Keçəl müğənni qadın
İKİNCİ ŞƏKİL
Cənab Smit, xanım Smit və Meri.
MERİ (içəri girərək). Sizin qonaqlarınız, cənab Marten və xanımı qapının dalında dayanıblar. Məni gözləyirlər. Özbaşına içəri girməyə ürək eləmirdilər. Siz onları bu gün şam yeməyinə dəvət etmisiz.
X-M SMİT. Hə. Biz onları gözləyirdik, ancaq acmışdıq. Gəlib çıxmadılar, biz də onlarsız şam etdik. Bütün günü bir şey yeməmişdik.
Meri gülür; sonra ağlayır; sonra gülümsəyir.
MERİ. Mən özümə gecə qarşoğu almışam.
X-M SMİT. Əziz Meri, zəhmət olmasa, qapını açın, cənab Marteni də, xanım Marteni də içəri buraxın. Biz isə gedib paltarımızı dəyişək.
Cənab Smit və xanım Smit sağ tərəfə gedirlər. Meri sol tərəfdə qapını açır. Cənab Marten və xanım Marten içəri daxil olurlar.
ÜÇÜNCÜ ŞƏKİL
Meri və Marten cütlüyü.
MERİ. Niyə belə gec gəlmisiz? Yaxşı iş deyil. Vaxtında gəlmək lazımdı. Bildiz?.. Yaxşı də... Oturun və gözləyin.
DÖRDÜNCÜ ŞƏKİL
Cənab Marten və xanım Marten üzbəüz oturub susaraq, bir-birlərinə baxa-baxa gülümsəyirlər.
Dialoqları cansıxıcı və yeknəsəqdir, heç bir hiss-həyəcan ifadə etmir.
C-B MARTEN. Bağışlayın, madam, əgər səhv etmirəmsə, mən sizinlə hardasa rastlaşmışam.
X-M MARTEN. Mənə də elə gəlir ki, müsyö, hardasa sizinlə rastlaşmışam.
C-B MARTEN. Bəlkə biz Mançesterdə görüşmüşük, madam?
X-M MARTEN.
Çox ola
bilər. Mən özüm Mançesterdənəm.
Ancaq müsyö, yadıma sala bilmirəm ki, biz orda görüşmüşük,
yoxsa yox?
C-B MARTEN.
Aman Allah, necə də maraqlıdı! Madam, mən də
Mançesterdənəm.
X-M MARTEN.
Maraqlıdır!
C-B MARTEN.
Maraqlıdır! Ancaq
madam, mən beş
həftəyə yaxındır
ki, Mançesterdən
çıxmışam.
X-M MARTEN.
Çox maraqlıdır!
Qəribə təsadüfdür
ki, müsyö, mən də beş həftəyə
yaxındır ki, Mançesterdən çıxmışam.
C-B MARTEN.
Mən səhər saat doqquzun yarısında
çıxdım, Londona
isə, madam, qatar beşə on beş dəqiqə qalmış çatır.
X-M MARTEN.
Çox
maraqlıdır. Çox
qəribədir! Təsadüfə
bir bax! Mən də həmin qatarla gəlmişəm, müsyö.
C-B MARTEN.
Aman
Allah, necə də maraqlıdır. Bəlkə mən
sizi qatarda görmüşəm, madam?
X-M MARTEN.
Çox mümkündür,
istisna etmək olmaz, çox ola bilər.
Niyə də yox? Ancaq mən bunu xatırlamıram,
müsyö.
C-B MARTEN.
Madam, mən ikinci
klasdaydım. Düzdü, İngiltərədə ikinci
klas yoxdu, ancaq mən həmişə ikinci klasda gedirəm.
X-M MARTEN.
Necə qəribədir, necə maraqlıdır, necə bir təsadüfdür.
Axı mən də ikinci klasda gəlirdim,
müsyö.
C-B MARTEN.
Necə maraqlıdır!
Əziz madam, bəlkə
biz sizinlə ikinci klasın kupesində görüşmüşük!?
X-M MARTEN.
Ola bilər. Ancaq mən bunu xatırlamıram,
əziz müsyö.
C-B MARTEN.
Mən səkkiz nömrəli vaqonun altıncı kupesində gəlirdim,
madam.
X-M MARTEN.
Maraqlıdı, əziz müsyö.
Mən də səkkizinci vaqonun altıncı kupesində gəlirdim.
C-B MARTEN.
Necə də maraqlıdı, necə bir təsadüf! Əziz madam,
bəlkə biz elə
altıncı kupedə
də görüşmüşük?
X-M MARTEN.
Ola bilər. Ancaq mən bunu xatırlamıram,
əziz müsyö.
C-B MARTEN.
