Nağıl adam

portret-povestdən parçalar

(Əvvəli ötən şənbə sayımızda)

Sevdiyim və məni sevən dostlara!

BU DA ÜMİD QAPISI...

...Ötən əsrin 80-ci illərində “Azərbaycan” jurnalında Aydının iki hekayəsi və hətta həcmcə böyük bir publisistik yazısı çap olunur. O vaxt jurnalın məsul katibi isə indi bu dərgiyə rəhbərlik edən İntiqam Qasımzadə idi. Bir yay günü, daha dəqiqi, bazar günü səhər ertədən məhəllə camaatından kimsə Aydını çölə çağırır. Və o da həyətə düşəndə qapılarının ağzında bir ağ “Jiquli” görür (Aydın burasını da məmnuniyyətlə qeyd edir ki, o zaman Dəvəçiyə gəlib onu soruşanlara həmyerliləri evlərinin ünvanını lap dəqiqliyi ilə göstərərlərmiş, yəni ki, onu tanıyırlarmış...)

Demə, Aydın müəllimin qapısının ağzına maşın sürən bu qonaq da olur İntiqam müəllim. Təbii ki, qonaqların, özü də İntiqam müəllim kimi hörmətli bir qələm adamının - Aydının o vaxtlar söz yox ki, İntiqam müəllimlə hələ elə bir yaxın münasibəti olmasa da - onu axtarmağına çox şad olur. Və evə dəvət edir. İntiqam müəllim də onunla gələn yol yoldaşını təqdim edib qardaşı Daşqını Aydına tanıdır. Aydının qonaqları evə dəvət etmək təklifinə: - Bir vacib işimiz var, - deyir, - işimizi görək sonra evə gələrik, hələ bir çörək də yeyərik.

Burası isə mənə, Aydın deməsə də, gün kimi aydındır ki, bu mötəbər şəxslər yəqin xeyir iş qabağı, o zamanların Dəvəçisində lap bol olan “osetirin” balığı üçün gəlmiş olarlar...

Və o da şəksizdir ki, dost yolunda canını belə əsirgəməyən Aydın gün ərzində qonaqlarına yaxşı bələdçilik və ehtirama layiq yoldaşlıq edir.

Bax, o görüşdə tanışlıqdan məlum olur ki, Daşqın müəllim o zaman Bakıdakı məşhur “Kitab pasajı”nın direktorudur...

Xudahafizləşib ayrılanda Daşqın müəllim qardaşından qabaq, dönə-dönə Aydına Bakıya gələndə ona da baş çəkməyi, görüşüb hal-əhval tutmağı xahiş edir.

O vaxtlar nadir kitablar da hələm-hələm ələ düşməzdi. Bakıya yolu düşən Aydın Daşqın müəllimlə görüşəndə məşhur kitab pasajının direktoru da də sayla gələn kitabların siyahısını Aydının qabağına qoyub: - İstədiyini seç, götür, - deyərmiş. (O vaxtlar çətin tapılan, mənim də müştağında olduğum, ancaq istəməyə üzüm gəlməyən, Ojeqovun məşhur lüğətini də Aydın elə o kitab mağazasından alıb...)

Sözüm bunda deyil.

Artıq nəşriyyatların təsərrüfat hesabına keçdiyi bir vaxtda, ötən əsrin səksəninci illərinin sonlarında “Gənclik” nəşriyyatında Aydının “Ümid” adlı povest və hekayələr kitabı plan əsasında nəşrə hazırlanır. Kitab yığılıb səhifələnir, demək olar ki, çapa hazır hala gəlir.

Elə bu zaman məlum olur ki, kitab lazımi tirajı yığmayıb və bu tiraj məsələsi də bir-iki günə həll olunmasa, nəşri dayandırılacaq.

