Uğurlu dövlət siyasəti
vətəndaş cəmiyyətinin möhkəmlənməsi
və inkişafı üçün zəmin yaratdı
RAUF
ZEYNİ: "AZƏRBAYCANDA QƏBUL EDİLƏN QANUNLAR
VƏTƏNDAŞ CƏMİYYƏTİNİN
İNKİŞAFI ÜÇÜN VACİB BİR PLATFORMA,
QANUNVERİCİLİK BAZASI FORMALAŞDIRDI"
Çağdaş dövrümüzdə ictimai həyatın
demokratikləşdirilməsi, insan hüquq və
azadlıqlarının qorunması, cəmiyyətin harmonik və
sabit inkişafının təmin edilməsi, hüquqi
dövlət quruculuğunun əsas istiqamətlərindən
biri kimi vətəndaş cəmiyyətinin inkişaf etdirilməsi,
dəstəklənməsi cəmiyyətin əsas hədəf
və vəzifələrindən biri kimi
çıxış edir. Müstəqillik əldə
etdikdən sonra Azərbaycanda da vətəndaş cəmiyyəti
institutlarının inkişafı dövrü
başlayıb. Bu yol heç də hər
zaman rahat deyil, bir çox hallarda enişli-yoxuşlu olub.
Üçüncü sektor təmsilçiləri
öz inkişafında ən müxtəlif çətinliklərlə
üzləşmələrinə baxmayaraq, nəticə
etibarı ilə cəmiyyətdə özlərini təsdiqləyə
biliblər. Vətəndaş cəmiyyəti
institutları bu gün Azərbaycanda tərəqqi proseslərinin,
novatorluğun, modernləşmə təşəbbüslərinin
lokomotivi kimi qəbul edilirlər. Artıq
vətəndaş cəmiyyəti institutları cəmiyyəti
irəli aparmaq, dövlətin həyata keçirdiyi siyasətə,
atdığı addımlara ən müxtəlif formada dəstək
vermək potensialına malikdirlər. Şübhəsiz
ki, vətəndaş cəmiyyəti institutlarının bu səviyyəyə
gəlib çıxmasında Azərbaycan dövlətinin,
xüsusilə ulu öndər Heydər Əliyevin və
Prezident İlham Əliyevin həyata keçirdiyi əməli
tədbirlərin müstəsna əhəmiyyəti var.
Bütün bu müsbət məqamların fonunda müəyyən
problemlər və həllini gözləyən məsələlər
var ki, bunlar da hələ ki, üçüncü sektorun
qarşısında qət ediləcək yolun çox
olduğunu deməyə əsas verir. Milli
Qeyri-Hökumət Təşkilatları Forumunun prezidenti Rauf
Zeyni ilə söhbətimizi də bu istiqamətdə qurduq.
- Rauf
müəllim, QHT-lərlə dövlət orqanları
arasındakı münasibətlərdən
danışdınız. Bəs, QHT-lərlə
özəl sektor arasındakı əməkdaşlıq
hansı səviyyədədir?
- Dövlət
orqanları ilə olduğu kimi, vətəndaş cəmiyyəti
institutlarının özəl sektorla da əlaqələri
vacib məsələlərdən biridir. Milli
QHT Forumu yarandığı ilk gündən özəl
sektorla, sahibkarlıq subyektləri ilə, ümumiyyətlə
milli sahibkarlarımızla əlaqələrinin
qurulmasını, sıx əməkdadaşlığını
dəstəkləyən, istəyən, buna
çalışan qurumlardan olub. MQF bu
istiqamətdə əlaqələrin qurulması yönündə
səylər göstərərək, mövcud əməkdaşlığın
yaradılmasında mühüm rol oynayıb. Düzdür, QHT-lərlə özəl sektor
arasında müəyyən münasibətlər var, amma
hesab edirəm ki, bu yetərli deyil, zəifdir. Bu münasibətlərə əlaqədar
müvafiq qanunların qəbul edilməsinin vacibliyini
düşünürəm. Məsələn,
xeyriyyəçilik fəaliyyəti ilə bağlı qanun qəbul
edilməlidir ki, hər hansısa bir sahibkarlıq subyekti
üçüncü sektorla əməkdaşlıqda daha
maraqlı olsun. Əgər hər
hansısa bir sahibkar vətəndaş cəmiyyətinə
müəyyən qədər yardım edirsə, o vergidən
də bir o qədər azad edilməlidir. Belə
bir məqam beynəlxalq təcrübədə də var. Bu
istiqamətdə beynəlxalq təcrübəyə dayanan
müxtəlif üsullar tətbiq etmək
mümkündür. Təbii ki, burada məqsəd
özəl sektorla əlaqələri yüksək səviyyəyə
çatdırmaq və onların bu məsələdə
maraqlı olmasını təmin etməkdir. Düzdür, ölkəmizdə özəl sektorun
ictimai sektora dəstək olması, QHT-lərin müxtəlif
tədbirlərini, layihələrini maliyyələşdirməsi
ilə bağlı müəyyən faktlar mövcuddur. Zənnimcə, bu və ya digər tədbirlərin
maliyyələşdirilməsi əməkdaşlıq
anlamına gəlməməlidir. Bu, sadəcə
bəzi layihələrin həyata keçirilməsi deməkdir.
