Sülh adamı - Əflatun Amaşov: 60
yaşın bir addımlığında
Mətbuat
Şurasının sədri, millət vəkili Əflatun
Amaşovun 60 illik yubileyi ərəfəsində, onun
haqqında təbrik yazısına hazırlaşdıqca
onlarla məqalə, müsahibə, informasiya oxudum, üstəlik,
ən müxtəlif vaxtlarda çəkilmiş video
materialları da izlədim.
Bir sözlə, çağdaş internet axtarış
sistemləri bu nadir soyadla bağlı ən fərqli, ən təzadlı
məlumatlar çıxardı qarşıma. Oxuduqca insanın bütün bunlarla
yaşaması, hər gününün xəbər, hər
anının yeni informasiya olması haqda
düşündüm. Yəni bütün bu
söz, informasiya, xəbər, yazı, məqalə, mövqe
bolluğunda özünü, özünəməxsusluğunu
qorumaq asan deyil yəqin ki. Hər halda adi, sıradan adam da çağdaş dinamik zamanın
sürətli xəbər yeniliklərinə çətin tab
gətirir. Bugünkü cəmiyyətdə hər
şey xəbərdi, ən adi adamın evinin içində həyat
yoldaşı ilə mübahisə etməsindən tutmuş ən
böyük qlobal problemlərə qədər. Və nə qədər təəssüf doğursa
da, mətbuatdan əsasən neqativ yağır. Özü də bu, sadəcə, bizim problemimiz,
bizim mətbuatın qüsuru deyil, dünya o yerə gəlib
çatıb və sosial şəbəkə, sayt
bolluğunda bunu idarə etmək mümkünsüzdü.
Elə isə özünü bu neqativdən, kiminsə ailə
qayğılarından, dünyanın o başında törədilmiş
terrorun gətirdiyi pessimistlikdən, yaxud hansısa harın bir
müğənninin bayağı, şit söhbətindən,
kiminsə həmkarı ilə mübahisəsi barədə
uzun müzakirələrindən necə qoruyasan? Çox sadə...
Mətbuata baxma, saytları izləmə, sosial
akkauntunu bağla, vəssalam. Heç
olmasa bir müddət, bir neçə gün edə bilərsən
bunu. Beynin dincələr, düşüncələrin
qaydasına düşər, optimist ruha kökləyərsən
özünü.
Və
ölkədə yeganə adam, bəlkə də, Əflatun
Amaşovdu ki, bütün bu məsələlərdən uzaq
durmaq, dincəlmək, beynini təzə xəbərdən,
gününü neqativdən azad etmək imkanı yoxdur. Bütün bunları izləmək, nəticə
çıxarmaq, lazım gələndə münasibət
bildirmək, hər hansı gərginliyi azaltmaq
üçün tədbirlər görmək onun təkcə
vəzifə borcuna yox, həyat tərzinə, vətəndaş
mövqeyinə çevrilib.
Hələ Mətbuat Şurası yeni-yeni yarananda bu
qurumun mövqeyi ilə, cəmiyyətdəki yeri ilə
bağlı müxtəlif səpkili müzakirələr də
gedirdi. Bəziləri Mətbuat Şurasının jurnalistlərin
şəxsi problemlərinin həlli üçün
çalışmalı olduğunu deyib məsələni bu
qədər cılızlaşdırırdı. Kiminsə
düşüncəsində isə bu qurum məsələləri,
hadisələri bir az da gərginləşdirməli,
yanan ocağa yağ tökməli idi ara-sıra... Bu mənada Mətbuat Şurası cəmiyyətdə
ən çox tənqid, müzakirə olunan qurumlardan biri
olub. Ancaq bütün tənqidlərə hər zaman təmkinli,
sakit yanaşmağı, lazım gələndə bəzilərinə
yerində, tutarlı cavab verməyi də yaxşı
bacarır qurum rəhbəri, Mətbuat Şurasının da əsas
funksiyasını, işini qısaca ifadə edir: Bizim fəaliyyətimiz
mətbuatla cəmiyyət arasında münasibətlərin tənzimlənməsinə
qulluq etməlidir - deyir.
