Uzanan ömrüdür şair dünyanın...

BARAT VÜSALIN 65 YAŞINA

Açıb novruzgülü təpədə indi,

Bu gülü heç kimə verməyəcəyəm!

Yandırın, a dostlar, bayram şamını,

Bu günü ömrümə naxış sayıram.

Qonaq çağırıram bu gün hamını,

Bu günü heç kimə verməyəcəyəm!

Bu şeiri yazanda Baratın cəmi 35 yaşı tamam olurdu və bu şeiri ilk dəfə eşidənlərdən biri mən idim. İndi aradan nə az, nə çox - düz 30 il keçib. İndi, daha dəqiqi, martın 18-də isə Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin Qazax Zona Filialının sədri, Əməkdar incəsənət xadimi Barat Vüsalın 65 yaşı tamam olur. Və Allaha çox şükür ki, onun şeirlərinin ilk oxucularından biri yenə də mənəm:

Biz elə dünyada üç-dörd nəfərik,

Biz çoxuq hamıdan...biz az deyilik.

Ana təbiətin dörd fəsili var,

Beşinci fəsilə möhtac deyilik.

Bəli, dünyanın hər ağrısına dözüb dərdini daşımaq bu üç-dörd nəfərin çiyinlərinə düşür. Özümü xoşbəxt hesab edirəm ki, bu üç-dörd nəfərdən biri mənəm (Baratın nəzərində).

Qəti deyə bilmərəm ki, Vətənin ağır günlərində Azərbaycan Silahlı Qüvvələrində xidmət keçməklə bu Vətənin uğrunda borcumu verib qurtarmışam. Hamı kimi mən də bunu yalnız torpaqlarımız düşmən işğalından azad olduqdan sonra söyləyə bilərəm. Lakin mən bu Vətənin qarşısında öz mənəvi borcumu az da olsa qaytaranlardanam. O qanlı-qadalı günlərin şahidi kimi məhz bu gün bir həqiqəti deməliyəm ki, həmin döyüşlərin ən layiqli iştirakçılarından biri də Barat Vüsaldır. Dəfələrlə bizimlə çiyin-çiyinə səngərlərdə olan şair dostumu həmişə döyüşən görmüşəm. Ayağını torpağa bərk vuraraq qələmini bayraq edərək irəli şığıyan görmüşəm.

Şair də and içən əsgər kimidir,

Torpaqla, bayraqla

Varam var,-deyir.

Hər şeir yazanda mənim əllərim,

Bayrağa toxunur, torpağa dəyir.

Vətənin müdafiəsində kimin əlindən nə gəlirsə, onu da edir. Əsgər papağını qoyub başına, əsgər paltarını geyinməsə də şair də düşmən üstünə gedir. Barat, lazım gəlsə, silah da götürməyə hazırdı. Lakin onun bizə süngüyə çevrilən qələmi daha çox lazımdı.

Hayıf, hayıf səndən,Vətən torpağı,

Kim geri qaytarsın gedən torpağı?

Hər zaman bizimlədi, səngərdədi - "Sarı yoxuş"dadı, "Daş çalda"dı, "Odun dağı"ndadı, "Tənəhli-Bəzəhli"dədi, "Qaraçal"da igidlərin yanındadı Barat Vüsal. Neçə ki, torpaqlarımız işğal altındadı özü də rahatlanmayacaq, səni də, məni də qoymayacaq rahat yaşamağa.

Oğullar, bu gündən qollarınıza,

Alınmış yurdların adını döyün.

Ürəkdəki o şah damarınıza,

Ən əvvəl Xocalı dərdini döyün.

Qələbə gəzirik, hər gün qələbə,

Qələbə yolları ürəkdən keçir.

Onun sinəsində ürək yerinə sanki Azərbaycan döyünür. Barata doğma olan bu mövzular mənə yaxşı tanışdır. Bu şeirlərdəki barıt qoxusu, səngər ətri, vətənpərvərlik ruhu mənə də yad deyil. Şairlər döyüş meydanında sözlə hücuma keçirlər. Onun üçün sözün haqqı Tanrı haqqıdır. Sözü öldürmək, yandırmaq, məğlub etmək olmaz. Əbədidir söz, əbədi olan isə hər zaman qalibdir. Qayğıların, problemlərin qarşısında gücsüz görünə bilər, Barat yazdığı şeirlərlə güclüdür:

Hər şeyi olsa da, heç nəyi yoxdu,

Bir şair sözünə möhtacdı dünya.

