Vaqif Bəhmənli. Altmışın astanasında...

“Bəlkə də xoşbəxtlikdi vaxtı unutmaq...”

Bu, müsahibə deyildi, sanki elə ilk mükalimədən Zamana qarşı çıxmaq, ən azından qısa müddətə də olsa, onu dayandırmaq cəhdi idi. Həmsöhbətim müdrik idi, bilirdi ki, bu, alınan məsələ deyil, amma mən inada düşmüşdüm... Zamanı dayandırmaq istəyirdim, vəssalam. Zamansa keçirdi...

Həmsöhbətim bu yaxınlarda Zamanın il bölgüsü ilə götürsək, 60-cı sənəsini sanamağa hazırlaşan tanınmış şair Vaqif Bəhmənlidir. Şairin yubileyini təbrik etmək üçün gəlmişdim bura - Bakının səs-küyündən kifayət qədər uzaq Mərdəkandakı, özü demiş- doğma Məkanda məni-bu evi isti yuvaya çevirən iki mehriban insan qarşıladı. Şair və həyat yoldaşı Rəhilə xanım. Vaqif Bəhmənlinin şeirlərindən Rəhilə xanımı qiyabi tanıyırdım. Sonra əyani şəkildə də bir-birinə olan böyük sevginin, ehtiramın şahidi olacaqdım...

Zaman keçməliydi... Və bu söhbətdən sonra biləcəkdim ki, Rəhilə xanımı dünyanın hər dürlü azarına qarşı güclü edən də yanındakı Kişidir, onun sevgisidir, Vaqif müəllimin yarızarafat-yarıgerçək etiraflarından sonra anlayacaqdım ki;

“Demə arvad canavar,

Kişi quzudu, qağa

Kişini kişi edən

Kişi qızıdı, qağa...”

Qapının kandarından ayağımı içəri qoyar-qoymaz bildim ki, niyə bu Məkanda Zaman belə ləng gedir, niyə bu evin sakinləri “maşallah” deyiləcək qədər yaşlarından cavan görünürlər. Onlar Zamana sevgilərini qalxan ediblər, gah ona qarşı çıxırlar, gah da zarafat edirlər onunla... Zaman keçməliydi...

Bu iki insan mənə qol-budaqları ilə bir-birinə dayaq verib yaşayan, bir-birini yıxılmağa qoymayan, tufanlara sinə gərən iki möhtəşəm tut ağacını xatırlatdı niyəsə...

Ləklərindəki ispanaqları, nanələri, həyətdəki toyuq-cücələri, aləmə səs salan hind toyuqları və daha çox ağaca bənzəyən iki insanı ilə bu Məkan bütövlükdə təbiətin ilkinliyini özündə ehtiva edirdi.

Şair Zamana asilik cəhdimi hiss eləmişdi. Söhbətə başlar-başlamaz qol saatını açıb əyləşdiyi divanın bir qırağına qoydu. Bilirdim bunun nə demək olduğunu, amma yenə də öz dilindən eşitmək istədim. Təbəssümlə: “Birincisi, Zamanı özümdən uzaqlaşdırmaq istəyirəm, heç olmasa, indi. Qol saatı gəzdirməyi də bir elə sevmirəm. Əsası isə bu o deməkdir ki, sənə istənilən qədər zaman ayıra bilərəm”.

Lap beş barmağım kimi bilirdim ki, Zaman məsələsində bütün bunlar özünü aldatmaqdan başqa bir şey deyil, amma müsahibim müəyyən mənada buna nail olmuşdu. 60-cı yaşına təxminən 45 yaşın görüntüsü və 30 yaşın şair təbi ilə gəlib yetişmişdi.

Bu söhbət lap başlanğıcdan Zaman-Məkan uzlaşmasının kəsişmə nöqtəsinə təsadüf eləmişdi. Maraqlı Məkanda Zaman Adamla söhbət də demək olardı buna. Yarızarafat-yarıciddi dedi ki, artıq boynuma qoydun Zaman Adam anlayışını, nə deyə bilərəm.

“Bir yolsuz körpəyəm, yapış əlimdən...”