Bir-iki gün şəhərdə kitab mağazalarını gəzib tiraj toplaya bilməyən Aydın məşhur Tarqovı küçəsi ilə məlul-müşkül üzü “Gənclik” nəşriyyatına tərəf addımlayarkən nəzərləri bir anlıq “Kitab pasajı”na sataşır. Yadına birdən-birə dostu Daşqın müəllim - İntiqam müəllimin qardaşı Daşqın Qasımzadə düşür.

Ləngimədən, “ya mədəd” deyib Daşqın müəllimin yanına yollanır. Aydını dinləyən Daşqın müəllim də: - Əşi, min ədəd nədir, mən sənin kitabının bütün tirajını mağazama götürüb satmağa hazıram, - deyib nəşriyyatın direktoru Əlican Əliyevə zəng vurur. Nəşriyyat direktoru ilə sözləşib razılaşandan sonra kitabın nəşr olunması işi, necə deyərlər, rəsmiləşdirilir.

İndi aradan illər keçəndən sonra, neçə-neçə kitab müəllifi olan Aydın minnətdarlıqla deyir ki, “Ümid” adlı o kitab mənim çap olunan ikinci kitabım idi. Həcmcə o qədər də böyük olmayan nazikcə bir kitabdır. Ancaq o kitab mənə çox əzizdir. Ona görə əzizdir ki, o kitabın çapında dost qayğısını, kəsilən duz-çörəyə qiymət qoyub kömək üçün əlindən gələni əsirgəməyən bir insanın diqqətini, etibarını görmüşəm. Bu da Aydının sözləridir: O kitab Daşqın müəllimdən həm də bir yadigardır... Sonra da Aydın bir köks ötürür: - Ancaq nə yazıqlar ki, Daşqın müəllim kimi xeyirxah, etibarlı insanlar dostları tez tərk edir. Daşqın müəllim də dünyadan vaxtsız getdi. Qəbri nurla dolsun!..

Elə həmin 80-ci illərdə, yenə də qızmar günəşin can yaxdığı bir gündə dostumuz Aydının paytaxtdan qonaqları olur. O zaman Yazıçılar İttifaqının nəzdində Bədii Ədəbiyyatı Təbliğ Bürosu deyilən bir qurum var idi. Bu qurumun da vəzifəsi yazıçı və şairləri, bir sözlə, qələm adamlarını yerlərə göndərmək, o vaxtın zəhmətkeşləri arasında qurumun adına uyğun, bədii ədəbiyyatı təbliğ etmək idi. Və bunun da müqabilində olduqları təşkilatlarda təbliğ bürosu tərəfindən onlara verilən putyovkalara möhür vurulur, qol çəkilir, Yazıçılar İttifaqının hesabına müəyyən məbləğdə pul köçürülürdü ki, o puldan da putyovka yiyələri qonorar alırdılar.

Bəli, iki adlı-sanlı şair - Qabil və İsa İsmayılzadə, bir də Aydın belə putyovkalarla Şabranda (o vaxtkı Dəvəçidə), təbii ki, Aydının bələdçiliyi ilə, sözünün keçərli olduğu bir neçə təşkilatın kandarına ayaq qoyub, nəhayət, o zaman rayonda ən iri təsərrüfat olan “Sovet Konstitusiyası” sovxozunda ləngiyirlər.

Yay vaxtı, tərəvəz yığımının qızğın dövrü imiş. Pomidor-xiyarın az qala hər kiloqramının üstündə yekə-yekə kişilər əsim-əsim əsirmişlər ki, min bir əziyyətlə becərilən məhsul itkiyə getməsin, plan dolsun, “yuxarılar” qarşısında da üzüqaralıq olmasın. Və zamanın qızıldan qiymətli belə vaxtlarında səhərdən axşama qədər tarlada, bağda-bağatda iş üstündə olan təsərrüfat rəhbərinin qiymətli vaxtını almaq, əlbəttə, ağlabatan sayılmaz, əslində qınağa tuş gələrdi. Ancaq burası da varmış ki, o vaxtlar Aydın həmin təsərrüfata rəhbərlik edən, deyilənlərə görə də, xasiyyətcə sərt, tündməzac adam olan Abdulmənna Quliyevi şəxsən tanımasa da, haqqında da az-çox eşidibmiş.