Və məncə,
bu təkcə Mətbuat Şurasının yox, ümumiyyətlə,
Əflatun Amaşovun özünün həyat prinsipi,
missiyasıdır: münasibətlərin tənzimlənməsi.
Onun bu xüsusiyyətini, problemləri həll
etmək, gərginliyi aradan qaldırmaq, sülh yaratmaq qabiliyyətini
ətrafında olan, onunla dostluq edən hər kəs bilir,
görür. Amma elə sadəcə
gündəlik məsələlərə münasibətindən
də hər şey bəllidir.
Bir
neçə ay öncə “İrəli” Gənclər Təşkilatının
Qubada keçirdiyi “Gənc əkinçi” layihəsi çərçivəsində
görüşlərdə iştirak etdim. Bu
layihəyə görə tanınmış jurnalistlər,
söz adamları ilə gənc qələm əhli, daha
çox da jurnalistika fakültəsinin tələbələri
görüşür, söhbətlər, müzakirələr
edirdilər. Elə o tədbirlərdə
də Əflatun müəllimin dediyim cəhətini,
münasibətləri tənzimləməsini, suallara necə
səbrlə yanaşmasını müşahidə etdim.
Bəzən iddiası savadından,
bacarığından qat-qat üstün olan gənclərin
yersiz suallarına Əflatun müəllim çox təmkinli,
həm də yumorla yanaşırdı. Görünür,
bu da təkcə uzun illərin təcrübəsindən yox,
şəxsi keyfiyyətlərindən gələn məsələdir.
Çağdaş mətbuatın ciddi problemlərindən
biri də bəzi qələm adamlarının “Söz
azadlığı” anlayışını səhv qəbul
etməsi, qavramasıdır. Bəzən insan sözünə o
qədər azadlıq verir ki, o “söz” tərbiyəsiz
uşağa, yolunu azan birinə çevrilir, sonra bu adam nə qədər çalışsa da,
yığıb-yığışdıra bilmir
sözünü. Mətbuat Şurası bu məsələlərlə
bağlı dəfələrlə mövqe bildirir, jurnalistləri
bir az daha dərin düşünməyə
çağırır. Əflatun müəllim
yazılarından birində bu haqda fikirlərini dəqiq ifadə
edir:
“Azərbaycanda söz azadlığı var və bu
azadlıq hamı üçündür. Mən dediklərimə
cavabdehəm. Yenə də o fikirdəyəm
ki, jurnalist həssas olmalıdır. Müharibə
şəraitində yaşayan ölkənin jurnalisti daha həssas
olmalıdır. Həssas olmaq heç də
o demək deyil ki, nəyisə demək, diqqətə
çatdırmaq olmaz”.
Nə deməkdi həssas olmaq? Başqasının
problemini öz problemin kimi qəbul etmək, qavramaq? Yəqin Əflatun müəllimdən soruşsaq, dərdinə
acıdığı, kömək etməyə
çalışdığı yüzlərlə adamdan
danışa bilər. Bəlkə də
danışmaz... Axı o, insanlara həmişə
pozitiv ötürməyə çalışır, onları
nikbinliyə çağırır?!
2013-cü ildə Azərbaycandan bir qrup media əhli
Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətinə səfər
etmişdi. Bu səfərin bir çox təfərrüatlarını
mətbuatdan oxudum. Yaxın Doğu
Universitetindəki görüşlər bizim media rəhbərlərini
xeyli təsirləndirmişdi. Bu
görüş haqda “525-ci qəzet”in baş redaktoru Rəşad
Məcid “Qorxunun yaratdığı güc” adlı esse
yazmışdı. Və o essedə bir cümlə ilə
Əflatun müəllimin səfər
yoldaşlığını dəyərləndirmişdi:
“Əflatun Amaşovla hərdən sakit bir guşəyə
çəkilib insan xarakterinin qatlarını çözələməyin
yerini nə verə bilər ki?”