Vaqif Bəhmənli insana ayrılan vaxtın ən şirin, ən doğma, ən əlçatmaz çağı-uşaqlıq dövrü xatirələri ilə və çox maraqlı, mübahisə doğuracaq fikirlə söhbətə körpü atdı: “Mənə elə gəlir ki, doğulduğum anın özü gözümün qabağındadır. Bu barədə “Tut ağacı” şeirimdə yazmışam. Mənə sonralar həmişə deyirdilər ki, sən burada-mərəkdə doğulmusan. O tut ağacı orda dururdu və onun üzlü bir qanadı da pəncərədən içəri girmişdi. Həmişə məndə belə təsəvvür olub ki, doğulmağımı hamıdan yaxşı həmən bu tut ağacı görüb.

Sonralar o qədər olub ki, o doğma ağacın qara koğuşuna girib orada əbədi qalmaq istəmişəm... Sözümün canı budur ki, anadan olandan üzübəri uşaqlığımı xatırlayıram, uşaqlıq unudulmur. İnsanın sonra hiss etdiyi bütün ətirlər, qoxular, gördüyü rənglər, eşitdiyi səslər, ağzındakı dad- bunların hamısı ona artıq 3-4 yaşında bəlli olur. Sonrakı həyatı boyu insan son nəfəsinə qədər o qoxunu, o rəngi, o dadı, o istini, o soyuğu axtarmağa başlayır. Tapmayanda da, deyir ki, ağzımın dadı qaçıb...Uşaqlığın hər anı doğmadır.

Uşaqlıqda elədiyimiz hərəkətlərə, hansısa səhv işə görə bizi qınamırdılar, danlamırdılar, üzümüzdən öpüb deyirdilər ki, qorxma, qurban olum, olan şeydi. Amma həyatın sonrakı dönəmində təqsir, günah müqabilində zərbələr çox amansız olur... Hətta başqaları səni cəzalandırmasa da, güclü adamsansa, özün- özünü cəzalandırırsan. Mənim qeyri-adi uşaqlığım olmayıb. Təbiətin bir parçası kimi olmuşuq. Sanki insandan daha çox ağac, ot, quş olmuşuq...Həyətdə dolanan quzulara bənzəyirdik. Heç evə girmək istəmirdik onda, elə çöldə yaşamaq istəyirdik. Uşaqlığımı yadıma salanda bostanı xatırlayıram. Həyatımda bostan qədər cazibədar yer çox az olub. Günün bütün hissəsini orda - tağların, ləklərin, ağacların arasında keçirirdim. Nənəm - Məşədi Səfəralı kişinin qızı Dilbər xanımın hokum - zabitəsi Füzulidə hələ də camaatın yaddaşında yaşayır. Bostanımızla həyətin arasına qarğıdan çitəmə çəkilmişdi. Qapısına da qıfıl vurulardı ki, meyvə-tərəvəzi göy-göy yoluşdurmayaq. Amma nə o qıfıl, nə də nənəmin zabitəsi bizi öz bostanımıza şərti olaraq oğurluğa girməkdən daşındıra bilmirdi (gülür). Özü də günün isti vaxtı. Ərik vaxtı ərik, nar vaxtı nar ... Onsuz da özümüzün idi o meyvələr, onsuz da biz yeyirdik, sadəcə, böyüklər deyirdilər ki, kal-kal yeməyin, imkan verin, yetişsin, sulansın. Həm də kal meyvəni yeyib xəstələnə bilərdik. Amma kimə deyirsən? Bir dəfə də girmişəm bostana, baxdım ki, əmioğlu Rafiq meşin torbasını əriklə doldurub, qalanını da qoynuna yığıb, oturub ağacın əyri budağının üstündə yeyir.

Qayıdıb deyəsən ki, Şoman, (uşaqlıqda mənə Şoman deyirdilər) evdə demə, gəl, əriyi yarı bölək. Ağacın başında mənimlə alver açmağına hirsləndim, üstünə qışqırmağa başladım ki, düş aşağı. Həm də elə boğuq səslə mırtdanırdım ki, danışığı evdən eşitməsinlər, axı mən də oğurluğa girmişəm. Ərik dolu torbanı evə apara bilmərəm, sata bilmərəm... Onu yığdığı əriklə birgə aşağı düşürdüm, çəpərin xəlvət küncündən ərikqarışıq yola saldım çıxıb getdi...

