Mənəviyyat üzərində qurulan
dostluq
YAXUD "120 YAŞ"INIZ MÜBARƏK, CƏFƏR SADIQ!
Cəfər
Sadıqla ötən əsrin 80-ci illərində, Moskvada
SSRİ Ali Sovetində işlədiyi dövrdə tanış olmuşam.
O vaxt mən
də SSRİ Dövlət Turizm Komitəsində
çalışırdım. Taleyin
hökmüydümü vətəndən uzaqlara
aparmışdı bizi. Bəlkə də qədərin
hökmündən Şəkidən və Kəlbəcərdən iki kəndçi
balasının dünyaya hökmranlıq eləyən bir
imperiyanın mərkəzində, izdihamlı, təlatümlü
Moskva şəhərində rəsmi vəzifələrdə
çalışması o qədər də asan deyildi. Ruslar da bizim və bizim kimilərinin nə qara
qaşına, (düzdür, Cəfərin qapqara qaşları
da var) nə də qara gözlərinə aşiq deyildilər.
Sadəcə olaraq onlar ağıllı,
savadlı, təmiz, dürüst, bacarıqlı insanları
irəli çəkir və onların işlərindən, zəhmətlərindən
yararlanırdılar. Vəzifəsindən, mövqeyindən
və peşəsindən asılı olmayaraq, Cəfər hələ
gənclik illərindən həyatda müəyyən
uğurlar qazanmağa, arzusunda olduğu zirvəyə
çatmağa can atırdı. Bunun
üçün gecə-gündüz
çalışırdı, zəhmət çəkirdi.
Bu illər ərzində Cəfərin çətin
günləri, yuxusuz gecələri çox olub. Və
hardasa istəklərinə nail ola bilib.
Uzun illərdir
ki, Cəfərlə
dostluq edirik. Bu illər ərzində bir-birimizə daha yaxından
bağlanmışıq, bir-birimizə hörmətimiz birə-min
artıb və bir-birimizə yaxın dost, simsar, qardaş
olduq. Mənə elə gəlir
ki, insanlar
dünyaya göz açandan, lap elə
uşaqlıqdan dostluq münasibətlərinə ehtiyac
duyurlar. Amma adam heç bilmir ki, əsl dostunu nə zaman, harada tapır. Uşaqlığındanmı, yeniyetmə
çağlarındamı, yoxsa yetkinlik illərindənmi? Bəzən elə
olur ki, yaxın dostunu ailə üzvlərindən daha
yaxşı tanıyırsan və başa düşürsən.
Başqalarına deyə bilmədiklərini dostuna deyə
bilirsən, sevincini bölüşürsən, dərdinə şərik
olursan, ehtiyac olduqda mənəvi
və maddi dəstək göstərirsən. Məlumdur
ki, dostu olan insan özünü yalqız hiss etməz, ona
inanar, etibar edər.
Cəfər çox sədaqətli, etibarlı, dar
gündə adamın arxasında dağ kimi duran bir dostdur. Bunu mən 32 illik dostluğumuzun tarixinə
və sınağına əsaslanaraq deyirəm. Biz iki qosqoca
dost bu qəribçiliyin ağır sınağından üzüağ
çıxmışıq. Elə
tanışlığımızın ilk illərindən
yaranan dostluq münasibətlərimizi aramızdakı səmimiyyəti,
hörməti, mehribanlığı qoruyub
saxlamışıq. Əsl dost kimi heç vaxt bir-birimizi
çətinlikdə, darda
qoymamışıq. Sovet dönəmindən sonra
düz 7 il bir yerdə
çalışmışıq, bu da bu qürbət eldə,
yad millətlərin içində bizim dostluğumuzun möhkəmlənməsinə
gətirib çıxarıb. Həmin illərdə Cəfərlə
dostluğumuz daha da
möhkəmlənib.
Ola bilsin ki, hardasa Cəfərin xətrinə dəyən
sözlər işlətmişəm, onun qəlbini
sındırmışam, ancaq bizim umu-küsümüz ən çoxu bir-iki gün çəkib.