Geniş əməkdaşlığın daha böyük
proses olduğunu düşünürəm. Məhz
özəl sektorun ictimai sektora güclü, əhəmiyyətli
dəstəyi həm qanunvericilikdə, həm də real həyatda
öz həllini tapmalıdır. Necə
ki, biz dövlətlə sıx əməkdaşlıq edirik,
özəl sektorla da bunu gerçəkləşdirə bilməliyik.
Yalnız bu halda biz milli sahibkarların, milli
burjuaziyanın da köməyi ilə milli vətəndaş cəmiyyəti
qura bilərik.
- Vətəndaş
cəmiyyəti və sosial-iqtisadi inkişafı paralel şəkildə
necə analiz etmək olar?
- Məsələlərə
konseptual yanaşdığımız təqdirdə
sosial-iqtisadi inkişafın birtərəfli olmamasının
vacibliyini söyləyə bilərik. Sosial-iqtisadi
inkişaf həm də paralel olaraq vətəndaş cəmiyyətinin
inkişafı deməkdir. Ölkəmizdə
dövlət sektoru ilə bərabər özəl sektor da
inkişaf edib. Amma özəl sektorun
müəyyən problemləri də var. Bunlarla yanaşı
oyektivlik naminə üçüncü sektorun da inkişaf
etdiyini deyə bilərik. Lakin dövlət
və özəl sektorla müqayisə apardıqda QHT-lərin
bunların ikisindən də geridə qaldığını
görürük. Əgər biz QHT-lər
olaraq dövlət sektoru ilə rəqabət aparmaq, birgə
proqramlarda işləmək, eləcə də paralel olaraq ona
layiqli partniyor olmaq istəyiriksə, deməli vətəndaş
cəmiyyətinin inkişafı da bu sektorlarla, həmçinin
sosial-iqtisadi inkişafla bərabər getməlidir. Mərkəzdə QHT-lərin yüksək
inkişaf etdiyini söyləsək də, region QHT-ləri
üçün bunu deyə bilmirik. Həqiqətən
də, regionlarda üçüncü sektor çox zəifdir.
Biz regionlarda vətəndaş cəmiyyəti
institutlarını inkişaf etdirməliyik. Bu, bizim müqəddəs borcumuzdur. Etiraf etməliyik ki, hazırda müəyyən yad
ünsürlər, missionerlər regionlarımıza gələrək
öz fəaliyyətləri, maliyyə imkanları ilə
çirkin niyyətlərini həyata keçirmək
üçün vətəndaşlarımızı cəmiyyətlərinə
üzv etməyə, oyunlarının alətinə
çevirməyə çalışırlar. Fikrimcə, regionlarımızda vətəndaş cəmiyyəti
inkişaf etsə, güclü olsa, belə hallar baş verməz
və insanlarımız buna tutarlı cavab verərlər.
