“Mən burdayam, İlahi”

“Sən Strasburqdasan”... Həyat yoldaşı Nüşabə xanımın Vaqif Səmədoğluya müraciətlə yazdığı esse belə başlanır. Şairin sağikən uzaqlığından danışır Nüşabə xanım. Ölümü müvəqqəti ayrılıq saymaq nə üçündü?

Təsəlli, yaxud aldanış üçünmü? Ən yaxınını, doğmasını itirmiş insanın hissi, düşüncəsidi bu.. Məsələ heç o dünyada görüşə inamda da deyil. Elə bu dünyada, yerdə, hardasa uzaqlarda, başqa şəhərdə, kürənin o başında olduğuna inandırırsan özünü, haçansa qayıdacağına ümid bəsləyirsən. Bir də... görünür, o “uzaqlara getmiş” insanın xasiyyətindən, necə yaşamasından da çox şey asılıdı. Elə adamlar var ki, onlar haqda keçmiş zamanda danışmaq çətindi.

...Xatirələriylə, yaddaşlardan silinməyən zarafatları, orijinal sözləriylə, bənzərsiz sənəti və dillərdən düşməyən əsərləriylə diridi Vaqif Səmədoğlu. İyun ayının beşində 77 yaşı tamam olmalı idi. Bir gün öncə Bakı Caz Mərkəzində doğum günü qeyd edildi. Ekranda fotoları göstərilən, müsahibələrindən parçalar təqdim edilən şair sanki diriydi, yanımızdaydı. Elə beləcə qarşımızda oturub ölümdən, həyatdan, Allahdan, ömürdən danışırdı.

“Ömrüm boyu üç şeydən yazmışam: ölümdən, Allahdan, bir də azadlıqdan. Amma bunların üçünün də nə olduğunu bilmirəm”. Deyəsən Vaqif Səmədoğlu bunların üçünə də birdən qovuşdu. Ölümü ilə Allaha bir az da yaxınlaşdı və azad oldu... Çarəsiz xəstəliyinin gətirdiyi ağrılardan, əzablardan azad oldu:

İlahi,

Dar quyu dibində,

Qaranlıq nəm içində,

İşıqlı qəm içində,

Ağrısız

Bir az yatmaq istəyirəm...

Xalq artisti Fuad Poladov şairin bu yuxarıda nümunə gətirdiyim son şeirindən misraları söylədikcə qəhərlənirəm. Ömrünün son günlərində nə qədər də kiçik imiş arzusu! Ağrısız yatmaq, amma işıqlı qəm içində. Və elə bu “işıqlı qəm” ifadəsi Vaqif Səmədoğlu kədərini necə dəqiq ifadə edir. Bir vaxt “Sabah YENƏ son səhər” - deyən şairin “sonu sonsuzdu”, qəmi işıqlıdı...

Sol əlimlə sağ əlimin

Arasında donub vaxt...

Hansı əlim qürbətdədir,

Hansı ölü, hansı sağ...

Mehriban Zəki bu misraları sadəcə oxumur, içini, ağrısını, həyat və ölüm adlı müəmma qarşısındakı acizliyini dilə gətirir. Pianoçu Emil Əfrasiyab musiqi ilə müşayiət edir onu və mənə elə gəlir ki, indi bu anlarda biz hamımız sol əlimizlə sağ əlimizin arasındakı donmuş vaxtın içərisindəyik. Və o donmuş zaman 2015-ci il 27 yanvardan öncəki zamandı. Haçan ki, Vaqif Səmədoğlu bu dünyada idi, haçan ki, sağ əliylə əsasına, sol əliylə Nüşabə xanıma “söykənib” məclislərə gəlirdi. “Generalın son əmri” tamaşasına baxırdı, “xərçəng dilimdə deyil” - deyib Qurultayda çıxış edirdi, ingiliscə kitabının təqdimatında royal arxasına keçirdi, “hamınızı yasıma dəvət edirəm” - söyləyib hazırlayırdı bizləri.

