Sözünə güvənən şair

FƏXRƏDDİN TEYYUBUN ŞEİRLƏRİNİN OYATDIĞI DUYĞULAR VƏ DÜŞÜNCƏLƏR

O şair xoşbəxtdir ki, onu adı, imzası, şeiri ilə tanıyırsan.

Bir neçə il öncə sözün həyasına sığınıb "Ulduz" jurnalına şeirlərini gətirmişdi. Adını biləndə xatırladım ki, bu imzaya ədəbi orqanlarda, elə "Ulduz" jurnalının özündə rast gəlmişəm. Söhbətimiz əsasında məlum oldu ki, Fəxrəddin Teyyub uzun illər öz işi ilə əlaqədar ədəbi mühitdən uzaq düşüb. Amma səssizcə yaradıcılığına qayıdıb. Fəxrəddin müəllim mühitdən uzaq da olsa, şeirləri vaxtaşırı mətbuatda çap olunub.

Harda olur olsun, şeirdən kənara çıxmayıb. Necə deyərlər, bir əli qələmdə, bir əli dəftərdə olub. Şairdir axı. Çünki şeirləri canından, qanından gəlir. Heç kimi təqlid etmir. Özü öz taleyinin, zamanının, dərdinin şəklini sözlə çəkir. Onun şeirlərində qəribə bir tablo var. Ən çox təbiət şeirlərində:

Ağaclar üşüyür sərt havalarda,

Çəkir xiffətini gələn baharın.

Yarpaqlar darıxdı boş yuvalardan,

Uçdular dalınca qaranquşların.

Ürək çəkə bilmir hər dərdi, səri,

Sinəmə bir aləm düşüb qəm indi.

Bu incə, bu xərif budaq əlləri,

Gərək nəfəsimlə isidəm indi.

Bir azdan təbiət bahara möhtac,

Nə külək, nə də ki qışın qarı var.

Elə bil yetimdi hər çılpaq ağac,

Nə geyindirəni, nə paltarı var.

Puşkin deyirdi ki, "Xalqın tarixi şairə məxsusdur". Fəxrəddin Teyyub da o şairlərdəndir ki, keçmişin millət üçün dəyərinə inanır. O ana mövzulu şeirlərində ana səsinə, ana laylasına qafiyə-qafiyə vurulur. Ana haqqı, ana zirvəsi hər sətirdə bir-birinə doğmalaşır:

Bu dünyadan doyan qadın,

Ayaq saxla, dayan, qadın.

Anama oxşayan qadın,

Gözlərini görüm gedim.

Bir ilahi sirrə döndün,

Göyə döndün, yerə döndün.

Sən gözümdə pirə döndün,

Nəfəsimi dərim gedim.

Bu şeirlərin hər birinin arxasında onun özünəməxsus intonasiya durur. Məhz bu intonasiya onun sözünü oxuculara tam çatdırır.

Fəxrəddin Teyyubun şeirləri adamla danışır, ünsiyyət qurur. Böyük qələm dostu Musa Yaquba yazdığı şeir də buna canlı misaldır:

Qardaş, gəlib çatdı ayrılıq dəmi,

Qəlbimi "Buynuz"da qoyub gedirəm.

Vaxt nə tez ötüşdü, elə sanma ki,

Sözündən, şeirindən doyub gedirəm.

Adama sevinmək daha ar gəlir,

Kədər elə gəlir, sanki var gəlir.

Sevincin köynəyi mənə dar gəlir,

Qəmin köynəyini geyib gedirəm.

Fəxrəddin Teyyubun şeirlərində bir mərdlik, kişilik əxlaqı var. O, ömrün mənasını alnıaçıq, üzüağ yaşamaqda, dosta etibarda, insanlara sədaqətdə görür.

Bir qatar şütüyür qüruba sarı,

Daha nə alovam, nə də ki, odam.

İtirər bir anda qazandıqların,

Abrının hayına qalmasa adam.

Əlin gücü gedib, dizin təpəri,

Bir daşın üstünə daş qoymaq olmur.

Daş üstə açardım bəzən səhəri,

İndi balışa da baş qoymaq olmur.

Salıb lələyini arzumun quşu,

Açıb qucağını adama ölüm.

Demə, kef-damaqmış ömrün yoxuşu,

Enişi yaşamaq zülümmüş, zülüm.