Düzünə qalsa, madam, mən
də bunu xatırlamıram. Ancaq
çox ola
bilər ki, biz elə orda da
görüşmüşük. Dərindən fikirləşsək, bu mümkün bir işdi.
X-M MARTEN.
Tamam doğrudu, müsyö, əlbəttə!
C-B MARTEN.
Necə də maraqlıdı... Mən pəncərənin
yanında, üçüncü
yerdə oturmuşdum,
əziz madam.
X-M MARTEN.
Aman
Allah, necə maraqlıdı,
həm də qəribədi. Axı mən
də pəncərənin
yanında, elə üçüncü yerlə
üzbəüz altıncı
yerdə oturmuşdum,
müsyö.
C-B MARTEN.
Aman Allah, necə də maraqlıdı, necə bir təsadüf!
Axı,
biz üzbəüz oturmuşduq,
əziz madam. Belə çıxır
ki, elə ordada da görüşmüşük.
X-M MARTEN.
Maraqlıdır! Bütün
bunlar ola
bilər, ancaq mən, müsyö, heç nə xatırlamıram.
C-B MARTEN.
Doğrusunu deyim ki,
madam, mən də heç nəyi xatırlamıram. Ancaq
hər halda, madam, ola bilər
ki, biz elə orda da görüşmüşük.
X-M MARTEN.
Bəli, ola
bilər. Ancaq müsyö, mən
buna tam əmin deyiləm.
C-B MARTEN.
Madam, axı siz
deyəsən məndən
xahiş etdiniz ki, çamadanınızı
yuxarı rəfə qaldırım - həmin xanım deyildiz? Sonra da mənə
təşəkkür etdiniz,
tənbəki çəkməyə
də icazə verdiniz...
X-M MARTEN.
Əlbəttə, o, mən
idim, müsyö... Bu
necə maraqlıdı,
necə qəribə bir təsadüf!
C-B MARTEN.
Bu necə maraqlıdı,
necə qəribədi,
necə bir təsadüf! Deməli,
madam, belə çıxır
ki, biz elə onda da tanış olmuşuq?
X-M MARTEN.
Necə maraqlıdı,
necə bir təsadüf! Çox mümkündü ki, elədir, əziz müsyö.
Ancaq mən, nəsə, bunu xatırlamıram.
C-B MARTEN.
Mən də, madam, xatırlamıram.
Sükut.
Saat iki dəfə zəng çalır, sonra daha bir dəfə.
Londonda mən Bromfleddə yerləşdim,
madam.
X-M MARTEN.
Necə də maraqlıdı, necə də qəribədi. Mən də
Londonda Bromfled küçəsində yerləşdim,
müsyö.
C-B MARTEN.
Maraqlıdı... Onda bəlkə...
bəlkə biz Bromfled
küçəsində görüşmüşük,
madam?
X-M MARTEN.
Maraqlıdı, qəribədi. Hər şey ola bilər.
Ancaq mən heç nəyi xatırlamıram,
müsyö.
C-B MARTEN.
Mən
on doqquz nömrəli
binada yaşayıram,
əziz madam.
X-M MARTEN.
Maraqlıdı, axı mən
də, əziz müsyö, on doqquz nömrəli binada yaşayıram.
C-B MARTEN.
Belə, deməli... Belə... Deməli, biz həmin binada
görüşmüşük, madam.
X-M MARTEN.
Ola bilər, ancaq
mən xatırlamıram,
əziz müsyö.
C-B MARTEN.
Mən, əziz madam, altıncı
mərtəbədə, səkkizinci
mənzildə yaşayıram.
X-M MARTEN.
Maraqlıdır! Aman
Allah, necə də qəribədi! Bu, necə bir təsadüfdür,
əziz müsyö?
Mən də altıncı mərtəbədə, səkkizinci
mənzildə yaşayıram.
C-B MARTEN
(fikirli). Necə maraqlıdı, necə
maraqlıdı, necə
maraqlıdı. Necə
bir təsadüf! Bilirsiz, mənim yataq otağımda çarpayı
var. Onun üstünə
yaşıl örtük
örtülüb. Yataq otağı
da, çarpayı da, örtük də dəhlizin axırında, tualet ilə kitabxananın arasında yerləşir.
X-M MARTEN.
Aman Allah, necə bir təsadüf! Mənim də yataq otağımdakı
çarpayım yaşıl
örtüklə örtülüb.
Mənim
də yataq otağım dəhlizin axırında, tualetlə
kitabxananın arasında
yerləşir.
C-B MARTEN.
Necə qəribədi,
maraqlıdı, qeyri-adidir!
Beləliklə də, madam, biz sizinlə
eyni yataq oağında, eyni çarpayıda yatırıq.
Çox güman ki, biz elə orda da görüşmüşük!
X-M MARTEN.
Necə maraqlıdı,
necə bir təsadüf! Ola bilər ki, biz elə orda görüşmüşük.
