Azərbaycan
multikulturalizmi bu gün: Portuqaliyadan İndoneziyayadək...
Multikulturalizm və tolerantlıq tarixən azərbaycanlıların
həyat tərzi olub, bu gün isə milli kimliyindən, dilindən,
dinindən asılı olmayaraq Azərbaycan dövlətinin hər
bir vətəndaşının gündəlik həyat tərzinə
çevrilib.
Ölkə Prezidenti İlham Əliyevin Azərbaycan
multikulturalizminin elmi əsaslarla öyrənilməsi və
dünyada təbliği istiqamətində göstərdiyi
konkret hədəflərə çatmaq üçün
atılan əməli addımlar dövlət qurumları,
siyasətçilər, hökumət adamları ilə
yanaşı, hər bir vətəndaşımızın
üzərinə şərəfli vəzifə qoyur.
Azərbaycan Respublikasının millətlərarası,
multikulturalizm və dini məsələlər üzrə
Dövlət müşaviri xidməti də 2015-ci ildə fəaliyyətini
dövlət başçısının daxili və xarici
siyasətdə göstərdiyi konkret hədəflərə
çatmaq istiqamətində qurub. İl ərzində ölkəmizdə
yaşayan milli azlıqların hüquq və
azadlıqlarının dövlət təminatı, dövlət-din
münasibətlərinin qanunvericiliyin tələblərinə
uyğun şəkildə tənzimlənməsi, Azərbaycan
multikulturalizminin dövlət siyasəti kimi ölkə
daxilində və xaricdə təbliği, multikultural ənənələrin
qorunması və müasir dövrün tələblərinə
uyğun şəkildə inkişafı üçün Xidmət
ardıcıl ideoloji-siyasi, həmçinin praktik fəaliyyət
göstərib.
Qanunvericiliyimizdən
və Azərbaycan multikulturalizminin özəl prinsiplərindən
irəli gələrək icra edilən din siyasəti və
ölkəmizdə yaşayan azsaylı xalqların,
toplumların mədəniyyət nümunələrinin
qorunması, hüquqlarının ali təminatı
istiqamətində görülən işlərin dünya
ictimaiyyətinə çatdırılması
üçün Xidmət müəyyən layihələr həyata
keçirib.
Azərbaycan
multikulturalizmi dünyanın müxtəlif ölkələrində
Xidmətin təşəbbüsü və dəstəyi
ilə Bakı Beynəlxalq Multikulturalizm Mərkəzi bu
gün dövlət siyasətinin vacib istiqamətlərindən
biri olan Azərbaycan multikulturalizminin dünya ölkələrində
təbliğini ən müxtəlif formalarda qurmağa
çalışır.
İlk olaraq Xidmət tərəfindən “Multikulturalizmə
giriş” (bakalavr pilləsi), “Azərbaycan multikulturalizmi”
(magistr pilləsi) fənləri üzrə tədris
proqramları hazırlanıb. Bununla paralel bu fənləri
xarici dillərdə tədris edəcək müəllimlərin
hazırlıq prosesi başlanıb. Qısa zaman kəsiyində
bu fənn ölkəmizin 20 ali təhsil
ocağında və 11 xarici ölkə universitetində tədris
olunub. Onların sırasında Müqəddəs Kliment
Oxridski adına Sofiya Universiteti (Bolqarıstan), İvan
Cavaxişvili adına Tbilisi Dövlət Universiteti
(Gürcüstan), Ural Federal Universiteti (Rusiya Federasiyası),
Litva Pedaqoji Universiteti (Litva), Praqa Karl Universiteti (Çexiya),
Roma Sapienza Universiteti (İtaliya), Belarus Dövlət
Universiteti (Belarus), Lusafona Universiteti (Portuqaliya), Ausburq
Universiteti (Almaniya), Frayburq Universiteti (İsveçrə) və
Sakarya Universitetində (Türkiyə) və
başqalarını göstərmək olar. Bu
universitetlərdə “Azərbaycan multikulturalizmi” fənni həm
azərbaycanlı və həm də xarici müəllimlər
tərəfindən tədris edilib.
