Abidələr yonacaqdı, özü abidəyə
döndü...
“Şamaxı
yollardan başlayır...” - məşhur
yazıçımız Əzizə xanım Cəfərzadənin
əsərlərinin birinin ilk cümləsidir bu. Neçə
yollar ayrıldı səndən, neçə müharibələrə,
qovğalara, toylara, mərəkələrə şahid oldun Vətən
torpağı... Tarixini hər zaman qanla
yazdıq. Uğrunda nə canlar getdi, səni
SƏN, səni VƏTƏN, QİBLƏGAH etmək
üçün.
... Düz 25 ildir ki, mənfur niyyətli vəhşilərin
tapdaqları, nəfəsi ilə çirklənmiş
torpaqlarımızı azad etmək istəyirik. Lakin... Nə
qədər düşmənin var imiş, həm daxildən,
həm xaricdən... Müqəddəs
amalımıza, müqəddəs məqsədimizə
çatmaq üçün yolumuzu nə qədər kəsiblər.
Lakin bir gün dayanmadıq, durmadıq - 25 il
düşmənlə öz torpaqlarımızda olan ərazilərimizin
keşiyini çəkəndə belə, uğrunda canlar
verib, qanlar axıtdıq. Dəfələrlə
həmlə edib, geri aldığımız mövqelərimizi
də özümüzə peşiman etdilər. Aldıq-qaytardıq. Dedilər
ki, dünya qaydalarına uyğun deyil. Atəşkəs
rejimində zəbt olunmuş torpaqları geri almaq olmaz!
Doğru olduğumuzu da sübut edə bilmədik...
Dözdük,
balalarımızı, böyüklərimizi dünyanın
qaydasız müharibə oyunlarına qurban verə-verə
dözdük... Gözlədik, səbr etdik ki, bir gün gələcək...
... Və
şükür böyük yaradana ki, o gün gəldi... Azərbaycan adlı Vətənin şanlı
oğulları, yenə silahlarını işə saldı.
Qeyrət dəmi, qeyrət məqamı idi.
Göydə Tanrı da bu dəfə bizim tərəfimizdən
dönə bilmədi. Elə bil ki, daha
haqqımızı HAQQ olan eşitmişdi. 2 aprel gecəsi
2016-cı il əsgərlərimiz,
1994-cü ildə elan olunmuş atəşkəs rejiminin ermənilər
tərəfindən yenidən pozulmasında istifadə edərək,
hücuma keçdilər. Tərtərdəki hərbi
mövqelərimizdən başlanan hərbi hücum öz nəticəsini
verdi. Bütün bu təfərrüatlar
haqda sonralar daha çox yazacağıq.
İndi
isə... Vətəni qanları, canları ilə xilas edən , qəhrəman
oğullarımızın qısa, lakin şərəfli həyat
yollarına nəzər salacağıq.
Şəhid Samir Kaçayev, 22 yaşında, Rəssamlıq
Akademiyasının magistri. Şamaxı şəhərindən.
Müharibə
başlayandan bir az sonra 1994-cü ilin mart
ayının 6-da dünyaya gəlmişdi. Traktorçu-mexanizator
işləyən İzayəddinin (el içində Ziyad deyə
çağırırlar) evinin, ocağının
işığı artmışdı. Şamaxının
uca dağlar başında yerləşən Çuxuryurd kəndindəki,
balaca koması ona atasından qalmışdı. Qazandığı
az əmək haqqına qane olan bu ailəni
məhəllədə, kənddə hamı sevir, hamı
hörmət edirdi. Nə bir səs-küyləri
olar, nə də kimsənin toyuğuna daş atmazdılar.
