İki evdən Kiyevəcən... - II
yazı
Bu
günün Kiyevi və kiyevlilər
Kiyevlə ətraflı tanışlığa son bir ildə
adı dünya mətbuatından düşməyən
Maydandan başladım. Şəhərin düz mərkəzində,
məşhur Kreşatik küçəsində yerləşir
Maydan. Düz böyründəcə
Azadlıq meydanı metro stansiyasıdı. Kreşatik metro stansiyasının içindəki
keçidlə bu yerə çıxa bilərsən. Cəmi bir ay əvvəl burda çadırlar
vardı. Paytaxtda mitinqlər çoxdan səngisə
də, çadırlar dururdu və Maydan əcaib görkən
almışdı. İndisə
yavaş-yavaş hər şey öz məcrasına
qayıtmışdı. Çadırlar
yığışdırılmış, Maydan və ərtafı
təmizlənmişdi. Burda həmişə
olduğu kimi qələbəlikdi. Müstəqil
Ukraynanın Şərəfi abidəsinin yan-yörəsi
adamla, əsasən də gənclərlə doludu. Şəkil
çəkdirən kim, deyib-gülüb əylənən
kim... Bu yerlərdən xatirə olaraq mən də
şəkil çəkdirdim. Kiyevlilər
sadə, mehribandı, yoldan ötən istənilən birindən
xahiş etsən, gülümsəyərək fotoaparatı sənə
tuşlamağa hazırdı. Hətta
ölkədəki gərgin vəziyyət - müharibə
şəraiti belə ümumən adamların əhval-ruhiyyəsinə
təsir etməyib. Acıq-qıcıqsız
üzlər görmək xoş təsir
bağışlayır. Müharibə
demişkən, mən Kiyevə çatandan bir gün sonra
müvəqqəti də olsa, atəşkəs elan edildi.
Bəzi tanışlarım yarızarafat bunu mənim sabitqədəmliyimə
yozdular...
Maydandan bir qədər sola, yolun o biri üzündə
Kiyev meriyasının binası yerləşir. Memarlığıyla
seçilən yaraşıqlı binadı. Burda idman uğurlarının ardınca xalq hərəkatındakı
fəallığıyla daha da məşhurlaşan Vitali
Kliçko əyləşir. O, artıq boks
əlcəklərini mer vəzifəsinə dəyişib. Əhalisinin sayına görə Avropanın yeddinci
şəhərinə rəhbərlik edir. Say məsələsinə
gəlincə vilayəti nəzərə almadan, təkcə
şəhərin özündə 4-5 milyon nəfərin
yaşadığı söylənir.
Mənbəyini
Rusiyadan götürən, davamı Belorus, əhəmiyyətliliyi
və yadda
qalması baxımından daha çox Ukraynayla bağlı
olan bol sulu Dnepr çayının və təpəliklərin
üstündə bərqərar Kiyev tarixi yerləri və
müasir şəhərsalma mədəniyyəti və
yaşıllığıyla göz oxşayır. Yeri gəlmişkən, tarixi abidələrlə
yanaşı, sovet dövründə - ötən əsrin
ortalarında tikilmiş, artıq hər biri qiymətli
memarıq nümunəsinə çevrilən binalar şəhərdə
çoxdu. Ən maraqlısısa odu ki,
şəhərsalma qaydalarına uyğun tikililər bir-birinə
həmahəngdi - memarlıq ansamblı yaradır. Bu məqam xüsusilə heykəllərin
qoyuluşu zamanı seçilmiş yerlərdə
özünü göstərir. Belə rəvayət eləyirlər
ki, Maydan ətrafında
görkəmcə tort diliminə bənzəyən bəzi
binaların inşasına Stalin göstəriş veribmiş.
Ağır müharibədən çıxan
ölkə əhalisinin sanki iştahını açmaq, bu
yolla qıtlığı unutdurmaq qərarına gəlibmiş.
Qəribədi...
Kafe
"Şults"
Hə, elə beləcə də adlanır. Tolstoy
metrostansiyasından Krasnoarmeyski küçəsiylə bir
azca üzüaşağı gedəndə bir xudmani obyekt
var. Təzə açılıb. Əslində
bura pivəbardı. Demək olar menyuda nə
varsa, pivəylə uzlaşdırılıb. Yolum təsadüfən düşmüşdü
bura. Azərbaycanın Ukraynadakı səfirliyinə
gedəcəydim. Günortanı xeyli
keçmişdi, mənsə hələ nahar eləməmişdim.