Beləcə qələm dostlarının yanında özünü sındırıb o yerə qoymayan Aydın özü qabaqda, qonaqları da ardınca sovxozun idarə binasına yollanırlar. Təbii ki, kiçikdən-böyüyə, bütün işçi və qulluqçuların məhsul yığımına səfərbər edildiyi idarə binasında kimsəni tapa bilmirlər. İdarə binasının böyür-başında var-gəl edərkən birdən Aydının əvvəlcədən tanıyıb “dayı” çağırdığı, o illərdə o sovxozun baş mühasibi Mehdi Vahabovla rastlaşırlar. Aydın “dayısı” ilə görüşüb hal-əhval tutur.

Onu qonaqlarla da tanış edib gəlişlərinin məqsədini açıb deyir. Köhnə baş mühasiblərdən olan Mehdi dayı da belə “işlərdən” hali adam idi. Və bildirir ki, direktor yalnız gecə saat 10-dan sonra, gündəlik işlərə yekun vurmaq üçün idarəyə gələcək.

Direktoru yerində tapmadığına, dediyinə görə, Aydın ürəyində sevinir də. Axı qələm dostlarının yanında direktor onu pərt edib deyə bilərdi ki, ay müəllim, heç yeridi, biz nə hayda, sən nə hayda, camaat günün altında yanır, qan-tər içində məhsul yığır, siz də durub gəlmisiniz ki, şeir deyəcəyik, hekayə oxuyacağıq...

Rəhmətlik Qabil müəllim də hələm-hələm geri çəkilən kişilərdən deyildi. “Nə olar, o vaxtacan gözləyərik”, - deyib durur.

Daha çarə nədir, Aydın qonaqlarını idarə binasına yaxın bir yerdə yaşayan ərkiçatan köhnə bir tanışının evinə aparır. Ev yiyəsi - özü də gözəl bir əhli-qələm olan mərhum Adil İsgəndərov qonaqların adına layiq gözəl bir süfrə açır.

Nəhayət, deyilən vaxt gəlib çatır, saat 10-un tamamında Aydın putyovkaları götürüb ayağa durur, üzünü dostlarına tutur ki, siz gözləyin, bəlkə direktor heç iş yerinə qayıtmayıb... Əvvəlcə mən bir idarəyə dəyib gəlim.

Ancaq nə Qabil müəllim, nə də İsa İsmayılzadə Aydını tək buraxmırlar. Yeri gəlmişkən, maşını Qabil müəllim sürürmüş. Beləcə, gəlib çıxırlar sovxozun idarə binasına. Demə, direktor da gəlib çıxıbmış. Və böyük kabineti də adamla dolu imiş. İsti olduğundan qapı-pəncərələri açıq otaqda yenicə başlamış iclasa direktorun acıqlı, hirsli-hikkəli səsi hakim imiş. Görünür, kişi bugünkü işlərin gedişindən razı qalmayıbmış.

Canını dişinə tutan Aydın açıq qapıdan özünü göstərib, dəvət gözləmədən içəri girir, direktorun stoluna tərəf yeriyir. Bu qəfil, həm də belə əmin-arxayın, sorğusuz-sualsız qonağın gəlib, necə deyərlər, “yuxarı başa keçməsinə” təəccüblənən direktor sözünü yarımçıq qoyub mat-mat Aydına baxır:

- A bala, kimsən, nəyə görə bu vaxt bura gəlmisən?..

Aydın da birtəhər özünü ələ alıb:

- Mən Hafizin dostuyam, - deyir.

Elə yeri gəlib, qoy deyim. Mən tanıdığım müddətdə Hafiz müəllim Təhsil işçiləri Həmkarlar Təşkilatı rayon komitəsinin sədri idi və dünyasını dəyişənə qədər Aydının sanatoriyalarda istirahət üçün aldığı o dediyim iki putyovkadan birini o kişi verərdi...