Onun çox şeirlərində ömür fəlsəfəsinin, insan taleyinin özünəməxsus möhürü var. Heç bir şeir kefdən yaranmır. Fəxrəddin Teyyubun da şeirlərində müəyyən anlar onun doğma kədəridir. Xalq yazıçısı İsmayıl Şıxlıya həsr etdiyi şeir belə bir kədərin təsirli ifadəsidir:

Dünyadan bir dünya köçdü, ay aman,

Onsuz da itirən, neynim, Vətəndi.

Mən səni çiynimdə aparan zaman,

Elə bilirdim ki, çiynim vətəndi.

Şair həyatın, zamanın elə nöqtələrinə toxunur ki, bir anlıq faniliyə köklənirsən. Və bu fanilikdə əbədi həyat canlanır. Fəxrəddin Teyyubun şeirlərində musiqiyə köklənmiş ağrı var. Fikirləşirsən ki, bu qədər ağrıya-acıya, haqqa köklənən şairin ürəyi necə tab gətirir?

Gözlərindən yanağına nəm axır,

Kimi ayıq, kimi sərxoş, dəm axır.

Damarında qan yerinə qəm axır,

Şairlərin ürəyinə dəyməyin.

Səhər-axşam çəkdikləri bir ahdı,

Ümidləri gülərüzlü sabahdı.

Tanrıya çox yaxındılar, günahdı,

Şairlərin ürəyinə dəyməyin.

Şair oxucularla özünün ümid, inam, halallıq təcrübəsini bölüşür.

Dərd ümmandı, boğuluram,

Dərd üzünə ağ oluram.

Doğulanla doğuluram,

Ölənlə də ölürəm mən.

Göz güzgüdü, göz tərəzi,

Çəkir, görür hər mərəzi.

Ulu Tanrı yıxan kəsi,

Qaldırana gülürəm mən.

Dünya şairin gözündə dünyanı gördüyü boydadır. Söz onun içindən boylanır və ruhuyla kağız arasında onunla canlı ünsiyyət yaradır. Şairin şeirləri insan ömrünün bahardan ibarət olduğuna hamımızı inandırır. Bu şeir insan ömründən fərqli şair ömrünə işarədir. Onsuz da şair ömrü bahara həsrətdir, işıqlı dünyaya yaddır.

Elə bil donubdu bağçalar, bağlar,

Qönçələr açılmır göz dağı kimi.

Üşüyür ağacda kiçik budaqlar

Körpə uşaqların barmağı kimi.

Gecikdi bu bahar, yaman gecikdi.

Bu payız heç məni düşündürmədi,

Solan yarpaqları sarı görmədim.

Şaxta titrətmədi, üşündürmədi,

Qışın oğlan çağı qarı görmədim,

Gecikdi bu bahar, yaman gecikdi.

O, şeirlərində ruhu qoruyub saxlayır. Fəxrəddin Teyyub cənub bölgəsindəndir. Gözəl Lənkəran torpağından. Amma şeirlərinin çoxundan Qarabağ havası gəlir. Qarabağ mövzusuna elə toxunur ki, adamın qulağına Xan Şuşinskinin səsi gəlir.

Yoxdur bir səs-səda, nədir?

Bu görkəm nə, əda nədir?

Torpaq düşmür yada, nədir?

Olmaz belə sinədağı,

Könlüm istər Qarabağı.

Yada doğma ocaq düşər,

Hər künc, hər bir bucaq düşər,

Sevinc daha qaçaq düşər.

Üzüm gülməz bahar çağı,

Könlüm istər Qarabağı.

Fəxrəddin Teyyubun bu yaxınlarda "Kölgəm mənim yol yoldaşım" adlı şeirlər toplusu işıq üzü gördü. Azərbaycan Yazıçılar Birliyində yüksək səviyyədə təqdimatı keçirildi. Bir daha məlum oldu ki, şair ədəbi aləmdən sakitcə getsə də, möhtəşəm qayıdıb.

Əsl şair sözünə güvənəndə bütöv olur. Sözü bütöv olmaq da vətəndaş olmaqdı. Vətəni sevməyi çoxları bacarır. Vətəni çiyninə almaq isə hər oğulun işi deyil. "Mən elə bilirdim, çiynim vətəndir" deyən qardaşım, sözün, işığın, gəlişin, səmimiyyətin mübarək!

Fərqanə MEHDİYEVA

525-ci qəzet.- 2015.- 15 iyul.- S.7.