İnsanı səfərdə tanıyarlar, deyirlər. Doğrusu, bu
deyimin hardan qaynaqlandığını demək çətindi,
amma hər halda min illərin sınağından
çıxmış xalq hikmətinin də həqiqət
olmasına şübhə yoxdur. Əflatun
müəllimlə iki dəfə səfərdə
olmuşam. Onun səfər
yoldaşlarına qarşı diqqətini, həmişə hər
yerdə pozitiv, həssas olmasını görmüşəm,
hər kəslə onun yaşına uyğun
davranışını müşahidə etmişəm.
Üstəlik, incə yumoru ilə məclislərə
rəng qatması, zarafatının duzu da bu səfərləri
mənalandırıb. Bu iki səfərdən ən
çox yadımda qalan 2013-cü ildə Əskişəhərdə
Universitet tələbələriylə görüşümüzdür.
Əflatun müəllim gənclərin suallarına cavab verməzdən
öncə mikrafonu alıb çox coşqun bir
çıxış etmişdi və əskişəhərlilərin
yerlisi Yunis İmrədən şeir demişdi:
Biz
dünyadan gedər olduq,
qalanlara
salam olsun.
Bizim
üçün xeyir-dua
qılanlara salam olsun.
Əcəl
bükə belimizi,
söylətməyə dilimizi,
Xəstə
ikən halımızı
soranlara
salam olsun.
Məncə onun gənclərin qarşısında məhz
bu şeiri deməsi təsadüf deyildi. Bir növ
özündən sonrakı nəsilə ümidli, “qalanlara”
inamlı münasibətinin ifadəsi idi. Gənclərə
bu cür münasibətini müxtəlif hadisələrə
yanaşmasında görmək olar. Mənimsə
bunu şəxsən müşahidə etmək imkanım
olub. Bir vaxt qəzetimizdə “Pərvinin həmsöhbəti”
layihəsini aparırdım. Mənə
maraqlı olan müxtəlif adamlarla söhbətlər edir,
suallarıma cavab alırdım. Mətbuat
Şurasının sədri ilə görüşə də
gənc jurnalist kimi bərk həvəsli idim, xeyli
hazırlaşıb, az qala, bir bloknot sual
yazmışdım. Amma hər şey gözlədiyimdən fərqli
oldu... Söhbətə başlayan kimi Əflatun müəllim
son vaxtlarda oxuduğu kitablardan danışdı, təəssüratlarını
mənimlə bölüşdü və bununla müsahibəmiz
tamam ayrı istiqamət aldı... O zaman məni bu qədər
məşğul adamın kitablara sevgisi, hər gün
mütaliə etməsi təsirləndirmişdi. Bir də intellektinin çoxqatlı olması.
Bir söhbətdə həm Cənubi Afrika
Respublikasının prezidenti olmuş Nelson Mandela, həm
Şahzadə Diana, həm idmançı Maykl Cordan, həm də
Ay səthinə ilk dəfə enmiş Nil Armstronqdan
danışmışdıq. Amma mənim
üçün bütün bu adamlar haqqında
danışdıqlarında daha maraqlı olan həyat
yoldaşı Nərgiz xanım barəsində dedikləri
idi. Əflatun müəllim ailəsinə son dərəcə
bağlı olan, onunla nəfəs alan
azsaylı ziyalılardandır. Elə o söhbətimizdə
Nərgiz xanıma yazdığı şeirini də ilk dəfə
oxudu, tarixçəsini də danışdı:
“Həyat yoldaşım xəstəxanada yatırdı. Oğlum da
qohumlarımgildə idi. Öyrənmişdim ki, işdən
qayıdanda üzümə qapı açılar,
çay-çörək gətirələr, bir az da olub-keçəndən söhbətləşək.
İndi az qala ev üstümə gəlirdi.
Atılmış paltarlar, qab-qacaq zavallı və miskin bir mənzərəyə
şahidlik edirdi...”