Samir adlandırdıqları ilk oğul payından sonra,
Tanrı onlara bir qız da verdi. Səbinə dünyaya gəldi. Kasıb
komanın işığı bir azda çoxaldı. Əslində onların ətrafında yerləşən
evlərin hamısı əvvəlcə belə balaca damlardan
ibarət idi. Səliqəli ev,
yarım metrlik taxta hasar... Heç kim
bir-birindən fərqlənmirdi. Çuxuryurddakı
hündür hasarlar insanlar , münasibətlər
dəyişəndən sonra meydana gəldi. O hasarlar
alçaq olanda uşaqlar da balaca idi. Hamı
bir-birinin həyətini görür, bir evin
işığı o biri evə düşürdü. Balaca Samir də məhəllə uşaqları ilə
özü düzəltdiyi taxta avtomatıyla “dava-dava” oynayar,
“erməni” öldürərdi. Daha
çox qalib olmağı xoşlayırdı. Bəzən
bu “dava-dava” oyunları evlərinin arxasındakı güllü-çiçəkli
dağ döşündə də davam edirdi. “Davadan” zəfər
çalıb qayıdanda isə , dağ
yamaclarından dərdiyi çiçəklərdən dəstə
tutub anası Əminəyə və bacısı Səbinəyə
gətirirdi. Günlərin bir günü
atası Ziyad ona bir qutu plastilin alıb gətirdi. Uşağın ən maraqlı günləri bundan
sonra başladı. Ən əvvəl bir
at fiquru düzəltdi. Sonra gözünə
nə dəyirdisə, əlləri həmin
gördüyünü yoğururdu. Beləcə
böyüdü. Məktəbə getdi.
Məktəbdə də sevimli oldu. Yaxşı
oxudu. Ata-anaya heç əziyyət vermədi.
Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq
Akademiyasının heykəltəraşlıq bölməsinə
qəbul olundu. Xəbəri ata-anasına belə
çatdırmışdı: “Pulsuz bölümünə qəbul
olundum”. Sevinmişdi Samir. Çünki ailələrinin
çətin dolanışığını bilirdi.
İnstitutu bitirəndən sonra isə, ötən il magistr pilləsinə uğurla qəbul oldu. Yenə də pul ödəmədən. Sevincinin həddi-hüdudu yox idi. Artıq akademiyada imzası, işi ilə
tanınırdı. Hətta ötən ilin, yəni
2015-ci ilin noyabr ayında Tolerant Azərbaycan Gənci
Fondunun layihəsində heykəltəraşlıq üzrə
II yerin qalibi də oldu. Əsgəri xidmətdə
olsa da, nümunəvi gizir olduğu üçün bu
mükafatın təqdim olunma mərasiminə qatıldı.
Qrup yoldaşları onu gördüklərinə
çox şad idilər. Samir Kaçayev
gələndə hər şey dəyişirdi, o bir başqa
idi. Gəlişi ilə ətrafına yeni
əhval-ruhiyyə bəxş edirdi. Gözəl
aurası var idi. O əsgər gedəndən bəri
qrupun 9 tələbəsi arasında elə bil ki, nə isə
çatmırdı. Bu boşluğun yerini isə
Samir haqqında söhbətlər, əhvalatlar tuturdu. Bir də ki, əsgər gedəndə
yaradıcılıq studiyasında düzəltdiyi əsərlərini
dostu Abdula və Zaminə əmanət etmişdi.
Demişdi ki, göz-bəbəyiniz kimi qoruyun!...
... Aprelin 1-dən 2-nə keçən gecə Əminənin
yerinə qor doldu. Yata bilmədi. Bir yandan dağların küləyi,
vıyıltısı, soyuğu-sazağı işlədi
canına. Şamaxıda da havalar heç
isinmək bilmirdi. Bu il bahar da
gecikirdi. Gah çiskin yağış yağır, gah da qar
tökürdü .Nəfəsi daraldı, boğazı
qurudu... Canına elə ağrılar doldu ki... Qızı
Səbinə ilə həyat yoldaşı həkim
çağırmaq istədilər. Razı
olmadı. Havaya çıxdı ki,
boğulmasın. Ancaq... nədirsə, ürəyi sakitləşmədi,
sığmadı köksünə... Səhəri diri
gözlü açdı... Günortaya
yaxın, bir neçə qonşu gəlib, getdi, hal-əhval
tutdular. Sonra dedilər ki, ay Əminə,
oğlun sağ ayağının bacağından
yaralanıb. Əminə dəliyə
döndü. Əllərini saçlarına atıb,
haray qopardı: “Düzünü deyin, mən səhərə
qədər yatmamışam, oğluma nə olub?”. Qonşular bir-birinə göz edib, yalandan
qınadılar onu: “Əminə, yekə qızsan, haray-həşir
salma, bir azdan Bakıya xəstəxanaya gətirərlər,
gedərsən yanına...”. Elə
bil inanan kimi də oldu Əminə. Axşam
qaranlığında isə, artıq balasını
üçrəngli Azərbaycan bayrağına
bürünmüş dəmir tabutun içərisində gətirdilər...
