biri odur ki, sən fərasətlisən,
ikincisi odur ki, atanın sevdiyi modabaz oğlansan.
İkinci
Dünya müharibəsi və siyasətdəki gələcək
Co və
Cekin hər ikisi donanmada xidmətə girdilər: Co Avropaya
göndərilən təyyarəçi idi, Cek isə patrul
torpedo qayığının (PT-109) komandiri kimi Sakit okeana
yollandı. Leytenant Con F.Kennedi on iki nəfərdən ibarət
komandaya malik idi, onların vəzifəsi yapon gəmilərinin
öz əsgərlərinə ərzaq və sursat gətirməsinin
qarşısını almaq idi. 1943-cü ilin 2
avqustunun qaranlıq gecəsində leytenant Kennedinin
komandası sularda patrulluq edirdi, gördükləri ilk
düşmən gəmisini batırmağa hazır idi. Qəflətən, olduqca qəfildən – yapon eskadra
minadaşıyıcısı meydana çıxdı.
Gəmi bütün sürəti ilə
üzürdü... düz onların üstünə gəlirdi. Leytenant Kennedi
sükanı tutub çalışdı ki, onun yolundan kənara
çıxsın. Çox iri yapon hərb
gəmisi ancaq PT-109-u taran edib, onu iki yerə parçaladı
və Kennedinin adamlarından ikisini öldürdü. Digərləri alova bürünmüş öz
qayıqlarından suya tullandılar. Leytenant
Kennedi döyüş zonasındakı zərbədən
yenidən zəif çiynini yaraladı. Komanda
üzvlərindən biri olan Patrik Makmahon üzünün və
əllərinin dəhşətli yanmasından əziyyət
çəkirdi və yaşamaqdan imtina etməyə hazır
idi. Qaranlıqda leytenant Kennedi əmr verdi
ki, onu tapsınlar və digər sağ qalanlarla birlikdə
dartıb gətirsinlər, o, qayığın üzən
qalıqlarından asılı qalmışdı.
Günəş boylananda leytenant Kennedi öz
adamlarını bir neçə mil aralıda olan kiçik
adaya tərəf apardı. Özünün
yaralı olmasına baxmayaraq, leytenant Kennedi Patrik Makmahonu
dartıb sahilə çıxara bildi, Makmahonun xilas köynəyinin
bağı onun dişləri arasında
sıxılmışdı. Altı gün sonra iki yerli
ada sakini onları tapdı, onlar Cekin kokos qozunun
qabığının bir hissəsində nəqş etdiyi xəbəri
almışdılar: On bir sağdır, yerli sakin mövqeyi və Nauro
adasının riflərini bilir. Kennedi. Sonrakı günü PT-109-un komandası xilas edildi.
Cek vətənə dönəndə öz
liderliyinə və igidliyinə görə Donanma və Dəniz
Korpusu medalı ilə mükafatlandırıldı. Müharibə nəhayət başa çatanda sənəti
seçmək vaxtı gəlib çatdı. O, müəllim
və ya yazıçı olmaq istəyirdi, lakin onun
qardaşının faciəli ölümü (Conun təyyarəsi
İngilis Kanalı (La-Manş boğazı – tərcüməçi)
üzərində gizli, yüksək təhlükəli
missiyanı yerinə yetirərkən partlamışdı)
Ceki məcbur etdi ki, öz planlarını dəyişsin.
Atası gələcəyi barədə onunla ciddi söhbətlər
aparırdı, bütövlükdə Ceki onun ailəsinin
iftixarı olmağa inandırdı və Cek Massaçusetsin
on birinci Konqress mahalında yer tutmaq üçün
mübarizəyə başladı – eyni mahalı bir dəfə
onun babası, Qəşəng Fits təmsil etmişdi, ondan sonra
indi o, öz namizədliyini irəli sürürdü. Cek 1946-cı ildə bu yeri əldə etməklə
qalib gəldi.
İllər
keçdikcə Demokrat Con F.Kennedi üç müddət
(altı il) Nümayəndələr
Palatasında xidmət etdi. 1952-ci ildə o, Henri
Kabet Loc-Kiçiyə müxalif olmaqla Birləşmiş Ştatlar
Senatındakı yer uğrunda mübarizə apardı.