Biz başqa
- başqa yerlərdə doğulub boya-başa çatsaq da, bizi yalnız bir amal birləşdirib:
doğma Azərbaycanımıza məhəbbət, Qarabağ
yanğısı, işğal olunmuş
torpaqlarımızın ağrı-acısı, əqidəmiz,
millətimizə xidmət, vətənə, anaya-ataya sevgi, məhəbbət, poyeziyanı, müsiqini sevməyimiz
və dünyanın bir
kiçik pəncərəsindən görünən
dünyagörüşlərimiz. Bəli, məkan tanımayan bu
dostluğumuz xeyirdə-şərdə,
toyda-düyündə özünü təsdiq edir. Deyirlər,
dost dar gündə sınanar. Qürbətdə
keçirdiyimiz bu illər bizi zamanın sınağından
çıxardıb.
Cəfər
Moskvada yaşadığı bu illər ərzində xalqımız
üçün az iş görməyib. Çoxsaylı məqalələriylə həm
rus, həm Azərbaycan mətbuatında öz
sözünü deyib. Erməni
terrorunun ideoloqlarından biri olan Zori Balayanın "Nezavisimaya qazeta"da
yazdığı bir məqaləsinin
qarşılığında
onu öz arqumentərilyə,
dəlilləriylə yerindəcə
oturtduğunu da hamımız bilirik. Halbuki
"Nezavisimaya qazeta"da ermənilərin mövqeləri
olduqca üstündür.
Bu o Zori
Balayandı ki, "Ruhumuzun canlanması" adlı kitabında ermənilərin
Xocalıda törətdiyi soyqırım haqqında erməni
quldurlarının və özünün ağlasığmaz
vəhşiliklərini
açıq-aşkar yazdığı halda mətbuatda
özunu mələk kimi göstərməyə
çalışırdı.
Cəfər özünün Xocalı qətliyamını
törədənlərin gec-tez cəzalanmalı
olduqlarını göstərən "İddia müddəti
sonsuzdur" adlı kitabında Z. Balayanın bu türkürpədici
yazılarını sitat gətirdi, özünə
yazıçı deyən bir caninin, terroristin
açıqlamasını rus oxucularına çatdıra
bildi.
Moskvada ilk şəxsi tanışlığını kəlbəcərli
həkim dostu Sabir Həbibovdan başlayan Cəfərin
dostlarının çoxu kəlbəcərlidi. Cəfər həmişə
biz kəlbəcərlilərin yanında oldu, ağır
günlərimizdə, dar günlərimizdə bizi tənha
qoymadı. Kəlbəcərin işğal günlərini,
anım günlərini keçirdiyimiz tədbirlərdə onun dəfələrlə bizə
qoşulub ağladığının şahidi
olmuşuq. Ötən illər
mənim yaddaşımda acılı-şirinli xatirələrlə dolu və
yaddaqalan illər kimi qalıb, unudulmaz günlər
yaşamışıq.
Biz kəlbəcərlilər onu kəlbəcərlilərin
fəxri vətəndaşı seçmişik. Özünə də
söz vermişik ki, Kəlbəcər azad olan kimi bizimlə Kəlbəcərə
gedəcək, onun ayağının altında qurban kəsəcəyik.
Təki arzumuz gözümüzdə
qalmasın. Cəfərin ilk kəlbəcərli
dostlarından biri də mərhum şairimiz Məmməd Aslan
olub. Səksəninci illərin
ortalarında Türkiyəyə gedən şair birbaşa təyyarə
uçmadığından Moskvadan getməli olur və burada
bir neçə gün ləngiyir. Elə həmin
günlərdə də Sabir həkimin vasitəsiylə M.
Aslanla tanış olur. Bir-iki
gün görüşüb bir yerdə olmaq imkanları olur.
Sonra şair kitabını Cəfərə
"Altıncı imamım Cəfərsadıq!
Dünya itirərdim buluşmasaydıq" aftoqrafı ilə hədiyyə
edir. Cəfər o kitabı bu gün də şairin əziz
bir xatirəsi kimi hörmətlə, izzətlə qoruyub saxlayır. Elə yeri gəlmişkən onu
da deyim ki, C. Sadığın babası ruhani olub, evdə altıncı uşaq
olduğundan Cəfər Sadıqın (əleyhis-salam) adını ona babası
qoymuşdur.