Tanımadığı bu cavan oğlanın həmyaş oğlu Hafizlə dost olduğunu eşidən direktorun çöhrəsi bir anda çiçək açır. Yerindən qalxıb Aydına tərəf gəlir.

Oğlu ilə dost kimi tanışlıq verən bu cavan oğlanın sözləri bayaqdan bəri səsi kabinetinə sığmayıb kəndi başına götürən təsərrüfat rəhbərini bir anda muma döndərir. Direktor şəstlə içəri girib diri-diri danışan oğlanı qucaqlayıb:

- Belə Hafizə də qurban olum, onun dostlarına da (Dostuna yox, dostlarına ha...)! Nə işdi, a bala!..

Mehdi dayı (mühasib) əlüstü məsələni açıb deyir. Abdulmənna Quliyev seyfin açarını baş mühasibə uzadıb:

- Möhürü götür, oğlumun dostunun işini düz-qoş!..- deyib bir direktor kimi hökmlə dillənir.

Elə həmin yaradıcılıq səfəri vaxtı Aydın qonaqlarını şam yeməyi üçün rayon mərkəzindəki atalı-analı evinə dəvət edir. Gündəlik oturub durduğu, yoldaşlıq etdiyi həmyerlilərinə də Aydın belə dost görüşlərini gızırqananlardan deyil ha. O vaxtlar bizim Şabranda, Gəndab kənd xəstəxanasında baş həkim işləyən cavanlıq dostu (hərçənd ki, o illərdə hər ikisi də hələ lap cavan olub, yaşları otuzu təzəcə haqlayıbmış), gözəl şairimiz, səmimi, canıyananlığı qədər də ciddi, yəni “xarizmatik” insan Tofiq Nurəli də öz yerində, süfrənin başında olur.

Sərin yay gecəsində, açıq şüşəbənddə hal əhli olan Qabil müəllimlə Aydın bir-biri ilə bəhsə giriblərmiş kimi, təmiz spirt qarışdırılmış “saf su”dan nuş edirlər. Bəlkə də işin bu yerində Qabili dilləndirmək üçün Aydın Xəyyamvari bir rübai də deyir:

Kaşı kuzələrin şöhrəti şərab,

Nuş üçün könlümə eylədi xitab,

Könlümün şövqüylə meyl etdim meyə,

Arzum təlqin oldu, əhvalım bitab...

(Burasını da qeyd edim ki, o illərdə keçmiş Dəvəçi rayonunda üç üzüm emalı zavodu varmış, zavod olan yerdə də spirt də ki, genə-bol). Spirtli içki ilə elə əvvəldən arası olmayan şair Tofiq Nurəli də İsa İsmayılzadə ilə sərin pivədən içə-içə öz qələm dostlarını heyran-heyran seyr edir, badə toqquşdurmasalar da, dedikləri sağlıqlara sidq-ürəklə qoşulurlar (Yəqin ki, Qabil müəllimin dediyi o sağlıqlar da elə dostlarının şərəfinə olardı).

Yay gecəsinin sərin havası, göydə bədirlənmiş ay, bir-birinə göz vuran ulduzlar... gecənin lal sükutu... Bəh-bəh-bəh... Əsl poetik bir gecə, romantik duyğuların coşub-daşdığı anlar...

Birdən bu lal sükutu Aydıngilə qonşu qadının hay-harayı pozur:

- Ay Dilbər huyyy, Dilbər huyyy!..

Qabil müəllim yerindən sıçrayıb açıq məhəccərrə, pilləkən olan tərəfə az qala quş kimi qanadlanıb uçur.

Hörmətli sənətkarın bu qəfil hərəkətindən Aydın bir ev yiyəsi kimi həyəcanlanıb əlbəəl ayağa qalxır, özlərini itirib qalan İsa müəllimlə Tofiq Nurəli ilk əvvəl yerlərində donub qalırlar. Ancaq tez də özlərinə gəlib yerlərindən qalxaraq Qabil müəllimin ardınca cumurlar.

