“Hüdudsuz sərbəstlik və
azadlıq yoxdur”
Milli Məclis (MM) sədrinin müavini Bahar Muradovanın “525”ə müsahibəsi
– Bahar
xanım, ölkə Prezidenti İlham Əliyevin bir müddət
öncə imzaladığı “Azərbaycan Respublikası
Silahlı Qüvvələrinin Ermənistan Respublikası
Silahlı Qüvvələri ilə təmas xəttində bəzi
təhlükəsizlik tədbirləri haqqında” məlum sərəncamda
hakimiyyətin bütün qollarını əhatə edən
sahələrlə əlaqəli məsələlər, o
cümlədən, parlament qolu ilə də bağlı məsələlər
öz əksini tapıb. Orada bir sıra qanunlara, xüsusilə,
hərbi qanunverciliyə və KİV-ə aid olan qanunlara dəyişikliklər
edilməsi, onlara baxılması məsələsi önə
çəkilib. İstərdik ki, həm bu məqamlara, həm
də bütövlükdə sərəncama münasibətinizi
bildirəydiniz...
– Mətbuata
açıqlamamda da qeyd etdiyim ki, cənab Prezidentin məlum sərəncamına
son dövrlər ərzində istər mətbuatda, istər
ictimai-siyasi həyatda, istər cəbhəyanı zonalarda
baş verən hadisələr kontekstindən yanaşanda, onun
nə qədər zamanında və yerində verilmiş bir sərəncam
olduğunu özü-özlüyündə sübut edir.
Bildiyiniz kimi, təkcə atəşkəsin çox geniş
miqyasda pozulması, Ermənistanın Azərbaycan ərazilərində
irimiqyaslı provakasiyalar təşkil etməsi, bununla da vəziyyəti
bütün mənalarda çox əhəmiyyətli hadisələr
ərəfəsində öz xeyrinə dəyişməsi,
öz maraqları üçün istifadəsi cəhdlərini
qarşısının alınması özlüyündə
çox müsbət hadisələr kimi dəyərləndirilir.
Eyni zamanda, bu hadisələrin özünü
işıqlandırmaq, onları cəmiyyətə
doğru-düzgün çatdırmaq, o cümlədən,
bu hadisələrdə Azərbaycanın marağını
gözləməli olduğumuz halda, düşmən dəyirmanına
su tökmək istiqamətində hadisələrin baş verməsi
belə bir sərəncamın verilməsini vacib edirdi və cənab
Prezident də zamanında bu addımı atdı.
Belə
düşünürəm ki, bu sərəncamın verilməsi
həmçinin, müvafiq dövlət qurumlarının vəzifə
səlahiyyətlərinin həyata keçirilməsinin dəqiqləşməsi,
konkretləşməsi, məsuliyyətlərin müəyyənləşməsi
işinə təsir göstərdiyi kimi, bu səlahiyyətlərin
yerinə yetirilməsi üçün qanunvericilik sahəsində
ediləcək dəyişikliklərin də dairəsini
müəyyənləşdirir. Çünki biz məlum
avqust hadisələri zamanı nə gördük?
Gördük ki, müvafiq bizim hərbi qurumlarımız, ordu
hissələrimiz öz vəzifələrini çox yüksək
səviyyədə yerinə yetirdi, həmçinin, Azərbaycanın
çox geniş, müasir silahlara malik bir ordusu olduğunu
nümayiş etdirdi, o cümlədən, Azərbaycan
silahlı qüvvələrinin zamanında onlardan
düzgün istifadəsi və hədəfə yönəlmiş
fəaliyyətini ortaya qoydu , amma bunların müqabilində,
baş verənlərin ictimaiyyətə düzgün
çatdırılması üçün nöqsanların
olduğunu da üzə çıxardı. Bu, həm bəzi
media qurumlarının, onların nümayəndələrinin
yanlışlığı, bəzi hallarda çox kobud səhvi,
yeri gələndə cinayətə gətirib çıxara
biləcək bir hərəkəti idisə, həm də
qanunvericilik sahəsində müəyyən boşluqların
olduğunu göstərdi ki, biz məqsədli fəaliyyətləri
bir kontekstdən, amma ictimai-siyasi proseslərin meydana
çıxardığı məsələləri isə
başqa kontekstdən dəyərləndirməliyik. Bu mənada
hesab edirəm ki, məlum sərəncam hər bir sahədə
vəzifələrin düzgün, görüləcək
işlərin dairəsinin müəyyənləşməsinə
böyük kömək etdi.