Sülh və
dostluq şəraitində yaşamın dünya
üçün yeni modeli olan Azərbaycan multikulturalizmi xarici
ölkələrdə təkcə universitetlərdə deyil,
eyni zamanda müxtəlif təşkilatlarda kollokviumlar,
seminarlar, “dəyirmi masa”lar formatında da
təqdim edilib. Bu təqdimatlar Londondakı
BBC-nin qərargahından tutmuş İndoneziyanın Coqyakarta
şəhərindəki Ahmad Dahlan Universitetinə qədər
olan geniş coğrafiyanı əhatə edib.
Azərbaycan
mədəniyyətini, tarixini, dilini, ədəbiyyatını,
iqtisadiyyatını, müasir ictimai-siyasi durumunu özündə
kompleks şəkildə birləşdirən “Azərbaycan
multikulturalizmi” fənni eyni zamanda ölkəmizdə, özəlliklə,
texniki peşələr və dəqiq elmlər təmayüllü
universitetlərdə, institutlarda və xüsusi tipli təhsil
ocaqlarında tədris olunmağa başladı və bu
gün də davam etməkdədir.
Bu istiqamətdə real ənənələri olan
Bakı Slavyan Universitetində ölkədə ilk olaraq “Azərbaycan
multikulturalizmi” kafedrası yaradıldı və fəaliyyəti
təmin edildi.
Azərbaycana maraq Azərbaycana məhəbbətə
necə çevrilir?!
Keçən yay xarici ölkə universitetlərində
və ölkəmizdəki təhsil ocaqlarında “Azərbaycan
multikulturalizmi” fənnini yüksək qiymətlərlə
başa vuran tələbələr “Multikulturalizm Azərbaycanda
həyat tərzi kimi: öyrən, araşdır, paylaş”
devizi altında təşkil olunan yay məktəbinə dəvət
olunmuşdular.
Xarici tələbələrin bu fənni
seçməklə Azərbaycana göstərdikləri maraq
ölkəmizi gəlib gördükdən və buradakı
reallığın həqiqi şahidləri olduqdan sonra Azərbaycana
məhəbbətə çevrildi. Bakıda, Qubada,
Qusarda, Xaçmazda gördükləri multikultural əhval və
insanlara sevgi, dostluq hissləri ilə dolu həyat onlarda Azərbaycanla
bağlı dərin təəssüratlar yaratdı. Onlar bu gün öz ölkələrində Azərbaycanın
yeni dostları, Azərbaycanın maraqlarını müdafiə
edəcək şəxslər və daima ölkəmizə məhəbbətlərini
izhar edən gənclərdir. Onlar Azərbaycana
qarşı baş verən istənilən ədalətsizliyə
anında sərt reaksiyalar verir və Azərbaycan
reallığının ölkəmizə qarşı ikili
standartlar sərgiləyən dövlətlərin və beynəlxalq
təşkilatların hesabatlarında təqdim edilən şəkildə
olmadığı fikrini başqaları ilə
bölüşür və bütün bunları dönə-dönə
ifadə etməkdən çəkinmirlər. Onlar Azərbaycanı
həqiqi dost kimi sevirlər. Bu yaxınlarda
Bakı Beynəlxalq Multikulturalizm Mərkəzinin dəvəti
ilə Los-Ancelesdəki Sinay sinaqoqunun 50 nəfər
üzvü baş rahib David Volpenin rəhbərliyi ilə Azərbaycana
səfər etmişdi. Səfərdən
sonra hörmətli David Volpe Amerikanın “Time” jurnalında Azərbaycana
məhəbbət və heyranlıq dolu bir məqalə dərc
etdirdi. Əslində, o, Azərbaycan həqiqətini
Amerika oxucusuna çatdırmaq istəyirdi. Amma nə
baş verdi?! Bu məqalə
erməni lobbisinin haqsız hücumlarına məruz qaldı.
Bu haqsız hücumların qarşısına
isə biz azərbaycanlılardan əvvəl yay məktəbinin
iştirakçıları olmuş gənclər
çıxdı və onlar David Volpeni müdafiə etdilər.
Həm öz ölkələrindəki media
orqanlarında, həm də sosial şəbəkələrdə
onların verdiyi reaksiya, əslində, bir azərbaycanlının
verə biləcəyi reaksiya qədər səmimi və kəsərli
idi.