Dostlarının onun ardınca gəldiyini görən Qabil müəllim geri dönüb əllərini dodaqlarına apararaq işarə edir: yəni ki, səsinizi çıxartmayın...

Çağırışına qızının huy vermədiyini görən qonşu qadın hələ də haylamağındaymış...- Ay Dilbər, huyyy!.. Dilbər, huyyy!..

Axır ki, qonşu qadının gecənin səssizliyini yaran harayı kəsilir.

Qabil müəllim bundan sonra da bir müddətdə yerində lal-dinməz durub baxır, sonra da, nəhayət, məhəccərdən aralanır, qayıdıb yerində oturur. Bu dəfə sağlıqsız-filansız qədəhini təkbaşına boşaldır, sonra da kövrək səslə:

- Bilirsiniz, bu “huy” səsini-sədasını axırıncı dəfə Yardımlıda, kənddə müəllim işləyən cavanlıq çağlarımda eşitmişəm, - deyə, qəfil yerindən qalxmağının, o səsi daha yaxşı eşitmək üçün səda gələn tərəfə daha yaxın getməyinin səbəbini narahat-nigaran qalmış dostlarına izah edir. Sonra da kövrəlmiş şair: - O vaxtdan neçə il keçir. Ancaq elə bil dünən idi... Şair bir də köks ötürür: - Hə, ömür keçdi, gün keçdi...

lll

Gözəl sənətkarımızın anadan olmasının 70 illiyi münasibəti ilə İsa İsmayılzadə “Azərbaycan” jurnalında çap etdirdiyi sanballı məqaləsində Qabilin dostları cərgəsində bizim Aydının da adını çəkmişdi. Yəqin ki, kövrək şairimiz də aradan xeyli illər keçəndən sonra o gecəni, o gecənin lal sükutunu pozan qəfil “huuy” sədasını öz yazısını qələmə alan məqamda bəlkə bir də eşidibmiş...

lll

Yaddaşlarda yaşamağa hələ tezdir

Hamı qocalıq yaşına çatmaq istəyir,

amma heç kim qoca olduğunu qəbul

etmək istəmir.

Fransisko Kevedo

İosif Stalin deyəndə nə olar, tutarlı fikirdir: “Yazıçılar insan ruhunun mühəndisləridir”. Elə Aydın da o ruhu naxış-naxış, ilmə-ilmə bəzəyən, həm də mahir bir nəqqaşdır. Aydın yerlipərəstlik nədir, bilməz. Onun üçün bir Vətən anlamı, müqəddəs Azərbaycan anlayışı var. Şahidi olmuşam, yazı-pozusunda o qədər də “duz” görmədiyi bir neçə qələm əhlinin yaradıcılığından söhbət düşəndə, dostarası qeybətə özünə məxsus astalıq və ustalıqla: - Yox ee, o “filankəslər” Vətən, ana dilimiz, üç rəngli bayrağımız haqqında şeirlər yazıblar (necə yazıb, yox aa...), - deyərək üstufca bir nida qoyar.

Bu babətdən, mənim qənaətimə görə, Aydının bu ağır Şabran elinin yazarlarına əlavə, fərdi sevgisi təhtəlşüurdur. Öz eloğlularını da elə başqaları qədər sevir.

Görkəmli yazıçımız Sadıq Elcanlı Aydının həm qonşusu, həm də gənclikdən üzü bu tərəfə yoldaşı, dostudur.

Həm də elə dost ki, həftədə, ayda AzTV-nin o ağırlığında ədəbi dram verilişləri redaksiyasının baş redaktoru kimi məsul işdən vaxt-macal tapıb elə-obaya güzarını salanda, “haqq Allahın adıdır”, mütləq ev yiyəsi kimi bir “fəzilət” sahibi olaraq əslində “səhərlini” qarşılamağa vəzifəli olan Aydının yerinə o kişi özü bu dostumuzu arayıb-axtarır, süfrəsinin də başında oturdur.