Hələ Qabil babam... Çox azad danışığı vardı onun... Yəni, Azərbaycan dilindəki bütün sözləri nitqində işlədirdi (gülür). Çox böyük yumoru vardı, sonralar mən onları yazdım, yazılarımda işlətdim. İndi düşünürəm ki, nə qədər böyük bir söz sərvətinin yanından laqeyd ötmüşəm. Hara getsə məni də yanına salıb özüylə aparırdı. Toya da, ehsana da... Nənəm ona deyirdi ki, ay kişi, sən bunu yanına salıb az ora-bura apar. O yekə kişilərin yanında bunun tərbiyəsini pozassan.

Özüm də sakit uşaq deyildim, od parçasıydım. Bir dəqiqə dinclik tapa bilmirdim. İndinin özündə də işdən gələndə həyət-bacada yüz dəfə dövrə vurmasam, ya torpaqla eşələnməsəm, ya yazı yazmasam dinclik tapmıram...

Uşaqlıqdan yadımda qalan ən şirin, ən dəyərli xatirələr ədəbiyyatla bağlıdır. Artıq 3-cü sinifdən yazmağa başlamışdım. O şeir dəftərləri indi də qalır, 60 dəftərim olar. İlə bir dəftər düşür. İndi də əvvəlcə kağıza yazıram, sonra dəftərə köçürürəm. Ondan sonra şeirin yaşamaq hüququ varsa, kompüterdə yığılır...”

“Mən bir də dönəcəyəm...”

O uzaq uşaqlığın yaşandığı doğma yurdu - Füzuli rayonunun Böyük Bəhmənli kəndi haqqında soruşdum, danışdıqca gözlərinin buludlandığı da diqqətimdən qaçmadı: “Düzdür, Bəhmənli kəndi indi bizdədir, orada işğal altında olan müxtəilf rayonlardan axıb gəlmiş məcburi köçkün və qaçqınlar üçün də yaşayış şəraiti yaradılıb. Amma onların gözü işğaldakı yurdlarındadır. Əvvəllər, tələbə olanda, elə sonralar da hər il yayda məzuniyyətə çıxanda əvvəlcə Bəhmənliyə gedirdik, ordan Füzuliyə - əmilərimgilə, ordan Qubadlıya - bacımgilə, ordan Şuşaya - Əli Mahmudgilə, ordan Ağdama - Çingiz Aslanovgilə, Aqil Abbasgilə... 15-20 gün ərzində bütün Qarabağı fırlanıb Laçından, Kəlbəcərdən belə gəzib yenə dönürdük Bəhmənliyə... Dağların havasında yanaqlarımız qıpqırmızı olurdu... İndi elə bilirəm, yolumu kəsiblər...Elə bilirəm, ev tikmişəm, pəncərəmin qabağında bir namərd gəlib divar hörüb, heç haranı görə bilmirəm, ora baxmaq olmaz, ora ancaq baş vurub yarmaq olar...Dartınıb yoluma davam eləmək istəyirəm...Mənə elə gəlir ki, bu duyğu bizim insanlarda yaşasa yaxşıdı. Nə vaxtsa ( “nə vaxtsa” sözü də artıq urvatdan düşüb) biz oralara yenə gedəcəyik, oralar bizimdi...

Xeyirdə-şərdə gedirəm Bəhmənliyə. Birdən elə könlümə düşür, gedirəm. İndi də bərk oturub havası beynimə, yəqin ki, vaxt tapıb yaxınlarda obamıza baş çəkəcəm... Orda hər şey mənə nəsə deyir. Yeridiyim torpaq, nəfəs aldığım hava...Altında doğulduğum tut ağacı durmasa da, onun balaları durur orda. Hə, yeri gəlmişkən, hələ mən kənddə yaşayanda bir səhər durub gördük ki, o tut ağacının yerində kömür qalıb, ağac yoxdu, ildırım vurub...Nənəm dedi yaxşı ki, ildırım bu ağacı vurdu, yoxsa ildırım evə düşərdi. Üç adam o ağacı qucaqlaya bilməzdi, elə nəhəng gövdəsi vardı... Altında doğulduğum o ağac bizim ailənin həyatını xilas eləmişdi o zaman...”

“Yaşamağa vaxt qalmadı...”