Cəfər 1957-ci ildə Şəkinin Cəyirli kəndində sadə bir ailədə doğulub. Uşaqlıqda
çox dəcəl olubmu, bir yerdə durmaz olubmu, bilmirəm.
Amma özü indi deyir ki, Eldar nəvəsi dəcəldir,
heç bir yerdə durmur. Bəzən
telefonla danışmağa imkan vermir, bu iki yaşlı
uşaq babasının üzünü görmədiyi,
yalnız səsini eşitdiyi dostuyla danışmaq istəyir.
Bəlkə Eldar elə babasına çəkib. Cəfər orta məktəbə altı yaşında gedib, məktəbi əla
qiymətlərlə bitirib. Elə məktəbi qurtaran ili də
Bakıda ADU - nun
jurnalistika fakultəsinə daxil olub. Jurnalistliyə marağı həm
özünün istəyi olub, həm də atası Ələmdar kişi bu həvəsi
oyadıb. Sonra isə Lomonosov adına
Moskva Dövlət İnstitutunun hüquq fakültəsini
bitirib.
Ələmdar
kişi kəndin sayılıb-seçilən el ağsaqqallarından idi. Qarabağda gedən ağır döyüşlərdə
şəhid olmuş Məhərrəm adlı bir gəncin cəsədini
doğulub- böyüdüyü Cəyirli kəndinə gətiriblərmiş.
Altı bacının şəhid qardaş üstündə
fəryadını görən Ələmdar kişi
özünü saxlaya bilməyib, göz yaşlarını
axıtdı. Bir kəndin ağsaqqalını
camaat heç vaxt belə görməmişdi. Ələmdar
kişi gözünün qabağında
böyümüş, öz balası kimi xətrini istədiyi
gəncin dəfnində ilk infarkta yaxalandı. Minlərlə həmvətənimiz kimi Ələmdar
kişinin də ölüm səbəbi Qarabağ yarası,
şəhidlərin acısı oldu.
Cəfər
həmişə valideynlərindən çox minnətdarlıqla
danışır, atasının da,
anasının da onun tərbiyəsində,
təhsilində, əsl vətəndaş kimi yetişməyində
böyük əməyi olduğunu deyir. İndi Cəfərin
atası Ələmdar kişi də,
anası Əminə ana da haqq dünyasındadırlar. Amma
onların ruhu narahat deyil, çünki, özlərindən
sonra təmkinli, savadlı, cəmiyyətə yararlı oğul qoyub
gediblər.
Cəfəri
hamımız
yaxşı ata, yaxşı qardaş, yaxşı
ailə başçısı
kimi tanıyıriq. Bu da
böyüdüyü çoxuşaqlı ailədə
aldığı tərbiyədən irəli gəlir. Ailədə dörd bacı, dörd qardaş
olublar. Təhsilə, elmə, mütaliəyə
maraq evin təməlində olub. Tanış
olduğumuz, birgə işlədiyimiz illərdən bəri
bir-birimizdən çox şeylər öyrəndik. Hamımıza məlumdur ki, vətənpərvərlik
insanın daxilində olmalıdır. Bu
hissi hər bir insan qəlbində yaşatmalıdır.
İşindən, peşəsindən asılı olmayaraq, hər
kəs vətənpərvər ola bilər
və bu, müqəddəs borcdur. Bir qələm
sahibi kimi öz məqalələrində vətənimizi tərənnüm
edib Cəfər.
İstər
babası, istərsə də atası - bir sözlə,
bütün ailə şən, baməzə söhbətləri
ilə fərqləniblər. Cəfər də
onlara oxşayıb. Deyib-gülməyi,
dost-tanışa duzlu-məzəli Şəki lətifələri
danışmağı sevir. Pislik, mərdimazarlıq,
kiməsə ziyan vurmaq onların ailələrinə xas olan
xüsusiyyət deyil. Hazırda vaxtının çox hissəsini ailəsiylə,
nəvəsi Eldarla keçirir. Nəvə övladdan
şirin olur deyiblər...