Sadıq Elcanlı Aydının yaradıcılığı ilə bağlı, elə öz qələmi ağırlığında və elə həm də nəfəsinin dərinliyində neçə-neçə məqalə də yazıb.

Di gəl, Aydın o istedadlı yazıçının yaradıcılığını həmişə diqqətlə izləsə də, işıq üzü görən irili-xırdalı bütün əsərlərini oxusa da, son vaxtlaracan bircə yazı da yazmamışdı. Ancaq bu il yazıçı dostunun “Zülmət” romanını oxuyandan sonra ürəyini boşaltdı, “525-ci qəzet”də “Zülmətdən doğan işıq” adlı bir esseylə çıxış etdi.

Qeybət olmasın, orasını da deyim ki, əslində Sadıq Elcanlının hələ çox illər bundan əvvəl, sevə-sevə oxuduğum “Qanlı quzğun meydanı” povesti haqqında mən də yazmaq istəyirdim. Daha doğrusu, yazdıqlarıma əl gəzdirib çap etdirmək istəyirdim ki, yazıçının “Zülmət” romanı çap olundu və mən də romanın ilk oxucularından oldum. Və bu əsər haqqında dostum Aydınla fikir mübadiləsi aparıb mühakimələr də yürütdük, fikirlərimizi bölüşdük. Düzdür, Aydın başqasının nə fikrinə, nə də düşüncəsinə ehtiyacı olan, ya da ona göz dikib faydalanmağa çalışan yazıçılardan deyil. Ancaq həmyerlimizin romanını ikimizin də eyni vaxtda oxumağımız və fikirlərimizin də təqribən üst-üstə düşməsi o kişiyə “impuls” verdi ki, “Zülmət” romanı haqqında öz düşüncələrini qələmə alıb mətbuatda çap etdirsin. Nə isə, beləsinə “qalsın qulluğunda” - deyərlər...

Bu torpağın çox istedadlı şairlərindən biri də Ağalar Mirzə idi və dünyasını çox tez dəyişdi, aramızdan vaxtsız getdi. Ölümündən az öncə Ağalar Mirzənin 17 noyabr 2007-ci ildə öz dəsti-xətti ilə “Çox hörmətli Novruz müəllimə - ən xoş arzularla” avtoqrafı ilə ilk və həm də son görüşümüzdə mənə bağışladığı, 2004-cü ildə işıq üzü görmüş “Karvan” adlı seçilmiş şeirlər kitabına görkəmli şair, yazıçı, bir-birindən maraqlı portret hekayələr ustası Əjdər Ol “Ağalar Mirzənin işinin adı” başlığı ilə olduqca dəyərli və sanballı bir ön söz yazıb.

Ağalar Mirzənin “Karvan” şeirlər kitabına yazdığı o önsözdən iqtibas etmək üçün seçdiyim birinci abzasdan heç bir kəlməni, cümləni ayırıb çıxara bilmədim. Beləliklə, Əjdər Ol şair Ağalar Mirzə haqqında deyir:

“...Dostluğun, yoldaşlığın uzun müddət davam etməsinin təəccüb doğurduğu indiki zamanda hərdən məndən soruşurlar ki, Ağalar Mirzə kimi sərt, soyuq adamla necə dostluq, yoldaşlıq edirsən? Düzü, əvvəllər fikrimi toplayıb həmin adamlara tutarlı bir cavab verə bilmirdim. Heç özüm üçün də aydın deyildi ki, bu sualı nəyə görə mənə verirlər. İllər boyunca şair Ağalar Mirzə ilə çox insani sınaqlardan, məhrəm münasibətlərdən keçdikdən sonra onun xarakterinin özəlliklərini olduğu kimi ayırd etməyə başladım. Gördüm ki, şair dostum dönüklüyə, boşboğazlığa, lovğalığa, yarıtmazlığa, əhmədi-biqəmliyə, badalağa, paxıllığa, düşüklüyə, lotuluğa, çörəyi dizi üstə olmağa qarşı çox sərtdir, laqeydlik, miyanəlik, hərəkətsizlik, qeyrətsizlik görəndə isə üzünü çevirib öz işinin dalınca gedir, bişməmiş adamlar da elə bilir ki, o, soyuqdur, adamayovuşmazdır. Açığını deyim ki, Ağalarla yola getmək çox rahatdır, amma düzə-düz. Mən həmişə onun dostluqda umacağını yox, təmənnasızlığını gördüm”.