Demək olar ki, bütün şeirlərində əsl vətəndaş mövqeyindən çıxış edir, öz üsyankar arzularını dilə gətirir. Çiyninə avtomat keçirən, əsgər paltarı geyinən hər kəsi vətəni, torpağı daha dərindən sevməyə, mərdliyə, cəsarətə, kişiliyə səsləyir.

Bu şeirlərdə hamımızı silkələyən dərin bir kədər hissi vardır. Lakin bu kədər adi deyil, müqəddəsdir, ümumbəşəridir. O, bizi bədbinləşməyə qoymur, təpərli olmağa,intiqam hissi ilə alışıb-yanmağa çağırır:

O əsgərin deyirlər

Qəfil düşən mərmilər

Əllərini qoparıb.

Əsgəri qan aparıb.

Sanmayın ağlımı itirmişəm mən,

Bu dərdi özümə pənah sanmışam.

Əsgər əllərini götürmüşəm mən,

Mən əsgər əliylə silahlanmışam!

"Düşmənlə döş-döşə dayanan, döyüşən Qazax torpağının müharibə psixologiyası bütünlüklə Baratın şeirlərinə gəldi" (Xalq şairi Zəlimxan Yaqub).

Qısaca da olsa, şairin vətəndaşlıq mövqeyini açıqlamağa çalışdım. Baratın bu mövzuda bir neçə şeirinin adını çəkmək istədim. Mümkün olmadı. Hansının adını çəkim. Hamısı bir-birindən mənalı. Yenə ordu həyatıyla bağlı günləri xatırlayıram.Yalnız onu düşünürəm ki, Barat bu şeirləri ilə böyük bir ordunun görə bilmədiyi işi görmüşdür.

"Mayor" rütbəsi almağımla Azərbaycan Yazıçılar Birliyinə üzv qəbul olunduğum günün eyni vaxta düşməsini də həyatımın xoş təsadüflərindən biri hesab edirəm. 1997-ci ildə Xalq yazıçısı Anarın imzası ilə verilən bu vəsiqəni və təbrik məktubunu Barat gətirib mənə döyüş mövqeyində - şəxsi heyətin qarşısında təqdim eləmişdi.

Hərdən mənə qeybət şəklində çatdırmaq istəyirlər ki, Barat dəymədüşərdi, kəmhövsələdi, inadından dönməzdi. Baratın elə böyüklüyü də bundadır. Necə ola bilər ki, o hamının dərdini özününkü edə bilir, hamıya əl uzatmağı, dayaq olmağı, xeyirxahlıq göstərməyi bacarır. Məhz həmin xarakterin davamı, bütövlüyü bu deyilmi?!- deyə qısa cavab verirəm.

Bu bir həqiqətdir. Barat Vüsalın rəhbərlik etdiyi AYB Qazax zona filialı çoxlarının könül evi, ümidgahıdır. Lap əvvəldən, özü gənc olsa da, ağsaqqallıq qazanan, bugünkü "Şairlər yurdu"nun başında kişi kimi dayanan, qədim-qayım bir yoldan keçib gələn, çox işlər görsə də onu elədim, bunu elədim deməyən bir insandır Barat Vüsal:

Elə bir ocağın başındayam ki,

Alovu səngiməz, közü qaralmaz.

Sözün də məqamı var. Barat sözü məqamında işlətməyi bacarır. O danışanda da şeir dili ilə danışır: "Qədim-qayım bir yol görünür, burdan karvan keçibdi. Ağaclar böyrü üstə düşüb, otlar biz-bizdi, burdan tufan keçibdi. Meşədə qu desən qulaq tutular, quşlar oxumur, burdan ovçu keçibdi. Bənövşələr düzəldibdi boynunu, gözəllər seyrangaha çıxıbdı, burdan şair keçibdi" (" Ürəklərə əkin məni" adlı şeir kitabıma yazdığı ön sözdən). Baratın şair kimi də, insan kimi də ən yüksək keyfiyyətlərindən biri səmimi olmasıdır. O duymadığı, azca da olsa bilmədiyi, inanmadığı, hətta yaşamadığı şeydən danışmamağı bacarır və danışmır. Bu səmimiyyət o qədər güclüdür ki, istər-istəməz özünəməxsus şıltaqlığını da asanlıqla ört-bastır edə bilir:

Barat, qalx göylərə, enib yaşama,

Alış günəş kimi, sönüb yaşama!

