Sənət adamları haqqında “Sənət hekayələri”

Biz özümüzdən asılı olmayaraq, ara-sıra uzaq zaman məsafəsində yaşamış müdriklərin ibrətamiz kəlamlarına söykənib fikrimizi sübuta yetirməyə çalışırıq. Bu təbii, məntiqi, eləcə də qanunauyğun bir haldır. Çünki həmin kəlamlar zamanın sınağından keçmiş, özünü doğrultmuş, bu və ya digər fikrin çözülməsində, təsdiq edilməsində inanılmış etalon qiymətləndirmə ölçüsünə çevrilmişdir. Elə bu səbəbdən də dünya klassiklərinin nə vaxtsa söylədikləri ibrətamiz hikmətli sözlərə, fikirlərə üz tuturuq. Şirazlı həyatsevər müdrik, İran şairi Sədi belə hesab edirdi ki, insan ən azından doxsan il ömür sürməlidir. O, insan ömrünün bu doxsan ilini üç bərabər hissəyə bölərək onların müəyyən zaman çərçivəsində funksiyalarını müəyyənləşdirməlidir. Şirazlı şairin fikrincə, insan ömrünün birinci otuz ilində həyatı dərk edib öyrənməli, bilik əldə etməlidir. İkinci otuz ilində müstəqil olaraq dünyanı gəzib dolaşmalı, onun mahiyyətini dərk etməyə çalışmalıdır. İnsan ömrünün son otuz ilini isə yaradıcılığa həsr etməlidir. Ona görə belə etməlidirlər ki, döymə sənətin ustaları öz sevgi, məhəbbət hisslərini böyük məharətlə gümüş və mis təbəqələri üzərinə hopdurduqları kimi, onlar da bu dünyaya, bu dünyanın insanlarına olan ülvi sevgi hisslərini nəyinsə üzərində yadigar qoyub gedə bilsinlər.

Müdrik, ibrətamiz fikirlər müəllifi olan Sədi Şirazidən, onun söylədiyi fikirlərdən artıq bizi uzaq bir zaman məsafəsi ayırır. İndi biz texnika və texnologiyaların çox sürətlə inkişaf etdiyi, anbaan dəyişdiyi xaotik bir əsrdə yaşayırıq. Ola bilsin ki, Şərq müdrikinin nə vaxtsa söylədiyi bu obrazlı ifadəsi indi çoxlarına arxaik və köhnəlmiş görünsün. Əlbəttə, bu təbiidir. Çünki bu gün bizim bir vaxtlar təsəvvür etdiyimiz, əl işlərinə yaxşı bələd olduğumuz döymə üsulu ilə işləyən, gümüş və mis materiallar üzərində qiymətli sənət nümunələri yaradan nə həmin ustalar var, nə də həmin nümunələri satmaq üçün münasib Şərq bazarı. Elə bunun nəticəsidir ki, indi döymə sənəti ilə məşğul olan ustalar da, istifadə etdikləri gümüş və mis materialları da, onların böyük sevgi və məhəbbətlə yaradıb gələcək nəsillər üçün yadigar qoyub getdikləri bənzərsiz əl işləri də yoxa çıxıb.

İndi super texnologiyalar və onun əvəzsiz bəhrəsi olan super internet dövrüdür. İnsanlar hər şeyi – qəzet və jurnalları da, bədii ədəbiyyatı da, kinonu da, musiqini də, rəsm nümunələrini də, elmə və tarixə aid kitabları da internetdə axtarıb tapırlar, tanış olub oxuyurlar, surətini çıxarırlar. Amma gəlin etiraf edək: həmin məqamlarda, internet olmayan dövrlərdə aldıqları estetik zövqü, ləzzəti ala bilmirlər. Mən yazıçı-publisist Mustafa Çəmənlinin bu yaxınlarda Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin sifarişi ilə çapdan çıxmış “Sənət hekayələri” kitabını (“Aspoliqraf”, 2014) oxuyandan sonra belə qənaətə gəldim.

