Vətənin
köksündə güllə yarası...
Bakıya Qanlı Yanvar şənbəsindən
üç gün sonra gələ bildim. Şəhər
oğlu ölmüş ana kimi matəm libasında idi.
Uğrunda bu qədər şəhidlər qanı
axıdılan ulu yurdumuz Qarabağdan da Bakıya qədər
ürəyim sinəmdə yetiş uşaq kimi
hönkürürdü. Donmuş, taqətdən
düşmüş canımı metronun pis üzlərdən
sərt və soyuq olan mərmər sütununa söykəyib
lal kimi uzun-uzadı dayandım. Gözlərimə
dünya qan gölü kimi göründü. Mavi gözləri neçə - neçə qan -
qada görmüş, dərindən - dərin olan Xəzər
başını qanlı daşların üstünə qoyub
elə ağlayırdı ki, adamın ciyəri pörşələnirdi.
Həmişə xoşsifətli, gülər
üzlü adamların sir - sifətindən tökülən
nifrət, qəzəb, kin şıdırğı leysanı
xatırladırdı. Aman Allah, doğma
sifətlər, üzlər ölüm yolu kimi göm-göy
göyərmişdi. Divarlar ürəyimiz
kimi namərd düşmən gülləsindən
deşik-deşik olmuşdu.
... Hamı bir-birinə yad kimi görünürdü.
Bütün həyat buz kimi donmuşdu. Bütün şəhər sanki ölüm yuxusuna
getmişdi.
Bu
qanlı qırğından beş-on gün əvvəl
ürəyimdə aşağıdakı misralar közərmişdi:
Qeyrət
qanda yuva salar,
Qılınc qisas üçün qalar.
Son
döyüşüm elə olar,
Kəfənim
qandan biçilər!
Neynim... Xalqımın bu dözülməz müsibəti bəlkə
də ürəyimə dammışdı. Oğuz igidlərinin al qana bələnməsi
heç tanrının da yuxusuna girməzdi. Günahı nə idi mənim məğrur, igid, əməksevər,
qeyrətli, namuslu, Allahı, haqqı - ədaləti sevən
xalqımın?! Heç nə, heç nə, Vallah
heç nə! Bu xalq müqəddəs ata -
baba yurdu üstündə ulayan bayquşa daş atmaq istəmişdi.
Dahi Üzeyirin, Bülbülün, Qaryağdıoğlunun,
Natəvanın və neçə-neçə igid, cəsur
oğul və qızlarımızın, ulularımızın
ruhu murdarlıqdan qorunmuşdu. Xalq ayağa
qalxıb əllərini göyə tutub göy tanrını
səsləmişdi. "Mən
haqqam"- demişdi. Xalq Vətən
torpağını qanlı çiçək kimi əyninə
geymək istəmişdi. Heç kəsdən
bir tikə çörək, bir çimdik duz, bir udum hava, bir
baxış səma, bir ovuç torpaq təmənnası
olmayan xalqım haqsız qana düşmüşdü.
Həmişə səsli-küylü Bakı əli
qoynunda elə hüznlü, elə dərdli, ələmli
dayanmışdı ki, adamın yazığı gəlirdi.
Şəhərin üzünə baxmaq olmurdu. Az
qalırdı bu uludan ulu yurdun soyuq, qana bələnmiş
daşları da anam kimi ağı desin. Vahimə
içində uzanan yollar kürəyindən yara almış
şəhid oğullar kimi üzü üstə
yıxılıb ağlayırdı. O gün mavi
buludları insaflı gördüm. Tökülən
günahsız qanları yumamaq üçün təkcə
buludlar ağlamırdı. Dənizdə həyəcan
işarəsi verib dünyanı köməyə
çağıran gəmilər şəhidlərin
anasından - bacısından və ümumən kövrək
ürəkli, nəcib, sadə, torpaqcanlı xalqımızdan
çox fəryad qoparırdı.
Yeriməkdən qorxurdum. Qorxurdum ki, ayaqlarım əzizlərimizin al qanına toxunar. Ruhum od tutub qiyamət gününə qədər alışıb yanar. Ürəyimi ağrı yeyirdi. Ağır yerişlərlə dərd yüklü səkiləri güclə çıxıram.