Bax biz bunu da nəzərə alaraq bütüb
regionlarımızda vətəndaş cəmiyyətinin
inkişafına var qüvvəmizlə
çalışmalı, ona geniş yer verməliyik. Buna yerli icra hakimiyyəti orqanlarında var qüvvəsi
ilə çalışmalıdırlar. Onlar
da regionlarında vətəndaş cəmiyyətinin, özəl
sektorun inkişafında maraqlı olmalıdırlar. Bu,
yeni iş yerlərinin açılması ilə
yanaşı, gəlir baxımından da dövlətə
xeyirli addım olar. Vətəndaş cəmiyyətini
də, QHT-ləri də, bütövlükdə cəmiyyətimizin
mənəvi durumunu da bir kənara qoymaq olmaz. Biz əgər öz uşaqlarımızı, gənclərimizi,
insanlarımızı lazımi səviyyədə ölkəmizin
vətəndaşlına çevirə bilməsək,
lazımi səviyyədə vətəndaş cəmiyyəti
yarada bilmərik. Ona görə də
regionlarda bu məsələyə dəstək verilməli,
şərait yaradılmalıdır ki, yerlərdə
üçüncü sektorun inkişafı geniş miqyasda həyata
keçirilsin. Əks təqdirdə biz Azərbaycanın,
dövlətçiliyimizin maraqlarına zidd ünsürlərlə
qarşı-qarşıya qalırıq. Nəticədə
isə acınacaqlı hallarla üzləşə bilərik.
- Sosial
problemlərin həllində QHT-lərin oynadığı rol
nədən ibarətdir? Bu məsələlərdə
üçüncü sektor təmsilçiləri nə dərəcədə
iştirak edir?
- Ölkəmizdə
sosial yönümlü, bu istiqamətdə fəaliyyət
göstərən xeyli sayda QHT var. Onlar həm QHT-lərə
Dövlət Dəstəyi şurasının, həm də
ayrı-ayrı nazirliklərin maliyyə dəstəyi ilə
sosial sahədə xeyli layihələr həyata keçirirlər.
Bura əlil uşaqların sosial vəziyyətindən
tutmuş, günərzi qayğı mərkəzlərinin
yaradılmasına qədər ən müxtəlif istiqamətlər
üzrə layihələrin həyata keçirilməsi
daxildir. Yəni QHT-lərimiz bütün
sosial spektrlərdə layihələrin həyata keçirilməsində
fəal iştirak edirlər. QHT-lər
yerli donorlarla yanaşı xarici donorlar hesabına da sosial
problemləri olan vətəndaşlara bu sahədə
yardımlar edilir.
Həqiqətən də bu gün cəmiyyətimizdə
valideyn himayəsindən məhrum olan uşaqlarla (biz həm də
buna atılmış uşaqlar deyirik) bağlı problemi
mühüm yer tutur. Hazırda beş mindən çox
valideyn himayəsindən məhrum olan uşaq var. Məhz QHT-lər
atılmış uşaqlara yardım, onların mövcud
problemlərinin həlli məqsədi ilə mühüm
iş aparırlar. Bu məsələ ilə
bağlı həm Əmək və Əhalinin Sosial
Müdafiəsi Nazirliyi ilə, həm də digər əlaqədar
strukturlarla geniş əməkdaşlıq edirik. Humanist və xeyriyyəçilik tədbirlərin
keçirilməsi, kimsəsiz insanlara müəyyən
yardımların göstərilməsi, qaçqın və məcburi
köçkünlərə yardımların edilməsi bu əməkdaşlığa
daxil olan məsələlərdəndir. QHT-lərimiz
eyni zamanda şəhid, əlil alilərin sosial problemləri,
qayğıya ehtiyacı olan insanlara yardımların edilməsi
məsələsində fəallıq nümayiş etdirirlər.
Bu insanların pulsuz kurslara cəlb edilməsi,
müəyyən bilik və bacarıqların öyrədilməsi
baxımından da mühüm işlər aparırıq.
Eyni zamanda bu sahədə fəaliyyət
göstərən QHT-lərimiz müntəzəm olaraq
monitorinqlər aparır və sosial problemləri
aşkarlayırlar. Üzə
çıxarılan problemlər müvafiq qurumlara təqdim
edilir. Nəticədə isə
aidiyyatı qurumlar bu problemlərin həlli istiqamətində
müəyyən addımlar atırlar. Hesab
edirəm ki, bütün bunlar üçüncü sektorun
sosial problemlərin həllində oynadıqları
mühüm roldur. Gələcəkdə
biz bu sahədə işlərimizi daha da genişləndirmək
və qayğıya ehtiyacı olan insanların problemlərin
həllində bir qədər də yaxından iştirak edəcəyik.
(Ardı var)
Aqil
LƏTİFOV
525-ci qəzet.-2014.-
20 may. - S.6.