Hətta ola
bilər ki, orda dünən gecə görüşmüşük.
Ancaq mən bunu xatırlamıram,
əziz müsyö.
C-B MARTEN.
Mənim
qızım var, madam,
mənimlə birlikdə
olur. İki yaşı var, sarışın bir qızdı, bir gözü ağ,
o biri qırmızıdı.
O, çox gözəldi.
Adı da Alisadır, əziz madam.
X-M MARTEN.
Necə də qəribə bir təsadüfdür.
Mənim
də qızım
var. İki yaşındadı.
Onun da bir
gözü ağ,
o biri qırmızıdı.
Özü də çox
gözəldi, onun da adı Alisadı,
əziz müsyö.
C-B MARTEN
(elə həmin monoton və adamın canını sıxan səslə). Maraqlıdı, gör, necə
bir təsadüfdü.
Çox
qəribədi. Bəlkə,
madam, Alis elə bizim ikimizin də övladıdı?
X-M MARTEN.
Necə də maraqlıdı, əziz müsyö.
Axı, hər şey mümkündü.
Xeyli uzun sürən bir pauza...
Saat iyirmi üç dəfə zəng çalır.
Cənab Marten bir xeyli fikirləşəndən sonra, yavaş-yavaş ayağa qalxır və eləcə yavaş-yavaş da xanım Martenə yaxınlaşır.
Xanım Marten cənab Martenin həmin anlardakı təmtəraqlı görkəminə təəccüb edir və o da yavaş-yavaş ayağa qalxır.
Cənab Martenin səsi yenə də eləcə monoton və cansıxıcıdır.
C-B MARTEN. Beləliklə də, əziz madam, heç bir şübhə yoxdur ki, biz görüşmüşük və siz mənim qanuni həyat yoldaşımsınız... Elizabet, sən yenidən mənim oldun!
Xanım Marten də yavaşca cənab Martenə yaxınlaşır. Onlar həvəssiz qucaqlaşırlar. Saat bir dəfə bərkdən zəng çalır. Zəngin səsi elə cingildəyir ki, tamaşaçılar da diksinir. Marten cütlüyü isə heç nə eşitmir.
X-M MARTEN.
Donald, deməli, bu sənsən, əzizim!
İkisi də bir kresloda
oturub, qucaqlaşaraq, yatırlar.
Saat xeyli zəng çalır.
Yatanlar oyanmasın
deyə, barmağını
dodağına tutaraq,
ayaqlarının ucunda
addımlayan Meri gəlir. Yavaş-yavaş onların yanından
keçərək tamaşaçılara
müraciət edir.
BEŞİNCİ
ŞƏKİL
Meri və yatan cütlük.
MERİ.
Elizabet ilə Donald indi elə bir xoşbəxtlik
içindədi ki, mənim sözlərimi eşitməyəcəklər. Mən də sizə bu sirri aça
bilərəm. Elizabet
- əslində heç
Elizabet deyil, Donald da - Donald deyil. Sübut üçün sizə deyim ki, Donaldın
dediyi uşaq Elizabetin qızı deyil, tamam başqa
bir uşaqdır.
Düzdü, Donaldın
qızının da , Elizabetin
qızının da bir gözü ağ, o biri qırmızıdı. Donaldın qızının
sağ gözü ağdır, sol gözü
isə qırmızı.
Halbuki Elizabetin qızının
sağ gözü qırmızı, sol gözü
ağdır. Beləliklə də, Donaldın gətirdiyi dəlillər
sistemi mənim sübutumun qarşısında
dağılıb yox olur, nəzəriyyəsi tamam iflasa uğrayır.
Bu qeyri-adi təsadüflər
zahirən, elə bil, hər şeyi
sübut edir. Əslində isə Donald və
Elizabet eyni uşağın valideynləri
deyil. Buna görə də onlar həqiqi Donald və Elizabet deyillər. Donald nahaq yerə elə fikirləşir ki, Donalddır. Elizabet də nahaq elə
bilir ki, Elizabetdir. Onlar amansız bir
səhv edirlər.
Bəs, həqiqi
Donald kimdir, həqiqi Elizabet kim?
Kimə lazımdır ki,
onlar beləcə yanılmaqda davam etsinlər? Bilmirəm... Nəsə öyrənmək üçün
əziyyət çəkmək
fikrində də deyiləm. Qoy, elə hər
şey olduğu kimi də qalsın.
Meri qapıya
doğru bir neçə addım atır, ancaq yenə geri qayıdır və yenə də tamaşaçılara müraciətlə
danışır.
Mənim isə adım - Şerlok Holmsdır! (Gedir.)
Ejen İONESKO
Tərcümə edən: ELÇİN
525-ci qəzet.- 2016.- 24 dekabr.- S.17.