Gözlərimdə yaş donur, damarlarımda qanım. Götürmə, Allah - deyirəm. Bu süd qoxulu körpəni, bu toyu tutulu oğulun, qızın qanını yerdə qoymaq olarmı?! Az qaldı ağ saçlı, nurani, oğlu, qızı ölmüş ananın ağısı içində əriyib külə dönüm. Cavan bir gəlin saçlarını yolub yelə verirdi. Qorqud simalı bir ata elə ağlayırdı ki, adamın ayağının altından yer qaçırdı. Qoca dünya bu yaşadək belə ədalətsiz faciə və zülmlə üz - üzə, göz - gözə dayanmamışdı. Dəsmal çıxarıb ağı demək istəyirdim. Günahsızlarıma, canıma, ruhuma, qanıma və Azərbaycanıma!..
Dırnağı ilə üzünü şırım-şırım etmiş ananın başını köksümə sıxıb misra - misra közərirəm:
Elə açma qollarını,
Bu zülümün yollarını
Açan namərd hanı, hanı?!
Göz yaşımız olmur aram
Anam, dayan mən ağlaram!
Saç
yolaraq vermə yelə,
Dərd üz verib bütün elə.
Belə getməz, Vallah belə.
Sızlar
canım, sızlar aram,
Bacım,
sən dur, mən ağlaram!
O günlərin
rəngi qandı,
Başıma yer - göy dolandı.
Dilimdə
yurd, vətən andı,
Toyu yasa
dönən balam,
Sən
ağlama, mən ağlaram!
Dağın-düzün
geyib qara,
Oğuz
elin düşüb dara,
Arzu
bütöv, Vətən para,
Gövr
elədi köhnə yaram,
Vətən,
sən dur, mən ağlaram!
... Qərənfillər başını şəhidlərin qəbri üstünə qoyub kövrək-kövrək, həzin-həzin nalə çəkir. Yara kimi göynəyir, qan kimi qəbirlərin üstündə şırımlanır. İnsanlar axın-axın, ağlar-ağlar gəlib keçir. Yumruqlar düyünlü, gözlər yaşlı, ürəkləri qəzəbli. Vətən dözümlü! İstər-istəməz deyirəm: Bu ağrına, bu acına, bu yarana qurban olum, Vətən! Məğrur ol, ƏYİLMƏ, SIZLAMA, TƏKLƏNMİSƏN. Ancaq dizin bükülməz, qəddin əyilməz, başın tarix yanında ucadır. Gör sənin nə qədər qüdrətli, vətəncanlı övladların var. Ruhu şad olsun şah babamız Xətainin. Yox, hələ onun Vətən sərhədləri uzunluğunda olan qılıncı pas atmayıb. Vətən, sənin igid övladların indi də candan keçər, qandan keçər, bircə qarış torpağından keçməzlər. Qılıncnan yarası sarınan Vətən keçilməzdir. Biz belə qanları çox görmüşük. Hələ ölüm - dirim döyüşləri qabaqdadır.
... Şəhidlərin portretlərinə güclə baxıram. Adam xəcalət çəkir. Bu nakamları ölümün quduz ağzına hansı namərdlər atdı?
Ağlar gözlərim önündən Xankəndindəki talanlar, Qarabağın taleyi üstündə kabus kimi qanad gərən mənfur niyyətlər, ulu və müqəddəs yurdumuz Göyçənin viran qalması, Ələskərin ağlar sazı, qaçqınlar, ölümlər, işgəncələr, dəmir boruların içinə doldurulub ağzı qaynaq edilən və sinəsinə min bir dağ çəkilən körpə bacı və qardaşlarımız, ağbirçəklərimiz keçir! Acıyıram, od tutub yanıram. Vaxtında başını qaldırıb bu elin - obanın taleyini həll edən başbilən olmadı.Onlar elə bil ki, bu torpağın oğlu deyildilər. Kütbeyin, yaltaq, ikiüzlü, riyakar, alçaq, qorxaq, nanəcib, cılız, mənsəbpərəst adamlar belə qüdrətli xalqı güdaza verdi.
Onlar sanki qış yuxusunda idilər. Onların gözü
önündə erməninin hiylə dəyirmanında
Qarabağ un kimi
üyüdülürdü. Gözümüz
kor olmuşdu. Qeyrətimiz kəsərsiz! Yeri
gəlmişkən Böyük Teymurləngi yada salaq.
Deyirlər o müdrik hökmdar həmişə
gözü açıq yatarmış. Nə yatanda və
nə də ayıq vaxtı kirpikləri
çalınmazmış. Bir gün ən
yaxın adamı cürət edib deyir ki, ey böyük
hökmdar, sizin kirpiyiniz axı heç vaxt
çalınmır. Bu sizdə göz xəstəliyi
törətməzmi? Teymurləng deyir: Kirpiklərim çalınan
anda sərhədlərim keçilər. Baxın, nə
ağıllı, nə qeyrətli, nə cəsarətli
söz! Məhz buna görə o, Teymurləng səviyyəsinə
yüksəlib!
