Səni kim unudar?..

Onunla qiyabi tanışlığım 10 il bundan əvvəl, 2005-ci il yanvar ayının 4-də "525-ci qəzet"də dərc olunmuş "Sizdən bir də olmayacaq" məqaləsini oxuyandan sonra başladı. Doğrusu, həmin məqalədəki bir çox cəsarətli fikirləri ilk baxışdan diqqətimi çəkdi.

"Dünyamızı pis kişilərin ümidinə qoymayın, yaşayın, Şirməmməd müəllim" - deyən müəllif, yaxşıların azalacağından qorxuya düşərək, 30 il əvvələ qayıdaraq, vaxtilə hörmətli müəllimimizin auditoriyada söylədiyi bəzi məqamları xatırlatmaqla, yaddaşımızı təzələmək istəyirdi. Şirməmməd müəllimin o vaxt söylədiyi "kaş ki, insanların vicdanını göstərə bilən rentgen kəşf olunaydı, qadınlarla işim yoxdu, əminəm ki, kişilərin çoxu bu rentgendən təmiz çıxa bilməz," - fikrini yada salmaqla, bəlkə də çox şeylər demək istəyirdi... Amma arifə işarə kifayətdir, elə sadaladıqları da yetərincədir...

Nə isə, o yazıdan sonra Vəsilənin imzası mənim üçün çox doğmalaşdı. Bir dəfə işdə onun yazıları barədə danışanda, həmkarım Mehparə Axundova dedi ki, biz Jurnalistika fakültəsində Vəsilə ilə bir oxumuşuq, o, çox istedadlı və zəhmətkeş jurnalistdir. Onu da əlavə etdi ki, heyif Vəsilədən, taleyi üzünə gülmədi, ailə problemlərindən sonra da oğlunun faciəli ölümü onun həyatını alt-üst elədi...

Vəsilə ilə tez-tez telefon əlaqəsi saxlayan Mehparə həmişə Vəsilənin salam söylədiyini və mətbuatda çap olunan yazılarımızı oxuduğunu da deyirdi. Doğrusu, o vaxt ağlıma gəlməzdi ki, zaman keçdikcə, Vəsilə rəngarəng mövzulu yazılarıyla mənim üçün bu qədər doğmalaşa bilər...

Bu il aprel ayının 23-də səhər tezdən iş yerimizdə, Mehparədən eşitdiyimiz ağır xəbər - Vəsilənin ölüm xəbəri hamımızı kədərləndirdi. Deməli, ömrüboyu rastlaşdığı haqsızlıqlarla barışmayan, dərdlilərin dərdinə çarə tapmağa çalışan, elinin, obasının, millətinin harayını təkcə cavabdeh olanların nəzərinə deyil, eləcə də bütün dünyaya çatdırmaq istəyən dəyərli bir insanın, istedadlı qələm sahibinin, zəhmətkeş bir ananın dərdinə çarə tapılmadı. O, işıqlı dünyasıyla, doğmalarıyla və sirli-sehirli yazıları vasitəsilə qazandığı saysız-hesabsız oxucularıyla vidalaşmalı oldu...

"40 ildir yazırdı, amma bir kitab da çap etdirə bilməmişdi", - söylədi, - Mehparə. Uzun illər (elə indi də) bizimlə bir kollektivdə çalışan hörmətli həmkarımız, tanınmış jurnalist Ülkər xanım Hüseynovanın, "istəyirsiniz, onun yazılarını toplayaq, 40-na qədər bir kitab hazırlayaq," - deməsi bizi sanki ağır bir yükün altından xilas etdi. Elə həmin gündən başlayaraq, onun "525-ci qəzet" və "Ədalət" qəzetlərində çap olunmuş yazılarının elektron variantını toplamağa başladıq.

Vəsilənin yazılarını (istər məqalələri, istər köşə yazıları, istərsə də hekayələri, fərqi yoxdur) oxuduqca, onun səbrinə, dərin müşahidə qabiliyyətinə, hərtərəfli savadına, cəsarətinə, ən ümdəsi isə sözün həqiqi mənasında insanpərvərliyinə həsəd aparmamaq mümkün deyil. Axı, onun toxunduğu, ürək ağrısıyla saf-çürük etməyə çalışdığı problemlərin əksəriyyətini bizlər də görmüşük və görürük. Amma...Burada istər-istəməz, "Hər oxuyan, Molla Pənah olmaz", deyimi yada düşür. Nə isə...