Torpaqlarımızın
işğalı üçün müqəddəs
müharibəmiz başlayandan Şamaxı şəhəri
30 şəhid verib . 22
yaşlı Samir Kaçayev Şamaxının 29-cu şəhidi
idi. Onu yaxınlıqdakı Məlhəm
kəndinin qəbristanlığında dəfn etdilər.
Çuxuryurdun düzləri, dağ ətəkləri
keçən il bu vaxtı
qırmızı lalələrə
bürünmüşdü. Bugün Samir dəfn olunanda , hələ də qar
yağırdı. Lalələr şəhid qanlarından
utanıb, közlü sinələrini açmadılar bu il. Yəqin, analar ağlayıb,
qurtarandan sonra açacaq lalələr.
Respublikanın
Əməkdar artisti Elnarə Abdullayeva ilə Çuxuryurda
çatanda Kaçayevlərin həyətlərində
hüzr verməyə gələn qohum-əqraba, dost- tanış toplaşmışdı. Qadınlar və, kişilər üçün
qurulan çadır ayrı idi. Ehtiyatla
anası Əminəyə yaxınlaşdım, boynunu
qucaqladım, könlünü almaq istədim.
“Qürurlan ana”, dedim. “Oğlunun məqamı
mübarək”. Üzünü Elnarəyə tutan şəhid
anası yenə nalə çəkdi: “Ay Elnarə xanım, sən
gərək mənm balamın toyuna gələydin, axı mən
səni çox istəyirdim, mənim balam elə gözəl
idi, çox gözəl idi balam...”.
- Əminə
bacı, oğlunuzdan danışın... Analar hiss eləyir
balasının əlinə bir tikan batanda da...
- Gecəni
səhərə kimi yatmadım ki... Ötən il yuxumda gördüm ki, Samirin yanında
üç böyük daş var. Daşların
üstündə də bir bayraq. Mənə
deyirlər ki, Samir yanvarın 28-də öləcək. Hövlnak yuxudan ayıldım, tez balama zəng
vurdum. Dedi ana, salamatam, dərsdəyəm.
Hər gün yadıma düşürdü.
Düz bu ilin yanvar ayının 28-nə qədər
o yuxu içərimi yedi. Yenə zəng
vurdum. Danışdım. Ondan sonra, rahatlandım. Samirim bir
qarışqanı da , tapdamazdı. Bəzən evi təmizləyəndə,
qarışqaları basıb öldürərdik. Bir
haray-həşir qoparırdı ki... Bir dəfə də dedi
ki, onları da Allah yaradıb, öldürmə. Sənin
balanı o qarışqa kimi öldürsələr, neylərsən...
Güldüm... Belə idi Samir, bir gülü də
incitməzdi. Ancaq çiçəkləri-gülləri,
təbiəti çox sevirdi.
Kimin ad günü olsa, dağ döşünə, yamaclara
gedib, oradan çiçək yığıb gətirib, təbrik
edərdi. Axırıncı dəfə martın 6-da əsgərlikdən
məzuniyyət verdilər. Həmin
günü həm də doğum günü idi. Dostları ilə gəldi. Getməyinə
1 gün qalmış 22-si gecəsi səhərə qədər
oturduq, o, atası və mən söhbət elədik. Dizlərimi yerə qoyub oğlumun
danışıqlarını dinləyirdim. Hərdən qollarını, boynunu
tumarlayırdım. Dedi ki, ana, qollarıma, bədənimə
cızıq düşsə, hərbi hissədə
sorğu-suala tuturlar. Fikirləşirlər ki, bəlkə
kiminləsə dava etmişik, kimsə döyüb. Çox ciddi baxırlar
sağlamlığımıza və təlim-tərbiyəmizə.
Axşamüstü bir neçə bağlama Novruz tədarükü
yığıb verdim, dedim ki, apar əsgər
yoldaşlarınla bölərsən. Samir
axırıncı tikəsini də
bölüşürdü.