Cəfər deyir ki, doğrudan da, nəvə çox
şirindi.
İndi nəvəm
yanımda olanda sanki
istirahət edirəm. Onunla vaxt keçirəndə
sözün əsl mənasında dincəlirəm.
İnşallah, o böyüdükcə ona yurdumuzdan, tariximizdən,
Şəkidən, Cəyirlidən söhbət açacam, vətənimizi
tanıtdırmağa, sevdirməyə
çalışacağam, dilimizi öyrədəcəm.
Burda onu da demək yerinə düşər ki, o nəinki
vətəndən uzaqda öz övladlarına, hətta Moskva
Dövlət Universiteti Asiya və Afrika Ölkələri
İnstitutunun başqa millətlərdən olan tələbələrinə
də Azərbaycan dili öyrədir. Hələ 1989-cu ildə
Moskvada daimi nümayəndəliyimizin binasında ilk Azərbaycan
dili kursunu da dostum açmışdı.
İstər
şair olsun, istər jurnalist - yaradıcı adam
üçün qürbətdə yaşamaq çox
ağırdır. Bizim
üçün qürbətdə yaşamaq
sözün açığı o qədər də asan
olmayıb. Elə hesab edirəm ki, insan
düşdüyü hər çətin vəziyyətə
uyğunlaşmağı bacarmalıdı. Amma əslində
biz uyğunlaşa bilmədik. Qürbətdə
çox ağır günlər yaşadıq. Çox
şükür ki, hamısına sinə gərməyi bacara
bildik:
Qürbətdə
yaşamaq yaşayış deyil,
Bu qədər səbrli nədən olmuşuq.
Fikrimiz vətəndə,
cismimiz burda,
Parçalanıb yarı bədən olmuşuq.
Yır-yığış
eylədik köçüb gəlmədik,
Həsrətli
yolları ölçüb gəlmədik,
Yaxşını
yamandan seçib gəlmədik,
Vətəndən biryolluq gedən olmuşuq.
Qarabağ
yarası, Qarabağ dərdi,
Açılmır düyünü görən nə
sirdi?
Göylər dağ dərdini üstümə sərdi.
Qəlbi
sınıq, saçı dən-dən olmuşuq!
Sağalmaz
yara var ürəyimizdə,
Günahkar bizikmi, yoxsa fələkdi?
Qürbətdə
göynəy-göynəyə qaldıq!
Qürbətdə yaşamaq gör nə deməkdi?
Dost tək
sınanmısan darda, çətində,
Gənclik illərimiz nə tez ötüşdü?
Ay Cəfər,
vətəndən danışdın yenə,
Gönlümə dağların havası
düşdü.
Bu necə
səfərdir
çıxmışıq belə,
Qəlbimdə gəncliyin öz həsrəti var.
Ömür
dediyimiz yükü aramla,
Haraya aparır görən bu qatar...
Dolandıq dünyanı heyrət içində.
Hara tələsiyir ömrün qatarı,
Qalmışıq bir nisgil, həsrət içində.
Uzanar əlimiz vətənə sarı.
Xəyalım bir əsir yurd yerindədir,
Qəribin dərdləri özündən yekə.
Yalnız buraxmayır xəyallar məni.
Yığıb dərdimizi apara bəlkə!..
Onu da deyim ki, bu günlərdə Səadət xanımın da doğum gününü qeyd etdik. 37 il əvvəl qurduğunuz ailənin xanımı, üç övladınızın anası, şirinli-acılı günlərin əvəzsiz həmdəmi Səadət xanımın. İkinizin 120 yaşınızı səmimi qəlbdən təbrik edirəm!
Əzizimiz Cəfər! Sizə uzun ömür, cansağlığı arzulayıram.
Dünyada nə varsa, gəldi- gedərdi.
Qürbətdə yaşamaq bildik hədərdi.
Dostluq isə əbədidir. Mənəviyyət üzərində qurulan dostluq.
Moskva, 21.04.2016
Nəsib
NƏBİOĞLU
525-ci qəzet.- 2017.- 20 aprel.- S.7.