Bəli, bizim başbilənlər isə həmişə
yatmış, xalqın sürüsünü düşmən
qurduna etibar etmişdir. Xalqı yubatmışlar. Sərhədlərimizi başlı - başına
buraxmışlar. Torpağımızı
qurban tikəsi kimi kəsib paylamışlar.
Əgər
onlar... elə ilk anlardan bu Qordi düyününü kişi cəsarəti ilə kəssəydilər,
bu qanlı yol illər uzanardımı?
Bu faciələr törənərdimi? Alçaq erməni
dığaları Qarabağda at oynadıb igidlərimizi qana bələyərdilərmi?
Yollarımız qorxulu, ürəyimiz səksəkəli,
köksümüz ağrılı, imkanımız qolu
bağlı olardımı? Yox, əsla yox! Balıq
başdan iylənər. Qoy bu şəhidlərimiz,
Göyçə və Qarabağda bədənləri
güllə yarasından köz-köz olanlarımız qeyrətsiz
rəhbərlərimizi zaman - zaman lənətləsinlər!..
...Qan
yuxulu, ədəbiyyat ağrılı, Vətən həsrətli
qəbirlərdən ayrıla bilmirəm. Təkrar-təkrar
deyirəm: Allah sizə rəhmət eləsin, nakam
qardaş-bacılarım! Ölümsüzlərim! Getmək mümkün deyil. Elə
bil ürəyimdən və ayaqlarımdan dünyanın ən
ağır daşı asılıb. Bir məzarın
önündən saatlarla keçmək olmur.
Analar
gözündən çəkilib dara,
Bacılar üz cırıb, saçın didirdi.
Ürəyim
sinəmdən enib məzara,
Nakam
şəhidlərlə söhbət edirdi!..
...Heyf və
təəssüf! Qəbirlərin birinin
üstündəki qərənfil qana bulanmışdı.
Onsuz da qərənfillər qan rəngində
idi. Bəlkə elə o güllər
vaxtı ilə bu torpaq uğrunda canından keçən
yüzlərlə, minlərlə şəhidlərin
qanından pöhrələnib?!
...Şəhidlər Xiyabanından hüznlü şəhərə
baxıram. Yollar, izlər, daşlar, kəsəklər,
yaralı evlər hamısı əli qoynunda,
boynubükük, sinəsi dağlı görünür, hər
şey mənə qanlı görünür. Beynimdə
qanlı misralar közərir:
Qandı,
çiçəklər qandı,
Qandı,
ürəklər qandı,
Niyə
qanla yoğruldu,
Xalqımın birlik andı?!
Qandı
həyatım, qandı,
Nəğməm, bayatım qandı.
Dilim
azadlıq dedi,
Qanım qana çalandı?
Qandı
qanlımın gözü,
Qandı qanlımın sözü.
Qanlım
basdı sinəmə,
Bu
qanlı odu, közü!
Qandı
torpağım, daşım,
Qandı tarixim, yaşım.
Qanlı
tabutda yatdı,
Körpə
bacım, qardaşım!
Qandı
balışım, qandı,
Qandı naxışım, qandı.
Qanlımı
qana düşsün,
Könlüm
evi talandı!..
Qandı
bu dərə, bu dağ,
Qandı burda bağça - bağ.
Gülümü
qanla suladı,
O
gözü qanlı alçaq!!!
...Aralıda
Dədəm Qorqud simalı, qəzəbli, yorğun, taqətsiz
qoca görünür. Bütün qəbirlərə
baş əyir. Sonra toyları tutulu qalan Fərizə
və İlhamın qəbirləri önündə diz
çökür. Sifəti mis kimi
qızarıb. Ovucları elə
sıxılıb ki, dırnaqları bıçaq kimi ətinə
işləyib. Alnının
qırışlarında min dərdin karvanı gizlənir.