Bu isti sətirlərdən sonra dostunun yaradıcılığı haqqında isə belə yazır: “Ağalar Mirzə sözün həqiqi mənasında vətən sevgili, patriot bir şairdir”.

Nobel mükafatı laureatı, ispan yazıçısı Kamilo Xose Sela Nobel nitqində “Allahların biz ispanlara hədiyyə etdiyi bu dildə yazmaq çətin deyil və əslində bu mükafat bu dilin daşıyıcısına, ona xidmət edənə yox, bu şərəfli dilin özünə verilmiş mükafatdır”,- demişdi.

Dilimizin saflığı, paklığı Ağalar Mirzə poeziyasının çeşməsindən elə qaynayıb axırdı ki - mələklərin haləsi, nurlu ruhların rayihəsi kimi. Bəlkə elə bu elin zəngin folklor xəzinəsindən bəhrələndiyindən idi ki, Əməkdar incəsənət xadimi, şair Ağalar Mirzə uzun illər radionun xalq yaradıcılığı “Bulaq” verilişinin, sonralarsa televiziyanın “Yurd” proqramının baş redaktoru olmuşdu. Doğma diyarımızı qarış - qarış gəzib, folklor xəzinəsinin zənginliklərini, yurd, vətən yaddaşını “Qoşma”, “Bayatı”, “Ozan” kimi müəllif verilişlərində xalqa çatdırırdı.

Şeirləri yurd, ana, ata kəlməsi ilə dolu öyüd-nəsihət, paklığa həzin çağırış idi. Bir şeirindən ikicə bənd:

Şəhərdən gedəndə anam ağladı,

Məni qərib bildi, şəhəri qürbət.

Kəndin xatirini əziz saxladı;

“Çölü xiyabandı, suları şərbət”.

Qapı döyülmədi, qonşu gəlmədi,

Hasarı, çəpəri, bəndi yox evin.

Süfrə salınanda üzü gülmədi;

“Qonaqsız çörəyi, qəndi yox evin”.

Yaxın illərin söhbətidir, əslən Lerikin Anburdərə kəndindən olan istedadı, insanlığı və ləyaqəti ilə həm tanıyanlarının, həm də ədəbiyyatsevərlərin yaddaşında indi də yaşayan Allahverdi Məmmədli haqqında içimdən gələn duyğularımı qələmə alıb kağıza köçürmüşdüm, mətbuatda - sevimli qəzetimiz “525”də çap olunmuşdu. O yazıda Lerik rayonunda işləyərkən rayon mərkəzinin bir küçəsinə o gözəl şairimizin adının verilməsi barədə qərar qəbul etməyimdən, müvafiq sərəncamla rəsmiləşdirməyimdən də söz açmışdım.

Bax, bəlkə də elə bu yazı Aydın üçün tutarlı vəsilə oldu və onu həyatdan vaxtsız getmiş digər bir gözəl şairimizin - Ağalar Mirzənin Şabranda 60 illik yubileyinin keçirilməsi və adının əbədiləşdirilməsi üçün şəhərin bir küçəsinin onun adına verilməsi barədə təşəbbüs irəli sürməyə ruhlandırdı. Başda Aydın özü olmaqla, rayonun xeyli ziyalısı və ağsaqqalının adından daxil olan müraciətə əsaslanıb biz də Ağalar Mirzəyə təntənəli bir yubiley tədbiri keçirdik, Şabran şəhərində küçələrdən birinə onun adını verib abadlaşdırdıq.