Respublikaçıların Prezidentliyə namizədi Duayt
D.Eyzenhauer 1952-ci il seçkisində
Massaçusetsdə 209.000 min artıq səs topladı. Buna baxmayaraq, Kennedi Locu 70.000 min artıq səslə
məğlub etdi. Özünün
seçilməsindən qısa müddət sonra otuz altı
yaşlı Senator “Washington Times-Herald” qəzetinin reportyoru və
fotoqrafı, iyirmi dörd yaşlı Jaklin Buvyeyə evləndi.
Senatda Kennedi Əmək Təşkilatçıları
Komitəsinin üzvü kimi özünə ad qazandı, bu
komitə həmkarlar ittifaqlarını təhqiq edirdi. Komitənin
müşaviri, qardaşı Robertlə birlikdə o, əməkçi
liderlərin əleyhinə, bura yük maşınları
sürücülərinin həmkarlar ittifaqından Cimmi Hoffa
da daxil idi, dramatik arqumentlər irəli sürdü. O, həmçinin
özünü 1956-cı ildəki Çikaqo milli
qurultayında da fərqləndirdi, burada o, Edlay Stivensonun namizəd
göstərilməsi üçün çıxış
etdi.
Senator Kennediyə onun çiyni yenidən sərt
narahatlıq göstərirdi və onu iki cərrahiyyə əməliyyatına
getməyə məcbur etdi. Sağalan vaxt Birləşmiş
Ştatların səkkiz Senatoru barədə kitab yazdı,
onlar millətin tarixinin həlledici dövrlərində öz
seçicilərinin istəklərinin əksinə prinsipial
mövqe tutmuşdular və bəzi səbəblərə
görə milli maraq naminə öz karyeraları ilə
xudahafizləşmişdilər. “Mərdlik
profilləri” kitabı 1956-cı ildə nəşr
olunmuşdu, bu kitab bestsellərə çevrildi və 1957-ci
ildə tərcümeyi-hal bölməsi üzrə Pulitser
mükafatına layiq görüldü. Elə həmin il Kennedinin ilk uşağı, Kerolayn anadan
oldu.
Con
F.Kennedinin populyarlığı böyüməkdə davam
edirdi, o, Vitse-Prezidentliyə namizəd
göstərilməyə yaxın idi. Namizədliyi
itirdikdə, Kennedi qərara aldı ki, sonrakı seçkidə
Prezidentlik uğrunda mübarizəyə başlasın.
O, uzun saatlar ərzində işləyirdi və uikend vaxtı
(həftənin sonunun istirahət günlərində – tərcüməçi)
bütün Birləşmiş Ştatları
dolaşırdı. 13 iyul 1960-cı ildə
Demokratik partiya onu Prezidentliyə namizəd irəli
sürdü. Kennedi Texasdan olan Senator Lindon
B.Consondan xahiş etdi ki, onunla birlikdə Vitse-Prezidentlik
uğrunda mübarizəyə başlasın. 8 noyabr 1960-cı ildəki ümumi seçkidə
Riçard M.Niksona çox yaxın gedən bir yarışda
qalib gəldi. Qırx üç yaşında o,
Prezident seçilən ən gənc adam və
ilk katolik idi. Öz inauqurasiyasından əvvəl
onun ikinci uşağı, Con-Kiçik anadan oldu.
Con
F.Kennedi – Birləşmiş Ştatların 35-ci Prezidentidir
Con F.Kennedi 20 yanvar 1961-ci ildə 35-ci prezident kimi and
içdi. Öz inauqurasiya çıxışında o,
bütün Amerikanların fəal vətəndaşlar
olması lüzumu barədə danışdı.
“Soruşma ki, sənin ölkən sənin üçün nə
etmişdir, soruş ki, sən özün ölkən
üçün nə edə bilərsən” – o, dedi. O, həmçinin
bütün dünya millətlərindən xahiş etdi ki,
özünün adlandırdığı “insanın ümumi
düşmənləri: tiraniya, yoxsulluq, xəstəlik və
müharibənin özünə” qarşı birlikdə
mübarizə aparmağa qoşulsunlar.
