Yaponiyada 20 Yanvar hadisələri ilə bağlı xüsusi veriliş yayımlanıb

ƏLİBƏY MƏMMƏDOV: "20 YANVAR HADİSƏSİ MÜASİR AZƏRBAYCAN TARİXİNİN QƏHRƏMANLIQ SƏHİFƏLƏRİNDƏN BİRİDİR"

Yanvarın 18-də Hokkaydo Universiteti Xarici Tələbələr Assosiasiyasının prezidenti, siyasi elmlər üzrə doktorant tələbə, həmyerlimiz Əlibəy Məmmədovun təşəbbüsü ilə Yaponiyanın "World Investors TV" internet kanalında 20 Yanvar hadisələrinə həsr edilən veriliş yayımlanıb.

Canlı yayımlanan verilişin adı Əlibəy Məmmədovun xahişi ilə "20 Yanvar, azərbaycanlıların qürur duymalı olduğu və duyduğu tarixi bir gün kimi" olub.

Verilişin qonağı olan Ə. Məmmədov qeyd edib ki, tarixə "Qara Yanvar" kimi düşən bu hadisə azərbaycanlıların qürur duyduğu tarixi bir gün, müasir Azərbaycan tarixinin qəhrəmanlıq səhifələrindən biridir.

Həmyerlimiz bildirib ki, 1990-cı il yanvarın 20-si keçmiş Sovet ordusu qüvvələri Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikasının paytaxtı Bakıya daxil olaraq dinc əhaliyə divan tutub.

Ə. Məmmədov qeyd edib ki, Yaponiyada Azərbaycanla, onun iqtisadi-siyasi dəyişiklikləri və Ermənistan-Azərbaycan Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı qiymətli elmi tədqiqatlar mövcuddur: "Yaponiyanın Doşişa Universitetinin professoru Tsukimura Taro, Hokkaydo Universitetinin elmi-tədqiqatçısı Taçibana Yu və digərlərindən misallar gətirməklə yaponların öz dili ilə, onların daha asanlıqla başa düşəcəkləri dildə məsələni izləyicilərə çatdırmağı öz qarşısına məqsəd qoyub. Məhz bu üsulla o, 20 Yanvar hadisəsini tarixi fakt kimi elmi yolla izah etməyə cəhd göstərib.

Sırf elmi araşdırmaçı, tədqiqatçı kimi bu faciəyə qiymət verən Ə. Məmmədov bildirib ki, 20 Yanvar hadisələrinin arxasında məhz Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti ilə bağlı məsələ dururdu: "Azərbaycanda 1989-cu ilin sentyabr ayında Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası yaranıb. Ermənistanda isə Levon Ter-Petrosyanın rəhbərliyi altında Ermənistan Ümummilli Hərəkatı yaradılıb. Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası ilə Ermənistan Ümummilli Hərəkatı arasında olan mübarizə günü- gündən kəskinləşirdi. Həm Azərbaycanda, həm də Ermənistanda hər iki millətin nümayəndələri arasında böyük və kiçik miqyaslı toqquşmalar baş verirdi. Sovet İttifaqının parçalanmasına az qalmış hər iki xalqın nümayəndələri arasında olan millətçilik hissləri artıq siyasiləşməkdə idi. Qeyd olunan dövrdə nə Azərbaycan, nə də Ermənistan müstəqil dövlət deyildilər və bütün bu baş verənlər yeganə bir dövlət olan Sovet İttifaqının daxilində baş verirdi. Təbii olaraq, baş verən hadisələr Sovet İttifaqı mərkəzi hakimiyyətində narahatçılıqlar doğururdu. Onu da hökmən qeyd etməliyik ki, Sovet İttifaqı Qorbaçovun hakimiyyətə gəlməsindən sonra açıq-aşkar ermənipərəst mövqe sərgiləyirdi. Sovet İttifaqı öz ermənipərəst mövqeyindən çıxış edərək, eyni zamanda, Azərbaycan xalqının azadlıq ruhunu qırmaq məqsədilə 1990-cı ilin yanvar ayının 19-da Bakıya ordu yeridib. Bu əməliyyatda 24 min hərbçi iştirak edib. Nəticə etibarilə, yanvar ayının 19-da 9 nəfər, 20-də 131 nəfər, sonradan isə 7 nəfər olmaqla, ümumilikdə 147 nəfər şəhid olub".