Millətin böyrünə sinib yaşama,

Yaşa, millətini yaşatmaq üçün!

Göründüyü kimi, fikir aydın və sərrastdır. Bu şeirlər hisslə idrakın sintezindən qidalanır, insanı özünü tanımağa çağırır, mənəviyyatın itməsindən, biganəlikdən qorxur. Şair bu yerdə qəzəbini də gizlədə bilmir:

Gah artır, gah batır səsi-səmiri,

Gah haray qoparır, gah dönür daşa.

Dostları görəndə zəncir gəmirir,

Düşməni şırvanıb keçirir başa,

Bu iti içimə kim bağlayıbdı?!

Barat şeir yazmır, haqqın səsini, Allahın sözünü bizə çatdırır, taleyin diqtəsi ilə yazılan şeir də alın yazısı kimi pozulmazdır:

Özüm batırıb səsimi,

Özüm tutardım yasımı.

Pozardım alın yazımı,

Allahın xətti olmasa.

Oğul-uşaqdan, ata-anadan, Vətəndən keçib gələn bir yol var. Bu yolun axırına yalnız eşq ilə gedib çıxmaq olar- "Yolumuz eşqə bağlıdı"... Şair dərdləşməyə adam tapmayanda, dərdlərini kefləndirmək üçün eşqin camını çəkir başına, könüllər mülkünün ziyarətinə gedir:

Barat sadiq qalıb öz adətinə,

Aldanmaz dünyanın zər-ziynətinə.

Könüllər mülkünün ziyarətinə,

Evdən baş götürüb qaçmış şairəm.

Baratın şeirlərinin ən yüksək məziyyəti məhz onların yazılmaya bilmədiyi üçün yazılmasındadır. O, qələminə və sözünə hər zaman sadiqdir. O, sevgidən yazırsa, bu sevginin zirvəsini göstərir, eləcə də söhbət Vətənə bağlılıqdan gedirsə, ya onun uğrunda ölüm, ya da heç nə. Onun üçün orta nöqtə yoxdur, ya başlanğıc, ya da son vardır. Ya yaxşı, ya da pis vardır. İfrat-təfrit deyilmi oxucuda predmetə nüfuz etmək marağı oyadan. Əsl poeziyanın yolu da bu deyilmi?!

Kişinin əlini kişi sıxmasa,

Gədənin-güdənin yarışı başlar.

Kişi ocağından kişi çıxmasa,

Dünyanın ən uzun qarğışı başlar!

"Qazaxda yaşadım mən öz ömrümü"- deyir şair və nə yaxşı ki, Qazaxda yaşayır. Harada yaşamasından asılı olmayaraq yaxşı bilir ki, el şairindi, şair də elin. Bunlar sinonimdir - vəhdətdədir:

-Barat, yol daraldı, iz gərək oldu,

Bir gün ocağa da köz gərək oldu.

El-oba yığıldı, söz gərək oldu,

Şair bizimki də sənsən, dedilər!

...Təbiət baharda təzələnir. Sözün də baharı olur. Sözün baharı şairlərdi, sənətkarlardı. Öz sələflərinin layiqli davamçısı kimi o da bu dünyaya baharda gəlib. O da ilk şeirini baharda yazıb. Bəlkə elə buna görədir ki, onun şeirləri əbədi qüdrətə malikdir, həmişəbahardı. Sözün yaşı olmadığı kimi, şairin də yaşı yoxdu:

Kim ki, şairinə qıyır dünyanın,

Barat, o qəlbinə dəyir dünyanın.

Uzanan ömrüdür şair dünyanın,

Allahın sirridi, sehridi, qardaş!

Mustafa RASİMOĞLU

525-ci qəzet.- 2016.- 17 mart.- S.8.