Söhbətin axarı hərlənib-fırlanıb yenə Zamana gəlirdi. Zamansa keçirdi-istəsək də, istəməsək də: “Bircə uşaqlıq yaşım yadımda qalıb.Yerdə qalan illərin cəmi iş içində keçib. İş olanda adam vaxtın necə keçdiyini hiss eləmir. Bu yaşa çatmışam, amma heç zaman vaxt bolluğu hiss eləməmişəm. Məndə həmişə vaxt çatmayıb, indi heç çatmır. Bilmirəm, insanın öz ömrü, həyatı qarşısında olan borca görədi, illər keçdikcə elə bil daha çox məsuliyyət hiss eləyir. Məsələn, yayda görürəm ki, iki nəfər küçədə stol qoyub tut ağacının altında nərd oynayır. Deyirəm, ilahi, insan nə qədər xoşbəxt olar ki, buna da vaxtı çatır? Vaxt qızıldır deyənlər hələ onun qiymətini az veriblər, vaxt dünyanın ən bahalı, ən dəyərli nemətidir. Çalışmaq lazımdır ki, səndən qopub düşən o vaxta bir məna verəsən. O da ancaq əməllə ola bilər. Şeirlərimin birində yazmışam ki, ömrümü bütöv yaşamaq istəyirəm - aylara, illərə, günlərə bölmədən. Ömrü bütöv yaşamaq yaxşı bir qismətdir. Kaş hamıya nəsib ola...”

“Havada yazıram yazdıqlarımı...”

Vaqif Bəhmənli deyir ki, zaman, həyat, iş haqqında düşüncələrinin bir an belə durğun olduğunu xatırlamır.

“Yeriyərkən dediyi şeirlər”dən elə belə də təxmin eləmişdim: “Hər an beynimdə düşüncə var. Yazı prosesinin özündə də düşüncə var. Bəzən o prosesdə də düşüncələr o qədər bol olur, sürətlə bir-birini əvəz edir. Yazı prosesinin özü ən dərin düşüncədir, düşüncənin ali formasıdır. Hətta bir yazının içindəcə beyninə ayrı düşüncələr gəlir. Düşünürəm ki, əməl və düşüncə içində keçən həyatın içərisindəki xırda boşluqları insana bağışlamaq olar. Hələ yarımçıq yaşamışam, ömür hələ bitməyib... qarşıda hələ bir 60 il də var...

Mənim bütöv yaşayıb yaşamadığımı cəmiyyət dəyərləndirə bilər. Ömrün dolğunluğu cəmiyyətə verdiyi xeyirlə bağlıdır. Səndən cəmiyyətə ötürülən dəyər o ömrün qiymətləndirmə meyarıdır...”

Həmsöhbətimin danışarkən nikbinliklə baməzəliyin qarışmış tərzi, “qarşıda hələ bir 60 il də var” - kimi mübaliğli zarafatında da onun Zamana asiliyini hiss elədim. Zamansa keçirdi...

“Sözsüz ki, sözdəndi ruhun dərisi...”

Düşünürəm ki, onun Zamana asiliyə haqqı çatır. Çünki mayası sözlə tutulan, ürəyi ədəbiyyat eşqi ilə döyünən və özündən sonra SÖZ qoyub getməyə iddialı hər kəsin Zamana qarşı çıxmağa haqqı var yəqin ki:

“Ədəbiyyatla bağlı hər hansı tərpənişim, hər hansı duyğum və həyəcanım xoşdur. Dünyada ondan bakirə, ondan ləzzətli, ondan xoş heç nə yoxdur. Harda olur olsun, yazıçının bir işi var-yazmaq. Bəlkə də mənim yazdıqlarım qədər yazmadığım yazılar var. Yazı prosesində düşüncələr haçalanır...Yazı prosesi sirri-Xudadır, ona kimsə təyinat verə bilməz. Hər gün yazmaq sözü də şərtidir. Adam yorğun ola bilər, işi olar.