Prezident Kennedi uzun saatlar boyu işləyirdi, saat yeddidə
qalxır və gecə yarısına yaxın, bəzən hətta
daha gec istirahətə yollanırdı. O, səhər yeməyi
vaxtı altı qəzeti oxuyurdu, bütün gün ərzində
mühüm adamlarla görüşürdü və öz
müşavirlərinin məlumatlarını öyrənirdi.
Ağ Ev Prezidentin diqqətinin mərkəzi olmasına
baxmayaraq, əyləncə yerinə bənzəyirdi; Kerolayn və
Con-Kiçik altmış ildən çox bir müddət ərzində
Ağ Evdə yaşayan ən gənc “ilk uşaqlar” idilər.
Əlbəttə, burada məktəbəqədər tərbiyə
də, üzmək üçün hovuz da və Ağ Evin
çəmənliyində üç ev
var idi – prezident Kennedi ölkədə ən məşğul
adam olmasına baxmayaraq, gülməyə və öz
uşaqları ilə oynamağa vaxt tapırdı.
Ağ Evin bərpasında missis Kennedinin tarixi rolu
vardır. Onun incəsənəti dəstəkləməsi, səfir
kimi səfərləri, arvad və ana kimi ictimai rolu tezliklə
Amerikanların və bütün dünyadakı vətəndaşların
ürəyini əsir etdi. Ağ Evin bərpası
başa çatanda o, CBS televiziyasının teleturunda, 1962-ci
ilin fevralında əlli milyondan artıq Amerikalının
qonağı oldu. Bu tur elə yaxşı qəbul
edilmişdi ki, Televiziya Sənəti və Elmi Akademiyası
missis Kennediyə nailiyyətinə görə Qubernator
mükafatı verdi.
Prezidentin özü də televiziyadan yaxşı istifadə
edirdi. Faktiki olaraq o, ilk Prezident idi ki, televiziya vasitəsilə
birbaşa Amerikan xalqına müraciət etmişdi. Heç bir digər Prezident canlı televiziya mətbuat
konfransları keçirməmişdi; 1963-cü ilin
noyabrınadək Prezident Kennedi belə altmış dörd
çıxış etmişdi. Öz inauqurasiyasına
bir həftədən az qalanda onun ilk
çıxışına təqribən altmış beş
milyon adam tamaşa etmişdi.
Vəzifədə
olan dövr ərzində Prezident çox məsələlərə
görə narahat olurdu, bunlardan biri Cənubdakı seqreqasiya
(zəncilərin və digər rəngli xalqların ABŞ-da
ağlardan ayrılması barədə irqçi siyasət,
onların bir evdə, hətta şəhərin
ayrı-ayrı hissələrində ağlarla birlikdə
yaşaması, ağların olduğu teatra, restorana getməsi
qadağan olunurdu – tərcüməçi) və Birləşmiş
Ştatlarla Sovet İttifaqı arasında nüvə
müharibəsinin mümkünlüyü idi. Onun
birinci hərəkətlərindən biri Sülh Korpusunun yaradılması
barədə icra göstərişini imzalaması oldu.
O, həmçinin inadkarlıqla Birləşmiş
Ştatların kosmosa uçuşda aparıcı rol
oynamasını görmək istəyirdi. 5 may 1961-ci ildə,
Prezident inauqurasiyasından dörd ay sonra Alan Şepard kosmosa
çıxan ilk amerikalı oldu. 20 fevral 1962-ci
ildə Con Qlenn ilk amerikalı idi ki, Yer orbitinə
çıxmışdı. Bir il
sonra Rays universitetindəki çıxışında
Prezident Kennedi dedi: “Heç bir millət başqa bir millətin
liderliyini gözləmirsə, kosmos uğrundakı bir
yarışın arxasında dayanmağı gözləməməlidir...
Biz bu onillikdə Aya getməyi və digər
işləri görməyi seçmişik, ona görə yox
ki, onlar asandır, ancaq ona görə ki, onlar çətindir”.
Kennedi Konqressdən xahiş etdi ki, xərcləri
iyirmi iki milyard dollardan artıq olan böyük Ay layihəsini
bəyənsin.
(Ardı var)
Telman Orucov
525-ci qəzet.-
2014.- 16 avqust.- S.24.