DSMF-nin uğurlu elektron xidmətləri

Son illərdə qloballaşan dünyada elektron dövlət anlayışı əhatə dairəsini getdikcə genişləndirməkdədir. Elektron dövlət – dövlət tərəfindən vətəndaşlara göstərilən xidmətlərin elektron formada təqdim edilməsidir. Bu vasitəylə dövlətin xidmətlərinin, vətəndaşlara ən asan və rahat yolla, keyfiyyətli, sürətli və etibarlı şəkildə təqdim olunması əsas məqsəd kimi qəbul olunur. Elektron dövlət anlayışını daha geniş mənada bu cür idadə edə bilərik: Elektron dövlət anlayışı uzaqlıq məfhumunun ortadan qalxmasıyla, dövlətin vətəndaşa bir internet bağlantısı qədər yaxın olması, bunun nəticəsində vətəndaşın dövlət orqanları qarşısında saatlarla gözləməsini, məmur-vətəndaş arasındakı olan bilavasitə münasibətləri heçə endirərək yarana biləcək xoşagəlməz halların qarşısını alan bir anlayışdır.

Dövlətin tərəqqisi yolunda əsas istiqamətin məhz elektron dövlətin qurulması olduğunu dərk edən ölkəmiz İnformasiya-kommunikasiya texnologiyalarının (İKT) uğurlu tətbiqinin nəticəsində sosial müdafiənin və digər sosial sahələrin sürətli inkişafına nail olub. Ölkəmizin sosial müdafiə sisteminin sığorta-pensiya qolunu həyata keçirən Dövlət Sosial Müdafiə Fondu (DSMF) vətəndaşlara təqdim olunan elektron xidmətlərin uğurlu icrasını tətbiq etməkdədir. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin “Dövlət orqanlarının elektron xidmətlər göstərməsinin təşkili sahəsində bəzi tədbirlər haqqında” 23 may 2011-ci il tarixli Fərmanına əsasən, Fond fəaliyyət istiqamətinə uyğun olaraq, bir sıra elektron xidmətlər göstərir. Elektron xidmətin həyata keçirilməsinin inzibati prosedurunu müəyyənləşdirən texniki normativ hüquqi akt – inzibati reqlament hər bir elektron xidmət üçün DSMF tərəfindən hazırlanıb və təsdiq edlib. Elektron xidmətlərin təşkili inzibati reqlamentlərə uyğun həyata keçirilir. İnzibati reqlamentlər Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun və onun yerli şöbələrinin fəaliyyətini tam əhatə edir.

DSMF tərəfindən göstərilən elektron xidmətlərin reyestri hazırlandıqdan sonra Fondun rəsmi internet səhifəsində və “bir pəncərə” prinsipi əsasında yaradılmış “Elektron hökumət” portalında istifadəçilərə təqdim olunub. Beləliklə, Fond onun elektron xidmətlərinin istifadəçiləri olan digər dövlət orqanlarıyla, fiziki və hüququ şəxslərlə, o cümlədən vətəndaşlarla etibarlı, təhlükəsiz və ümumi şəkildə təmas quraraq tam informasiya mübadiləsi aparmaq imkanı yaradıb.

Fond informativ və interaktiv növ elektron xidmətlər göstərməklə, istifadəçilərin həm sərbəst olaraq öz fəaliyyət sahəsinə aid məsələlər üzrə elektron formada məlumatlanma imkanını təmin edir, həm də informasiya sistemlərinə sorğuyla müraciət edərək, müvafiq informasiyanın və ya hər hansı tələb olunan nəticənin əldə edilməsi üçün qarşılıqlı məlumat mübadiləsi təminatını reallaşdırır.