Amma bilməlisən ki, səni orda yazı masan gözləyir... Yazmaq hər dəfə masa arxasından qoltuğunda 3-4 varaq şeirlə durmaq deyil. Bu, nəticə deyil. Nəticə odur ki, sən o anda nələri, hansı poetik ovqatı, hansı həqiqəti, hansı bədii mətləbləri dəqiqləşdirdin... Mətbuatda çıxan ilk kiçik məqaləm yanğınla bağlı idi. Mən ədəbiyyata odla gəlmişəm (gülür). Kəndin zəmisinə od düşmüşdü, camaat da onu söndürmüşdü. Bu, adicə bir informasiya idi. Ancaq onun sevinci, o yazının qəzetdə tutduğu yer heç cür yadımdan çıxmır. Altından yazmışdılar ki, Vaqif Quliyev, Bəhmənli kənd orta məktəbinin 8-ci sinif şagirdi... Ondan sonra miniatürlərim çıxdı... Və sonra da kitablarım... 35-dən artıq kitabın müəllifiyəm... Amma düşünürəm ki, yazdıqlarım yazmadıqlarımın yarısıdır... Mənim fəlsəfəm, həyatım, düşüncələrim- hamısı o kitablardadır.

Yazanda oxucunu düşünmürəm. İndi yazdıqlarımla 30 il əvvəl yazdıqlarımın ürəyinin döyüntüsünün eyni olduğunu hiss eləyirəm. Ruh eynidi, amma sonrakı şeirlərin daha ağıllı, daha düşüncəli olduğunu da görürəm. Mənim həyat devizim belədir: “İstedad+zəhmət +bilik”. Bunlar vacib şərtlərdir. Yaradıcılıq həm də elmdir. Ədəbiyyatda daimi dinamika var. Başqa elmlərdən fərqli olaraq ədəbiyyatda kəşflər hər an baş verə bilər, tapıntı gözlə-qaş arasındadır...”

“Ölümün acığına yazılır ən diri yazı...”

Paradoksal görünsə də şair Vaqif Bəhmənlinin enerji qaynağı poeziya yox, nəsrdi: “Mən şeiri çox da sevməmişəm, indi də nəsri oxumağı daha çox sevirəm. Enerjini nəsrdən alıram. Poeziyadakı bütün “bicliklər” mənə tanışdı. Sadəcə, poetik tapıntılara görə “sağ ol” deyirəm. Amma bəzən görürsən ki, şeirin ilahi bir təsiri olur. Bəlkə də orada sənin axtardığın ədəbi kəşf də yoxdur. Kəşf onun o havasındadır. Mifik havalı şeirlər var və təbii ki, belə şeirləri də sevirəm.

Son zamanlar poeziya məni az təsirləndirir. Mən oxumaq xəstəsiyəm. Gəncliyimdə əlimə nə keçsə, oxuyurdum. “Koroğlu” dastanını ilk dəfə oxuyanda çox təsir eləmişdi mənə... Məmməd Arazın “İllərdən biri” kitabını əlimdə un kimi ovulana qədər oxumuşdum... Bəxtiyar Vahabzadənin “Şəbi-hicran” poemasını ağlaya-ağlaya oxuyurduq... Füzulini uşaqlıqda başa düşmürdüm, amma qəzəllərini əzbərləyirdim, sonralarsa onu dərk eləyərək oxudum, stolüstü kitabıma çevrildi.

Molla Pənah Vaqif, Qasım bəy Zakir, Aşıq Ələsgərin şeirlərini çox bəyənirdim. Gəncliyimdə Rəsul Rzanı çox oxuyurdum. İndi mütaliədə daha çox dünya ədəbiyyatına üstünlük verirəm. Ədəbiyyat haqqında düşüncəm, yaxud da ona yanaşmam konseptualdır. Artıq bilirəm ki, nəyi oxumaq lazımdır. Ümumi şəkildə mənə məlumdur ki, hansı əsərləri oxusam, vaxtımı almaz. Memuarları, tarixi əsərləri, elmi ədəbiyyatı oxumağa üstünlük verirəm”.

“Mən sizdə qalıb yazıram...”

