Qəşəm İsabəyli imzası Fəxri Andersen Siyahısında

Bu yaxınlarda Mexiko şəhərində Beynəlxalq Uşaq və Gənclər Kitabı Şurası - İBBY 2014-cü ilin Şərəf siyahısını (Bax sayt; - IBBY Honour List 2014) - Fəxri Andersen Siyahısını elan etdi. Sevindirici haldır ki, dünyanın müxtəlif ölkələrinin 57 yazıçısının laureatlar siyahısında Azərbaycanın uşaq yazıçısı Qəşəm İsabəyli də yer alıb. İndiyə qədər Andersen Fəxri Diplomuna Rusiyanın məşhur uşaq yazıçılarından S.Mixalkov, A.Barto, V.Medvedyev, Y.Koval, A.Aleksin, tərcüməçilərdən B. Zaxoder, İ. Tokmakova və başqaları layiq görülüb. Bu il isə rus yazıçısı S.Vostokov "Zimnya dvor" kitabı və tərcüməçi M.Boroditskaya "Anqliyskaya poyeziya dlya detey" tərcümə kitabıyla bu fəxri kürsüyə qalxa bilib.

Andersen Fəxri Diplomu nə deməkdir? Son iki ildə dünya uşaq yazıçılarının müasir ədəbi mühiti özündə əks etdirən ən yaxşı əsərlərinin seçimi. Bu əsərlər dünya dillərinə tərcümə və çap üçün tövsiyə olunur. Burda qeyd etmək yerinə düşər ki, hələ qonşu Gürcüstan və Ermənistan uşaq yazıçılarından bu Fəxri Diplomu alan olmayıb. Q.İsabəyli Azərbaycanın ilk uşaq yazıçısıdır ki, "Cin" nağıl-povestiylə Andersen Şərəf siyahısına düşür. İndiyəcən "Cin" əsəri 3 dəfə nəşr edilib. İlk nəşri 60 min nüsxə Azərbaycan türkcəsində, 20 min ingilis dilində çap edilən bu kitab oxucular arasında geniş yayılıb.

Xatırladaq ki, Q.İsabəylinin Beynəlxalq Uşaq və Gənclər Kitabı Şurasının "Bookbird" jurnalında (London, 2012) "Baba, sabahın xeyir!" hekayəsi ingiliscə çap olunub. İngilis redaktoru əsər haqqında fikrini, hekayənin ədəbi dəyərini müəllifə ünvanladığı məktubunda belə ifadə edib: "Sizin hekayəniz son dərəcə gözəldir!". Bu, Azərbaycan uşaq ədəbiyyatı haqqında deyilmiş ilk dəyərli fikirdir. Q.İsabəylinin əsərləri rus, ingilis, Ukrayna, Belorus, Qırğız dillərində də çap edilib. Sovet dövründə "Murzilka" (Moskva, 1982) jurnalında onun iki qoşa səhifə şeirləri verilib. Bakıda rusca "Üüü...", "Osel sın Osla", "Mı starıe kafkaztsı", "Aclıq dərsi" işıq üzü görüb.

"Bədii forma və məzmun axtarışları və orijinal üslubu ilə seçilən, Azərbaycan uşaq ədəbiyyatına yeni nəfəs gətirən, rəngarəng yaradıcılığa malik olan Q.İsabəyli" (Z. Xəlil, F. Əsgərli "Uşaq ədəbiyyatı. Dərslik", Bakı-2007) bu uğura yetincə son dərəcə keşməkeşli yol qət edib. Onun uşaq ədəbiyyatına gətirdiyi yeniliklər, uğurlu tapıntılar haqqında yazıçı və tənqidçilər zamanında dəyərli fikirlər söyləyib, bir sıra əsərlərini təqdir edib. Görkəmli şair Məmməd İsmayıl yazırdı: "Adı da, özü də "balaca" olan bu kitabda ("Balaca, bapbalaca", Bakı-1982) uşaqların "barmaqlarını yalaya-yalaya" oxuyacağı çox şeirlərlə rastlaşdım.". ("Ədəbiyyat və incəsənət" qəzeti, 11 fevral 1983). Və ya: "Əkil-Bəkil" poemasının dili həqiqətən də şəhd-şəkərlidir. Bəlkə də elə nağıllarımızdakı Əkil-Bəkil müəllifə sehrli söz çırağının yerini göstərib, ona görə yazı bu qədər oxunaqlı çıxıb." ("Əkil-Bəkil". Ön söz, Bakı-1990). Burdaca xatırlatmaq yerinə düşər ki, Q.İsabəyli 1989-cu ildə "Əkil-Bəkil" poemasıyla Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının, Azərbaycan Dövlət Mətbuat Komitəsinin və Azərbaycan Komsomolunun "İlin ən yaxşı uşaq kitabı" mükafatına layiq görülüb. Aldığı pul mükafatını isə Şəhidlərin abidəsinə yardım fonduna keçirib.

Mərhum yazıçı Ələviyyə Babayeva vaxtilə Q.İsabəylinin "Gənclik" nəşriyyatına təqdim etdiyi əlyazmasından təsirləndiyini belə qələmə almışdı: "Q.İsabəylinin nəsr təhkiyə üslubu şeir dili kimi poetik və nağıl məziyyətlidir". Və ya: "Q.İsabəylinin "Üüü..." povestinin adı kimi özü də uşaq nəsri üçün tapıntıdır.". ("İstedad özü öz yolunu tapır". "Ədəbiyyat qəzeti", 10 yanvar 1997).

Şair Məmməd Namaz isə yazırdı: "Mən "Nənəm təkdi" kitabını son illərdə yaradılmış ən gözəl əsərlərdən biri, bəlkə də elə birincisi hesab edirəm. Bu gözəl əsəri böyük Şəhriyarın "Heydərbabaya salam" əsəri səviyyəsində görürəm". ("Aysel Xəlilova "Azərbaycanın görkəmli uşaq yazıçısı Qəşəm İsabəyli". Bakı-2011).

Orijinal yaradıcılığı ilə seçilən Qəşəm İsabəylinin dünya uşaq ədəbiyyatının münsifi sayılan Beynəlxalq Uşaq və Gənclər Kitabı Şurasının Fəxri Andersen Diplomuna layiq görülməsini Azərbaycan uşaq ədəbiyyatının tarixində ədəbi hadisə adlandırmaq doğru olar.

Hörmətli qələm dostum Qəşəm İsabəylini bu böyük mükafata layiq görülməsi münasibətilə təbrik edir, müəllifə dəyərli nəsr və poeziyadan aclıq çəkən Azərbaycan uşaq ədəbiyyatını özünün orijinal əsərlərilə zənginləşdirməsini arzulayıram.

525-ci qəzet.- 2014.- 9 oktyabr.- S.8.