Milli mənsubiyyət
– qürur, Azərbaycanlı olmaq – fəxarətdir
Ulu Öndər Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə
Azərbaycan xalqının multikultural ənənələrinin
qorunması sahəsində həyata keçirilən siyasi xətt
hazırda Prezident İlham Əliyev tərəfindən inamla
davam və inkişaf etdirilir. Xalqımızın
ümummilli lideri Heydər Əliyevin söylədiyi “Hər
bir xalqın milli mənsubiyyəti onun qürur mənbəyidir.
Mən fəxr edirəm ki, Azərbaycanlıyam!”
ifadəsi bu gün hər bir ləyaqətli ölkə vətəndaşının
həyat düsturuna çevrilib.
Xidmət
bu il ərzində də ölkədə
milli azlıqların hüquq və azadlıqlarının
müdafiəsi, onların mədəni-mənəvi irsinin
qorunması və dini etiqad azadlığının təminatı
ilə bağlı yerli icra hakimiyyəti orqanları və digər
dövlət strukturları ilə öz işini sıx şəkildə
qurdu. Milli azlıqların dil və mədəniyyətinin
qorunub saxlanması və inkişafı, onlara məxsus milli
özünəməxsusluğun, adət-ənənələrin
gələcək nəsillərə
çatdırılması, eyni zamanda onların sıx
yaşadığı bölgələrdə Azərbaycanın
dövlət müstəqilliyinin və azərbaycançılıq
ideyalarının təbliği, hərbi vətənpərvərlik,
vahid dövlətçilik, vətənə sədaqət
hislərinin gücləndirilməsi istiqamətində
müvafiq dövlət qurumları və azlıqların
milli-mədəni təşkilatları ilə birgə
ardıcıl fəaliyyət həyata keçirdi. Xidmətin təşəbbüsü ilə fəaliyyətə
başlayan “Kultura+” internet televiziyasında milli
azlıqların dil və mədəniyyətinin qorunub
saxlanması üçün müxtəlif verilişlər və
milli azlıqların dillərinin virtual tədrisini həyata
keçirən proqramlar hazırlandı və kulturaplus.az
saytında yerləşdirildi. Həmçinin
bu saytda Azərbaycanın xaricdəki dostları öz dillərində
Azərbaycana məhəbbətlərini ifadə etdilər və
bu xoş sözlər dünyanın bir çox ölkələrində
izləndi. “Kultura+” vasitəsilə bu
gün ən uzaq ölkələrdə belə Azərbaycanın
multikultural durumu barədə real təsəvvür
yaranmaqdadır.
Xınalıqdan
Çinədək
Prezident
İlham Əliyevin bu ilin əvvəlində
imzaladığı “Kitabi-Dədə Qorqud”un alman dilində
ilk tərcüməsi və nəşrinin 200 illiyinin qeyd
edilməsi” ilə bağlı xüsusi Sərəncam təkcə
bu dastanı deyil, həm də Azərbaycan mədəniyyətini,
ədəbiyyatını, tarixini dünya elm adamlarının
və gəncliyinin bir daha diqqət mərkəzinə
çevirdi. Bir daha bu Sərəncamın
işığında Fransa, Almaniya, İngiltərə,
ABŞ, Portuqaliya, Rusiya, Türkiyə, İtaliya və
başqa ölkələrdə Azərbaycan mədəniyyəti
bir daha dünya ictimaiyyətinə təqdim olundu. Və
məhz ölkə başçısının böyük
uzaqgörənliklə imzaladığı bu Sərəncam
sayəsində görkəmli alman şərqşünas
alimi və diplomatı Henrix Fridrix fon Ditsin 200 il əvvəl
Azərbaycan ədəbiyyatı və mədəniyyəti ilə
bağlı qələmə aldığı çox dəyərli
fikirlər və “Dədə Qorqud” dastanının ”Basat” boyu
bir kəndin dili olan Xınalıq dilindən, yüz
milyonların dili olan Çin dilinə qədər geniş
bir coğrafiyaya yayılmış oldu. Kitab Bakı Beynəlxalq
Multikulturalizm Mərkəzi tərəfindən Azərbaycan,
türk, alman, ingilis, fransız, rus, çin, yapon, hind, ərəb,
fars, yunan, yəhudi, gürcü, erməni, macar, italyan, ukrayna
və başqa dillərdə çap edildi.