Birdən gözüm "Şults"un
lövhəsinə və düz girişin
qarşısında qaraşın, görkəmcə
qafqazlılara bənzəyən gülərüz oğlana
sataşdı. O, düz obyektin önündə qoyduğu stol və avadanlıqdan pivə süzüb
satırdı. İstiqanlıqla salamlaşdı, "nahar
üçün yer axtarırsızsa, bura münasibdi"
dedi. Razılıq əlaməti olaraq,
gülümsəyib kafeyə girdim. Heç
nə soruşulmadan qarşıma birinci və ikinci xörək
gətirildi. Ukraynalılar borşu
çox əla bişirirlər. Və bu
torpaqda olub da, borş dadmamaq, sanki günahdı. Mənim kimi yeməklə bağlı heç bir
şıltaqlığı və Allaha şükür, səhhətində
problemi olmayan təbii ki, bu fürsəti əldən verməz.
Ona görə də elə gəlişimin ilk
günü nahar zamanı borşu yoxlamaq qərarına gəlmişdim.
Doğrudanmı ukraynalılar bu xörəyi
bizdən yaxşı bişirirlər? Kiyevdə
"Domaşnyaya kuxnya" kafe şəbəkəsi var. Burda
müxtəlif çeşiddə birinci və ikinci xörəklər,
salatlar, şirələr, dissertlər təklif olunur. Yeməklər keyfiyyətli və ucuzdu. Bizim
pulla təqribən 3 manat və ya bir az
artıq xərcləməklə dissertəcən hər
şeydən dada bilərsən.
Qayıdaq yenə "Şults"a. Nahar bitdi, haqq-hesaba
çatanda, inanmadım, bayaq söylədiyimdən də
aşağıydı. Səbəbisə məlumdu: biznes lanç vaxtına
düşmüşəm. Həmin arada
müştərilərə güzəştlər edilir.
Aleksandr Knırşa - bayaq kafenin girişində
salamlaşdığım qarayanız oğlanın ad və
soyadı belədi - mənə on dörd növ pivə
istehsal etmələrindən danışır. Söhbət zamanı məlum
olur ki, babaları ötən əsrin otuzuncu illərində
Ukraynaya gəlmiş macar əsilli bu cavan "Şults"un sahibidi. İşçisi xəstə
olduğundan onu əvəz eləmək qərarına gəlib.
Saşa mənə pivə təklif edir. İş başında olduğumu və səfirliyə
gedəcəyimi xatırladıram. Ərklə
bir azca dadmağı xahiş edib, cibindən saqqız
çıxarır. Sözünü yerə
salmayıb, parçın lap dibində bir azca içirəm.
Pivə o qədər azdı ki, güclə tamsınıb, nə
içdiyini bilirsən... Növbə saqqızındı...
Vaxt gedir, görüş yerinə tələsməliyəm. Yaxşısı,
taksiylə getməkdi. Elə burdaca deyim
ki, Kiyevdə taksi Bakıdakından xeyli münasibdi. Təsəvvür edin, Nərimanov metrosunun
yanından şəhərin mərkəzinə - Sahil metrosu həndəvərinə
taksiylə neçəyə gedərsiz? Kiyevdə
cəmi ikicə manata (hətta bir qədər də ucuz) belə
bir məsafəni adlayıb, mənzil başına yetişə
bilərsiz. Bunun üçün müxtəlif taksi firmalarının
telefon nömrələrinə zəng vurub, dayandığınız
və gedəcəyiniz yeri söyləmək kifayətdi.
Uzağı, on dəqiqəyə maşın
yanındadı...
Ümumiyyətlə Kiyevdə bazar-dükan,
alış-veriş məsələlərində qiymətlər
bəzi hallarda Bakıyla eyni, bir qism şeylərdəsə
ucuzdu. Məsələn,
orda Maydandan piyada on-on iki dəqiqəlik məsafədə
yerləşən dəbdəbəli "Arena" ticarət
mərkəzində bizim pulla təqribən
40 manata iki nəfərin balıq və üstəlik ağ
şərabla nahar etməsi mümkündü. Bakıda,
məşhur "Park bulvar"dasa bu məbləğə istəyini
o sayaq gerçəkləşdirəcəyinə çətin
inanasan.
Son illər
vüsət alan təmir-abadlıq işlərinin
hesabına Bakıdakı təmtəraqlı,
alışıb-yanan binaları, parkları, çəkilən
yolları, salınan körpüləri həm
özümüz görürürük, həm də özgələr.
Kiyev bu sarıdan bizdən geri qalır. Doğrudu, şəhər yeni salınan
yaşayış massivlərinin, xüsusən Dnepr
çayının sol sahilinin genişlənməsi
hesabına xeyli böyüyüb, amma bizdəki təki
çoxlu investisiya yatırılmadığı diqqətdən
yayınmır. Şəhərdə
örtüyü təzələnmiş, dizaynıyla
seçilən yollar demək olar yoxdu. Heç
bizdəki qədər maşın da gözə dəymir.
Doğrudu, bütün böyük şəhərlərdə
olduğu kimi burda da tıxac problemi var, bununla belə vəziyyət
dözüləsi, şükür ediləsidi. Neçə
gün ərzində bu problemlə yüngülvari şəkildə
yalnız qayıdanbaş şəhərdən aeroporta gedərkən
üzləşdim...