Evdən
çıxanda atasına deyib: “Bir anlığa
çıxanda belə, elə vidalaşın ki, bir əsrə
bərabər kimi olsun”. İndi oturub
danışdığı hər sözü, hər söhbəti
çözələyirik ki, bəlkə içərisindən
bir məna tapaq. Oğlumun istədiyi
qızı da bilmədim ki, bir ona baxım. Gedəndə arxasınca su atdım ki, balam salamat
qayıtsın. İyul ayında
qayıdacaqdı. Mən elə bilirdim
oğlumun cəmi üç dostu var. Buraya Akademiyadan 150 nəfər
gəlmişdi. Bilmirdim ki, balamı bu qədər istəyən
var, qarşımda baş əydilər... Amma mən
bilmirəm neyləyim, oğlum çox yaraşıqlı
idi. Boyu hündür, ala gözlü, mədəni,
ağıllı, sevimli...
Samir Kaçayevin yas mağarından ayrılanda
doğulduğu evin şəklini çəkdim. O Çuxuryurdda yan-yana
düzülən, milyonlarla qiyməti olan villalardan birində
deyil, bu balaca ağ daxmada dünyaya gəlmişdi.
Atası Ziyadla da görüşüb
başsağlığı verdim. Heç nə
soruşmadım... Nə soruşacaqdım ki... Yeganə
oğlu Vətən uğrunda qurban gedən bir atanın
baxışları, duruşu , əslində
hər şeyi deyirdi...
O həm
də istedadlı heykəltəraş idi...
Qarabağ uğrunda Müqqədəs döyüşlərə
qatılan, Tərtər ətrafındakı döyüşlərdə
qəhrəmanlıqla həlak olan gənc heykəltəraş
Samir Kaçayevi Azərbaycan Respublikasının Xalq rəssamı,
Rəssamlıq Akademiyasının rektoru Ömər Eldarovdan
soruşdum.
Qocaman heykəltəraş onu belə xatırladı: “O
gözəl diplom işi hazırladı. Əla
qiymət aldı. O bizim institutun ən nümunəvi tələbələrindən
idi. Dost kimi də, tələbə kimi də, gənc
kimi də, kollektiv üzvü kimi də təhsil
ocağımızın ən nümunəvi tələbəsi
idi. Biz Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq
Akademiyasının bütün professor və müəllim
heyəti, tələbələrlə birlikdə, ağır
da olsa gənc və istedadlı tələbəmizin dəfnində
iştirak etməyə getdik. Ailəsinə minnətdarlıq
etdik . Dedik ki belə oğul
böyütdüklərinə, tərbiyə etdiklərinə
görə, sağ olsunlar. Heyif ki... vaxtsız həlak
oldu... müharibə, müharibədir. O məharətli
heykəltəraş idi. Onun işlərində
fərqlilik və mükəmməllik var idi. İnanmaq olmur ki, Samir Kaçayev belə uzaq dağ
kəndində doğulub, böyümüşdü. Onunla münasibətdə belə rəy
yaranırdı ki, sanki, mərkəzdən gəlib. Dərsi və sənəti dərinliklərinə qədər
mənimsəməyə çalışırdı. Nəzəri və praktiki cəhətdən də
kamil və mükəmməl idi. Onun əl
işləri çox yüksək qiymətləndirilirdi və
satılırdı da. Onun qismində Azərbaycan böyük və istedadlı
bir heykəltəraşını itirdi. Mən
bütün cavanlara cansağlığı və hərbdə
qazanılmış xoşbəxtlik arzulayıram. Qoy onlar heç vaxt, gülləyə, mərmiyə
tuş gəlməsinlər!!!”
İki
gün sonra isə Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq
Akademiyasının müəllim və tələbə heyəti
Samir Kaçayevin adına anım tədbiri
keçirdilər. Akademiyanın giriş
divarları arasında baş tutan mərasimdə təkcə
Samir Kaçayev yox idi.Əvəzində qara çərçivədən
boylanan rəsmi hamıya yenə də gülümsəyirdi.
Tələbə və müəllimlərin,
onu tanıyan və tanımayanların hamısının
gözlərindən, yanaqlarından yaş
süzülürdü. Kimsə onun
yoxluğuna inanmaq istəmirdi. 22 il
ömür sürən bir gənc bu qədər məhəbbəti
qazanmağa nə zaman imkan tapdı? Tədbirdə
çıxış edənlər onun şəhid olduğu
döyüşlərdə düşmən erməni tərəfinin
verdiyi itkilərdən danışdılar. 25 ildən sonra qazanılan ilk qələbənin ilk
saatlarında qurban gedən şəhidlərdən birinin də
Samir Kaçayev olduğunu dedilər.