Yazıçı-publisist Mustafa Çəmənlinin yaradıcılığına çoxdan bələdəm. Olduqca istedadlı və əməksevər bir yazardır. İndiyə qədər xeyli sayda romanı, povesti, hekayələri, publisistik yazıları toplanmış kitabları işıq üzü görüb. Zaman-zaman radio dalğalarında görkəmli Azərbaycan musiqiçilərinin həyat və yaradıcılıqlarına həsr edilmiş musiqili verilişləri, hekayələri, səhnələşdirilmiş ədəbi-bədii əsərləri səslənib. Bu gün yazıçının həmin əsərlərinin əksəriyyəti radionun “Qızıl fondu”nda qorunub saxlanılır və ara-sıra səsləndirilir.

Mustafa Çəmənlinin “Sənət hekayələri” kitabında onun görkəmli sənət adamlarının həyat və yaradıcılığına həsr edilmiş hekayələri toplanıb. Yeridir deyək ki, dünyanın başqa ölkələrində bu janrda yazılmış ədəbi-bədii və publisistik nümunələr çoxdan mövcuddur. Bunun Rusiyada ən məşhur nümayəndəsi ümumxalq məhəbbəti qazanmış yazıçı Konstantin Paustovski idi. Onun Fyodor Şalyapinin, İssak Levitanın, Fridrix Şillerin, Xristian Andersenin, Taras Şevçenkonun və onlarca başqa sənətkarların həyat və yaradıcılığından bəhs edən bir-birindən maraqlı, oxucular tərəfindən böyük məhəbbətlə qarşılanan sənət hekayələri var. Hətta bu yazıçının həmin sənət haqqında hekayələri ayrı-ayrı dönəmlərdə yazıçı və tərcüməçilər tərəfindən dilimizə çevrilib “Yaxın və uzaq adamlar”, “Qızıl qönçə” adları altında ayrıca kitab şəklində çap edilmişdir. Həmin əsərlər ədəbi-bədii, bəzən isə bədii-publisistik formada qələmə alınmışdır. Elə bu xüsusiyyətlərinə görə də həmin sənət hekayələri ədəbi-bədii, fəlsəfi-estetik yükləri ilə oxucuların zövqünü oxşayır. Hətta mən deyərdim ki, istedadla, yüksək peşəkarlıqla yazılmış kamil bədii əsər təsiri bağışlayır.

Bu yerdə bir həqiqəti açıqlamaq yerinə düşərdi. Bildiyimiz kimi, uzaq-yaxın ölkələrdən fərqli olaraq, Azərbaycan ədəbi aləmində sənət hekayələri yazan qələm sahibləri barmaqla sayılacaq qədər azdır. Onlar cəmi 5–6 nəfər ola, ya olmaya. Yazıçı-publisist Mustafa Çəmənli də bu 5–6 nəfərdən biri, həm də birincisidir. Əlbəttə, bu qənaətə gəlməyə də, bu fikri söyləməyə də yazıçı-publisistin ortaya qoyduğu fundamental “Sənət hekayələri” kitabı əsas verir (Burada onun böyük zəhmətin bəhrəsi olan “Leyli və Məcnun” – 100 il səhnədə” bədii ensiklopediyasını da xatırlatmaq istərdik).

Sənətə və sənətkara sonsuz sevgi hissi ilə yazılmış həmin kitab “Səsləri əbədiləşdirmək istedadı” (Ziyadxan Əliyev) adlı önsözdən, “Yaddaşlardan yaddaşlara”, “Sənət hekayələri”, “Portret esselər” bölümlərindən ibarətdir. Adətən, önsöz bu və ya digər kitaba daxil olmağa, onu oxuyub mənimsəməyə ilk bələdçi olur. Respublikanın Əməkdar incəsənət xadimi, sənətşünas Ziyadxan Əliyevin həmin kitaba yazdığı dəyərli önsöz məhz bu qəbildəndir. Kitabın əlyazmasını diqqətlə oxuyan, analitik təhlildən keçirib fikir və qənaətini ümumiləşdirən sənətşünas sonda yazıçı-publisistin və onun yazdıqlarının real portretlərinin konturlarını sözlə belə cızır: “Uzun illər ərzində oxucusu olduğumuz Mustafa Çəmənlinin sənətlə bağlı ədəbi nümunələrinin ilk baxışda janrını, bütünlükdə isə onların estetik tutumunun böyük ədəbiyyata, əhatəliliyi birmənalı olan jurnalistikaya və yaxud təhlil və tədqiqə yönəlik musiqişünaslığa aid olduğunu müəyyənləşdirmək bir qədər çətindir desək, yəqin ki, yanılmarıq. Belə ki, həcmindən asılı olmayaraq, onların hər birində özünəməxsus dramaturji xəttə köklənmiş yazıçı müdrikliyini, jurnalist “diriliyi”ni və musiqişünas tədqiqatçı nəfəsini duymaq mümkündür. Qənaətimizcə, məhz yaradıcılığına xas olan bu çoxşaxəli tutum onu başqa musiqi tədqiqatçılarından fərqləndirir...”