Həmişəki şıq geyimini əsayla, xəstəliklə “tutuşdururdu”, seyrəlmiş saçlarını araxçınla... Hə, araxçın!!! Caz Mərkəzindəki tədbirin də ən təsirli məqamı bu idi, Nüşabə xanımın yazdığı essenin əsasında hazırlanmış videoçarx: Vaqif Səmədoğlu İçəri şəhərin küçələriylə addımlayır və fonda qadının səsi eşidilir: “Sən Strasburqdasan...” Şairin ölümündən sonra yazdığı qısa essedə nələr demir onun xanımı?! Yetim qalmış əşyalarından, qoxusunu hələ də saxlamış araxçınından, dipdiri zarafatlarından, müvəqqəti və əbədi ayrılıqlardan danışır. Zal sükut içindədi, ekranda dəfələrlə gördüyümüz kadrlar Nüşabə xanımın sözləri “altında” bir az başqalaşır, rəngini dəyişir elə bil, sehrlənir...

Bir vaxt şair öz xanımına müraciətlə: “Nədən dolmusan? Yarın da hələ ölməyib...” - demişdi, “Duayla dolub gözlərin...” - demişdi. İndi Nüşabə xanımın essesini, “ümidi duaya bağladıq...” sözlərini dinlədikcə, bu misralar daha da təsirli olur. Sevgilisi öləndən sonra dolan, gözlərindəki duası hələ də çəkilib getməyən qadının ağrısı sözlərinə hopub sanki... Axı o təkcə həyat yoldaşını, sevdiyi kişini itirməyib, az qala bir ömür şairlə yaşamaq səadəti əlindən çıxıb... Fərqli havanı almaq, şair ruhu, aurası, sözüylə yaşamaq başqadı axı... Yəqin ona görə “otağında rahat nəfəs alınır” - deyir Nüşabə xanım. Və görünür, şairi cəmisi bircə dəfə görən, amma bu bircə görüşün təəssüratıyla maraqlı bir əsər, “İki dünyaarası vuran nəbz” kitabını yazan publisist Natavan Faiqin də həyəcanına səbəb həmin o havadı, şairin unudulmaz aurası, ruhudu...

Natavan xanım çıxış edəndə adama elə gəlirdi ki, o bir görüş haqda sonsuza qədər danışa bilər və bu, heç şübhəsiz Vaqif Səmədoğlunun zənginliyinin, təkcə sözüylə yox, həm də sükutu, pauzası ilə qeyri-adiliyinin, təkcə sağlam, gümrah vaxtında yox, xəstə halında da orijinallığının göstəricisidi. Və bu tədbirdə o orijinallıq hər an duyulurdu: Mübariz Tağıyev bəstəkar Mobil Babayevin şairin sözlərinə bəstələdiyi “Sən gələndə” mahnısını, Flora Kərimova “Bağışla”, Gülüstan Əliyeva “Kimsən sən” nəğmələrini ifa edəndə də, Fəxrəddin Manafovun söylədiyi şeirləri dinləyəndə də, ekrandakı fraqmentlərə baxanda da...

Natavan Faiq piano arxasına keçib şairin ruhuna ehtiram əlaməti olaraq Şopenin, Raxmaninovun melodiyalarını ifa edir. Nədənsə musiqi daha təsirli gəlir adama. Bəlkə “yetim qalan” təkcə əşyalar olmur, itirdiyimiz adamın sevdiyi melodiyalar da, filmlər də, şeirlər də yetim qalır ondan sonra... Heç özüm də fərqinə varmadan yenə Vaqif Səmədoğlu şeirindən danışıram:

Sevdiyimiz şeirləri,

Gördüyümüz şəhərləri,

Ürəyimdən qopar, qopar,

Özünlə apar!