İnşallah, Şabran şəhəri daha da gözəlləşib abadlaşar və sonsuza qədər yaşayar, bu şəhərdəki elə o küçə də şəhərimiz var olduqca, dünyadan erkən getmiş şairin adını yaşadar.

Aydına nə var ee, hələ neynir küçəni, xiyabanı... Xiyabanı da, küçəsi də onu çox sevən, içi mən qarışıq, dostlarının, həmyerlilərinin yanıdır. Aydın üçün oxucularının “qəlbində” yaşamaq hələ tezdir, qardaşım uzun ömür yaşasın, inşallah.

Aydın yazıçıdı. Yazıçı olmaq Aydına nə qazandırıb? Çox şey - elə indiyəcən bütün bu danışdıqlarımı! Axtardığımız, daha doğrusu, arzuladığımız bu ali keyfiyyətləri: saflığı, səmimiliyi, gözü toxluğu, insani sevgini, mərdliyi, əxlaqlı həyat tərzini, həm də bir-birindən gözəl, içdən gələn yaratdığı obrazları! Aldığı öyüd-ibrətdən naxışlanan, mərdlik, vətənpərvərlik, milli qeyrət, mənəvi dəyərlərimizin nümunəsi olan o obrazlar bəlkə də daha çox Aydının öz xarakterik cizgilərindən qaynaqlanıb. Bir sözlə, yazıçılıq Aydına elə Aydını qazandırıb.

Əzizim Aydın, yetər bu təvazökarlıq, razı ol, həm də özün işə qarış, qoy əsərlərinin əsas nümunələri seçilib tam külliyat şəklində çap edilib. “Kiril”də qalan hissəsi də o keçmiş donundan çıxıb bu günün oxucusu tərəfindən rahat oxunsun. Qoy nəsillər sənin bal dadan bədii dilinin tamından doya-doya dadsınlar.

Eh, dostum, yaxşı eləyirsən, bizi qəddar zamanın, doğulduğumuz məqama yaxınlaşdırmaqda olan tərəzisinə vurmursan, yola verə-verə yol ötürürsən.

Mənim qıvraq qardaşım, sən hələ yazacaqsan, yaradacaqsan. Əhmədin, Aydının, Lamiyənin toyunda qol götürüb oynayacaqsan. Bir gün onların Şəhriyarı, Bəxtiyarı sənə: - Baba, bizə nağıl danış, - deyəcək... Yox, sən özün onlardan nağıl istəyəcəksən, nağıl bitəndə ardınca da göydən düşən üç alma payını gözləyəcəksən. Ancaq onda sənə üç alma yox, o nağıl, bayatı dilində, əfsanə və rəvayətlərlə naxışlı, elə özün qurub bara-bərəkətə doldurduğun, ərsəyə yetirdiyin səbət-səbət şipşirin “nemətlər” töküləcək.

Bölüşdürməyə tay-tuş gərək...

Eh, dostum Aydın, bu da mən, payızı addayıb üzü qışa doğru durmuşam:

Ömür - yuxu!..

Zamanı var, müddəti var.

Baharı sevib gülsə də

Payız adlı möhnəti var.

Günah - çuxur!..

Doldurmağa güc gərəkdir,

Doğrultmağa təpər varsa,

Tövbə günaha bəzəkdir.

Ümid - qapı!

Haqqın idraka aynası,

Bəlkə bir yaz da yaşadıq,

Ay dostluğun pərvanəsi.

Yüz yaşına təbrik yazmaq arzusu ilə: qoca Novruz Nəcəfoğlu.

Son

5 oktyabr-27 noyabr 2015-ci il, Şabran.

Novruz Nəcəfoğlu

525-ci qəzet.- 2015.- 12 dekabr.- S.22-25