Sənətşünas daha dərinə gedərək yazıçının və onun yazdıqlarının çoxlarına bəlli olmayan daha yeni məziyyətlərinin portretini çəkir. Minor və major ahənglə, rənglə çəkilmiş bu portret olduqca canlı, canlı olduğu qədər də polifonikdir: “Mustafa Çəmənli yaradıcılığının fərdiliyi bir tərəfdən maraq dairəsinin genişliyidirsə, digər tərəfdən onun hadisələrə münasibətində zamansızlığa nail olmasıdır. Fikrimizcə, bunu şərtləndirən başlıca səbəb müxtəlif mövzulu yazılarında araşdırdığı sahəyə yüksək bələdçiliyini nümayiş etdirməsi, bədii üslubunda – yazı manerasında müdrikliklə emosionallığı qoşalaşdırmağa nail olmasıdır...” Müəllifin “Sənət hekayələri” kitabında toplanmış bədii-prublisistik yazılarda da vurğuladığımız məziyyətlərə şahidlik etmək mümkündür”.

Söhbət sənət hekayələrindən getdiyi üçün bir önəmli məsələni xatırlatmaq yerinə düşərdi. Bildiyimiz kimi, sənət hekayələri iki istiqamətdə – bədii, yəni yazıçı təxəyyülünün gücü və bir də konkret faktlar əsasında qələmə alınır. Yazıçı təxəyyülünün gücü ilə yazılmış sənət hekayələri yazara imkan verir ki, bu və ya digər sənət adamı haqqında bilib duyduqlarını ümumiləşdirib bədii formada oxuculara çatdırsın. Burada müəyyən həqiqətəuyğunluq da ola bilər, yazıçı fantaziyasından yaranmış görüntülər də. Bir sözlə, yazıçı belə nümunələr yaratmaqda azad və müstəqildir. Əsas məsələ odur ki, haqqında söhbət açdığı sənət adamının bədii obrazını yaradıb öz oxucularına çatdıra bilsin.

Konkret faktlar əsasında qələmə alınmış sənət hekayələrinin yazılış texnologiyası isə bədii sənət hekayələrindən tamamilə fərqlidir. Burada sərbəstlikdən daha çox fakt ətrafında fırlanmağa məcbursan. Daha dəqiq desək, sənət adamı fakt çevrəsində, onunla harmonik vəhdətdə verilməlidir. Bu isə yazardan böyük istedad, səriştə, məharət və səbir tələb edir. Yazıçı-publisist Mustafa Çəmənlidə bu önəmli keyfiyyətlərin hamısı bir küll halında çoxdan bir-biri ilə qaynayıb qovuşmuşdur. Elə bunun nəticəsidir ki, onun həm ədəbi-bədii, həm də sənədli sənət hekayələrində bədii və faktoloji materiallar bir-birini üstələyib qızıl ölçü tarazlığını pozmur. Əksinə, bir-birini həm tamamlayır, həm də tarazlayıb daha oxunaqlı edir.

Mustafa Çəmənlinin haqqında yazıb “Sənət hekayələri” adlı kitaba topladığı ayrı-ayrı bədii-publisistik nümunələr Azərbaycanın ən məşhur sənətçilərinə həsr edilib. Onun əsas qəhrəmanları Azərbaycan musiqi sənətinin bünövrə qoyanları – Üzeyir Hacıbəyli, Müslüm Maqomayev, Bülbül və sonralar həmin sənət mühitində yetişib formalaşmış onlarla məşhur sənətçilərdir. Çox təbii ki, onların həyat və çoxçalarlı yaradıcılıqları ayrı-ayrı dönəmlərdə musiqişünaslar tərəfindən dəfələrlə dərindən tədqiq edilib öyrənilmiş, həm də haqlarında kitablar yazılmışdır. Əlbəttə, belə olan halda onların həyat və yaradıcılıqları haqqında yeni söz demək, oxucunu maraqlandırıb qəlbinə yol tapmaq çox çətindir. Amma qəribə və maraqlıdır ki, Mustafa Çəmənli buna nail ola bilib. Fikrimizcə, bu işdə ona ən yaxşı yardımçı yazıçı-publisist istedadı, bədii-publisistik materialdan ustalıqla istifadə edib onları harmonizə və sintezləşdirmə məharəti olub. Bu baxımdan onun Üzeyir Hacıbəylidən bəhs edən “Ürəyimdə qalan sözlər” və “Müslüm Maqomayevi xatırlayarkən” bədii-publisistik nümunəsi xüsusi maraq doğurur. Çünki həmin bədii-publisistik nümunədə bu dahilər haqqında indiyə qədər bildiklərimiz yox, bilmədiklərimiz gerçəkləşdirilibdir.