Nə qədər müdrik və
dözümlü görünür. Qəribədir, qoca
öz dərd odunda qovrulsa da bizə - minlərlə,
milyonlarla sinəsi dağlılara, gözü leysan
yaşlılara, üz - gözü şırım -
şırım olan gəlinlərə və qızlara,dərdkeş
analara, atalara, oğullara başsağlığı və təskinlik
verir. İlahi, xalqda ürək böyüklüyünə,
qəlb genişliyinə bax! Ələm selində
boğulan qoca bizim sızıltılarımıza,
ağrılarımıza dözmür. Həm
də bu mərd, cəsarətli qoca elə bil
alışır. Tüstüsü ərşə
yüksəlir. Soyuq daşın üstündə oturub
qəlyanına od vurur. Sanki
dünyanın bu amansız dərdini tüstü kimi sinəsinə
çəkir. Ahından adam titrəyir.Yumruğunu
tez - tez göyə qaldırır. Sanki
yaralı pələng kimi qızmış xalqı qisas
andına çağırır. Bu an mənim də qəlbimdə
poetik andım baş qaldırır:
Vətən,
sənin kəfənin yenə qandan biçildi,
Arzular gözümüzdə qətrə - qətrə
kiçildi.
Yaramızın
üstündən yeridi qanlı ordu,
Qan
içində boğuldu bu qədim odlar yurdu,
Qara
bayraqlar qalxıb başın üstə ucaldı,
Qoca tarix diz çöküb bu torpaqda qocaldı.
And
içirik, bu qisas heç zaman qalmaz yerdə,
Dünyalar
şahid olsun bu fəryada, bu dərdə,
Qan selində
boğuldu azadlığın haqq səsi,
Qundaqlara sancıldı vəhşi əsgər gülləsi.
Anamız
ağ saçından divarlardan
asıldı,
Vətən, köksünün üstə əbədi
dağ basıldı.
And
içirik keçilməz torpağına, daşına,
Kürşadtək
yağacağıq biz düşmənin başına!
Bir dəfə
qalxan bayraq bir də əyilməz daha,
Üz tuturuq haqq deyib, qadir, böyük Allaha.
Topların
nərəsindən dünyamız silkələndi,
Sinəmizin
üstünə aramsız od ələndi...
And
içirik müqəddəs şəhidlərin qəbrinə,
And içirik bu müdrik, məğrur xalqın səbrinə,
And
içirik qan sızan bu vətən torpağına,
And
içirik xalqımın çalın -çapraz
dağına!
Bu
qisası heç zaman qoymarıq qalsın yerdə,
Dünyalar
şahid olsun bu fəryada, bu dərdə!
...Hərarətsiz
qış günəşi yavaş - yavaş qüruba
addımlayır. Xəzərdən baş
qaldıran soyuq sazaq yaralı iliklərə işləsə
də, ürəklər odlu, qəzəblidir. Qərənfillər üşüyür. Gözlər bulud kimi dolub - boşalıb, ancaq
hamının ürəyində bir inam var. Vaxt gələcək,
günahsız tökülən hər damla şəhid
qanı qızıl güllə olub əsl günahkarların
ürəyinə, gözünə tuşlanacaq. Azadlıq ideyaları nəhəng çinar kimi
bizim mənəvi dünyamızda əbədi kök atacaq.
Xalq öz əbədi, əzəli
torpağının üstündə əl - ələ,
ürək - ürəyə, kürək - kürəyə
verib birləşəcək. Böyük
Üzeyir bəyin vahid Azərbaycan himni oxunacaq. O himnin
şaqraq sədaları əcdadlarımızın müqəddəs
beşiyi sayılan bütün Azərbaycanımızın
daşına, torpağına, havasına, suyuna və nəhayət,
məğrur Vətən övladlarının qanına və
iliyinə hopacaq! Onda şəhidlərimizində
ruhu qızıl qərənfillər kimi pardaqlanacaq.
Allah sizə rəhmət eləsin, şəhid
yurddaşlarımız! Qardaş və bacılarımız!
Ana və atalarımız! Yolunda qan tökdüyünüz
ulu Qarabağınız və ümumən o taylı - bu
taylı bütün Azərbaycanınızın sizə əbədiyyət
evinədək yas tutub, matəm saxlayacaq!..
Onda sizin müqəddəs ruhunuz Azərbaycan adlı himnin
oduna, gözünə qızınacaq:
Yaşa,
məğrur Azərbaycan, od ürəkli
ulu diyar,
Sinən üstə tarixlərin qayalaşan
yaddaşı var.
Qaldır,
qaldır ucalara haqq adlanan bayrağını!
Qoy ruhumuz
alqışlasın sənin birlik növrağını!
Ənvər ƏHMƏD
525-ci qəzet.-
2016.- 20 yanvar.- S.7