Samiri
axtarırıq... yalan olsun...
... Və bir də ki, insanların qoşulduğu sosial
şəbəkə, facebook səhifəsi. Samir Kaçayev divar səhifəsinə heykəl
yonmaq üçün əşyalarının şəklini
yerləşdirib. Səhifəni ələk
-vələk elədim ki, bəlkə bir artıq söz -
söhbət, əlavə şərh tapam. Çox ciddi və səliqəli bir səhifə.
Özünün əl işləri, ən yaxın
dostlarının 6 mart 2016-cı ildə yazdıqları ad
günü təbrikləri ... və bir də ki.. Bir də ki... 2 aprelə keçən gecə
dostlarının, tələbə yoldaşlarının səhifədə
Samir Kaçayevi axtararkən, təəssüf və
yoxluğuna inanmayarkən yazdıqları-sözün
yaxşı mənasında sərsəm, ürək
dağlayan fikirləri:
Afa
Aslanova, Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq
Akademiyasının müəllimi.
“Samirciyim!!! Necə yəni belə? Sən
axı magistraturaya qəbul olmusan!!! Sənin üçün
mən əziyyət çəkmişdim, hazırlaşdırmışdım!
İndi neyləyim??? Sən təhsilini
davam etdirməli idin!!! Sən elə istedadlı, elə
intizamlı, nəzakətli, rəhimli, xoşxasiyyət
idin!!! Düz bir il bundan əvvəl səninlə
dərsə başladıq. Bir dərsi belə
boş buraxmadın. Mühazirələri elə diqqətlə
dinləyirdin ki...Səni sevməmək mümkün deyildi!!!
Bir dəfə emalatxanadan iş paltarındaca dərsə gəlmişdin,
üst-başın əhəng-palçıqla dolu idi. Dəfələrlə üzr istədin. Dedin
ki, əynini dəyişməyə imkanın olmadı...Sən
hətta iş paltarında da, o əhəng,
palçıqların içərisində də gözəl
idin. Yapdığın heykəllərə bənzəyirdi
qamətin!!! Ağlın, intelligentliyin,
istedadın bütövlükdə səni tamamlayırdı.
Samir mən səni çox sevirdim!!! Niyə belə
oldu??? Niyə???”
Lilli A-eva
adlı istifadəçi, qrup yoldaşı:
“Caaannnn...
Samir Şəhidlik zirvəsinə ucaldın... Bir neçə
gün bundan əvvəl səni gördüm, şəhidlikdən
danışdın, dedin ki, şəhid olanlar məndən
artıq deyil ki... Dedin... və
getdin... Nur içində yat.... amma hələ də ümid
edirəm... bilmirəm niyə?!”.
Build A Trumpet, İzraildən olan fb. istifadəçisi:
“Yer
üzü sağ olsun ki, nə vaxtsa səninlə məni
görüşdürdü, xoşbəxt
anlarımızı paylaşa bildik. Səninlə
olan görüşlərimizə görə Tanrıya minnətdaram.
Sənin təbəssümün həmişə
mənim ağlımda olacaq. Sənin təvazökarlığın
mənə xatırladacaq ki, heç bir
qarşılıqlıq gözləmədən insanlara
kömək etmək olurmuş. Səninlə işləmək
və sənin necə
həvəslə və məharətlə işləməyinə
tamaşa etmək də mənə sevinc gətirirdi, gənc
heykəltəraş! Harada olsan da, inanıram
ki, Tanrı sənin qayğını çəkəcək.
İndi tək bir arzum var, ruhunun yolu
açıq olsun. Yaşadığımız Yer
üzü sənin üçün çox darıxacaq, biz də
sənin üçün darıxacağıq! Böyük məhəbbətlə : Build A Trumpet”.
Şamaxı yollardan başlayır... Amma bəzən kimlərinsə yolu bu yolların başlanğıcında bitir... tamamlanır. Samir Kaçayev müqəddəs Şamaxı şəhərində müqəddəs insanların, övliyaların, şeyx və söz xiridarlarının uyuduğu torpağa qovuşdu. Təbiətin gül vaxtındakı məqamın Mübarək, Şirvanımın Şəhid oğlu!
Aida
Eyvazlı
525-ci qəzet.- 2016.- 9 aprel.- S.17;22