Heç
təsadüfi deyil, artıq ictimaiyyət xeyli müddətdir
ki, mətbuat orqanlarının fəaliyyətini tənzimləyən
qanunlarda müəyyən dəyişikliklərin və əlavələrin
edilməsinin vacib olduğunu vurğulayır. Özü də
maraqlısı budur ki, bu məsələni elə mətbuat
orqanları özləri daha çox müzakirəyə gətirir.
Müsbət məqamlardan biri kimi elə bunu qeyd etmək istəyirəm
ki, artıq mətbuat öz içindən, yəni,
özünü tənqid etmək, onların ümumi işinə,
fəaliyyətinə mane olacaq cəhətləri müəyyənləşdirmək
və aradan qaldırmaq istiqamətinə özü
qoşulur, təklifləri özü verir, həmçinin,
qanunyaradıcılığı prosesində dəyişikliklərin
olmasının vacibliyini vurğulayır ki, bu da bizə
öz işimizi müəyyənləşdirməkdə
yaxından kömək edir. Bu baxımdan hesab edirəm ki, biz
də mətbuatın işini tənzimləyən qanunlarda
müvafiq dəyişiklikləri etməliyik və həmin
qanunları məlum sərəncamın ruhuna, onun
qarşımıza qoyduğu vəzifələrə
uyğunlaşdırmalıyıq...
–Yeri gəlmişkən,
sərəncamın verilməsindən az bir müddət sonra
bu məsələlərlə birbaşa əlaqəsi olmasa
da, parlamentin payız sessiyasının ilk iclasında “Siyasi
partiyalar haqqında” qanuna ciddi dəyişikliklər edildi, həmçinin,
QHT-lər və qrantlarla bağlı qanunvericiliyə yaxın
zamanlarda ciddi dəyişikliklər edilməsi nəzərdə
tutulur...
–Bilirsiniz,
bu sərəncam ictimai-siyasi mühitin, ab-havanın müəyyənləşməsində
iştirak edən bir sıra subyektlərin, o cümlədən,
vətəndaş cəmiyyəti qurumlarının fəalliyyətini
də gündəmə gətirdi, onları da fəal
müzakirə prosesinə gətirdi, bu sahədə də
müəyyən dəyişikliklərin edilməsinə
ehtiyac olduğunu ortaya çıxardı. Bu dəyişiklikləri,
təbii ki, buna qədərki mühit, ictimai-siyasi təşkilatların
fəaliyyəti və onun nəticələri ortaya
qoymuşdursa da, məlum proseslər onu bir az da sürətləndirdi.
Bu yerdə qeyd edim ki, Azərbaycanda son illər korrupsiyaya
qarşı mübarizənin genişlənməsi,
bütün qurumlarda, o cümlədən, dövlət
qurumlarında, ictimai-siyasi həyatda, hər bir insanın həyatında
şəffaflığın əldə olunmasına yönəlmiş
fəaliyyətin özü də bu dəyişiklikləri
diqtə edir. Çünki əsas fəaliyyət istiqamətlərindən
biri də şəffaflığın qorunmasına xidmət
etmək olan qeyri-hökumət təşkilatları bilavasitə
öz nizamnamə, öz proqram məqsədlərindən irəli
gələn bir fəaliyyətə daha geniş şəkildə
qoşulmalıdır. Əlbəttə ki, bunun həm
subyektiv məsələlərə
bağlılığı var, həm də obyektiv. Ona görə
bu müddət ərzində bu sahədə də müəyyən
dəyişikliklərin edilməsinin vacib olduğu qənaətini
bir daha möhkəmlətdik.