Bildiyimiz kimi, hər bir sənət nümunəsinin yaxşı və pisliyini müəyyənləşdirib qiymətləndirən bir etalon göstərici olur. Bu, yazı-pozu işində də belədir. Adətən, bədii, eləcə də bədii-publisistik əsərlərə qiymət verərkən bir neçə önəmli cəhət önə çəkilir. Nədir bu önəmli cəhətlər? Hər şeydən öncə mövzu yeniliyi, təzə qəhrəman tapıntısı, bədii, yaxud bədii-publisistik ifadə yeniliyi və forma orijinallığı. Çox maraqlıdır ki, Mustafa Çəmənlinin adıçəkilən “Sənət hekayələri” adlı kitabında toplanan bütün bədii və publisistik nümunələr bu akademik tələblərə cavab verir. Bununla yanaşı, bütün varlığı ilə xalq ruhunun daşıyıcısına çevrilir. Bu baxımdan yazıçının “İlk Azərbaycan Rəqs Ansamblı” bədii-publisistik nümunəsi xüsusi maraq doğurur. Burda mövzu da, qəhrəmanlar da, bədii-publisistik ifadə də, forma da yenidir. Müəllif bu bədii nümunədə təkcə yazar kimi yox, həm də çox səriştəli tədqiqatçı və araşdırıcı kimi çıxış edir. Çox uzaq bir zaman kəsiyində yaşamış, indi fəaliyyət göstərməyən rəqqasə və rəqqasları arayıb axtarır, müəyyən faktları üzə çıxarmaq üçün toz basmış arxivlərə baş vurur. Və nəticədə diqqətçəkən fundamental bir araşdırmanın nəticələrini ortaya qoyur. Azərbaycanda ilk professional rəqs ansamblının ilk yaradıcısının Əşrəf Səfərov olduğunu, rəqs ansamblının ilk dəfə 1935-ci ildə yaradıldığı faktını üzə çıxarır. Və indiyəcən geniş oxucu kütləsi tərəfindən yaxşı tanınmayan rəqqasə və rəqqasları fəaliyyət göstərdikləri əski zaman fonunda zəngin yaradıcılıq və tərcümeyi-halları ilə birlikdə çağdaş günlərimizin oxucularına təqdim edir. Oxucu Əlibaba Abdullayev, Əminə Dilbazi, Məhərrəm və Fərəc Cavanşirov qardaşları, Gülrux Zaidova, Böyükağa Atababayev, Hacı Ağayev, Leyla Bədirbəyli, Şəfiqə Əmirova, Xanımbacı Həmidova, Qüdrət Əmiraslanova, Tutu Həmidova, Roza Cəlilova, Şövkət Ələkbərova, eləcə də bu rəqs ansamblını, xor qrupunu tənzimləyən və müşayiət edən Cahangir Cahangirov, Qılman Salahov, Rəşid Əfəndiyev, Məmmədağa Muradov barədə indiyə qədər bizə bəlli olmayan qiymətli faktlar üzə çıxarır. Bu keyfiyyətlər müəllifin “Aşqabad Azərbaycan teatrı”, “Cəfər Cabbarlı və musiqi”, “Xalq musiqisində müharibə ovqatı”, “Muğamlarımızda “bayat” gizlinləri”, “O illərin nəğmələri” adlı bədii-publisistik nümunələrində də özünü qabarıq büruzə verir.