Yaşadığı sürəcə ayağını torpaqdan üzmək istəməyib. Bəlkə poeziyasının rişələri də torpağın dərinliyinə bu qədər işlədiyindən yaradıcılığı da bu qədər xəlqidi, ürəyəyatımlıdı və seviləndi:

“Mənim də, Rəhilə xanımın da arzusu olub ki, ayağımız həmişə torpaqda olsun. Mən hələ gəncliyimdən hündür mərtəbəli binada qala bilmirəm. Bir dəfə hələ gənc ikən Moskvadakı “Ukrayna” mehmanxanasının 17-ci mərtəbəsində mənə otaq ayırmışdılar. Səhərə qədər yata bilmədim. Ertəsi gün iki dənə nar götürüb düşdüm administrator xanımın yanına. Narları verib dedim ki, xahiş eləyirəm, mənim yerimi aşağı mərtəbələrin birinə dəyişin. Məni 3-cü mərtəbəyə endirdilər. Ondan sonra yaxşı yatdım. Hündürlükdən qorxum var. Hündürlük böyük Yaradana məxsusdu. Ona çox da yaxın getmək olmaz (gülür). Hündürlük və sürətlə aram yoxdu. Şeirlərimin birində yazmışam, mənimki dərinlikdi... Yəni mənim üçün ucalıq dərindədi. Hətta fikrin əsası da dərindədi...

İtki ağırsa da heç batma yasa,

Axı nə faydası, Tanrını çağır?

Əgər haray çatan bir quyu varsa

O quyu içindi, içinə bağır...”

Və indi anlayıram ki, uzun illərdir müxtəlif tədbirlərdə çıxışlarını, şeirlərini dinlədiyim Vaqif Bəhmənlinin danışarkən səsinin tonunu zərrəcə də olsun qaldırmamağı, sakitliyi elə bundan qaynaqlanırmış- içinə bağırmaqdan...

“Məni kimsə bilməz mən bilən qədər...”

Zamanını məmurluqla şairlik arasında bölüşən bütün yaradıcı adamlara verilən ənənəvi sualı ünvanladım.

Cavabsa şablon deyildi: “Məmur sözünün özündən xoşum gəlmir. Mənim məmurluğum heç vaxt şairliyimə mane olmayıb. Mən heç vaxt ürəyimcə olmayan, dığ-dığlı yerdə, pis mühitdə çalışmamışam. Mənim çalışdığım bütün kollektivlərdə həmişə yaxşı insanlar olub. Ola bilsin ki, daha yüksək yerlərə, nüfuzlu vəzifələrə dəvətlər də olub. Mən həmişə öz yerimi bilmişəm. Düşünmüşəm ki, əgər sən burda özünü rahat hiss eləməyəcəksənsə, yaxud da o işi bir başqası məndən daha yaxşı görə bilərsə, niyə yer tutmalıyam?

İnsan qazandığı biliklərlə bağlı olan yerdə çalışmalıdır. Bu mənada mənə elə gəlir ki, hər kəs öz yerində olsa yaxşıdır. Mənim indiki işim, belə desək, məmurluğum da sırf yaradıcılıqla -kitab nəşri, yayımı ilə bağlıdır. Kitabxanalarla işləmək çox mühümdür. Kitabxanaların taleyi bəlkə də gələcəkdə bizim milli düşüncəmizin taleyi deməkdir. Çox güman ki hardasa 20 ildən sonra kağız nəşrlər olmayacaq. Hər şey disklərdə, flaş kartlarda olacaq. Uşaqlar da məktəbə kitab əvəzinə noutbuk götürəcəklər. Amma yenə də insanın müasir texnologiyalarla yanaşı, informasiya almaq üçün kitaba ehtiyacı olacaq. İndi bütün dünyada sürətli texnoloji inkişaf gedir. Etiraf edim ki, bu sürətli inkişafda o böyük söz sərvətini, kitabxanaların itirəcəyimizdən qorxuram... Elə eləmək lazımdır ki, yeni ictimai-mənəvi formasiyaya keçid minimum itkilərlə olsun. Kitabları onlardakı ideyalara görə qorumaq vacibdir. Kitabın qədrini sadiq oxucular bilər.

Mən indi bu sahədəki həqiqi inkişafı hiss eləyirəm. 90-cı illərdə insanlarla kitab arasına xalq arasında deyildiyi kimi, elə bil qurd yağı çəkilmişdi... Mən o vaxtlar professorları, böyük filosofları, alimləri Təzə bazarda xırda ayın-oyun satan görmüşəm. Qəfil bütün kitab mağazaları qeybə çəkildi. Kitabın üzünə baxan olmadı. Ancaq sədaqətli, fədakar, işıqlı insanlar oxumaqda, kitabı sevməkdə davam elədilər. Bunu irs kimi ötürdülər bu günə. Yaxşı oxucu həm də kitabın həmmüəllifidir. Kitabı yaxşı duyubsa, yazıçı ilə müəllifliyə şərikdi.