Belə
hesab edirik ki, qeyri-hökumət təşkilatlarının fəaliyyətində
şəffaflığın qorunması,
hesabatlılığın təmin olunması, maliyyə
qaynaqları barədə doğru-düzgün, dürüst
məlumatların müvafiq qurumlara verilməsi eləcə də
siyasi, yəni, dövlət tərəfindən maliyyələşən
siyasi təşkilatların maliyyə hesabatlarının
aidiyyəti quruma verilməsi, təqdim olunması və onun
qaydaları üzərində də müzakirə aparmağa
imkan verdi. Biz də bu yöndə artıq müəyyən dəyişikliklər
etmişik və qarşıda da bizi növbəti dəyişikliklər
gözləyir. Hesab edirəm ki, bu dəyişikliklər
bundan sonrakı dövr üçün bütün bu
sadaladığım sahələrdə işin daha səmərəli
qurulmasına, daha müsbət məcraya yönəlməsinə,
dövlət, eləcə də vətəndaş cəmiyyəti
qurumlarının hər birinin öhdəliklərinin, vəzifələrinin
dürüst müəyyənləşməsinə kömək
edəcək.
Əsas məqsədimiz
də bütün bunların açıq, qərəzsiz, bitərəf
mövqedən işıqlandırılmasını təmin
etməkdir ki, bu vəzifələr də medianın üzərinə
düşür. Bir sözlə, belə hesab edirəm ki, bu sərəncam
bütün bu sahələrə öz müsbət təsirini
göstərəcək və ən əsası hərbi sirlərin,
dövlət sirlərinin qorunması, bu barədə məlumatların
yayılması üçün məsuliyyətli bir quruma,
yoxlanmış məlumatlara istinad edilməsi işində də
bir qayda yaradacaq. Artıq son dövrlər mətbuata diqqət
yetirəndə bu sahədə müəyyən bir
normallaşma prosesinin getdiyi qənaətindəyik. Əlbəttə,
bunun daha çox yaxşılaşmasına ehtiyac var ki, bunun
da qanunverici əsaslarını parlamentdə müzakirə
edib qəbul edəcəyik.
– Əgər
KİV-lə bağlı qanunvericiliyə ciddi və sərtləşdirici
dəyişikliklər edilərsə, bəs o zaman Azərbaycanın
qəbulunu üzərinə götürdüyü öhdəliklərindən
birinin-“Diffamasiya haqqında” qanunun taleyi necə olacaq, burada bir
ziddiyyət yaranmırmı?
– Bu
proseslərin özü bir daha onu göstərir ki, biz
“Diffamasiya haqqında” qanunun qəbuluna çox tələsirik.
Biz zamanı qabaqlamağa çalışırıq. Əgər
bu hallar olmasaydı, hesab edirəm ki, “Diffamasiya haqqında”
qanunun qəbul olunmasının vacibliyini vurğulayanların
sayı daha çox olardı. Bu hadisələr o cür
düşünənləri də bir az daha artıq
düşünməyə vadar etdi ki, bu sahədə hələ
qayda yaradılmasına ehtiyac var. Bilirsiniz, bu qanunu istənilən
zaman qəbul etmək olar, amma o işləyəcəkmi? Bax,
sual budur. Mən də düşünürəm ki, bu, o,
zaman işlək olacaq ki, hər kəs öz məsuliyyətini
dərk edəcək. Yəni, qanun məsuliyyətini dərk
etməyənləri məsuliyyətə
çağırmaq, cəlb etmək və onu ona məcbur etmək
üçündür. Biz bu məcburetmə hissəsini o
zaman aradan qaldıra və bu o zaman effektli ola bilir ki, insanlar
artıq öz məsuliyyətini dərk edir.