Bu Sərəncamdan
ölkəmizdə yaşayan milli azlıqlara da sevinc dolu bir
pay düşdü. Çünki qeyd edilən
kitab eyni zamanda talış, tat, udi, ləzgi, kürd və
xınalıq dillərinə də tərcümə edilərək
çap edilmişdi. Beləliklə, hər
bir Azərbaycan vətəndaşı ümumi ana
kitabımız “Dədə Qorqud”u indi öz dilində oxuyur.
Hər
qarışında Qorqud izi
Xidmət öz fəaliyyətində Prezident İlham
Əliyevin şəxsi nümunəsini əsas götürərək,
təkcə paytaxtda deyil, bölgələrimizdə
yaşayan insanlarla birbaşa sıx ünsiyyət qurub. Xidmət əməkdaşları
bu il ərzində Naxçıvan Muxtar Respublikası da daxil
olmaqla ölkəmizin əksər bölgələrində Azərbaycan
Respublikasının Prezidenti yanında Bilik Fondu, Bakı Beynəlxalq
Multikulturalizm Mərkəzi, Dini Qurumlarla İş üzrə
Dövlət Komitəsi ilə birgə çoxsaylı yerli əhalinin
qatıldığı müxtəlif tədbirlərdə
iştirak edib. Biz “Dədə Qorqud” dastanının ölkəmizin
müxtəlif guşələrinə səpələnmiş
izlərinə düşüb Xocavənd-Nərgiztəpə,
Ağdam, Füzuli, Tərtər, Tovuz, Qazax, Quba, Qusar, Zaqatala,
Qax, Balakən, Lənkəran, Yardımlı, Zərdab,
Göyçay, Şamaxı, Qəbələ, Şəki və
başqa rayonlarımızda yerli məktəblilərin,
ziyalıların, ictimaiyyət nümayəndələrinin
iştirakı ilə saysız-hesabsız tədbirlər təşkil
etdik. Bu tədbirlərdə malakanlar ingiloyların,
ləzgilər talışların, saxurlar axısxa türklərinin,
həmçinin bakılılar tovuzluların,
ağdamlılar qubalıların, qazaxlılar şəkililərin,
astaralılar maştağalıların evlərində qonaq
qaldılar. Hər yerdə Azərbaycançılıq
məfkurəsi hökm sürdü. Bu məfkurənin əsl
təntənəsi baş verdi. Və bütün bunlar əsl qardaşlıq və
vətəndaşlıq nümunəsinə çevrilirdi.
Qafqaz
Albaniyasının renessansı
Akademik Ramiz Mehdiyevin öz əsərlərində dəfələrlə
erməni fitnəsi və saxtakarlığına qarşı
ortaya qoyduğu prinsipial elmi mövqe və bədxahlarımızın
əsassız iddialarını elmi-tarixi mənbələr əsasında
puça çıxarması Dövlət müşavirliyi
xidmətinin işində də yeni istiqamətin meydana gəlməsinə
vəsilə oldu. Erməni yalanlarını üzə çıxaracaq qədim
Azərbaycan dövləti olan Qafqaz Albaniyasının tarixini
təkcə yerli və bölgə əhəmiyyətli mənbələr
əsasında deyil, xarici ölkə alimlərinin fikirləri,
şərhləri və tərtib etdikləri tarixi
arayışlar, xəritələr əsasında sistemli tədqiq
etmək və bunu beynəlxalq elmi ictimaiyyətin diqqətinə
çatdırmaq ötən il Xidmətin əsas işlərindən
biri oldu. Bu məqsədlə bölgələrimizdəki
Qafqaz Albaniyasına məxsus abidələrin tədqiqinin əsil
renessansı başladı. Ermənilərin
əsassız Qarabağ iddialarına öz varlığı
ilə böyük zərbə vuran qədim Bərdə
İmamzadəsi təmir və bərpa olunaraq yenidən
insanların istifadəsinə verildi. İmamzadə
təkcə dini sitayiş yeri kimi deyil, həm də
özündə zəngin tarixi izləri qoruyub saxlayan bir muzey
kimi də insanların üzünə öz
qapılarını açdı. Bu abidələr
məktəblilərin ziyarət edəcəkləri tarixi məkanlara
çevrildi. Çünki onlar real olaraq
Azərbaycan tarixinin müəyyən səhifələrini
yaşadırdılar. Təsadüfi deyil ki, elə buna
görə də təkcə ölkəmizdə deyil, xaricdə,
məsələn, İtaliyada albanşünasların
iştirakı ilə bu istiqamətdə müxtəlif
konfranslar, “dəyirmi masa”lar və ictimai
müzakirələr keçirildi. “Kultura+”
internet televiziyası burada da öz missiyasını yerinə
yetirdi. Bu internet TV-də erməni
yalanlarını ifşa edən sanballı verilişlər və
sənədli filmlər hazırlandı. Və bu iş
bu gün də Azərbaycan və xarici ölkə
ziyalıları tərəfindən davam etdirilir.