Mənim məmurluq işim yazıçılarımızın yaradıcılıq ruhunun qorunması, böyük ədiblərimizin irsinin təbliği, gələcək nəslə ötürülməsidir. Ona görə də bu iş mənə zövq verir. Biz mənəvi-mədəni irsimizi gələcək nəslə çatdırmasaq, öyrətməsək, onlar şüur, fikir pəltəyi olacaqlar...”

“Yaxşı ki, ürəyimin yerini bilirəm!”

Vaqif Bəhmənli ilə sevdiklərindən və sevmədiklərindən də danışdıq. Müsahibim səfərləri bir o qədər sevməsə də, dünyanın 40-dan artıq ölkəsində olub- gah iş, gah yaradıcılıq səfərlərində. Sevdiyi şəhərlər sırasında Aşqabad öndə gəlir. Səbəbi sadədi: gəldiyimiz yeri xatırladır...

Sevdiyi çoxlu şəhərlərin adını çəkir. Amma son istinadgahı yenə Bakıdı: tozu, torpağı, dəli küləyi, paxıllığını çəkənləri və sevənləri ilə birgə. Sevgi də bir başqa izaholunmazlıqdı müsahibimə görə:

“Sevgi insana məxsus keyfiyyətlərin ən alisidir. Əgər o duyğu, o hiss insanın canından çıxsa, insan cin olar, şeytan olar, məxluqat olar. Ancaq təbiətdəki sevgidən fərqli olaraq insanla insanın münasibəti idarə olunmalıdır. İnsan sevgiyə qovuşursa, o, mütləq göylə əlləşir, ruhi vəziyyəti çox yüksəkdə olur. Eşq hamıya məxsus olanın içərisindən sənin payına düşəndir... Hamının ümumi istifadəsində olan deyil, yalnız səni qanadlandıran bir duyğudur. Sevgi məzarda da gözə dolan son palçıqdır. Eşqin izahı o qədər genişdir ki, axırda gətirib izaholunmazlığa çıxarır...”

Valideyn, baba sevgisi ilə də Vaqif Bəhmənli də ilmə- ilmə toxunur gözümüzün qarşısında:

“Üç övladım var. Nəvələrimdə yaradıcılıq cücərtiləri hiss edirəm. Şəmsin qızı- nəvəm Nəzrin çox gözəl piano çalır. Bir dəftər də şeir yazıb. Mənə deyir ki, ayrı yerdə yazmıram baba, ancaq sənin evində yaza bilirəm. Xəyyamın oğlu - nəvəm İsgəndər rusca şeirlər qoşur. Mənə bənzəyir, eynən mənim kimi canını qoymağa yer tapmır, dinclik bilən deyil. Nəvəm Səfər bədahətən yaxşı meyxana deyir. Kiçik qızım Gülgün rusca yazır. Çox razıyam övladlarımdan...”

“...Köhnə kitabam-tirajsız, bircə nüsxə...”

Söhbətimizin bütün ruhuna bir yumor hopub. “Öz bədənimdə özümü otuzumdakı kimi hiss edirəm” - deyən müsahibim gülə-gülə əlavə edir:

“İşləməyib bekar olanda, günüm havayı gedəndə xəstələnirəm, hətta qrip oluram. Təbii ki bioloji baxımdan insan yaşının fərqi var. Ancaq insan dərk eləyəndə ki, onun həyatının mənası var, bu həyat ən azı onun özünə, ətrafında bir neçə adama xoş gəlirsə, düşüncə baxımından cəmiyyətin inkişafına nəsə əlavələr eləyirsə, onda məncə, yaşın bir fərqi olmur. Mən bu düşüncədəyəm. Düşüncənin bu yaşındayam. Hansı yaşda olmasından asılı olmayaraq, fikrimcə, əsas ruhdur və insanın öz həyatının mənalı olduğunu dərk eləməsidir...”

Həmsöhbətimin yaşadığı və danışdığı Zaman dopdolu idi, vaxt lazımınca dəyərləndirilmişdi... Ancaq heç nəyə baxmayaraq, Zaman keçmişdi...

Sevinc MÜRVƏTQIZI

525-ci qəzet.- 2015.- 25 aprel.- S.20-21