Nəyi demək, nəyi deməmək lazım olduğunu düzgün müəyyən edir. Çünki özlüyündə qanunların bir çəkindirici funksiyası da var. Bu gün əgər bizim müvafiq qanunlarımızda şərəf və ləyaqətin alçaldılması, şəxsiyyətin təhqiri, böhtana və iftiraya, yalan məlumatlar yaymağa, müəyyən məqsədlər üçün şantaja görə məsuliyyət nəzərdə tutulubsa, deməli, bu cür hallar bizim cəmiyyətdə olduğu üçün bu var və bunun da mövcudluğu özlüyündə bir çəkindirici funksiya daşıyır. Amma bu o demək deyil ki, bu hallar mövcuddursa, bu elə hamıya tətbiq olunur. Qanunun gücü yalnız qanunu pozana tətbiq olunur. Onun öz işini bilən, öz fəaliyyətini düzgün müəyyənləşdirən insanlara nə aidiyyəti var? O, sadəcə, qanunu norma kimi, belə bir normanın mövcudluğu barədə informasiyanı qəbul edir. Amma qanun o zaman tətbiq olunur ki, o pozulur. Nəinki şəxsiyyəti alçaltmaq, ümumiyyətlə, şəxsiyyətə qarşı yönəlmiş hər hansı bir cinayət halının aradan qaldırılması üçün qanunvericilikdə məlum müddəalar var. Əgər şəxsiyyətə xətər yetirməyə, onun sağlamlığına zərər gətirməyə görə, hətta kimsənin əmlakına çox yüngül bir ziyan vurmağa görə məsuliyyət müəyyən ediriksə, o zaman nəyə görə insan üçün ən vacib olan nüfuz, onun işçi nüfuzu, onun peşəkarlığı, onun şəxsiyyəti, onun ictimaiyyət arasındakı hörməti ayaqlar altına salınsın? Nədən biz bunun məsuliyyətini müəyyən etmirik? Ona görə mən belə hesab edirəm ki, bu gün hələlik Azərbaycan cəmiyyəti o qanunun qəbuluna hazır deyil. Demokratiya, azadlıq, bütün mənalarda sərbəstlik qanunla müəyyən olunmuş dairədə və çərçivədədir, çünki hüdudsuz sərbəstlik və azadlıq yoxdur. Onun hüdudlarını qanunlar müəyyən edir.
Maksimum sərbəstlik və maksimum azadlıq bizim cəmiyyətin qarşısına qoyduğu hədəfdir. Biz bu hədəfə addım-addım və nəaliyyətlərlə getməliyik. Yox, biz əgər bu hədəfləri qarşımıza qoyaraq, amma bütün bu problemləri nəzərə almadan, yalnız o hədəfə çatmaq naminə ona yaxınlaşmaq istəyəcəyiksə, əlbəttə, bu cəmiyyəti irəliyə yox, geriyə aparacağıq.
Ona görə təkamül prosesi bizim həm iqtisadi, həm siyasi, həm hüquqi, həm sosial sahədə inişaf prinsipimiz olduğu nəzərə alınaraq, bu sahədə də əsas prioritet istiqamət kimi götürülməlidir. Belə hesab edirəm ki, təkamül nəticəsində biz bütün hədəflərimizə zamanında və layiqincə çatmağa nail olacağıq. Ona görə ki, bu, bizim istəyimiz, arzumuz, məqsədimizdir və Azərbaycan cəmiyyəti o məqsədə doğru bütün təcrübələri öyrənərək, ləng yox, daha sürətlə çatmaqda israrlıdır. Mən də hər kəsə çağırış edərək, bildirmək istəyirəm ki, onlar “Diffamasiya haqqında” qanunu qəbul etmək bir məqsəddir” şüarından kənar duraraq, cəmiyyətimizi ona hazırlamaq işinə öz töhfələrini versinlər ki, burada da ilk növbədə yer Azərbaycan mediasına ayrılır. Media özü-özünü bu prosesə hazırlamalıdır. Odur ki, cəmiyyət də, müvafiq qanunyaradıcılığı ilə məşğul olan qurumlar da gördükdə ki, Azərbaycan mediası, ümumiyyətlə, Azərbaycan ictimaiyyəti buna hazırdır, o zaman nədən onu qəbul etməyək ki? Yəni, burada ziddiyyətdən söhbət gedə bilməz, əksinə bunlar bir-birinə, necə deyərlər, şərait yaradan və bir-birini şərtləndirən əsas amillərdir.
Kamil Həmzəoğlu
525-ci qəzet.- 2014.- 18 oktyabr.- S.8.