Gələn
il Kiyev metropoliteni fəaliyyətinin 55
illiyini qeyd edəcək. Ötən müddətdə
bir-birini kəsən üç qanad üzərində 52
stansiya işə salınıb. Gediş
haqqı bizdəkindən xeyli ucuzdu. İki
gediş təqribən 24 qəpiyə başa gəlir. Metro qədim və müasir Kiyevdə ən əlverişli
nəqliyyat növü olaraq qalır. Gün ərzində
1,5-2 milyon sərnişin bu sərfəli nəqliyyat
növünə üz tutur. Və metro
yalnız şəhəri iki yerə bölən Dnepr
çayının sağ sahilində fəaliyyət göstərmir.
10-dan artıq stansiya çayın sol sahilindədi.
Tikilməkdə olan stansiyaların hesabına gələcəkdə
bu rəqəm 30-a çatacaq. Uzunluğu 2 min kilometrdən,
hövzəsinin sahəsi 500 min kvadrat kilometrdən
böyük olan, iri su tutumlu, Avropada sayca dördüncü ən
böyük çay sayılan Dneprin üzərindən bir
neçə körpü var. Bunlardan biri də metronun hərəkəti
üçün çəkilmiş körpüdü. Dnepr stansiyasından Lesnayayacan olan xətt məhz bu
körpünün üzərindən keçir. Maraqlıdı ki, bu istiqamətdə bir stansiya adada
yerləşir. Hidropark adlanan bu ərazidə
stansiya da həmin adı daşıyır. Yeri gəlmişkən,
Kiyevdə Dnepr çayında yerləşən böyük
bir ada var. Türk mənşəli bu yer Turxanov adası
adlanır. Sahəsi otuz hektardan çoxdu. Burada çoxlu
ictimai-iaşə obyektləri var. Vaxtilə pioner düşərgələri
də fəaliyyət göstərib. İndisə
daha çox yeyib-içməyə, əylənməyə gələnlərin
məskənidi bura. İşgüzar
soydaşlarımızdan biri məhz burda xidmətiylə maraq
doğuran restoran açıb. Axar-baxarlı
yer olduğu söylənir. Çoxdan
Kiyevdə yaşayan bir tanışımla şam eləməyə
ordan maraqlı yer olmayacağını
düşünürdüm. Amma təəssüf
ki, həmin tanışım axşamdan bir qədər
ötmüş, Turxanov adasına yalnız piyada
körpüsüylə getməyin
mümkünlüyünü söylədi. Körpünün xeyli uzunluğunu, vaxtınsa
darlığını nəzərə alıb, istəyimdən
vaz keçmək məcburiyyətində qaldım. Necə
deyərlər, Turxanovla görüş rahat vaxt istəyirdi,
busa imkan xaricindəydi...
Volodyanın
Mejeqorye gəzintisi
Onunla Maydanda tanış oldum. Əlində mikrofon, sol yanında on nəfərlik rahat maşın, yoldan ötənləri Mejeqoryaya gəzintiyə dəvət edirdi. O baş-bubaşa təqribən bir saatlıq yol olan mənzərəli Mejeqoryedə saat yarım gəzib-dolanmaq imkanı cəmi 80 qrivnaya, bizim pulla təqribən 5 manata başa gəlirdi. Volodya bu yeri elə tərifləyir, diqqəti elə cəlb etməyi bacarırdı ki, hamı ayaq saxlayıb, azı bir-iki kəlmə kəsirdi onunla. Təbii ki, bu qədər maraq göstərənin içindən potensial müştərilər də çıxırdı. Məsələn, Volodya belə deyirdi: "Pis yer olsaydı, devrilmiş prezident (söhbət Yanukoviçdən gedir - S.E.) orda özünə malikanə tikməzdi. Taras Şevçenko həmişə gəzməyə, dincəlməyə ora getməzdi. Su içdiyi parç hələ də durur. İnanmırsız, gedək göstərim...". Hə, beləcə, özü də artistlik məharətiylə danışırdı o. Doğrusu, mən də getmək istədim ora. Həm Volodyanın təqdimatında olanları, həm də yerli camaatın "Kiyev dənizi" adlandırdığı Dnepr üzərindəki Kiyev su anbarını görmək keçdi könlümdən. Amma əvvəlcədən belə bir gəzintidən xəbərsiziydim deyə, planlaşdıra bilmədim. Axşamüstüydü, iki-üç saatlıq vaxtım vardı. Səfər müddətində nəzərdə tutduğum ikigünlük mədəni istirahət proqramını başlamaq gərək idi. Və bu proqram üçün ilk yer "Andreyeskiy spusk"u seçmişdim. Yolum ora sarıydı...
Seymur ELSEVƏR
525-ci qəzet.-
2014.- 3 oktyabr.- S.4.