İstinad
yerimiz – qaynaqlar
Dövlət başçısı İlham Əliyev dəfələrlə öz çıxışlarında vurğulayır ki, multikulturalizm Azərbaycanda tarixən olub və bu gün də var. Azərbaycan xalqının zəngin multikultural keçmişi təkcə xalqımızın bugünkü tolerant yaşam tərzi ilə deyil, həm də yaratmış olduğu ədəbi-bədii, elmi-fəlsəfi, siyasi-hüquqi qaynaqlarda, sənədlərdə yaşayır. Bu mənada Xidmətin təşəbbüsü ilə Bakı Beynəlxalq Multikulturalizm Mərkəzində Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının və ölkə universitetlərinin mütəxəssislərinin birgə iştirakı ilə “Azərbaycan multikulturalizminin ədəbi-bədii qaynaqları”, “Azərbaycan multikulturalizminin elmi-fəlsəfi və publisistik qaynaqları”, “Azərbaycan multikulturalizminin siyasi qaynaqları” adlı monoqrafiyalar hazırlanır. Təbii ki, adı çəkilən əsərlərlə bu iş bitməyəcəkdir. Əslində, son dərəcə faydalı və zəruri bir elmi nəşr seriyası işıq üzü görməkdədir. Onun müxtəlif dillərə tərcüməsi, yeni-yeni mahiyyətlər və istiqamətlərlə zənginləşdirilməsi nəzərdə tutulur.
Bununla yanaşı, Xidmətin intellektual dəstəyi ilə “Azərbaycan Multikulturalizmi” adlı dərsliyin hazırlanması işinə də start verilib. Bu dərslik həm xaricdə, həm də Azərbaycanda “Azərbaycan multikulturalizmi” fənnini öyrənən tələbələr üçün xüsusi bir əhəmiyyət daşıyan vəsait olacaq. Onu da qeyd etmək istərdim ki, bu dərsliyin səhifələrində eyni zamanda xarici mütəxəssislər də öz ölkələrindəki multikultural dəyər və əhvalı vətənimizdəkilərlə müqayisə etmək imkanına malik olacaqlar. Məsələn, bu müqayisəli prinsip alman, italyan, rus, gürcü universitetlərində artıq həyata keçirilir. Belədə hər iki ölkəni daha aydın şəkildə "görmək" üçün eyni baxış bucaqları formalaşır.
Azərbaycanda olan tolerant və multikultural reallığın təkcə azərbaycanlıların deyil, xarici ölkə alimlərinin, görkəmli elm xadimlərinin, siyasət nümayəndələrinin, həmçinin tələbələrin gözü ilə dünyaya təqdim edilməsi də müsbət ənənəyə çevrilməkdədir. Bu məqsədlə Xidmət tərəfindən hələlik 4 virtual “dəyirmi masa” təşkil olunub. “Müasir dövrdə Azərbaycanda sosial-iqtisadi və mənəvi inkişafın harmoniyası”, “Multikultural təhlükəsizlik”, “Xarici ölkə universitetlərində “Azərbaycan multikkulturalizmi” fənninin tədrisi: problemlər və perspektivlər”, “Azərbaycana maraq Azərbaycana məhəbbətə çevrilir (Azərbaycan multikulturalizmi yerli və əcnəbi tələbələrin gözü ilə)” mövzusunda olan bu “dəyirmi masa”ların materialları Azərbaycan, rus və ingilis dillərində dərc edilərək ölkə daxilində və xaricdə paylanıb. Virtual “dəyirmi masa”larda Braziliyadan, Amerikadan, İtaliyadan, Litvadan, Bolqarıstandan, Türkiyədən, Rusiyadan, Gücüstandan, Misirdən, İordaniyadan və başqa ölkələrdən tanınmış alimlər, ictimai xadimlər və tələbələr iştirak edib.