Verilişin aparıcısı Kazuyasu İşidanın "70 il mövcud olmuş Sovet İttifaqının dağılması ərəfəsində yeni müstəqil Azərbaycan dövlətinin yaranacağına insanların münasibəti necə idi" sualına, verilişin ikinci qonağı, Azərtac-ın Tokio üzrə xüsusi müxbiri Vüqar Ağayev cavab verib. O bildirib ki, Mixail Qorbaçov hakimiyyətə gəldikdən sonra, onun aparmaq istədiyi "Yenidənqurma" siyasətinin iflasa uğraması, ermənipərəst mövqe sərgiləməsi azərbaycanlıların Sovet İttifaqına qarşı olan sevgisini nifrətə çevirib: "Qorbaçovun uğursuz siyasəti nəticəsində ermənilər Dağlıq Qarabağda müstəqillik xəyallarına qapılıblar. Onlar sadəcə xəyallara qapılmaqla deyil, Sovet İttifaqına güvənərək Azərbaycana qarşı olan qərəzli və haqsız ərazi iddialarını kəskin şəkildə bildirməyə başlayıblar".

V.Ağayevin sözlərinə görə, bu dövrdə ermənilər 500 minə yaxın azərbaycanlı öz doğma yurdlarından, İrəvan xanlığının ərazisi olan Ermənistan ərazisindən didərgin salınıblar: "Bu hadisələr zamanı da çoxlu sayda azərbaycanlı amansız qəddarlığa məruz qalıb. Ermənilər tərəfindən öldürülənlər də az olmayıb. Bütün bunlar Sovet İttifaqının Ermənistanın aşkar dəstəyi fonunda baş verirdi".

V.Ağayev təkcə Azərbaycanda deyil, Gürcüstan və Qazaxıstanda da analoji hadisələrin Sovet Ordusu və hakimiyyəti tərəfindən törədildiyini, bütün bunların nəticəsində Sovet hakimiyyəti altında olan xalqlarda mərkəzi hakimiyyətə qarşı nifrət hissinin oyandığını vurğulayıb. Onun sözlərinə görə, Bakıda televiziya qülləsinin partladılması ilə dinc sakinlərin əksəriyyəti komendant saatının elan olunmasından xəbərsiz qalıblar".

Verilişin sonunda Ə.Məmmədov Yaponiyanın elm dünyasında, tədqiqat aləmində 20 Yanvar hadisələri ilə Sovet hakimiyyətinin Azərbaycanda olan müstəqillik ruhunu bir müddətlik dayandıra bildiyini yazan tədqiqatçılar olduğunu, amma özünün bir tədqiqatçı kimi bununla razılaşmadığını qeyd edib: "Bu hadisədən dərhal sonra Bakıda təxminən 1 milyon insan ayağa qalxıb, dinc şəkildə mitinqlər təşkil edib, şəhid olmuş şəxslərin hüzn mərasimləri keçirilib. Bir sözlə, Azərbaycan xalqı birlik nümayiş etdirib. Bütün bu hadisələr artıq Azərbaycanda güclənməkdə olan milli vətənpərvərlik, müstəqillik hisslərini daha da gücləndirdi və növbəti ildə Azərbaycan öz müstəqilliyini elan etdi. Bundan sonra müstəqil Azərbaycanda hər il 20 Yanvar günü ən yüksək səviyyədə qeyd olunmağa, şəhidlərin ruhu yad edilməyə başlanıldı".

Qeyd edək ki, Ə. Məmmədov Hokkaydo Universitetinin doktorantura pilləsində Dağlıq Qarabağ problemi ilə Cənubi Kuril adaları probleminin müqayisəli tədqiqini aparır.

Ceyhun ABASOV

525-ci qəzet.- 2016.- 20 yanvar.- S.5