Bu yerdə bir önəmli faktı da qeyd etmək yerinə düşərdi. Bildiyimiz kimi, sovetlər dönəmində professional bəstəkar təhsili olmayan istedadlı musiqiçilərin bəstələdikləri mahnıların efirə və ekranlara çıxmasına, bu musiqi nümunələrinin müəlliflərinin efirdə adlarının səslənməsinə ciddi qadağa qoyulmuşdu. Şahid Əbdülkərimov, Bəhram Nəsibov, Ələkbər Tağıyev, Habil Əliyev, Əlibaba Məmmədov, Xosrov Fərəcov, Mir Kazım Asanlı (Sarəng), Zöhrab Abdullayev, Qafar Namazəliyev, Novruzlu İsgəndər, Hacıbaba Həsənov bu dediklərimizə canlı misaldır. Onların bəstələdikləri, görkəmli ifaçıların repertuarlarında özlərinə geniş yer tapan, tez-tez səslənən və xalq tərəfindən böyük məhəbbətlə qarşılanan həmin mahnılar dinləyici və tamaşaçı auditoriyasına müəlliflərinin imzası ilə deyil, xalq mahnısı adı ilə təqdim olunurdu. Bu da istedadlı bəstəçilərə çox pis təsir göstərib onların özlərinə inamlarını öldürürdü.

Müəllifin bu kitabında onların bir neçə nəfəri haqqında, daha dəqiq desək, Xosrov Fərəcov, Mir Kazım Aslanlı (Sarəng), Zöhrab Abdullayev, Qafar Namazəliyev, Novruzlu İsgəndər və eləcə də Habil Əliyev, Əlibaba Məmmədov, Hacıbaba Həsənov haqqında olduqca maraqlı bədii-publisistik nümunələr verilmişdir.

Bu bədii-publisistik nümunələr sənət və sənətkar haqqında yazılmış adi yazı deyil, totalitar rejimin tüğyan etdiyi dövrlərdə yaradıcı adamların başlarına gətirilən oyunları bütün çalarları ilə özündə əks etdirən bir güzgüdür. Biz bu güzgüdə təkcə incidilən həmin istedadlı adamları deyil, həm də onların fonunda əski zamanın ideoloji-siyasi mənzərəsini, onun törətdiyi fəsadları görürük.

Bildiyimiz kimi, musiqi sahəsi mürəkkəb və çətin, həm də olduqca müəmmaları, tapmacaları çox olan bir sahədir. Bu müəmmaları, tapmacaları açmağa nə qədər ki, qadirsən, deməli, o qədər də yaşayırsan.

Azərbaycanın musiqi tarixində mövcud çətinlikləri keçən, müəmma və tapmacaları açmağa çalışan xeyli sənətkar olmuşdur. Deyilənlərə misal kimi, Hüseynqulu Sarabskini, Əhməd bəy Ağdamskini, Xan Şuşinskini, Əli Zülalovu, Cahan Talışınskayanı, İsmayıl Eloğlunu, Sona Mustafayevanı, Şirzad Hüseynovu, Gülxar Həsənovanı, Adil Gərayı, Əbülfət Əliyevi, Sara Qədimovanı, Şövkət Ələkbərovanı, Kamil Əhmədovu, Simuzər Hətəmovanı, Gülağa Məmmədovu, Elman Bədəlovu, Yaqub Məmmədovu, Mürşüd Məmmədovu, Şahmalı Kürdoğlunu, Ramiz Hacıyevi, Qədir Rüstəmovu və bu ənənəni öz yaradıcılıqlarında qoruyub saxlayan və davam etdirən Habil Kamanı, Əlibaba Məmmədovu, Arif Babayevi, Süleyman Abdullayevi, Canəli Əkbərovu, Ramiz Quliyevi, Ağaxan Abdullayevi, Mənsum İbrahimovu, Nəzakət Teymurovanı göstərmək olar. Mustafa Çəmənlinin “Sənət hekayələri” kitabında Milli Musiqi sənətimizin inkişafında misilsiz xidmətləri olan və öncə adları çəkilən həmin sənətkarlar barədə bir-birindən maraqlı bədii-publisistik nümunələr özlərinə geniş yer tapmışdır. Çox maraqlıdır ki, müəllif bu sənətkarların gördükləri işləri sadalamaqla, aldıqları mükafatları qabartmaqla işini bitmiş hesab etmir, “insan qəlbinin mühəndisi”, “iç dünyalarının psixoloqu” kimi onların daxili aləmlərinə nüfuz edib ürəklərinin kardioqramını çıxarır. Bu kardioqramlardan aydın olur ki, onların çoxunun şöhrətlə süslənmiş həyatı, ömrü heç də bizim təsəvvür etdiyimiz kimi təmtəraqlı deyil. Zaman onların həyat ömürlüyünə müxtəlif rəng çalarları ilə rəngarəng ovqatlı yazılar həkk edibdir. Burda sevinc də var, kədər də. Burda uduş da var, böyük itki də. Burda yarı yolda qalıb vurnuxmaq da var, şöhrət zirvəsinə yüksəlib hamıya yuxarıdan aşağı baxmaq da.