Ötən müddət ərzində Dövlət Sosial Müdafiə Fondu öz rəsmi internet səhifəsində (www.dsmf.gov.az) və “Elektron hökumət” portalında (www.e-gov.az) göstərdiyi elektron xidmətlərin sayını 19-a çatdırıb. Elektron xidmətin göstərilməsində öz istifadəçiləri üçün ən əlverişli vəziyyətin yaradılmasını, elektron xidmətlərin keyfiyyətinin yüksəldilməsini qarşısına məqsəd qoyan DSMF, bugün ölkədə vətəndaşların ən çox müraciət etdiyi elektron xidmətləri reallığa çevirib. 2013-cü il ərzində DSMF-nin həm öz saytı, həm də “Elektron hökumət” portalı vasitəsilə əhaliyə təqdim etdiyi elektron xidmətlərdən ümumilikdə 700 min nəfərə yaxın vətəndaş yararlanıb. “Elektron hökumət” portalının statistikasına əsasən ən çox istifadə olunan elektron xidmətlərin siyahısına məhz Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun elektron xidmətləri liderlik edir. Bu xidmətlərin sırasına “Sığortaolunanlara məlumatların verilməsi”, “Sığortaedənin uçot nömrəsinin öyrənilməsi”, “Pensiya kalkulyatoru”, “Pensiyaçıya məlumatların verilməsi” daxildir. Bundan başqa, “Məcburi dövlət sosial sığorta haqlarının onlayn ödənişi” elektron xidməti də ən çox müraciət edilən xidmət olub və bu xidmət vasitəsilə 560 976 ödəniş həyata keçirilib. Elektron hesabat xidmətindən istifadə qaydaları və xüsusi proqram təminatı DSMF-nin saytında yerləşdirilib, “məcburi dövlət sosial sığortası üzrə hesabatların” (B1, B2) və “məcburi dövlət sosial sığorta haqqı üzrə sığortaolunanlar haqqında məlumat”in (B3) elektron formada hazırlanması üçün istifadəçi təlimatlarında əhatəli şəkildə izah olunub.

Hazırda bütün ölkə üzrə iri və orta sahibkarlardan, sığortaedənlərdən hesabatlar tam elektron qaydada qəbul edilir. Kiçik ödəniş edən, mühasibatlığı avtomatlaşdırılmamış torpaq pay mülkiyyətçiləri, fərdi sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olan şəxslər isə DSMF-nin yerli şöbələrində yaradılmış “Yardım masaları”nın xidmətindən yararlanmaqla öz hesabatlarını elektron formada təqdim edirlər. “Yardım masaları”nın fəaliyyətinin genişləndirilməsi ilə bağlı kiçik ödəniş edən sığortaedənlərin elektron hesabatlarının sayının daha da artacağı gözlənilir.

Ölkəmizdə 2013-cü ilin 11 iyul tarixindən başlayaraq MDB məkanında ilk dəfə olaraq pensiyaların avtomatlaşdırılmış qaydada vahid mərkəzdən təyinatına başlanılması pensiya sistemində uğurlu informasiya texnologiyaların tətbiq edilməsinin təzahürü hesab olunmalıdır. Yaşa görə əmək pensiyası hüququ əldə etmiş hər bir vətəndaş “190-0 Çağrı Mərkəzi”nə zəng vuraraq hər hansı sənəd toplamadan real vaxt rejimində dərhal pensiya təyinatı hüququnu reallaşdıra bilir. Əmək pensiyası təyinatı aparılan hər vətəndaşa bir neçə dəqiqə ərzində ona təyin olunan pensiyanın məbləği və öz plastik pensiya kartını ala biləcəyi müvəkkil bankın filialının ünvanı bildirilir.

Elektron xidmətlərin göstərilməsi zamanı Fondun əldə etdikləri fərdi və digər məlumatların mühafizəsi tam şəkildə təmin olunub. Qeyd edək ki, hazırda Fondun məlumat bazasında ölkə əhalisinin təxminən 40 faizi haqqında məlumat toplanıb. Fərdi uçot sistemində qeydiyyatdan keçən sığortaolunanların sayı 2 739 808 nəfər, əmək pensiyaçısı olan şəxslərin sayı isə 1 281 706 nəfər təşkil edib.

Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun fəaliyyətində İnformasiya-kommunikasiya texnologiyalarının geniş tətbiqi, vətəndaş və Fond arasında bir-birinə olan münasibətdə etibarlılığın, inamın artmasına, vaxt itkisinin qarşısını almasına, kağız asılılığının və istifadəsinin azalmasına, bürokratik maneələrlə üzləşmə hallarının heçə endirilməsinə səbəb olub. Sığorta-pensiya sistemində şəffaflığı əlində rəhbər tutan Fond bugün elektron xidmətlər vasitəsiylə pensiyaçılar və sığortaolunanlar üçün müasir və çevik bir sistem yaradaraq, onların ixtiyarına verib. Dövlətimizin inkişafı adına görülən bu işlər isə yalnızca təqdir olunmalıdır.

Ayxan MƏCİDOV

525-ci qəzet.-2014.- 17 may. - S.13.