Vəsilə deyirdi: "Məni həyatda üç şey qoruyur: tamahkar, şöhrətpərəst və küyə gedən olmamağım". Uzun illər Vəsilə Usubova ilə Sabirabad rayonunda bir yerdə çalışmış "Muğan-Şirvan" qəzetinin redaktoru Elçin Xəliloğlunun "Hər yara sağalar..." məqaləsini oxuyarkən, özümdən asılı olmayaraq, kövrəldim, göz yaşlarımı saxlaya bilmədim. Təbiətin yaratdığı bu zərif məxluqun köksündə çırpınan həssas ürəyinə, polad iradəsinə, dözümünə heyrətlənməmək mümkün deyil. Adıçəkilən məqalədən sətirlərə diqqət edin:

"...Tək idi, köməksiz idi. Otağındakı şkafında həmişə odeyal saxlayardı. İşi çox olanda, növbətçi qalanda, stulları yan-yana düzüb uşaqlarını yatırdar, odeyalla üstlərini örtərdi...

Təkotaqlı evdə iki uşağı və bacısı ilə birlikdə yaşayırdı, amma özünü sındırmamaq üçün deyirdi ki, mənim evim gözəlliklər məskənidir..."

Vəsilə Usubovanın qələmə aldığı mövzular sərhəd tanımır. 20 Yanvar faciəsindən, Qarabağ hadisələrindən, Vətən, torpaq uğrunda canlarını qurban verən insanlar haqqında yazanda da, təbiət hadisələrini təsvir edəndə də, kiminsə əsəri haqqında fikir söyləyəndə də, hətta hekayələrində də onun məğrur siması canlanır oxucunun gözləri qarşısında. Vəsilə Usubovanın yazılarının əksəriyyətilə tanış olan bir oxucu kimi, mənə elə gəlir ki, onun bütün yazılarında qəmgin notlar - həyatdan narazılıq üstünlük təşkil etsə də, gələcəyə ümidləri sonsuz idi...Bütün mənalı həyatını mütaliəyə və yazmağa sərf etmiş bu xanım təqaüdə çıxandan sonra ömrüboyu arzusunda olduğu sakit bir guşədə özünə sığınacaq quraraq, yazıb-yaratmaq arzusunun gerçəkləşəcəyinə çox ümid bəsləyirdi...

Onun yazılarındakı cəlbediciliyin əsas səbəblərindən biri də Azərbaycan dilinin bütün imkanlarından bacarıqla istifadə etməsi və milli adət-ənənələrimizi dərindən mənimsəməsi idi.

Yeri gəlmişkən, deyim ki, Vəsilənin hekayələrini də həyəcansız oxumaq olmur. Çünki bu sətirlərin arxasından bəzən onun öz həyatının müəyyən məqamları da aydın hiss olunmaqdadır. Təsadüfi deyildir ki, onun "Polonez" hekayəsi 2008-ci ildə keçirilən müsabiqədə xüsusi mükafata layiq görülmüşdür.

Sözə həssaslıqla yanaşan Vəsilə xanım yazılarının birində "Söz ovuna çıxmağı yaman xoşlayıram. Heyf ki, yaddaşından "qənimət" götürüləsi qocalar xeyli azalıb, kaş nənələrimin böyründən əl çəkməzdim. Ürəyimdə o qədər suallar var ki..." - deyirdi.

Hər həftəsonu "Ədalət" qəzetində bir-birindən maraqlı, oxunaqlı köşə yazıları çap olunan Vəsilənin niyəsə qəribə bir nigarançılığı da vardı. Unudulmaq, yaddan çıxmaq qorxusu çox düşündürürdü onu. Bəlkə ona görə də yazılarının birinə "Silinmək və unudulmaq" sərlövhəsini seçmişdi...

"Məşhurluğu hərə bir cür istəyir. Kimi göz çıxarmaqdan ötrü, kimi fərqlənməkdən, kimi də yararlanmaqdan ötrü.

Amma məşhurluğun bir gözəl tərəfi də var: özünə çoxlu həmfikir toplamaq, qəlbini tənhalıq sökəndə, haradasa səni tanıyan və düşünən birilərinin olduğuna inanmaq. Bir də ona inanmaq ki, sən heç vaxt silinməyəcəksən, unudulmayacaqsan..."

"Görəsən, biz adi adamlardan bir zərrə də olsa, Kainatda qalacaqmı?!" - deyirdi, - Vəsilə.

Onun həyat və yaradıcılığından tam xəbərdar olan (mənə bu imkanı yaradan elə Vəsilənin yazıları olub. Etiraf edim ki, mən öz yaxınlarım haqqında bu qədər məlumatlı deyiləm. Bu günlərdə məndə elə təsəvvür yaranıb ki, mən Vəsiləni lap uşaq vaxtlarından tanıyıram) bir insan kimi düşünürəm ki, O oxucularının və əziz-lərinin yaddaşından heç vaxt silinməyəcək

Maral Poladova

525-ci qəzet.- 2015.- 15 may.- S.8.