Kitab müəllifinin istedadı və ustalığı ondadır ki, öz qəhrəmanlarının sənətlərinə və daxili dünyalarına bu prizmadan baxa bilib. Sənətlə sənətkarı harmonik vəhdətdə verib. Çalışıb ki, sənətkarı robot kimi yox, düşünüb-daşınan, başqaları kimi sevinci, kədəri, dərdi olan insan kimi təqdim etsin. Və yeridir deyək ki, o, son nəhayətdə buna nail olub. Elə bunun nəticəsidir ki, Mustafa Çəmənlinin sənət hekayələrinin, oçerklərinin, esselərinin musiqili qəhrəmanları həyatın onlara bəxş etdiyi ən xarakterik xüsusiyyətləri ilə birlikdə, vəhdətdə oxucuya təqdim edilir. Və bu xarakterik xüsusiyyətləri ilə də yadda qalır.

Yazıçı Mustafa Çəmənlinin qəhrəman seçimi də orijinaldır. Onun sənət haqqında hekayələri təsadüfi ifaçılara yox, sənətdə böyük sənət irsi qoymuş, məktəb yaratmış azman sənətkarlara həsr edilmişdir. Bu baxımdan xanəndə Məşədi Məmməd Fərzəliyevə həsr edilmiş “Səs qərib olmur”, Üzeyir Hacıbəyli böyüklüyündən söz açan “Borc”, Xan Şuşinski ağayanalığını özündə canlandıran “Şur dərsi”, Yavər Kələntərlinin bənzərsiz ifalarını bizə qaytaran “Nəğməli xatirələr”, eləcə də Şövkət Ələkbərova şəxsiyyətinə və yaradıcılığına həsr edilmiş “Oxu, gözəl...”, Əbülfət Əliyevin ömür və sənət dünyasını bütün çalarları ilə canlandıran “Son görüş” hekayələri xüsusi maraq doğurur.

Biz xaotik bir zamanda, rənglərin bir-birinə qarışıb əcayib-qərayib rəng yaratdığı, musiqi şoularının tüğyan etdiyi bir dövrdə yaşayırıq. İndi “Dumanlı Albion”u xatırladan bu xaotik aləmdə, yaxşı sənətkar, mükəmməl sənət tapmaq çox çətindir. Əlbəttə, bu gələcək musiqimizin və digər sənət nümunələrimizin inkişafı, varisliyin qorunub saxlanılması üçün çox təhlükəlidir. Çox şükürlər ki, belə bir məqamda musiqi sənətimizin təəssübkeşi Mustafa Çəmənlinin “Sənət hekayələri” kitabı ortaya qoyuldu. Bu kitab bir növ əsl sənətin və sənətkarın nə və kim olduğunu özündə əks etdirən musiqi dərsliyidir.

Bu yerdə, yazının əvvəlində dediyimiz kimi, dünya şöhrətli şair Sədi Şirazini xatırlamamaq olmur. İnsan ömrünü üç bərabər hissəyə bölüb hər otuz illik yaş dövründə nələrlə – axırıncı otuz ilini isə bütünlüklə yaradıcılıqla məşğul olmasını tövsiyə edir. Yazıçı Mustafa Çəmənli hələ bu bölgünün ikinci mərhələsindədir. Çox güman ki, o bundan sonra daha böyük yaradıcılıq uğurlarına nail olacaq və öz əsərləri ilə musiqi sənətimizə yeni-yeni töhfələr bəxş edəcəkdir.

Möhbəddin Səməd

525-ci qəzet.- 2015.- 24 yanvar.- S.22.