Dörd bəndlik
şeirdə Əflatun müəllim kövrək hisslərini
bir az da yumorla pərdələməyə
çalışıb. Amma hər halda son bənddən onun
ailəsinə, xanımına böyük sevgisini duymaq olur:
Tez
göndər, ay həkim, Nərgizi bizə,
Kədər qəlbimizə izin salmamış.
Tez
göndər, hər şeyi yerbəyer etsin,
Bu evdə Nərgizsiz evlik qalmamış.
Əflatun Amaşovun ailəsindən söz açmışkən bir məqamı xüsusi vurğulamaq istərdim. Məncə, onun övladına münasibəti, oğlu Orxanın Londonda oxuması, orda yalnız öz biliyi və zəhməti ilə uğur qazanması xarakterindən xəbər verən məsələdir. Axı, kiçik bir ölkədə Mətbuat Şurası sədrinin övladına “gün ağlaması” elə çətin olmazdı, qəbul edilmiş yazılmayan qaydalara görə belə də olmalı idi. Ancaq görünür, atasının dünyanı daha böyük görməsi, həyata daha geniş, açıq gözlə baxması Orxanı Londona aparıb çıxarıb. Orxan Amaşov London Universitetində hüquq fəlsəfəsi ixtisası üzrə təhsil alıb. Bununla yanaşı o, Böyük Britaniyanın daha bir nüfuzlu təhsil ocağı olan London iqtisadiyyat və siyasət məktəbində də təhsil alıb. Hazırda bu şəhərdə Avropa Azərbaycan Cəmiyyətinin Diaspora departamentinin rəhbəridir.
Bütün üstün keyfiyyətləri Əflatun Amaşovu Azərbaycan parlamentinə gətirib çıxardı. Bəlkə, əslində, onun uzun illər gördüyü iş özünə ad qazandı - millət vəkili. İnsanlara həmişə həssas yanaşan adamın millət vəkili olması təbiidir. Qısa müddətdə seçildiyi Saatlı dairəsinin adamları ilə xeyli doğmalaşdı da. Hətta o qədər doğmalaşdı ki, son vaxtlarda saatlıların özlərini Amaşovun qohumu kimi aparmalarının da şahidi olmuşam. Həmçinin o, Azərbaycan-Gürcüstan Parlamentlərarası Dostluq Qrupunun rəhbəri kimi də xeyli səmərəli işlər görür, həm xalqlarımızın, həm də mədəniyyətlərimizin yaxınlaşması üçün çalışır. Elə mart bayramları günlərində keçirdiyi faydalı görüşlər, səfərlər haqqında mətbuatdan məlumatlar aldıq.
Görünür, bu zəngin qrafik, gündəlik gərgin işlər, səfərlər, görüşlər ən çox Əflatun müəllimin qələminə ziyan edir. Onu öz yaradıcılığından alır. Elə buna görə də o az yazır. Ancaq yazılarındakı orijinal yanaşma, fərqli düşüncə və son dərəcə maraqlı ifadə tərzi də danılmazdır. Millət vəkili Elmira xanım Axundovanın “Dostlarımın gözəl cizgiləri” kitabına yazdığı ön sözü heç unutmuram. Bu kitab haqqında məqalə yazanda həmin ön sözü bir neçə dəfə diqqətlə oxumuşdum və ön söz müəllifinin kitabın məziyyətlərini, Elmira xanımın prinsiplərini, priyomlarını necə ustalıqla hiss edib qabartmasına heyrətlənmişdim...
60 yaşının tamamına sayılı günlər qalan Əflatun Amaşov haqqında bir yazıda hər şeyi yazmaq mümkün deyil. Essemin əvvəlində vurğuladığım kimi, internet axtarış sistemlərinə yerləşməyən yazılar belə onu tam ifadə etməz yəqin ki... Ancaq indi düşünürəm, görəsən, o özü bu 60 illik ömrü haqqında öz-özünə hesabat vermək istəsə, hansı mənzərə yaranar?! Məncə, çox nikbin bir mənzərə!
60 yaşınız mübarək, Əflatun müəllim!
PƏRVİN
525-ci qəzet.- 2017.- 8 aprel.- S.9.