...”Yaxşı tanıdığın adam haqda danışmaq da, yazmaq da çətindi...” - bunu Natavan Faiqin çıxışından sonra İntiqam Qasımzadə pıçıldayır. Gözləri dolub... İllərlə şairlə dostluq edib, yanında olub Vaqulyanın... İndi qəribə bir ağrı duyulur sözlərindən. Sanki onu bir az da artıq yaşatmaq üçün əlindən gələni də (yazmağı!!!) edə bilməməsindən əzab çəkir. Görünür, belə insanı yaşatmağın tək yolu elə budu: ondan yazmaq, ondan danışmaq, yada salmaq, şeirlərini sms-lə göndərmək, yağış yağanda “bu yağışda canavarlar da adam olub yorğan-döşəyə girmək istəyir”, duman gələndə “daş evlər arasında neyləyəcək duman mənə” - deyə öz-özünə təkrarlamaq, “Bir axşam taksidən payıza düşmək”, “Bəxt üzüyü”nə baxıb doyunca gülmək, “Yaşıl eynəkli adam”dan qorxmaq, “Yayda qartopu” oynamaq, “Uzaq Yaşıl ada”nı xəyal etmək, gedib Bulvardakı söyüdləri sulamaq, xoşbaxtlığın qafiyəsin axtarmaq və YENƏ yenə yazmaq... Natavan Faiq də ona görə yazır, Nüşabə xanım da... Günel Anarqızı da bu tədbirin ssenarisini buna görə yazıb, Ramiz Həsənoğlu da ona görə edib gecənin rejissorluğunu... Onu yaşatmaq üçün, varlığını hiss etmək üçün, yoxluğunu unutmaq üçün...

Yazımın bu yerində tədbirin əsas yükünü, ssenarisini, məşqlərini öz üzərinə götürmüş Günel Anarqızının zəhmətini xüsusi vurğulamaq istərdim. Vaqif Səmədoğlu ilə Günel arasında qəribə bir ruh qohumluğu duyulur. Günel “Altıncı” povestində hələ heç kimin tanımadığı gənc şair Vaqif Vəkilovu Təhminənin sevimli şairi kimi qələmə verir. Onun “Kimsə yox, heç kimi gözləmirəm” misrasını Təhminənin “sloqanı”na çevirir. Və çox güman ki, o, təkcə obrazı zənginləşdirmək üçün yox, həm də öz zövqünü oxucuyla paylaşmaq üçün bu priyomdan istifadə edir. Elə tədbirdə də, videoların, süjetlərin, şeirlərin seçimində də əsas hiss olunan həm dediyim ruh qohumluğu, həm də zövq idi. Bu bağlılıq isə təkcə Anar Vaqif dostluğundan irəli gəlmir...

Yəqin ki, bu qohumluq öz bəhrələrini gələcəkdə də verəcək.

...Anar bir vaxt Vaqif Səmədoğlu haqda müsahibəsində “həyat bizi ayıra bilməz” - demişdi. Ölüm ayırdı onları... Amma:

“Bu günlərdə cib telefonuma zəng gəldi. Açdım. Diksindim. VAQİF SƏMƏDOĞLU yazılmışdı. Həyat yoldaşı Nüşabə xanımdı, Vaqifin telefonundan zəng edirdi. V.Səmədoğlunun haçansa mənə ithaf etdiyi şeirindən misraları xatırladım:

Dostum,

mən öləndən sonra

Basarsan maqnitofonun

səs qaytaran düyməsini,

bir dəfə də eşidərsən

artıq döyünməyən

qəlbimin səsini”.

Bu fikirləri Anar dostuna ithaf etdiyi və “525-ci qəzetdə” çap olunmuş şeirə kiçik bir giriş kimi yazıb. Və o, tədbirdə bunları oxuyanda Ramiz Rövşən də oxşar hissi keçirdiyini bizə söylədi. Onun da telefonuna Vaqif Səmədoğludan zəng gəlib, Nüşabə xanım gecəyə dəvət üçün zəng edibmiş... Bu faktın özü də kiçik bir simvoldu əslində. Artıq dörd aydan çoxdur ki, dünyadan köçmüş şairin telefonundan zəng gəlir, haqqında canlı adam kimi danışılır, doğum günündə tort kəsilir, “ad günün mübarək” musiqisi səsləndirilir...

Tədbirin sonunda aparıcı Nərgiz Cəlilova məclisi minor notlarla bitirmək istəmədiyini söyləyir və al-əlvan bəzədilmiş tortu şairin ailəsinin masasına qoyurlar. Və nədənsə bu an adama elə gəlir ki, Vaqif Səmədoğlu o məşhur təbəssümü, işıqlı, məmnun baxışıyla hər şeyi görür, bilir, duyur!!! Ruhu şaddı!!! Və elə indicə pıçıldayacaq:

“Gülüm, diriyəm yenə

Heç kəsə demə...”

PƏRVİN

525-ci qəzet.- 2015.- 6 iyun.- S.20.