Portuqaliyadan İndoneziyaya qədər
İl ərzində Azərbaycanda olan sabit və demokratik mühiti, insan haqlarının ali təminatını həzm edə bilməyən və öz qərəzli hesabatları, ölkəmizə qarşı ikili standartları ilə gündəmə gələn bəzi beynəlxalq QHT-lər və təşkilatlara da ölkəmizdəki milli azlıqların hüquqlarının qorunması və dini etiqad azadlığı sahəsində həyata keçirilən dövlət siyasəti haqqında yetəri qədər informasiyalar verilib. ATƏT- in İnsan Ölçüsü Komitəsinin Vyanada keçirilən iclasında “Tolerantlıq və qeyri ayrı-seçkilik: Azərbaycan təcrübəsi” mövzusunda ölkəmizdəki multikultural və tolerant mühit haqda Xidmət tərəfindən xüsusi təqdimat edilib. Ölkəmiz haqqında həqiqətləri öyrənmək üçün qərəzli məruzəçilər və bu təşkilatların nümayəndələri Azərbaycanı yaxından tanımaq və reallıqları öz gözləri ilə görmək üçün ölkəmizə dəvət edilib. Xidmətin həm təklikdə, həm də müxtəlif dövlət qurumları ilə birgə Almaniya, İsveç, İngiltərə, Gürcüstan, Rusiya, İtaliya, Türkiyə və başqa ölkələrdə təşkil etdiyi tədbirlər Azərbaycan multikulturalizmini dünyaya təqdim etməklə yanaşı, həm də Azərbaycan tarixini, mədəniyyətini, dövlətçiliyini və bu gün ölkəmizdə həyata keçirilən uğurlu daxili və xarici siyasəti dünya ictimaiyyətinin diqqətinə çatdırıb. Bu tədbirlərdə ürək genişliyi ilə ölkəmizin müsəlman, xristian, yəhudi kinfessiyalarının rəhbərləri iştirak etdiblər və Şeyxülislam hacı Allahşükür Paşazadənin xaricdəki məclislərin birində tribunadan dediyi kimi müsəlmanların (həm sünni, həm də şiələrin), yəhudilərin, pravoslavların, katoliklərin və digər din və məzhəb nümayəndələrinin qardaş kimi yaşadığı Azərbaycan bir model kimi bu gün həqiqətən dünya üçün bir örnəkdir. Qeyd edim ki, dini liderin bu sözləri ilə razılaşmayanlar yox idi.
Belə bir özəl modelin yaranmasına səbəb isə müxtəlif dinlərə və onların nümayəndələrinə ölkə rəhbərliyi, şəxsən Prezident İlham Əliyev tərəfindən yönəlmiş bərabər siyasi münasibətdir. Azərbaycanda heç bir səmavi dinin başqasından üstünlüyü olmadığı kimi, modelin başqa yaranma üsulu da yoxdur.
Bu gün Portuqaliyadan İndoneziyaya qədər ən müxtəlif ölkələrin universitetlərində, intellektual dairələrində və ictimai-siyasi qurumlarında Azərbaycan dəyərləri müzakirə edilir. Biz sual-cavabların içindəyik. Maraqlıdır ki, opponentlərimizə cavablar yavaş-yavaş daha çox xaricdəki Azərbaycansevərlər tərəfindən verilir. Onlar artıq püxtələşmiş və nə etdiklərini şüurlu şəkildə bilən intellektual qüvvələrdir. Ölkəmizin xeyirxahlarının sayı çoxalır, dostlarının sayı artır. İnanıram ki, onların səsi getdikcə daha aydın və məqsədyönlü şəkildə eşidiləcək. Bunun üçün Azərbaycandaxili mümkün olan və hətta mümkün olmayan koordinasiya məqamlarının gücünü artırmalı, məqsəd və vəzifələri daha aydın şəkildə qarşımıza qoymalıyıq.
Azərbaycan Prezidentinin dəqiqliklə göstərdiyi ideoloji hədəflərə doğru daha qəti addımlarla irəliləmək əzmindəyik.
Kamal Abdullayev
Azərbaycan Respublikasının millətlərarası, multikulturalizm və dini məsələlər üzrə Dövlət müşaviri, akademik
525-ci qəzet.- 2016.- 6 yanvar.- S.4.